ကုလ ျမန္မာ့အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ HRW ႀကိဳဆို
အင္ၾကင္းႏုိင္
31.12.2014
၆၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ေတြက ႀကိဳဆို လိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး အေပၚ ခဲြျခား ဆက္ဆံတဲ့ မူ၀ါဒကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ျမန္မာ အစိုးရကို ကုလသမဂၢက တိုက္တြန္း လိုက္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔က ေျပာပါတယ္။ အေၾကာင္းစံုကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပ ထားပါတယ္။
၆၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ လူနည္းစု ေတြကို ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ေပးဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံ အတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ ေပးဖို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ ေတြကို သူတို႔ ေနရပ္မွာ ျပန္လည္ ေနရာ ခ်ထားေရး ေဆာင္ရြက္ ေပးဖို႔လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဦးေရ ၁ သန္းေက်ာ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ ပယ္ခ် ခံထားရၿပီး ႏိုင္ငံမဲ့ ဘ၀နဲ႔ အခြင့္ အေရးေတြ ဆံုး႐ႈံး ေနတယ္လို႔ ေရးသား ထားပါတယ္။ အခုလို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ခဲြျခား ဆက္ဆံတာကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ အေနာက္ ႏုိင္ငံေတြတင္ မဟုတ္ဘဲ၊ အာဖရိကနဲ႔ အာရွႏိုင္ငံေတြ ကပါ တညီ တညြတ္တည္း ေထာက္ခံ ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ အာရွ ေရးရာ တာ၀န္ခံ Brad Adams က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
“ကုလ သမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို HRW အေနနဲ႕ အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံ ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္ အတြက္ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ ၂ ခ်က္ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေတြဟာ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ကို လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး အေပၚ ၾကည့္ၿပီး ခဲြျခား ဆံုးျဖတ္တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ဳိး ဆက္ၿပီး ျဖစ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ တကယ့္ အခက္ အခဲႀကီး ျဖစ္မွာပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူနည္းစုေတြ အေပၚ ခဲြျခား အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ မူ၀ါဒကို ျမန္မာ အစိုးရ အေနနဲ႔ အဆံုးသတ္ဖို႔ ႏိုင္ငံေပါင္းစံု ပါ၀င္တဲ့ ကုလသမဂၢက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် ခဲ့တာပါ။”
ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ရခိုင္ျပည္မွာ ရွိတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို မေျဖရွင္း ႏုိင္တာဟာ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရး ကိုပါ ထိခိုက္ ေစတယ္လို႔ ႏိုင္ငံ တကာ အသိုင္း အ၀ိုင္းက ျမင္ေၾကာင္း ေတြ႔ရတယ္လို႔ အမ်ဴိးသမီးေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ Women’s Peace Network-Arakan ကို ဦးေဆာင္ေနသူ မေ၀ေ၀ႏုက ေျပာပါတယ္။
“ရခိုင္ျပည္က ျပႆနာကို မေျဖရွင္းဘူး ဆိုလို႔ရွိရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီက ေရွ႕မတိုးႏုိင္ဘူး။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒီကိစၥဟာ ေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုအပ္တယ္။ မေျဖရွင္းဘူး ဆုိရင္ ဒီဟာက အၿမဲတမ္း ျပႆနာတခုကို ေမြးထား သလို ျဖစ္ေနၿပီး တျခား ေနရာေတြကိုပါ အၿမဲတမ္း ဂယက္ ႐ိုက္ေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါဟာ သိပ္အႏၱရာယ္ ႀကီးတယ္။ ေနာက္တခုက အစိုးရ အေနနဲ႔လည္း သူတို႔ အသံုးခ်ခ်င္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အခ်ိန္မေရြး အသံုးခ် လို႔ရတယ္။ သူက ေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုတယ္ ဒီတခ်က္။ ေနာက္တခ်က္ က်ေတာ့ UN ရဲ႕ Resolution ကို ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တယ္ေလ။”
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုၾကား ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁ သိန္းခြဲေလာက္ဟာ စားနပ္ရိကၡာ လံုလံု ေလာက္ေလာက္ မရတဲ့ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြမွာ က်ပ္သိပ္ၿပီး ေနထိုင္ ေနၾက ရတာပါ။ ျမန္မာ အစိုးရ ကေတာ့ သူတို႔ေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ အသိအမွတ္ မျပဳခ်င္ဘဲ ဘဂၤါလီ ဆိုတဲ့ အမည္ကို တရား၀င္ သံုးဖို႔ လိုလားေနၿပီး အိမ္နီခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံက တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာၾကသူ ေတြျဖစ္တယ္ လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာ အစိုးရ ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ဘဂၤါလီ ေတြကို ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ျပဳေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၁၉၈၂ ခုနွစ္ ႏိုင္ငံသား ဥေဒအရ စိစစ္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ ေပးသြားမယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္း အ၀ိုင္းကို တုံ႔ျပန္ ေျပာဆိုထား ပါတယ္။
၂၀၁၄ ခုနွစ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ မတရား ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းမႈေတြ၊ အတင္း အဓမၼ အိုးအိမ္ေရႊ႕ေျပာင္းခုိင္း တာေတြ၊ လိင္မႈ ဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ မႈေတြ၊ လူမဆန္တဲ့ ညႇဥ္းပမ္းမႈ ေတြနဲ႔ အဓမၼ ေျမယာ သိမ္းဆည္းမႈေတြ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ေတြကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ျမန္မာ အစိုးရကို တိုက္တြန္း ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခ အေန ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မူၾကမ္းကို ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ တတိယ ေကာ္မတီ၀င္ ေတြျဖစ္တဲ့ အီးယူ ဥေရာပ သမဂၢနဲ႔ ျမန္မာ့အေရး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေရးဆဲြ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေဆာင္ရြက္ ေနတာကို ကုလသမဂၢ အေနနဲ႔ ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္႐ံုး ကေန သံုးစဲြဖို႔ ေနာက္ထပ္ ဘတ္ဂ်က္ လ်ာထားေငြ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁.၁၆ သန္းကို အတည္ျပဳ ခဲ့သလို ေနာက္ႏွစ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံမွာ ဒီအသံုး စရိတ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစီရင္ခံ တင္ျပရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
၆၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ေတြက ႀကိဳဆို လိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး အေပၚ ခဲြျခား ဆက္ဆံတဲ့ မူ၀ါဒကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ျမန္မာ အစိုးရကို ကုလသမဂၢက တိုက္တြန္း လိုက္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔က ေျပာပါတယ္။ အေၾကာင္းစံုကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပ ထားပါတယ္။
၆၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မူဆလင္ လူနည္းစု ေတြကို ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ေပးဖို႔နဲ႔ ႏိုင္ငံ အတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြားလာခြင့္ ေပးဖို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဒုကၡသည္ ေတြကို သူတို႔ ေနရပ္မွာ ျပန္လည္ ေနရာ ခ်ထားေရး ေဆာင္ရြက္ ေပးဖို႔လည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဦးေရ ၁ သန္းေက်ာ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ ပယ္ခ် ခံထားရၿပီး ႏိုင္ငံမဲ့ ဘ၀နဲ႔ အခြင့္ အေရးေတြ ဆံုး႐ႈံး ေနတယ္လို႔ ေရးသား ထားပါတယ္။ အခုလို ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြ အေပၚ ခဲြျခား ဆက္ဆံတာကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ အေနာက္ ႏုိင္ငံေတြတင္ မဟုတ္ဘဲ၊ အာဖရိကနဲ႔ အာရွႏိုင္ငံေတြ ကပါ တညီ တညြတ္တည္း ေထာက္ခံ ခဲ့ၾကတာ ျဖစ္တယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ အာရွ ေရးရာ တာ၀န္ခံ Brad Adams က ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
“ကုလ သမဂၢရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို HRW အေနနဲ႕ အျပည့္အ၀ ေထာက္ခံ ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္ အတြက္ အေရးပါတဲ့ အခ်က္ ၂ ခ်က္ကို ေတြ႔ရပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေတြဟာ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရွိတယ္လို႔ ကုလသမဂၢက ေျပာပါတယ္။ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ကို လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရး အေပၚ ၾကည့္ၿပီး ခဲြျခား ဆံုးျဖတ္တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ဳိး ဆက္ၿပီး ျဖစ္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ တကယ့္ အခက္ အခဲႀကီး ျဖစ္မွာပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူနည္းစုေတြ အေပၚ ခဲြျခား အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ မူ၀ါဒကို ျမန္မာ အစိုးရ အေနနဲ႔ အဆံုးသတ္ဖို႔ ႏိုင္ငံေပါင္းစံု ပါ၀င္တဲ့ ကုလသမဂၢက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် ခဲ့တာပါ။”
ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ရခိုင္ျပည္မွာ ရွိတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို မေျဖရွင္း ႏုိင္တာဟာ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ ကူးေျပာင္းေရး ကိုပါ ထိခိုက္ ေစတယ္လို႔ ႏိုင္ငံ တကာ အသိုင္း အ၀ိုင္းက ျမင္ေၾကာင္း ေတြ႔ရတယ္လို႔ အမ်ဴိးသမီးေရးနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး လႈပ္ရွားေနတဲ့ Women’s Peace Network-Arakan ကို ဦးေဆာင္ေနသူ မေ၀ေ၀ႏုက ေျပာပါတယ္။
“ရခိုင္ျပည္က ျပႆနာကို မေျဖရွင္းဘူး ဆိုလို႔ရွိရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီက ေရွ႕မတိုးႏုိင္ဘူး။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဒီကိစၥဟာ ေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုအပ္တယ္။ မေျဖရွင္းဘူး ဆုိရင္ ဒီဟာက အၿမဲတမ္း ျပႆနာတခုကို ေမြးထား သလို ျဖစ္ေနၿပီး တျခား ေနရာေတြကိုပါ အၿမဲတမ္း ဂယက္ ႐ိုက္ေနတာမ်ိဳး ျဖစ္ေနမယ္။ ဒါဟာ သိပ္အႏၱရာယ္ ႀကီးတယ္။ ေနာက္တခုက အစိုးရ အေနနဲ႔လည္း သူတို႔ အသံုးခ်ခ်င္တဲ့ အခ်ိန္မွာ အခ်ိန္မေရြး အသံုးခ် လို႔ရတယ္။ သူက ေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုတယ္ ဒီတခ်က္။ ေနာက္တခ်က္ က်ေတာ့ UN ရဲ႕ Resolution ကို ျဖစ္သင့္တယ္လို႔ ျမင္တယ္ေလ။”
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ကစၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုၾကား ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားၿပီး ေနာက္ပိုင္း ႐ိုဟင္ဂ်ာ ၁ သိန္းခြဲေလာက္ဟာ စားနပ္ရိကၡာ လံုလံု ေလာက္ေလာက္ မရတဲ့ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြမွာ က်ပ္သိပ္ၿပီး ေနထိုင္ ေနၾက ရတာပါ။ ျမန္မာ အစိုးရ ကေတာ့ သူတို႔ေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ အသိအမွတ္ မျပဳခ်င္ဘဲ ဘဂၤါလီ ဆိုတဲ့ အမည္ကို တရား၀င္ သံုးဖို႔ လိုလားေနၿပီး အိမ္နီခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏုိင္ငံက တရားမ၀င္ ခိုး၀င္လာၾကသူ ေတြျဖစ္တယ္ လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ျမန္မာ အစိုးရ ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ ဘဂၤါလီ ေတြကို ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ျပဳေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ၁၉၈၂ ခုနွစ္ ႏိုင္ငံသား ဥေဒအရ စိစစ္ၿပီးေတာ့ ေဆာင္ရြက္ ေပးသြားမယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္း အ၀ိုင္းကို တုံ႔ျပန္ ေျပာဆိုထား ပါတယ္။
၂၀၁၄ ခုနွစ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ျမန္မာ့ အေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ မတရား ဖမ္းဆီး ထိန္းသိမ္းမႈေတြ၊ အတင္း အဓမၼ အိုးအိမ္ေရႊ႕ေျပာင္းခုိင္း တာေတြ၊ လိင္မႈ ဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ မႈေတြ၊ လူမဆန္တဲ့ ညႇဥ္းပမ္းမႈ ေတြနဲ႔ အဓမၼ ေျမယာ သိမ္းဆည္းမႈေတြ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈ ေတြကို အဆံုးသတ္ဖို႔ ျမန္မာ အစိုးရကို တိုက္တြန္း ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခ အေန ဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မူၾကမ္းကို ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ တတိယ ေကာ္မတီ၀င္ ေတြျဖစ္တဲ့ အီးယူ ဥေရာပ သမဂၢနဲ႔ ျမန္မာ့အေရး ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ေရးဆဲြ ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အေထြေထြ ညီလာခံရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ေဆာင္ရြက္ ေနတာကို ကုလသမဂၢ အေနနဲ႔ ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြက္ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္႐ံုး ကေန သံုးစဲြဖို႔ ေနာက္ထပ္ ဘတ္ဂ်က္ လ်ာထားေငြ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁.၁၆ သန္းကို အတည္ျပဳ ခဲ့သလို ေနာက္ႏွစ္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံမွာ ဒီအသံုး စရိတ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစီရင္ခံ တင္ျပရမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
