ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး ကုိယ္စားလွယ္၏ သတင္း ထုတ္ျပန္ခ်က္

၁၆ ရက္ ဇန္န၀ါရီလ ၂၀၁၅

နိဒါန္း

ယေန႔သည္ ကုလသမဂၢ ျမန္မာႏုိင္ငံလူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနဆုိင္ရာ အထူးအစီရင္ခံစာတင္သြင္းသူ အေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔လာေရာက္ေသာ ဒုတိယအႀကိမ္ တရားဝင္ ခရီးစဥ္၏ ေနာက္ဆံုးေန႔ ျဖစ္ပါသည္။ ဤခရီးစဥ္သည္ မတူကြဲျပားျခားနားမႈမ်ား၊ ပထဝီဝင္ဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ား၊ အျမင္မ်ားႏွင့္ အေတြ႕အၾကံဳ မ်ား အေျမာက္အမ်ား ရရွိခဲ့သည့္ ခရီးစဥ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္မသည္ အစိုးရအရာရွိမ်ား၊ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ ဘာသာေရးႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ား၊ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ခံရသူမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအ၀န္းမွ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ားသည္ ရိုးသားမႈ၊ ပြင့္လင္းမႈ၊ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ စိတ္ခံစားခ်က္ ျပင္းျပမႈတို႔ ရွိခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ အစဥ္သျဖင့္ ရင္းႏွီးေဖာ္ေရြေသာအသြင္ ေဆာင္ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤတိုင္းျပည္၏ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုအျဖစ္ ပို၍ ပို၍ ခံစားလာရၿပီး လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား ပိုမို ရရွိခံစားႏိုင္ေစ ေရးအတြက္ သြားေရာက္ေနေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးခရီးစဥ္တြင္ ျမန္မာျပည္သူတို႔ႏွင့္အတူ လက္တြဲပါ၀င္ ခြင့္ အခြင့္အေရး ရရွိလာပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုးရ၏ စစ္မွန္ေသာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕အစည္းတို႔၏ တာဝန္ေက်ပြန္ေသာ ပံ့ပိုးမႈတို႔ မရရွိခဲ့ပါလွ်င္ ကၽြန္မ၏ခရီးစဥ္မွာ ျဖစ္ ေပၚလာႏိုင္စရာအေၾကာင္း မရွိပါ။ အဆိုပါ အဖြဲ႕အစည္း ႏွစ္ရပ္စလံုးအား ကၽြန္မအေနျဖင့္ အထူးပင္ ေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း ေျပာၾကားလိုပါသည္။ 

ယေန႔တြင္ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ယခုခရီးစဥ္မွ ရရွိလာေသာ အႀကိဳ ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ အခ်ဳိ႕ႏွင့္ ကၽြန္မ၏ အရင္တစ္ေခါက္ ခရီးစဥ္ေနာက္ပိုင္း ျဖစ္ေပၚတိုးတက္မႈတုိ႔ကို တင္ျပလိုပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လခရီးစဥ္အၿပီး အေထြေထြညီလာခံသုိ႔ တင္ျပခဲ့ေသာ ကၽြန္မ၏ အစီရင္ခံစာထဲတြင္ ေဖာ္ျပ ထားေသာ အဓိကက်သည့္ သက္ဆိုင္ရာ နယ္ပယ္က႑မ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေျပာင္းလဲမႈတို႔ပါ အထူးစိတ္၀င္စားပါသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕၌ အင္းစိန္အက်ဥ္းေထာင္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး၊ ဦးစိန္သန္း၊ ဦးထင္ေက်ာ္၊ ေဒါက္တာထြန္းေအာင္၊ ဦးေနမ်ဳိးဇင္၊ ဦးေအာင္မ်ဳိးသူ၊ ေနာ္အံုးလွ တို႔ႏွင့္ သီးသန္႔ ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ထို႔ေနာက္ တပ္မေတာ္လွည့္ကင္းတစ္ဖြဲ႕ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုစဥ္ အသတ္ခံခဲ့ရသည့္ ကခ်င္မိန္းမငယ္တစ္ဦး ျဖစ္သည့္ ဂ်ာဆိုင္းအင္ (Ja Seng Ing) ၏ ဖခင္ ဦးဘရန္ေရွာင္း (U Brang Shawng) ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ လက္ပံေတာင္းအေရးကိစၥႏွင့္ အျခားေသာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ေရွ႕ေနကြန္ရက္အဖြဲ႕မ်ား၊ ေျမယာအခြင့္ အေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ား၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စုေဝးခြင့္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစီတန္းလွည့္လည္ခြင့္ အက္ဥပေဒအရ စြဲခ်က္တင္ထားခံရေသာသူမ်ားအျပင္ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းခ်ခံရသူမ်ားေရးရာေကာ္မတီ၏ အစိုးရ မဟုတ္ေသာအဖြဲ႕ဝင္အခ်ဳိ႕တို႔ႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ကၽြန္မ၏ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား တြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား အခြင့္အေရးဆိုင္ရာႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဆိုင္ရာ အရပ္ဘက္လႈမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ားလည္း ပါဝင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ကိုပါႀကီး၏ ဇနီး၊ ပုဂၢလိက သတင္းမီဒီယာ အဖြဲ႕ဝင္အခ်ဳိ႕ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံလံုးဆိုင္ရာ ေက်ာင္းသားသမဂၢမ်ားအဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ အဖြဲ႕ဝင္အခ်ဳိ႕ႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ယေန႔မနက္ခင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏ ဥကၠ႒ကိုလည္း သြားေရာက္ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။

ေနျပည္ေတာ္၌ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးဝဏၰေမာင္လြင္၊ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေက်ာ္ညႊန္႔၊ ျပည္ေထာင္စုေရွ႕ေနခ်ဳပ္ ေဒါက္တာထြန္းရွင္၊ သမၼတရံုးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးစုိးသိန္း၊ သမၼတရံုးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မင္းႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျပန္လည္ထူေထာင္ေရးလုပ္ငန္းဗဟုိဌာနမွ အရာရွိမ်ားအျပင္ လူမႈဝန္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရး ဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေဒၚျမတ္ျမတ္အုန္းခင္တို႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ အလုပ္သမား၊ အလုပ္အကုိင္ႏွင့္ လူမႈဖူလံုေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးထင္ေအာင္၊ လူဝင္မႈႀကီး ၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔အင္အားဝန္ႀကီးဌာနမွ ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးဝင္းျမင့္၊ ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန ဒုတိယဝန္ႀကီး ဦးသန္႔ရွင္း၊ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနမွ ဒုတိယဝန္ႀကီး ေဒါက္တာဝင္းျမင့္၊ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒဆုိင္ရာ ခံုရံုး ဥကၠဌ ဦးျမသိန္း၊ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဥကၠ႒ ဦးတင္ေအး၊ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ႏွင့္ ေျမယာအသံုးခ်မႈ စီမံခန္႔ခြဲေရးဗဟိုေကာ္မတီတို႔ႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။

ယမန္ေန႔က ေနျပည္ေတာ္၌ အထက္လႊတ္ေတာ္ ေကာ္မတီမ်ား ( လႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မတီမ်ား၏ ဥကၠ႒ မ်ားႏွင့္ ဥပေဒမူၾကမ္းေကာ္မတီမ်ား၏ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား)၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မတီမ်ား (လႊတ္ေတာ္ေရးရာေကာ္မတီမ်ား၏ ဥကၠ႒မ်ား၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ ဥပေဒမူၾကမ္းေကာ္မတီ၊ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးႏွင့္ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးေကာ္မတီ၊ ေအာက္လႊတ္ေတာ္၏ ဥပေဒေရးရာႏွင့္ အထူးကိစၥရပ္မ်ား ဆန္းစစ္ေရးေကာ္မရွင္ႏွင့္ ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္တို႔၏ ဥကၠ႒မ်ား အပါအဝင္) တို႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ၏ ဥပေဒ၊ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ စီးပြားေရးအႀကံေပး ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေလ့လာသံုးသပ္ေရး ပူးေပါင္းေကာ္မတီ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ ျပည္ထဲေရး ဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးတို႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္လည္း သီးသန္႔ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။

ကၽြန္မ၏ ခရီးစဥ္အတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းသို႔လည္း သြားေရာက္ခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါ ခရီးစဥ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ကၽြန္မ၏ ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ထဲ၌ အေသးစိတ္ေဖာ္ ျပသြားပါမည္။

အႀကိဳေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ား

စုေဆာင္းရရွိေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားအားလံုးအေပၚ အေျခခံလ်က္ အခ်ဳိ႕ေသာက႑မ်ားတြင္ အစိုးရအေနျဖင့္ ယင္း၏ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တိုးတက္မႈရရွိေအာင္ ဆက္လက္ေဆာင္ ရြက္မႈ ရွိေနသည္မွာ ေသခ်ာသည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆပါသည္။ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈလုပ္ငန္းမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သည့္ အစီအစဥ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရသည့္အတြက္ ေက်နပ္မိၿပီး၊ ေျမယာႏွင့္ဆက္စပ္သည့္ စီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ရပ္ရြာလူထုအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ပိုမို ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရး အဆိုျပဳခ်က္မ်ားႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ အစိုးရကို ခ်ီးက်ဴးပါသည္။ ကၽြန္မ၏ ယခင္ခရီးစဥ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဦးေက်ာ္လွေအာင္အား ျပန္လည္ လႊတ္ေပးမႈေၾကာင့္လည္း အားရေက်နပ္မိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကၽြန္မ၏ ယခင္ခရီးစဥ္ေနာက္ပိုင္း အခ်ဳိ႕ က႑မ်ားတြင္ တိုးတက္မႈမ်ား မေတြ႕ရပါ။ အထူးသျဖင့္ ေျမယာဖြံ႕ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မၾကာခဏဆိုသလို သတင္းအခ်က္အလက္ရရွိမႈ နည္းပါးခဲ့ၿပီး၊ ထိခိုက္ခံစားရေသာ ရပ္ရြာျပည္သူမ်ားႏွင့္ လံုေလာက္ေသာ ညိွႏိႈင္းေဆြးေႏြးမႈ မရွိသည္ကို ေတြ႕ရွိရပါသည္။ အက်ဳိးဆက္အေနျဖင့္ ေပၚထြက္လာ ေသာ အျငင္းပြားမႈမ်ားသည္လည္း အၾကမ္းဖက္ႏွိမ္နင္းမႈမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ရပါသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းမ်ားကို ေဒသႏၱရအဆင့္၌ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ လံုေလာက္ေသာ စြမ္းရည္ မရွိမႈ သို႔မဟုတ္ လ်စ္လ်ဴရႈထားမႈတို႔ေၾကာင့္ အခ်ဳိ႕ေသာက႑မ်ားတြင္ ေမွ်ာ္လင့္သေလာက္ ျဖည့္ဆည္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မႈ မရွိေၾကာင္းကိုလည္း ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ စုေဝးခြင့္က႑တြင္ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာ ျဖစ္ေပၚမႈမ်ားသည္ ျပန္လည္ဆံုးရံႈးမႈ အႏၱရာယ္ႏွင့္ ၾကံဳေတြ႕ေနရပါသည္။ ဤက႑တြင္ ကၽြန္မ၏ ပထမအႀကိမ္ အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထား ေသာ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္လွည့္မႈ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေသာ အရိပ္လကၡဏာမ်ားသည္ ပိုမို အရွိန္ျမန္လာသည္ကို ေတြ႕ရပါသည္။ အဆိုပါကိစၥရပ္မ်ားအား ဦးစားေပးအေနျဖင့္ ေျဖရွင္းရန္ အစိုးရအား တိုက္တြန္းပါသည္။ မတ္လတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီသို႔ တင္သြင္းမည့္ ကၽြန္မ၏အစီရင္ခံစာထဲတြင္ ဤကိစၥရပ္အား ရွင္းလင္းတင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ဒီမုိကရက္တစ္ အခန္းက႑

ကၽြန္မ၏ ပထမအႀကိမ္ ခရီးစဥ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ဒီမိုကရက္တစ္အခန္းက႑ ပြင့္လင္းလာမႈကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္၏ အေရးပါေသာ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္အေနျဖင့္ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ အသိအမွတ္ျပဳၾကသည္ကို သိရွိခဲ့ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤကဲ့သို႔ေသာ ေအာင္ျမင္မႈမ်ားကို ထိန္းသိမ္း ထားရန္အတြက္ဆိုလွ်င္ အေရးႀကီးေသာ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အရွိန္အဟုန္ျမွင့္ အားထုတ္ မႈမ်ား လိုအပ္ေၾကာင္းကို အေလးထားေဖာ္ျပခဲ့ပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးမႈႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ စီတန္းလွည့္ လည္မႈ အက္ဥပေဒ၏ ပုဒ္မ ၁၈ ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္မႏွင့္ ပါဝင္ေဆြးေႏြးသူမ်ားက အထူးတလည္ စိုးရိမ္ ပူပန္မႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္းကို သိရွိခဲ့ရပါသည္။

အဆိုပါ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ဆက္လက္ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး အေျခအေန ပိုမိုဆိုးဝါးလာႏိုင္သည့္ အရိပ္လကၡဏာ မ်ားလည္း ရွိေနပါသည္။ ေျမယာသိမ္းယူမႈ၊ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ ယိုယြင္းပ်က္စီးမႈႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈတို႔ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာစုေဝးမႈႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းေဆာင္ရြက္မႈဆိုင္ရာ အခြင့္ အေရးမ်ားကို က်င့္သံုးေဆာင္ရြက္ေသာ ျပည္သူမ်ားအား ဖမ္းဆီးေနမႈမ်ားႏွင့္ တရားစြဲဆိုမႈမ်ားသည္ ကၽြန္မ ၏ ယခင္ခရီးစဥ္ေနာက္ပိုင္း ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သတင္းရရွိပါသည္။ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူ မ်ားကို ပုဒ္မ ၁၈ ႏွင့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒတို႔အရ စြဲခ်က္တင္ျခင္း၊ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ေနၿပီး ဖမ္းဆီးခံရသည့္ အေရအတြက္မွာလည္း တိုးပြားလာေနပါသည္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပိုင္းတြင္ တရား၀င္ ကိန္း ဂဏန္းမ်ားအရ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား ၂၇ ဦး အက်ဥ္းေထာင္ထဲတြင္ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေျမယာႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္စဥ္ကာလအတြင္း က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္မႈျဖင့္ စြဲခ်က္တင္ခံရသည့္ လယ္သမား ၇၈ ဦးတို႔ကိုလည္း ႏိုင္ငံေရးရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားျဖင့္ ဖမ္းဆီးခဲ့သည္ဟု ကၽြန္မ ယူဆပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးျပစ္မႈမ်ားျဖင့္ စြဲခ်က္တင္ခံထားရသည့္ ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာသူမ်ားမွာ လတ္တေလာအခ်ိန္တြင္ ရံုးတင္စစ္ေဆးခံရန္ ေစာင့္ဆိုင္းေနရဆဲျဖစ္ၿပီး၊ ယင္းတို႔ထဲတြင္ ယခုႏွစ္တြင္း ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပစဥ္ ဖမ္းဆီးခံရသူ အမ်ားအျပား ပါဝင္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ အေရအတြက္မ်ားမွာ အလြန္အမင္း ဆက္လက္ ျမင့္တက္လ်က္ရွိေနၿပီး ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤက႑တြင္ တိုးတက္မႈမ်ား ရရွိေန သည္ဟု မဆိုႏိုင္ပါ။

ကၽြန္မ၏ ယခင္ခရီးစဥ္ ၿပီးဆံုးၿပီးေနာက္ မၾကာမီတြင္ ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျဖည့္စြက္အေထာက္အထား စာရြက္စာတမ္းမ်ားကို ကၽြန္မအား ေပးအပ္ရန္ ကုလသမဂၢရံုးသို႔ အလာလမ္း တြင္ အဖမ္းခံခဲ့ရေသာ ဦးစိန္သန္းအပါအ၀င္ ပုဒ္မ ၁၈ ျဖင့္ ျပစ္ဒဏ္က်ခံေနရေသာ အက်ဥ္းသားမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာလအတြင္းက ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ လက္ပံေတာင္းအေရးအခင္းႏွင့္ပတ္သက္၍ တရုတ္ႏိုင္ငံသံရံုးအျပင္ဘက္တြင္ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပခဲ့ၿပီးေနာက္ အဖမ္းခံခဲ့ရေသာ ေနာ္အံုးလွ၊ ဦးေနမ်ဳိးဇင္ တို႔ႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ မိဘတစ္ဦးအေနျဖင့္ သတင္းမွားမ်ားေပးသည္ဟု စစ္တပ္၏ စြပ္စြဲခ်က္မ်ား ျဖင့္ ရင္ဆိုင္ေနရေသာ ဂ်ာဆိုင္းအင္၏ ဖခင္ျဖစ္သူ ဦးဘရန္ေရွာင္း၏အမႈကိုလည္း သိရွိရ၍ စိတ္ထိခိုက္ ခဲ့ရပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္တို႔အၾကား တိုက္ခိုက္မႈ တြင္ ၁၄ ႏွစ္ အရြယ္ သမီး ပစ္ခတ္ခံရမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈတစ္ရပ္ ျပဳလုပ္ေပးရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သို႔ ၄င္းက စာေရးသားေပးပို႔ၿပီးေနာက္ ၄င္း၏အမႈကိစၥ ေပၚေပါက္ လာခဲ့ပါသည္။ ၄င္းအေပၚ တရားရံုး ၾကားနာစစ္ေဆးမႈမ်ား ေဆာင္ရြက္သည့္ ၂ ႏွစ္တာ ကာလအတြင္း ၄င္း၏သမီး ေသဆံုးမႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး တရားဝင္ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း မရွိပါ။
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ႏွစ္အကုန္ပိုင္းတြင္ ယခင္ကဖြဲ႕စည္းခဲ့ေသာ အက်ဥ္းသားမ်ား ျပန္လည္စိစစ္ေရးေကာ္မတီကို ဖ်က္သိမ္းခဲ့ၿပီး အဖြဲ႕အဝင္ ၂၈ ဦးပါ၀င္ေသာ ယံုၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းခ်ခံရသူမ်ားေရးရာေကာ္မတီ တစ္ရပ္ကို အစားထိုးဖြဲ႕စည္းခဲ့ပါသည္။ ယင္းေကာ္မတီတြင္ အားလံုးမဟုတ္ေသာ္လည္း အခ်ဳိ႕မွာ ယခင္ NGO အဖြဲ႕ဝင္မ်ား ပါဝင္ပါသည္။ ယခင္ေကာ္မတီသည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း ၃ ႀကိမ္သာ ေတြ႕ဆံုခဲ့ၿပီး ျပည္သူ႔အစီရင္ခံစာမ်ား ထုတ္ေဝခဲ့ျခင္း မရွိပါ။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ အဆိုပါေကာ္မတီအသစ္အား ထိေရာက္မႈ ရွိေစေရး၊ အျပဳသေဘာေဆာင္ေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းအရင္းမ်ားေၾကာင့္ ထိန္းသိမ္းျခင္းခံေနရသူမ်ား အားလံုး လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးမႈရွိေစျခင္းတို႔ကို အာမခံခ်က္ရွိေစရန္ အစိုးရအား တိုက္တြန္းခဲ့ပါသည္။

လြတ္လပ္မႈရွိၿပီး အေႏွာင္အဖြဲ႕ကင္းေသာ သတင္းမီဒီယာသည္ ဒီမိုကရက္တစ္လူမႈအဖြဲ႕အစည္း၏ အေရး ႀကီးေသာ ေနာက္ထပ္အညႊန္းကိန္းတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ မီဒီယာစီမံခန္႔ခြဲမႈ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ကို ေဆာင္ရြက္ေနၿပီး၊ အဆိုပါ ရည္မွန္းခ်က္ ေပါက္ေျမာက္ေရးအတြက္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေဆာင္ရြက္စရာ လုပ္ငန္းမ်ားစြာ က်န္ရွိေနပါေသး သည္။ လက္ရွိ ရုပ္သံထုတ္လုပ္မႈဆိုင္ရာဥပေဒ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရး လုပ္ငန္းတြင္ ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားမွာ လံုေလာက္မႈမရွိေၾကာင္း တင္ျပတိုင္ၾကားမႈမ်ားကိုလည္း လက္ခံရရွိပါသည္။ ထုတ္ေဝေရးႏွင့္ မီဒီယာဥပေဒ မ်ားသည္ လြတ္လပ္ေသာ မီဒီယာကို ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ မလိုအပ္ဘဲ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈ ျဖစ္ ေၾကာင္း စသည့္ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကိုလည္း တင္ျပၾကပါသည္။

ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားမွာ ပံုမွန္ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ား၊ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ၾကံဳေတြ႕ေနရေၾကာင္းလည္း သိရွိခဲ့ ရပါသည္။ ကိုပါႀကီး၏ ဝမ္းနည္းဖြယ္ရာ ေသဆံုးခဲ့ရမႈျဖစ္ရပ္သည္ ယင္းအေျခအေနကို ထင္ဟပ္ေဖာ္ျပ သည့္ ဆိုးရြားေသာ နမူနာတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ စက္တင္ဘာလ ၂၈ ရက္ေန႔တြင္ အဖမ္းခဲ့ရသည့္ေနာက္ပိုင္း မြန္ျပည္နယ္ရွိ တပ္မေတာ္၏ ထိန္းသိမ္းေရးစခန္းမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းရင္း ကိုပါႀကီးမွာ ပစ္သတ္ခံ ခဲ့ရသည္ဟု သိရွိရပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ဳိးသား လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က အဆိုပါ အမႈကိစၥအား စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈတစ္ရပ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး ယင္းအမႈကိစၥကို အရပ္ဘက္တရားရံုးတစ္ခုတြင္ စစ္ေဆးရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ျပစ္မႈဆိုင္ရာ စစ္ေဆးၾကားနာမႈကိစၥမ်ားကို ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိေသာ ပံုစံျဖင့္ ေဆာင္ရြက္ေရးကို ဦးစားေပးကိစၥရပ္တစ္ခုအေနျဖင့္ စတင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အစိုးရအား ေတာင္းဆို ပါသည္။

ထို႔အျပင္ ကၽြန္မ၏ ယခင္ခရီးစဥ္မတိုင္မီကေလးတြင္ ယူနတီဂ်ာနယ္၏ အယ္ဒီတာႏွင့္ သတင္းေထာက္ ၄ ဦးအား အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္မႈတြင္လည္း ေလွ်ာ့ေပါ့ေပးမႈမရွိဘဲ ေထာင္သြင္း အက်ဥ္းခ်ထားဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။

ဤကဲ့သို႔ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားအတြက္ တာဝန္ယူမႈ/တာဝန္ခံမႈ ေတာင္း ဆိုမႈမ်ားအပါအဝင္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၄င္းတုိ႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိရန္ ဆႏၵရွိသူမ်ားအား ၿခိမ္းေျခာက္မႈႏွင့္ ထိန္းခ်ဳပ္မႈမ်ား တိုးပြားလာျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ခိုင္မာေသာ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းအတြက္ အေျခခံက်သည့္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုမႈကို အေထာက္အကူျပဳရမည့္အစား အဆိုပါျဖစ္ရပ္မ်ားသည္ မိမိလုပ္ရပ္အေပၚ ကိုယ္တိုင္ ဆင္ဆာျဖတ္ ေတာက္မႈႏွင့္ သတိထားေဆာင္ရြက္မႈတို႔ကို အားေပးရာေရာက္ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ အစိုးရအား သေဘာထားကြဲလြဲမႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ႏွင့္ တာဝန္ယူမႈ/တာဝန္ခံမႈအတြက္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ားကို အကာအကြယ္ေပးျခင္းႏွင့္ တိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္ျခင္းတို႔ကို အာမခံခ်က္ေပးရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ပါသည္။ လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ သတင္းေရးသားမႈမ်ားအတြက္ အခြင့္အလမ္း ရရွိေရးမွာလည္း ၂၀၁၅ ခုႏွစ္အတြင္း အဓိကက်ေသာ စိန္ေခၚမႈတစ္ရပ္ ျဖစ္လာပါလိမ့္မည္။

ေျမယာႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ား

ကၽြန္မ၏ ခရီးစဥ္တစ္ေလွ်ာက္လံုး အထင္အရွားဆံုး ကိစၥရပ္မ်ားမွာ မတရားေျမယာသိမ္းယူမႈ၊ အတင္း အဓမၼႏွင္ထုတ္မႈမ်ားႏွင့္ ေျမယာအသံုးခ်မႈ မူ၀ါဒဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တိုင္ၾကားမႈမ်ားျဖစ္ သည္။ အစိုးရဘက္မွ ပါဝင္ေဆြးေႏြးသူမ်ားက ရရွိႏိုင္ေသာ အခြင့္အလမ္းမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ျပည္သူမ်ား အားလံုး အက်ဳိးေက်းဇူး ရရွိခံစားရႏိုင္ေစေရးအတြက္ ေရရွည္တည္တံ့ၿပီး အက်ဳိးအျမတ္ရွိေသာ ေျမယာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ေတြ႕ၾကံဳရသည့္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ရွင္းလင္းတင္ျပခဲ့ပါသည္။ ကၽြန္မ အေနျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ား မစတင္မီ သဘာဝပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာထိခိုက္မႈ ဆန္းစစ္ခ်က္ (environmental impact assessment) လုပ္ေဆာင္ရန္ လိုအပ္သည္ဟု ျပ႒ာန္းေပးေသာ ဥပေဒဆိုင္ရာ မူေဘာင္တစ္ရပ္ ေဖာ္ထုတ္မႈကို ခ်ီးက်ဴးၿပီး ထိခိုက္ ခံစားရသည့္ ရပ္ရြာျပည္သူမ်ားႏွင့္ အျပည့္အဝ ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးရာတြင္ အဆိုပါ မူေဘာင္ႏွင့္အညီ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိစြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ ရြက္ရန္ တိုက္တြန္းပါသည္။

သို႔ေသာ္ ယင္းသည္ လံုေလာက္မႈမရွိပါ။ အျမင့္ဆံုးအဆင့္မ်ား၌ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ပါဝင္ပတ္သက္မႈ အပါအဝင္ ေျမယာအျငင္းပြားမႈမ်ားကို လြတ္လပ္စြာႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိစြာ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အေရးတႀကီး လိုအပ္ေနသလို၊ လယ္သမားမ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနသူမ်ား၏ တာဝန္ဝတၱရား မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ပိုမိုမွ်ေဝေပးရန္လည္း လိုအပ္ပါသည္။ ကၽြန္မ၏ခရီးစဥ္ အတြင္း ေျမယာ အေရာင္းအဝယ္ ျဖစ္ထြန္းမႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ေျမယာ တန္ဖိုးမ်ား အလြန္အမင္း တိုးတက္လာၿပီး ျမန္မာျပည္သူမ်ားအတြက္ အလြယ္တကူ အျမတ္အစြန္း ရရွိ ႏိုင္သည့္ ထူးကဲေသာ အခြင့္အလမ္းမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ လက္ရွိ ရွိေနေသာ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ စနစ္မ်ား သည္ လယ္သမားမ်ားအား ေခါင္းပံုျဖတ္ရန္ အခြင့္အလမ္း ဖန္တီးေပးၿပီး လူမႈအဖြဲ႕အစည္းအတြင္း ပဋိပကၡ မ်ား တိုးပြားေစကာ အက်ဳိးအျမတ္ ရရွိႏိုင္ေသာ ေျမယာမ်ား သိမ္းယူမႈကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစသည္။ ထို႔အျပင္ ဤကဲ့သို႔ေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားကို ဆန္႔က်င္ရန္ သို႔မဟုတ္ ေဝဖန္ရန္ ျမန္မာျပည္သူမ်ားအ တြက္ ခက္ခဲပါသည္။ 

ေက်းလက္ေဒသရွိ လယ္သမားမ်ားႏွင့္ ၿမိဳ႕ျပေဒသ ေနထိုင္သူမ်ားက ၄င္းတို႔၏ အိုးအိမ္မ်ားႏွင့္ အသက္ေမြး ဝမ္းေက်ာင္းလုပ္ငန္းမ်ား ဆံုးရံႈးမႈအတြက္ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပမႈ ေဆာင္ရြက္သည့္အေပၚ အလြန္အက်ဴး အင္ အားအသံုးျပဳမႈဆိုင္ရာ အမႈကိစၥအမ်ားအျပားကိုလည္း ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။ ေျမယာသိမ္းယူမႈမ်ားကို ကန္႔ကြက္ ဆႏၵျပသူ အမ်ားအျပားတို႔မွာ က်ဴးေက်ာ္ဝင္ေရာက္မႈျဖင့္ စြဲခ်က္တင္ခံရၿပီး ျပင္းထန္သည့္ ေထာင္ခ်အျပစ္ေပးမႈမ်ား ရွိေနသည္ကိုလည္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။ ထင္ရွားသည့္ ျဖစ္ရပ္တစ္ခုမွာ လက္ပံ ေတာင္း၌ျဖစ္ပြားေသာ အေရးအခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းေဒသတြင္ အဆိုျပဳထားေသာ ေၾကးနီသတၱဳတြင္း စီမံကိန္းကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သည့္ ဖယ္ရွားခံ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားသည္ ေဒသဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ အလြန္အကၽြံ အင္အားအသံုးျပဳမႈႏွင့္ ေတြ႕ၾကံဳခဲ့ရပါသည္။ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူ အမ်ားအ ျပား ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ၿပီး အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦးမွာ ေသနတ္ဒဏ္ရာျဖင့္ ေသဆံုးခဲ့ပါသည္။ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူအခ်ဳိ႕ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ၾကရၿပီး လက္ရွိအခ်ိန္တြင္ ၄င္းတို႔မွာ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္မႈ၊ ဥပေဒႏွင့္ညီညြတ္မႈမရွိေသာ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပမႈမ်ားအတြက္ ရံုးတင္စစ္ေဆးခံကာ ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကရပါသည္။

အလားတူပင္ ဒီဇင္ဘာလ ၂၂ ႏွင့္ ၂၃ ရက္တို႔၌ ဝမ္ေပါင္ စီမံကိန္းအတြက္ ၄င္းတို႔၏ ေျမယာသိမ္းဆည္း ခံရမႈအေပၚ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူမ်ားအား ရဲတပ္ဖြဲ႕က ရာဘာက်ည္ဆံမ်ားျဖင့္ ပစ္ခတ္ခဲ့ၿပီး အျပင္းအထန္ ဒဏ္ရာရရွိမႈမ်ား ရွိခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါကိစၥရပ္ႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းၿပီး တရုတ္ႏိုင္ငံ သံရံုးေရွ႕တြင္ ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပသူ အမ်ားအျပားမွာ ပုဒ္မ ၁၈ အရ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ၾကရပါသည္။ 

ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ အမွန္တကယ္အေလးထားသည္ဆို လွ်င္ ယင္း၏ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ထိခိုက္နစ္နာမႈ ခံစားရေသာ ျပည္သူမ်ားက ၄င္းတုိ႔၏ မေက်နပ္မႈမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားျခင္းကို အေရးယူအျပစ္ေပးမႈမရွိဘဲ ခြင့္ျပဳရမည္ ျဖစ္သည္။ အစိုးရအေနျဖင့္ ေျမယာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ လံုေလာက္ေသာ ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းမႈမ်ား ရွိေၾကာင္းႏွင့္ လက္ခံရ ရွိေသာ သေဘာထားတင္ျပမႈမ်ားကို ေကာင္းမြန္စြာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေဆာင္ရြက္မႈရွိေၾကာင္းတို႔ကို တက္ တက္ၾကြၾကြျဖင့္ အာမခံခ်က္ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။ အေရးအႀကီးဆံုးအခ်က္မွာ အစိုးရအေနျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ မူ၀ါဒႏွင့္ဆန္႔က်င္သည့္ သေဘာထားအျမင္မ်ား ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားမႈကို အျပစ္ေပးသည့္ ဥပေဒေၾကာင္း ဆိုင္ရာ နည္းလမ္းမ်ား ဖ်က္သိမ္းေရးကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္သည္။

ကၽြန္မအေနျဖင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို အေျခခံေသာ၊ ျပည္သူမ်ားကို ဗဟိုျပဳေသာ ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲသည့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈပံုစံတစ္ရပ္ကို အာမခံခ်က္ေပးရန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ားကို တက္တက္ၾကြၾကြ စီမံခန္႔ခြဲေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ အစိုးရကို ေတာင္းဆိုပါသည္။ အဆိုပါလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ မွ်တမႈရွိေသာ အရင္းအျမစ္ ခြဲေဝအသံုးျပဳမႈႏွင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈ မရွိေစေရးတို႔ သည္ အဓိကမ႑ိဳင္မ်ားအျဖစ္ ပါဝင္သင့္ပါသည္။ ဥပေဒျပဳေရးဆုိင္ရာ ေျပာင္းလဲမႈသည္ အဆုိပါလုပ္ငန္း စဥ္ကို အေထာက္အကူျပဳႏိုင္သလို အစိုးရအဖြဲ႕ အဆင့္အားလံုး၌ စိတ္ေနသေဘာထားမ်ားႏွင့္ အျပဳအမူ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားလည္း လိုအပ္မည္ျဖစ္သည္။ ႏိုင္ငံတကာ အလွဴရွင္မ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူမ်ားအေနျဖင့္ လည္း ယင္းတုိ႔၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအစီအစဥ္မ်ားေၾကာင့္ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား မျဖစ္ေပၚ ေစေရး အာမခံခ်က္ေပးရန္ အေရးႀကီးပါလိမ့္မည္။

လူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားၾကား အေျခအေန

လူမ်ဳိးစုမ်ားၾကားႏွင့္ ဘာသာေရးအုပ္စုမ်ားၾကား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုး ပါဝင္သည့္ လူမႈအသိုင္း အဝန္းမ်ားၾကား အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေအးခ်မ္းမႈႏွင့္ တိုးတက္ ေအာင္ျမင္မႈတို႔အေပၚတြင္ အေရးပါေသာ အဟန္႔အတားတစ္ရပ္အျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနပါသည္။ အမ်ဳိးသားေရး စရိုက္လကၡဏာအသစ္တစ္ရပ္ ေပၚထြန္းလာေနသည့္ ယခုကဲ့သို႔ေသာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ေခတ္တြင္ ေကာလာဟလမ်ား၊ ခြဲျခားဆက္ဆံသည့္မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ အစြန္းေရာက္ အမုန္းပြား ေျပာဆိုခ်က္ မ်ားျဖင့္ အခ်ဳိ႕ေသာ လူနည္းစုမ်ားအေပၚ ဦးတည္ခ်က္ထား ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကို ေတြ႕ျမင္ရျခင္းေၾကာင့္ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ ျဖစ္မိပါသည္။ ဤေနရာတြင္လည္း မတူကြဲျပားျခားနားေသာ အသိုင္းအ၀န္းမ်ား အၾကား သတင္းအခ်က္အလက္ အမွားအယြင္းမ်ားသည္ ပ်က္စီးမႈလမ္းေၾကာင္းသို႔ ဦးတည္ေနေစၿပီး ကၽြန္မအေနျဖင့္ အစိုးရႏွင့္ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို အဆုိပါ ျပႆနာအား ေျဖရွင္းရန္ တစ္ဖက္ႏွင့္တစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ တိုက္တြန္းပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေနျဖင့္ အတိတ္ကာလတြင္ ယင္း၏ မ်ားျပားလွေသာ လူမ်ဳိးစု၊ ယဥ္ေက်းမႈ ကြဲျပားျခားနားမႈ အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း တည္ရွိမႈအတြက္ ခ်ီးက်ဴးေလးစားခံခဲ့ရပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနာဂတ္တြင္လည္း အဆိုပါ အမ်ဳိးသားစရိုက္လကၡဏာရပ္ကို ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းသြားႏိုင္ေရး အာမခံခ်က္ေပးရာတြင္ အစိုးရ အေနျဖင့္ ပိုမိုတက္ၾကြေသာအခန္းက႑မွ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္သြားရန္ တိုက္တြန္းပါသည္။

ကၽြန္မ၏ခရီးစဥ္အတြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ ျမွင့္တင္ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ သိသာထင္ရွားေသာ တိုးတက္မႈမ်ား ရွိခဲ့သည္ကိုလည္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာျဖင့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးသေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ ရရွိလိမ့္မည္ဆိုသည္ကို ယံုၾကည္မႈ ရွိေၾကာင္း အစိုးရက ကၽြန္မအား ေျပာၾကားပါသည္။ ယင္းအေျခအေနသည္ ႏိုင္ငံအတြင္းရွိ ထိခိုက္ ခံစားရလြယ္ေသာ ျပည္သူ အမ်ားစုထဲမွ အခ်ဳိ႕၏ လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေနမ်ား တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစေရးအတြက္ အေရးႀကီး ေသာ ေျခလွမ္းတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ ယင္းအေျခအေနသည္ လက္ရွိ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေနထိုင္ၾကေသာ ျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ လာမည့္ အမ်ဳိးသားေရြးေကာက္ပြဲတြင္ အျပည့္အဝ ပါဝင္ေဆာင္ ရြက္ႏိုင္ေစေရးကို အာမခံခ်က္ ေပးေရးအတြက္လည္းပဲ အဓိကက်ပါသည္။

ကၽြန္မ၏ ခရီးစဥ္တစ္ေလွ်ာက္လံုးတြင္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားႏွင့္ တန္ျပန္တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ဆက္လက္ ျဖစ္ပြားေနခဲ့ ၿပီး ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း IDP စခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ရန္ စီစဥ္ထားသည့္ ခရီးစဥ္သည္လည္း လံုျခံဳေရးအႏၱရာယ္ရွိေၾကာင္း အေၾကာင္းၾကားလာခဲ့ပါသည္။ IDP စခန္းအခ်ဳိ႕သို႔ သြားေရာက္လည္ပတ္ရန္ အစီအစဥ္ကို ေနာက္ဆံုးမိနစ္၌ ဖ်က္သိမ္းလိုက္ရျခင္းသည္ ကံမေကာင္းမႈတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ မၾကာေသးမီ လမ်ားအတြင္း ကခ်င္ျပည္နယ္အတြင္း၌ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား ျပင္းထန္လာၿပီး ေက်းရြာသူ/ရြာသားမ်ားစြာတို႔ သည္ IDP စခန္းမ်ား၌ ခိုလံႈရန္ ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရျပန္သည္။ ကၽြန္မ၏ခရီးစဥ္အတြင္း ႏွစ္ဖက္တပ္ဖြဲ႕မ်ားမွ အရပ္သားမ်ားအား ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရရွိေစျခင္း သို႔မဟုတ္ သတ္ျဖတ္ျခင္း သို႔မဟုတ္ ႏိုင္ငံတကာ လူသား ခ်င္း စာနာေထာက္ထားမႈႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒ ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား က်ဴးလြန္ျခင္းတို႔ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ မၾကာေသးမီက ျဖစ္စဥ္မ်ားကိုလည္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။ အဆိုပါ ကာလၾကာရွည္စြာ ခံစားေနရေသာ အေျခအေန အဆံုးသတ္ေရးအတြက္ အခ်ိန္အခါမွာ မ်ားစြာ လြန္ကဲခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ေသာ္ လြန္ခဲ့ေသာ လအတြင္း ကခ်င္ျပည္နယ္၌ တိုက္ခိုက္မႈမ်ား တိုးျမင့္လာျခင္းသည္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ ရရွိရန္ ေဆြးေႏြးညိွႏိႈင္းမႈမ်ားကို အေထာက္အကူျဖစ္ေစမည္ မဟုတ္ပါ။ ကၽြႏု္ပ္ တုိ႔တြင္ သမိုင္းဝင္ ေအာင္ျမင္မႈတစ္ရပ္ ရရွိရန္အတြက္ အခြင့္အလမ္း ရွိေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ကၽြန္မအေန ျဖင့္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အားလံုး၏ အက်ဳိးစီးပြားကို ေရွ႕ရႈရန္အလုိ႔ငွာ အဆိုပါလုပ္ငန္းစဥ္ကို ေအာင္ျမင္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ႏွင့္ ယင္းကို ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲေစေရး အာမခံခ်က္ေပးရန္တို႔အတြက္ သက္ဆိုင္ ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအားလံုးကို တိုက္တြန္းပါသည္။

ကၽြန္မအေနျဖင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းရွိ လားရိႈးၿမိဳ႕သို႔ သြားေရာက္ရန္ အခြင့္အေရး ရရွိခဲ့ၿပီး ေဒသဆိုင္ ရာ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ကာ မန္ဆူဆရာေတာ္ႀကီး (Mansu Sayadaw) ကိုလည္း သြားေရာက္ ဖူးေျမာ္ခဲ့ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ပေလာင္ဝ္တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္သည့္ ဦးေမာင္ေက်ာ္ႏွင့္ ဦးအို္က္မံုး၊ ေဒသခံ ဘာသာေပါင္းစံုမွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအျပင္ အရပ္ဘက္ လူမႈ အဖြဲ႕အစည္း ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္လည္း ေတြ႕ဆံုခဲ့ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ေဒသခံမြတ္စလင္ လူမႈ အသိုင္းအဝန္းအား ဗုဒၶဘာသာဝင္ လူအုပ္စုတစ္ခုက အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ခဲ့သည့္ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ေမလ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားၾကား အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္စဥ္ေနာက္ပိုင္း အေျခအေနကို ဆန္းစစ္ေလ့လာရန္ အထူး စိတ္၀င္စားခဲ့ပါသည္။ အဆိုပါျဖစ္စဥ္ေနာက္ပိုင္း ျပန္လည္တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾက သည့္ လားရိႈးၿမိဳ႕၏ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ရပ္ရြာျပည္သူမ်ားကို ခ်ီးက်ဴးပါသည္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေသာ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ ျဖစ္ေပၚေစေရးအတြက္ အတူတကြ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ ဗုဒၶဘာသာ၊ မြတ္ စလင္၊ ဟိႏၵဴႏွင့္ ခရစ္ယာန္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ကတိျပဳ တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ပတ္သက္၍ ကၽြန္မအေနျဖင့္ အထူးပင္ ေလးစားမိပါသည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းဆုိင္ရာ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန္႔ၾကာမႈေၾကာင့္ တိုက္ခိုက္မႈအတြင္း မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရသည့္ မြတ္စလင္ မိဘမဲ့ကေလးမ်ား ေဂဟာႏွင့္ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္တုိ႔၏ အေဆာက္အအံုမ်ားကို ျပန္လည္တည္ေဆာက္ျခင္း မျပဳႏိုင္ေသးသည္ ကို ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရသည့္အတြက္ စိတ္ပ်က္မိပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤလုပ္ငန္းစဥ္ကို အရွိန္ျမွင့္တင္ ေဆာင္ရြက္ရန္ အာဏာပိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို တိုက္တြန္းပါသည္။ သို႔မွသာ လားရိႈးအေတြ႕အၾကံဳသည္ ယခုကဲ့သို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ရရွိရန္ ပိုမိုခက္ခဲသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ အျခားေဒသမ်ားအတြက္ စံျပနမူနာ ပံုစံတစ္ခုအျဖစ္ ေပၚေပါက္လာမည္ျဖစ္သည္။

ကၽြန္မ၏ ခရီးစဥ္အတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္သို႔လည္း ထပ္မံသြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေမာင္ေမာင္အုန္းအျပင္ အေရးေပၚ ညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးစင္တာမွ အဖြဲ႕ဝင္မ်ား၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ၿမိဳ႕မိ ၿမိဳ႕ဖမ်ားႏွင့္လည္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ေျမပံုႏွင့္ စစ္ေတြရွိ ထိခိုက္ခံစား ခဲ့ရေသာ ႏွစ္ဖက္လူမႈအသိုင္းအဝန္းတို႔၏ IDP ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ပါသည္။ စစ္ေတြၿမိဳ႕ တြင္ အေရးေပၚညိွႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေရးစင္တာ၏ အဖြဲ႕ဝင္မ်ားႏွင့္လည္း ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ၿမိဳ႕မိၿမိဳဖမ်ားႏွင့္ တစ္နာရီခြဲၾကာျမင့္ေသာ ပြင့္လင္းမႈရွိသည့္ အစည္းအေ၀း၌ ရခိုင္ျပည္သူ မ်ား၏ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈမ်ားႏွင့္ နစ္နာခံစားရမႈမ်ားအျပင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ သမိုင္းေၾကာင္းတို႔ကိုလည္း ပိုမို၍ သိျမင္နားလည္ခြင့္ ရရွိခဲ့ပါသည္။ 

ျပည္နယ္အစိုးရ၏ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ ပံ့ပိုးကူညီမႈမ်ားေၾကာင့္ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္သို႔ သြား ေရာက္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး ေဒသခံ ရခိုင္ရပ္ရြာလူႀကီးမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုခဲ့သည့္အျပင္ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မြတ္စလင္ IDP စခန္းမ်ားသို႔လည္း သြားေရာက္ခဲ့ပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ မြတ္စလင္ လူမႈအသိုင္းအဝန္း ႏွစ္ခုစလံုး၏ အျမင္မ်ားကို နားေထာင္ခြင့္ရရွိသည့္အတြက္ေၾကာင့္လည္း ကၽြန္မအေနျဖင့္ ေက်းဇူးတင္ရွိေၾကာင္း ထပ္မံ ေျပာၾကားလိုပါသည္။ ႏွစ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၏ စိတ္ခံစားခ်က္မ်ားႏွင့္ စိုးရိမ္ေၾကာက္ရြံ႕မႈမ်ား၏ အတိမ္အနက္ကို ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ လြန္စြာနိမ့္က်သည့္ အေျခအေနႏွင့္ ျပည္သူမ်ား ေနထိုင္ရသည့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ အေျခအေနတို႔သည္ မေက်နပ္မႈမ်ားႏွင့္ တင္းမာမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚရျခင္း၏ အဓိက အေၾကာင္းအရင္းမ်ားအျဖစ္ ရွိေနပါသည္။ လြန္ခဲ့ေသာလအတြင္း ရခိုင္ျပည္နယ္သို႔ လွ်ပ္စစ္မီး စတင္ျဖန္႔ေ၀ေပးမႈ အေျခအေနကို ၾကားသိခဲ့ရသည့္အတြက္လည္း ေက်နပ္မိပါသည္။ သို႔ေသာ္ လိုအပ္ ခ်က္မ်ားစြာ ရွိေနပါေသးသည္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ ခရီးစဥ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္မတင္ျပမီ ရိုဟင္ဂ်ာႏွင့္ ဘဂၤါလီ အသံုးအႏႈန္း ႏွစ္ခုႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အျငင္းပြားဖြယ္ ကိစၥရပ္ကို ရွင္းလင္းတင္ျပလိုပါသည္။ ယင္းစကားလံုးမ်ားသည္ မတူညီ သည့္ လူမ်ားအတြက္ မတူညီသည့္ အဓိပၸါယ္အသြင္ေဆာင္ၿပီး တစ္ခုခ်င္းစီက မတူညီေသာ အေၾကာင္းျပ ခ်က္မ်ားျဖင့္ ေဒါသတရားႏွင့္ စိတ္ဆႏၵျပင္းျပမႈမ်ားကို ျဖစ္ေစပါသည္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ားစုအတြက္ မူ ရိုဟင္ဂ်ာဆိုသည့္ အသံုးအႏႈန္းမွာ တိုင္းရင္းသားျဖစ္မႈဆိုသည့္ အေနအထားႏွင့္ ခြဲထြက္ေရးလႈပ္ရွားမႈ မ်ား ေတာင္းဆိုမႈသေဘာႏွင့္ ညီမွ်သည္ဟုယူဆၾကၿပီး၊ ၄င္းတို႔၏ ေျမ၊ လံုျခံဳေရးႏွင့္ စား၀တ္ေနေရး ဆံုးရံႈးရ မည္ကို ရခိုင္လူမ်ဳိးတို႔က ေၾကာက္ရြံ႕ၾကသည္။ ရိုဟင္ဂ်ာအျဖစ္ မိမိကိုယ္ကိုယ္သတ္မွတ္ၾကသူမ်ား အေနျဖင့္မူ ဘဂၤါလီဆိုသည့္ အသံုးအႏႈန္းမွာ ၄င္းတို႔ ေမြးဖြားလာခဲ့သည့္ လူမႈအသိုက္အ၀န္းမွေန၍ အဆက္ျဖတ္ ခြဲျခားျခင္းျဖစ္သည္ဟု ရႈျမင္ၾကသည္။ ထုိ႔အျပင္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ယင္းအသံုးအႏႈန္းသည္ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မတုိင္မီ ခံစားခဲ့ရေသာ အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ ရပုိင္ခြင့္မ်ား ဆံုးရံႈးမႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး၊ မညီမွ်သည့္ ႏုိင္သားျဖစ္ခြင့္ အခြင့္အေရးလည္း ျဖစ္ေပၚေစသည္။ အသံုးအႏႈန္း ႏွစ္ခုႏွင့္ပတ္သက္သည့္ အျငင္းပြား ဖြယ္ရာကိစၥရပ္ကုိ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့ၾကသူမ်ားစြာတုိ႔က အားတက္သေရာ တင္ျပခဲ့ၾကပါသည္။

အျမင္ရႈေထာင့္ႏွစ္ခုလံုး၏ တရားဝင္မႈ မဝင္မႈအေပၚ ေကာက္ခ်က္မခ်လိုေသာ္လည္း မည္သည့္စကားလံုး သံုးစြဲေရး သတ္မွတ္ျခင္းအေပၚ အာရံုစြဲကပ္ေနျခင္းသည္ အေရးပါသည့္ကိစၥမ်ား တိုးတက္မႈရရွိေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေရးကို တု႔ံဆို္င္းေနသည္ဟု ကၽြန္မ အၾကံျပဳလို္ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤကိစၥအေပၚ ျငင္းဆို မႈမွာ အေရးမႀကီးဟု မဆုိလိုေသာ္လည္း၊ ျပည္နယ္တစ္ဝန္း၌ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနေသာ အေရးေပၚ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ လုိအပ္ခ်က္မ်ား ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ေရး အေပၚတြင္ အာရံုစုိက္ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ ေတာင္းဆုိေနျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

ဤျပည္နယ္အတြင္း ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနေသာ ျပႆနာမ်ား ေျပလည္ေစေရးကုိ ဝုိင္းဝန္း အေထာက္ အကူျပဳေစေရး ေသခ်ာမႈရွိေစရန္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား၊ မြတ္စလင္မ်ား၊ အစုိးရအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ကုလသမဂၢ ေအဂ်င္စီမ်ားႏွင့္ INGO မ်ား အားလံုး၏အသံမ်ား ပါဝင္ေစႏိုင္ခဲ့ေသာ ရခုိင္ျပည္နယ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၏ လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမ်ားကုိ ခ်ီးက်ဴးပါသည္။ ကၽြန္မ၏ ယခင္ခရီးစဥ္ေနာက္ပုိင္းမွစတင္ၿပီး ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လတြင္ ေတြ႕ႀကံဳခဲ့ရေသာ ႀကီၤးမားေသာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈ ဆုိင္ရာႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာျပႆနာမ်ားကုိ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရာတြင္ တုိးတက္မႈအခ်ဳိ႕ ရရွိလာပါသည္။ MSF အဖြဲ႕အေနျဖင့္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ယင္း၏လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ျပန္လည္စတင္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၿပီး၊ လြန္ခဲ့သေသာ သတင္းပတ္မ်ားအတြင္း လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကုိ ပုိမုိ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ခြင့္ ရရွိေရးအတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္မ်ားကုိလည္း ေပးအပ္ေနပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ကၽြန္မ၏ အျမင္တြင္ ရခုိင္ျပည္နယ္အေျခအေနသည္ အက်ပ္အတည္းရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။ လူသားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းဝင္ေရာက္ႏိုင္မႈနည္းေနေသးၿပီး ၊ စြန္႔စားရႏုိင္ေျခ ျမင့္မားေနဆဲျဖစ္ပါသည္။ ဒီဇင္ဘာလ ၃၀ ရက္ေန႔တြင္ ကုလသမဂၢ ႏုိင္ငံသား၀န္ထမ္းတစ္ဦးသည္ ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္းတြင္ ၄င္း၏တာ၀န္မ်ားကုိထမ္းေဆာင္ေနခ်ိန္တြင္ စစ္တပ္အာဏာပုိင္မ်ား၏ ရုိက္ႏွက္မႈကုိ ခံခဲ့ရပါသည္။ ကၽြန္မ အေနျဖင့္ ဤကဲ့သုိ႔လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားအတြက္ တာ၀န္ယူမႈ/တာ၀န္ခံမႈ ရွိေစေရးႏွင့္ UN ႏွင့္ INGO ၀န္ထမ္း မ်ား၏ ေဘးကင္းလံုၿခံဳမႈကုိ အာမခံခ်က္ေပးရန္ အာဏာပုိင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအား ေတာင္းဆုိပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္စဥ္ႏွင့္ဆက္စပ္၍ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည့္ INGO ႏုိင္ငံသား၀န္ထမ္း ၃ ဦးမွာ ဘူးသီးေတာင္အက်ဥ္းေထာင္တြင္ ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းခံေနရဆဲျဖစ္ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ ကၽြန္မအေန ျဖင့္ အဆုိပါ၀န္ထမ္း ၃ ဦး ခ်က္ခ်င္း ျပန္လႊတ္ေပးေရးအတြက္ ေတာင္းဆုိပါသည္။

ကၽြန္မသည္ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္သုိ႔ သြားေရာက္ရန္ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါသည္။ အေၾကာင္းအရင္းမွာ အဆုိၿမိဳ႕နယ္တြင္ ႏုိင္ ငံသားစိစစ္အတည္ျပဳေရး ေရွ႕ေျပးလုပ္ငန္းစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေနခဲ့ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ေျမပံုၿမိဳ႕နယ္ ဒုကၡသည္စခန္းတြင္ IDP ၂၉၆၀ ဦးရွိသည့္အနက္ အသက္ ၁၈ ႏွစ္အထက္ ၁၃၁၂ ဦးမွာ ႏုိင္ငံသား စိစစ္ အတည္ျပဳမႈအတြက္ သတ္မွတ္ခ်က္ျပည့္မီသူမ်ားျဖစ္ၿပီး၊ ၈၈ ဦးမွာ ေလ်ာက္ထားျခင္းမရွိဘဲ၊ ၉၄ ဦးမွာ ေလွ်ာက္ထားရန္ေဆာင္ရြက္ေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း လူ၀န္မႈႀကီးၾကပ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန ဒုတိယ၀န္ႀကီးက ေျပာ ၾကားပါသည္။ ေလွ်ာက္ထားမႈေပါင္း ၁၂၈၀ ရွိသည့္အနက္၊ ၉၇ ဦးကုိ အျပည့္အ၀ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ေပးအပ္ၿပီးျဖစ္ၿပီး၊ ၃၆၀ ဦးကုိ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ျပဳခြင့္ေပးခဲ့ပါသည္။ ဒုကၡသည္စခန္းအတြင္း၌ စခန္း၏ ေျပာေရးဆုိခြင့္ရွိသူက ေျပာၾကားခ်က္အရ လူေပါင္း ၄၀ ဦးတုိ႔သည္ အျပည့္အဝ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ရရွိခဲ့ ၾကၿပီး၊ ၁၆၉ ဦးမွာ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ျပဳခြင့္ရသူအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရေၾကာင္းႏွင့္ က်န္ရွိေသာသူမ်ားမွာ လုပ္ငန္းစဥ္၏ ရလဒ္အေျဖမ်ားကုိ ေစာင့္ဆုိင္းေနၾကေၾကာင္း သိရွိခဲ့ရပါသည္။

ကၽြန္မေတြ႕ျမင္ၾကားသိခဲ့ရသည္မ်ားအေပၚတြင္ အေရးႀကီးေသာ သံုးသပ္ခ်က္အခ်ဳိ႕ျပဳလုပ္ခဲ့ပါသည္။ ပထမ အခ်က္အေနျဖင့္ ေျမပံုဒုကၡသည္စခန္းရွိ ႏုိင္ငံသားသက္ေသခံကတ္ျပားရရွိခဲ့သည့္ IDP မ်ား၏ဘ၀မ်ား သည္ ေျပာင္းလဲမႈမရွိပါ။ ၄င္းတုိ႔သည္ စခန္းအတြင္း၌ပင္ နည္းပါးသည့္ စာနပ္ရိကၡာခြဲတမ္း၊ အကန္႔အသတ္ ျဖင့္ရရွိေသာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ ႏွင့္ အျခားမရွိမျဖစ္လုိအပ္ေသာ၀န္ေဆာင္မႈ အနည္းငယ္တုိ႔ျဖင့္ ဆက္လက္ရပ္တည္ေနၾကရပါသည္။ IDP ဒုကၡသည္စခန္းရွိ ျပည္သူမ်ား၏မ်က္လံုးမ်ားတြင္ ကၽြန္မျမင္ေတြ႕ ခဲ့ရသည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့စိတ္ပ်က္အားငယ္ေနသည့္အရိပ္လကၡဏာမ်ားသည္ စိတ္ႏွလံုးေၾကကြဲဖြယ္ရာ အေျခအေနပင္ျဖစ္သည္။ အေျခအေနမွာ ဆက္လက္၍ တင္းမာေနေၾကာင္း ျပည္နယ္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က အတည္ျပဳ ေျပာၾကားခဲ့သလို ၿမိဳ႕မိၿမိဳ႕ဖမ်ားကလည္း အတည္ျပဳခဲ့သည္။ ယင္းအေျခအေနကုိ လက္ခံႏုိင္ ေလာက္သည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္အျဖစ္ ကၽြန္မအေနျဖင့္ မသတ္မွတ္ပါ။ ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည့္အေျခအေန မ်ားေအာက္တြင္ မရွိမျဖစ္ လုိအပ္ေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကုိ အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ ရရွိႏုိင္မႈႏွင့္အတူ ဒုကၡ သည္မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ဆုိးဆုိးဝါးဝါး ျဖတ္ေတာက္ထားျခင္းကုိ ခ်က္ခ်င္း ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ကၽြန္မေရာက္ရွိသည့္အခ်ိန္အထိတုိင္ေအာင္ INGO မ်ားအား ဒုကၡသည္စခန္းမ်ားသို႔ တစ္ပတ္ တစ္ႀကိမ္သာ လာေရာက္ခြင့္ ျပဳထားပါသည္။ ယခုအခ်ိန္မွာေတာ့ တစ္ပတ္ သံုးႀကိမ္လာေရာက္ခြင့္ျပဳထား ၿပီဟု သိရွိရပါသည္။ ယင္းအေျခအေနသည္လည္း လံုေလာက္မႈမရွိေသးပါ။ က်န္းမာေရး၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ ငန္းမ်ားသည္လည္း အလြန္အမင္း ဆုိး၀ါးေနၿပီး၊ ပညာသင္ၾကားခြင့္မွာလည္း အလြန္ပင္ နည္းပါးေနပါ သည္။ IDPမ်ားအားလံုးအတြက္ လြတ္လပ္စြာ လႈပ္ရွားသြားလာခြင့္ ရရွိသင့္ၿပီး၊ ၄င္းတုိ႔၏ ေျမယာပုိင္ဆုိင္ ခြင့္ႏွင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ အျခားျပည္သူမ်ား ရရွိခံစားေနသည့္ အျခားေသာ အခြင့္အေရးမ်ားအားလံုးကုိလည္း ရရွိခံစားေစသင့္ပါသည္။

ဒုတိယအခ်က္အေနျဖင့္ ႏုိင္ငံသားစိစစ္အတည္ျပဳေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ပါဝင္ျခင္းမရွိခဲ့သည့္ ေျမပံုၿမိဳ႕ မြတ္စ လင္ ဒုကၡသည္စခန္းမွ ဒုကၡသည္မ်ားႏွင့္ေမးျမန္းေျပာဆုိေသာအခါတြင္ ၄င္းတုိ႔က ကမန္ မြတ္စလင္ သုိ႔မဟုတ္ မြတ္စလင္မ်ားလက္ထပ္ထားေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆုိၾက ပါသည္။ ယင္းသုိ႔ျဖစ္ျခင္းကုိ ၄င္းတုိ႔၏ သက္ေသခံကတ္ျပားမ်ား ထုတ္ျပျခင္းျဖင့္ အတည္ျပဳ ေျပာဆုိၾက ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၄င္းတုိ႔သည္ ေၾကာက္ရြံ႕မႈေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခြင့္ျပဳခ်က္မရရွိျခင္းေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း စခန္းအျပင္ဘက္သုိ႔ မထြက္ခြာႏုိင္ၾကပါ။ အဆုိပါအေျခအေနက ဆက္လက္တည္ရွိေန သည့္ တင္းမာမႈႏွင့္ စုိးရိမ္ေၾကာက္ရြံ႕မႈ အဆင့္ ျပင္းထန္ျမင့္မားေနသည္ဆုိသည္ကုိ ေဖာ္ျပေနပါသည္။ ဤကိစၥရပ္သည္ ရုိဟင္ဂ်ာ/ဘဂၤါလီ အျငင္းပြားမႈထက္ ပုိမုိရႈပ္ေထြးသည္ကုိ ေဖာ္ျပေနပါသည္။

တတိယအခ်က္အေနျဖင့္ ရုိဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း၊ ရခုိင္ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္းေကာင္း လက္ရွိအေျခအေနကုိအကဲျဖတ္ရာတြင္ ေကာလာဟလမ်ားႏွင့္ လြဲမွားေသာ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္ အမ်ားအျပား အသံုးျပဳေနသည္ကုိ ေတြ႕ဆံုေဆြးမႈမ်ားမွ ကၽြန္မ ၾကားသိခဲ့ရပါသည္။ လူမ်ဳိးစု ႏွစ္ခုအၾကား အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံမႈကုိ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစသည့္ အဆုိပါ လြဲမွားေသာ ထင္ျမင္ ယူဆခ်က္မ်ားသည္ ဆက္လက္ ျဖစ္ေပၚေနမည္ျဖစ္ၿပီး၊ အမုန္းပြားေစေသာ ေဟာေျပာမႈမ်ားအျဖစ္သုိ႔ လြယ္ ကူစြာ ကူးေျပာင္းလာမည္ ျဖစ္သည္။ သီးျခား ခြဲျခားထားရွိမႈသည္ အေျဖတစ္ခု မဟုတ္ပါ။

၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ႏွင့္ေတြ႕ဆံုစဥ္တြင္ ရခုိင္ Action Plan ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆံုးမူၾကမ္းကုိ ေပးမည္ဟု ကၽြန္မအား ကတိေပးခဲ့ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ယခုအခ်ိန္အထိေတာ့ ကၽြန္မထံသုိ႔ ေပးပုိ႔လာျခင္း မရွိေသးပါ။ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ျပႆနာေျဖရွင္းရာတြင္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး စံႏႈန္းမ်ားသည္ အဓိကေနရာမွ ပါဝင္ရမည္ဟု ကၽြန္မအေနျဖင့္ အေလးထား ေျပာၾကားလုိပါသည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အၾကမ္းဖက္ျဖစ္ရပ္မွ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္သူ အခ်ဳိ႕၏ လုပ္ေဆာင္မႈအတြက္ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ မြတ္စလင္လူမ်ဳိးစုတစ္ခုလံုးကုိ စုေပါင္းျပစ္ဒဏ္ေပးသည့္လုပ္ရပ္သည္ အေျဖတစ္ခု မဟုတ္ပါ။ ထုိ႔ျပင္ ရုိဟင္ဂ်ာမြတ္စလင္မ်ား၏ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သည့္ လက္ရွိအေျခအေနကုိ ဆက္လက္ ထိန္သိမ္းထားရွိျခင္းသည္လည္း တင္းမာမႈႏွင့္ ေဒါသမီးတုိ႔ တုိးပြားလာမႈကုိသာ ျဖစ္ေပၚေစႏုိင္ပါသည္။ ယင္းအေျခအေနသည္ လာမည့္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ စိန္ေခၚမႈမ်ားကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး၊ ေျဖရွင္းရန္ ခက္ခဲ မည္ ျဖစ္ပါသည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ ျပႆနာမ်ားသည္ ႏုိ္င္ငံတကာ ပတ္သက္ဆက္ႏြယ္ အက်ဳိးသက္ေရာက္ မႈမ်ားရွိၿပီး၊ ကုလသမဂၢအဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ားအားလံုးႏွင့္ သက္ဆုိင္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ က်ဴးလြန္ျခင္းခံရ ေသာ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားသည္ လူေမွာင္ခုိကူးမႈကုိ အားေပးရာေရာက္ၿပီး၊ ခုိလံႈခြင့္ေတာင္းခံသူ အမ်ားအျပားကုိလည္း ေပၚေပါက္ေစကာ၊ မၾကာခဏဆုိသလုိ လူ႔အသက္ႏွင့္ဘဝမ်ား ၀မ္းနည္းဖြယ္ရာ ထိခုိက္ခံစားရမႈႏွင့္ ဆံုးရံႈးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ အေထြေထြညီလာခံ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တြင္ သေဘာတူပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈအ တြက္ အစုိးရအား ကၽြန္မအေနျဖင့္ ခ်ီးက်ဴးပါသည္။ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပါ ေဝါဟာရအသံုးအႏႈန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ ၍ ေဒသႏၱရမီဒီယာမ်ားတြင္ လြဲမွားတင္ျပမႈအခ်ဳိ႕ ရွိသည္ကုိ ကၽြန္မ နားလည္သေဘာေပါက္ပါသည္။ ဆံုး ျဖတ္ခ်က္ပါ ေတာင္းဆုိခ်က္ကုိ ရွင္းလင္းမႈရွိေစရန္ တင္ျပလုိပါသည္ - "ရုိဟင္ဂ်ာလူနည္းစုအတြက္ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ဆုိင္ရာ တန္းတူညီမွ် အခြင့္အေရးရရွိမႈ" ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။

နိဂံုးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္သည္ အက်ပ္အတည္းအေျခအေနတြင္ ဆက္လက္ရွိေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္ ဟု ယံုၾကည္ယူဆပါသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာျပႆနာရပ္မ်ားကုိ ေျဖရွင္းရန္ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမ်ားကုိလည္း လုပ္ေဆာင္ေနၾကပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ေဆာင္ရြက္စရာ မ်ားစြာ လုိအပ္ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ အစုိးရအား ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္ ေနထုိင္ၾကသူမ်ားအားလံုး၏ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ အေျခခံလြတ္လပ္ခြင့္ မ်ားကုိ ၎တို႔၏ တရား၀င္ျဖစ္မႈဆုိင္ရာ အေျခအေနအဆင့္အတန္းကုိ ထည့္မတြက္ဘဲ အကာအကြယ္ ေပးရန္၊ ျပည္နယ္ အႏွံ႔အျပားတြင္ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြက္ အျပည့္အ၀ႏွင့္ အလ်င္အျမန္ ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ခြင့္ ျပဳရန္၊ ဒုကၡသည္မ်ားအားလံုးကုိ ၄င္းတုိ႔ေျမယာမ်ား အပါအ၀င္ ၄င္းတုိ႔၏ မူရင္း လူမႈအသုိင္းအ၀န္းအတြင္းသုိ႔ ေဘးကင္းလံုၿခံဳစြာ ျပန္လည္၀င္ေရာက္ခြင့္ျပဳရန္ တုိ႔ကုိ အေရးတႀကီး ေတာင္းဆုိပါသည္။

လူမ်ဳိးစုႏွင့္ကုိးကြယ္မႈဆုိင္ရာဥပေဒမ်ား

ေနာက္တစ္ႀကိမ္က်င္းပမည့္ လႊတ္ေတာ္အစည္းအေ၀းတြင္ ထည့္သြင္းစဥ္းစားေဆြးေႏြးရန္ တင္ျပထား သည့္ ဥပေဒမူၾကမ္း ၄ ရပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ကၽြန္အေနျဖင့္ စုိးရိမ္ပူပန္မိပါသည္။ ျမန္မာအစုိးရႏွင့္ ေဆြးေႏြးပြဲ တုိင္းတြင္ ကၽြန္မ၏ စုိးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကုိ တင္ျပခဲ့ၿပီး၊ ကၽြန္မတုိ႔ၾကား ရရွိခဲ့သည့္ ပြင့္လင္းေသာ၊ တစ္ခါတစ္ရံ အားတက္သေရာျဖစ္ေသာ ေဆြးေႏြးမႈမ်ားအတြက္ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားအတြက္ မ်ားစြာေသာ က်ဳိးေၾကာင္းဆီေလ်ာ္မႈမ်ားကုိ ေဖာ္ျပခဲ့ၾကၿပီး၊ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ား ေရးဆြဲရာတြင္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး စံႏႈန္းမ်ားကုိ ထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီးျဖစ္ေၾကာင္းကုိ ကၽြန္မကုိ အာမခံ ခ်က္ ေပးၾကပါသည္။ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားသည္ အထူးသျဖင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ က်န္းမာေရး၊ သာယာ ဝေျပာေရးႏွင့္ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ အကာအကြယ္ေပးရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈျဖစ္ၿပီး၊ ဘာသာကူးေျပာင္းမႈဆုိင္ရာ မွတ္ပံုတင္ျခင္းကဲ့သုိ႔ေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိင္ရာ လုိအပ္ခ်က္ကုိလည္း ျဖည့္ဆည္းေဆာင္ရြက္မႈျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပး ေျပာၾကားၾကပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ အဆုိပါ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ကၽြန္မ၏စုိးရိမ္ပူမ်ား ဆက္ လက္ ရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားအား အဆုိပါ ဥပေဒမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ စိစစ္ေလ့လာေဆာင္ရြက္ၾကရန္ႏွင့္ ပုိမုိ၍ စိတ္ရွည္သည္းခံမႈရွိၿပီး၊ အားလံုးပါ၀င္သည့္ လူမႈအသုိက္အ၀န္း တစ္ခု တည္ေဆာက္ရာတြင္ တစ္ေထာင့္တစ္ေနရာမွ ပါ၀င္ၾကေစရန္အတြက္ ေတာင္းဆုိပါသည္။ ကၽြန္မ အေနျဖင့္ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အေသးစိတ္ မွတ္ခ်က္အခ်ဳိ႕ကုိ ေပးလုိပါသည္ -

• ကုိးကြယ္ရာ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းက အဖြဲ႕၀င္ ၁၁ ဦးပါ၀င္သည့္ ၿမိဳ႕နယ္ မွတ္ပံုတင္ဘုတ္အဖြဲ႕က ေတြ႕ဆံုေမးျမန္းျခင္းႏွင့္ ေဆြးေႏြးေဆာင္ရြက္ျခင္းမ်ားအပါအ၀င္၊ ကုိး ကြယ္ရာ ဘာသာကူးေျပာင္းျခင္းႏွင့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္း ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ျခင္းတုိ႔အတြက္ ႏုိင္ငံေတာ္က ထိန္းခ်ဳပ္ေဆာင္ရြက္သည့္ စနစ္တစ္ရပ္ ထူေထာင္ေပးမည္ျဖစ္သည္။ ကၽြန္မ၏အျမင တြင္ ဤ လုပ္ငန္းစဥ္သည္ ႀကီးေလးၿပီး၊ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အလားအလာ လည္းရွိသည္။ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ကုိးကြယ္ခြင့္ႏွင့္ ကူးေျပာင္းခြင့္သည္ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရး ျဖစ္ၿပီး၊ ပုဂိၢဳလ္ေရးဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္လည္း ျဖစ္သည္။ ဘာသာတရားအား ေစာ္ကားမႈအတြက္ ဤ ဥပေဒက ျပစ္မႈႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္ မ်ား အဆုိျပဳထားမႈအေပၚ၌လည္း ကၽြန္မအေနျဖင့္ စုိးရိမ္မိပါသည္။ ယင္းသည္ တိက်ေရရာမႈမရွိဘဲ လူနည္းစုကုိးကြယ္သည့္ ဘာသာတရားမ်ားအေပၚ ခြဲျခား ဆက္ဆံ ရန္အတြက္လည္း အသံုးျပဳႏုိင္ပါသည္။

• လူဦးေရတုိးပြားမႈႏႈန္း ထိန္းညိွေရးဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းသည္ လူဦးေရေပါက္ပြားမႈႏႈန္း အလြန္ ျမင့္မားသည္ဟု ေတြ႕ရွိရသည့္ ေဒသတစ္ခုတြင္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္ မ်ားကုိ ေျဖရွင္းေပးရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားပါသည္။ ၎ကုိယ္၀န္ေဆာင္မႈ ႏွစ္ႀကိမ္ၾကား သားဆက္ျခားကာလကုိ ၃၆ လ ျခားျခင္းအပါအ၀င္ နည္းလမ္းမ်ားစြာျဖင့္ ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ရန္ ျဖစ္ပါသည္။ ကၽြန္မအား အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္းသည္ ျပစ္ဒဏ္မ်ား ခ်မွတ္မည္ မဟုတ္ဟု အာမခံခ်က္ေပးေသာ္လည္း သားဆက္ျခားမႈအတြက္ ဥပေဒေၾကာင္းအရ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္း ေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ ကေလးအေရအတြက္ႏွင့္ သားဆက္ျခားမႈတုိ႔အတြက္ အမ်ဳိးသမီး တစ္ဦး၏ ဆံုးျဖတ္ေဆာင္ရြက္ပုိင္ခြင့္ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရက တရားမ၀င္ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မႈ ျဖစ္ သည္ဟု ထင္ျမင္ယူဆပါသည္။ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ၊ မိခင္ႏွင့္ကေလး ေသဆံုးမႈႏွင့္ ကေလးေမြးဖြားမႈ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးတုိ႔ကုိ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရန္ နည္းလမ္းမ်ားအေနျဖင့္ ပညာေပးျခင္း၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ အစီအစဥ္မ်ားခ်မွတ္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေပးျခင္းႏွင့္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ စြမ္းရည္ျမွင့္တင္ေပးသည့္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ သင့္ေတာ္သလုိ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါ သည္။

• ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးမ်ား လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္းတြင္ အျငင္းပြား ဖြယ္ရာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားစြာ ပါ၀င္ေနၿပီး၊ ယင္းကုိ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈအျဖစ္ သတ္မွတ္ ယူဆပါသည္။ ဥပေဒမူၾကမ္းက ဗုဒၶဘာသာ၀င္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားကုိ လက္ထပ္ရန္ ရည္ရြယ္ေသာ သုိ႔မဟုတ္ လက္ထပ္ေသာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မဟုတ္သည့္ အမ်ဳိးသားမ်ားအေပၚ စည္းကမ္းခ်က္မ်ား၊ ကန္႔သတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပစ္ဒဏ္မ်ားကုိ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ လင္မယား ကြဲကြာ ခ်ိန္တြင္ သားသမီးထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ လမ္းညႊန္မူ၀ါဒ ခ်မွတ္ေပးရာတြင္္ ကေလးအတြက္ အေကာင္းဆံုး အက်ဳိးကို ေရွ႕ရႈရမည္။ သုိ႔ေသာ္ ယင္းအခ်က္သည္ ဥပေဒ မူၾကမ္းထဲတြင္ ပါဝင္ျခင္း မရွိပါ။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤဥပေဒမူၾကမ္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႏုိင္ငံေတာ္ အစုိးရက ဥပေဒျပဳ အာဏာကုိ မေလ်ာ္မကန္ အသံုးျပဳမႈတစ္ရပ္အျဖစ္ ယူဆပါသည္။

• ျပစ္မႈဆုိင္ရာဥပေဒအရ မိန္းမ အမ်ားအျပားယူျခင္းကုိ တားျမစ္ပိတ္ပင္ထားၿပီးျဖစ္သည္ဟု သိရွိရပါ သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တစ္လင္တစ္မယားစနစ္ က်င့္သံုးျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမူၾကမ္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္ကုိ ကၽြန္မအေနျဖင့္ နားမလည္ႏုိင္ေအာင္ ျဖစ္ရပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဥပေဒမူၾကမ္းတြင္ အသံုးျပဳထားေသာ ဘာသာစကားအသံုးအႏႈန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း စုိးရိမ္မိပါသည္။ ယင္းသည္ လူနည္းစု ကုိးကြယ္ရာဘာသာတရားမ်ားကို ဦးတည္ခ်က္္္္္ထား ေဆာင္ရြက္ျခင္းျဖစ္သည့္အတြက္ ခြဲ ျခားဆက္ဆံမႈကုိ ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။

ကုိးကြယ္ရာဘာသာတရား ကြဲျပားျခားနားသည့္ လူမႈအသုိင္းအ၀န္းမ်ားၾကား တင္းမာမႈမ်ားႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ မႈမ်ားသည္ ျမန္မာႏုိင္ငံရွိ အေရးႀကီးေသာ ျပႆနာရပ္တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။ လူမႈအသုိင္းအ၀န္းမ်ားၾကား အျပန္အလွန္ အသိပညာေပးမႈႏွင့္ ျပန္လည္ရင္ၾကားေစ့ေရး ေဆာင္ရြက္မႈတုိ႔သည္ အေရးတႀကီး လုိအပ္ ေနပါသည္။ ရွမ္းျပည္နယ္ေျမာက္ပုိင္း လားရိႈးၿမိဳ႕တြင္ ကၽြန္မ ေတြ႕ျမင္ခဲ့ရသလုိမ်ဳိး ယံုၾကည္ကုိးကြယ္ရာ ဘာသာ ကြဲျပားျခားနားသည့္ လူမႈအသို္င္းအ၀န္းမ်ားၾကား အျပန္အလွန္ ေဆြးေႏြးမႈျပဳလုပ္ျခင္းႏွင့္ ပုိမုိ စုစည္းညီညႊတ္သည့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္း တည္ေဆာက္ျခင္း စသည့္နည္းလမ္းတုိ႔ျဖင့္ အေရးႀကီးေသာ လုပ္ငန္းအဆင့္မ်ားကုိ ေဆာင္ရြက္ေနၿပီလည္း ျဖစ္ပါသည္။ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္း ၄ ခုသည္ ဘာသာေရး အုပ္စုမ်ားၾကား ရွိႏွင့္ၿပီး တင္းမာမႈမ်ားကုိ ရန္မီးေတာက္ေလာင္ေစႏုိင္သည့္အတြက္ ကၽြန္မေနျဖင့္ စုိးရိမ္ မိပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားအားလံုးအား အဆုိပါဥပေဒမူၾကမ္းမ်ားကို သက္ဆုိင္ရာ လူမႈအသုိင္းအ၀န္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္လ်က္ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ စိစစ္ၾကည့္ရႈေလ့လာရန္ႏွင့္ ယင္းတုိ႔ကုိ အလံုးစံု ကန္႔ကြက္ျငင္းဆုိရန္ ကၽြန္မအေနျဖင့္ တုိက္တြန္းပါသည္။ လက္ထပ္ထိမ္းျမားျခင္း၊ ကြာရွင္း ျပတ္စဲျခင္းႏွင့္ ဆက္ခံျခင္းဆုိင္ရာ ဥပေဒမ်ားကဲ့သုိ႔ေသာ စည္းမ်ဥ္းထားေဆာင္ရြက္ရန္ လုိအပ္သည့္ နယ္ပယ္က႑မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ျပ႒ာန္းေဆာင္ရြက္သည့္ ဥပေဒတစ္ရပ္သည္ လူမ်ဳိးဘာသာ ခြဲျခားမႈ မရွိဘဲ ျမန္မာႏုိင္ငံ ျပည္သူမ်ားအားလံုးအတြက္ သက္ဆုိင္ေသာ၊ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး စံႏႈန္း မ်ားႏွင့္ အျပည့္အ၀ ကုိက္ညီမႈရွိေသာ၊ ဥပေဒတစ္ရပ္ ျဖစ္သင့္ပါသည္။ အကယ္၍ အဆုိပါ ဥပေဒမူၾကမ္း မ်ား အတည္ျပဳလုိက္ပါက ႏုိင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္မႈကုိ ေဖာ္ျပေန သည့္ အရာမ်ားထဲမွ တစ္ခုအျဖစ္ ရႈျမင္ျခင္းခံရႏိုင္ပါသည္။

ရပ္ရြာလူထုအဆင့္ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈ ႏွင့္ တရားဥပေဒစုိးမုိးမႈ

ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းမ်ား ျမွင့္တင္ေရးအတြက္ အစီ အစဥ္မ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကုိ ေတြ႕ျမင္ရသည့္အတြက္ ၀မ္းေျမာက္ေက်နပ္မိၿပီး၊ ဤက႑တြင္ ႏုိင္ငံတကာအသုိင္းအ၀ုိင္းႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈအတြက္လည္း အစုိးရကုိ ခ်ီးက်ဴးပါသည္။ သို႔ေသာ္ အဆုိပါ အစီအစဥ္မ်ားသည္ သက္ဆုိင္ရာ လူမႈအသိုင္းအဝန္းမ်ားႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိျခင္း၊ လက္ခံ စဥ္းစားေပးမႈ ရွိျခင္း နည္းလမ္းတုိ႔ျဖင့္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ႏွင့္ စစ္မွန္ေသာ ညိွႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈ ရွိသင့္ေၾကာင္း အေလးအနက္ ေျပာၾကားလုိပါသည္။ ေဒသႏၱရအဆင့္၌ ဥပေဒအသစ္မ်ားကုိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ အင္အား မလံုေလာက္မႈေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စိတ္ပါဝင္စားမႈ မရွိျခင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈ မရွိျခင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈုလုပ္ငန္းမ်ားသည္ ေမွ်ာ္မွန္း သေလာက္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ျခင္း မရွိသည့္ က႑မ်ားကုိ ေလ့လာေတြ႕ရွိရပါသည္။

အမ်ဳိးသမီးမ်ားအေနျဖင့္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ငန္းစဥ္တြင္ ကုိယ္တုိင္ေဆာင္ရြက္သူမ်ားအျဖစ္သာမက၊ အက်ဳိးခံစားသူမ်ားအျဖစ္ပါ ပုိမုိ အေရးပါသည့္ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ရန္ လုိအပ္သည္ ဆုိသည္ႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ယခင္ခရီးစဥ္အၿပီး ကၽြန္မအေနျဖင့္ ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ေသာ အခ်က္မ်ားသည္ ဆက္လက္၍ အေရးပါ ေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ လတ္တေလာေဆာင္ရြက္ေနေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ညိွႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈမ်ားႏွင့္ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိၿပီးေသာအခါ ယင္းကုိ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈ ျပဳလုပ္ရာတုိ႔တြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ား၏ ပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္မႈကုိ ကၽြန္မအေနျဖင့္ အထူးအားေပးပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ မၾကာမီ က်င္းပေတာ့မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲ နီးကပ္လာခ်ိန္တြင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားက ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္းမ်ားအေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဆႏၵမဲေပးသူမ်ား အေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေလ့လာသူမ်ားအေနျဖင့္လည္းေကာင္း ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္မႈသည္ အေရးႀကီးပါ သည္။

တကၠသုိလ္ပါေမာကၡတစ္ဦးအေနျဖင့္ ကၽြန္မသည္ လူငယ္မ်ား၏ ပညာေရးအတြက္ လိႈက္လွဲစြာ စိတ္၀င္စား မႈ ရွိပါသည္။ ၄င္းတုိ႔သည္ ကၽြန္မတုိ႔၏ အနာဂတ္အတြက္ အဓိကက်သူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ဤလူငယ္မ်ား ကပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံအား တုိးတက္ေအာင္ျမင္မႈ ေနာက္တစ္ဆင့္ႏွင့္ အားလံုးပါ၀င္မႈရွိေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းသည့္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္ ထူေထာင္ေရးတုိ႔တြင္ ဦးေဆာင္သြားမည္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလတြင္ က်င္းပေသာ ရန္ကုန္တကၠသုိလ္၏ ဘဲြ႕ႏွင္းသဘင္အခန္းအနားတြင္ ေက်ာင္းသူ/သား ၃၀၀ ခန္႔သည္ ၄င္းတုိ႔၏ စိစစ္ေရးကဒ္ျပားမ်ား မရွိၾကသျဖင့္ ဘြဲ႕လက္မွတ္မ်ား ရရွိျခင္း မရွိခဲ့ၾကေၾကာင္း ၾကားသိရသည့္အတြက္ အ့ံၾသတုန္လႈပ္မိပါသည္။ ဤျဖစ္ရပ္သည္ အထူးသျဖင့္ ရခုိင္ျပည္နယ္မွလာေသာ မြတ္စလင္ ေက်ာင္းသားမ်ားအေပၚတြင္ သက္ေရာက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ လတ္တေလာအခ်ိန္တြင္ ၄င္းတုိ႔သည္ ႏုိင္ငံသားစိစစ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္အရ စိစစ္ေနသူမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ ပညာေရးအခြင့္အလမ္း ရရွိမႈသည္ ႏုိင္ငံသားျဖစ္မႈ အေျခအေနေပၚတြင္ အေျခမခံသင့္ပါ။ ကၽြန္မအေနျဖင့္ ဤျပႆနာကုိ ပညာေရး၀န္ႀကီး ဌာန ဒုတိယ၀န္ႀကီးထံ တင္ျပခဲ့ၿပီး၊ ၄င္းက ယင္းအေျခအေနကုိ ကုစားေျဖရွင္းေပးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း အာမခံခ်က္ေပးသည့္ အတြက္ေၾကာင့္ အထူးပင္ ေက်းဇူးတင္ပါသည္။ ၄င္းတုိ႔၏ အဆင့္ျမင့္ပညာေရး ၿပီးဆံုးေအာင္ အျပင္းအထန္ ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည့္ ေက်ာင္းသူ/သားတုိင္း ၄င္းတုိ႔၏ဘြဲ႕လက္မွတ္မ်ား ရရွိၾက သည္ဆုိသည့္ သတင္းေကာင္း ရရွိရန္ ကၽြန္မ ေမွ်ာ္လင့္ေနပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ တရားဥပေဒစုိးမုိးမႈ အေရးပါသည္ဆုိသည့္အေၾကာင္းကုိ ကၽြန္မအား မ်ားစြာေျပာဆုိတင္ျပ ၾကပါသည္။ ကၽြန္မ အျပည့္အဝ သေဘာတူပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤႏုိင္ငံေတာ္သစ္တြင္ တရားဥပေဒစနစ္ႏွင့္ အာဏာပုိင္တုိ႔အေပၚတြင္ ယံုၾကည္မႈ ေပၚေပါက္မလာမီတြင္ လုပ္ေဆာင္စရာ မ်ားစြာ က်န္ရွိေနပါေသး သည္။ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားရာေနရာမ်ားတြင္ လိင္ႏွင့္ က်ား-မေရးရာတုိ႔အေပၚတြင္ အေျခခံေသာ အၾကမ္းဖက္မႈ မ်ားအပါအ၀င္ စစ္တပ္အရာရွိမ်ား၏ တာ၀န္ယူမႈ/တာ၀န္ခံမႈကုိ အာမခံခ်က္ေပးရန္ လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား မေအာင္ျမင္မႈအေပၚ၌လည္း ကၽြန္မအေနျဖင့္ အထူးတလည္ စုိးရိမ္ပူပန္မႈ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါသည္။ တုိင္းရင္း သား လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကုိုလည္း ယင္းတုိ႔၏ အဖြဲ႕၀င္မ်ားက က်ဴးလြန္ေသာ အျပည္ျပည္ဆုိင္ ရာ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားမႈဆုိင္ရာ ဥပေဒႏွင့္ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရးဥပေဒမ်ားကုိ ခ်ဳိး ေဖာက္မႈမ်ားအေပၚ ေျဖရွင္းေဆာင္ရြက္ရန္ကုိလည္း ေတာင္းဆုိပါသည္။ တပ္မေတာ္တြင္ အရြယ္မေရာက္ ေသးေသာ စစ္သားမ်ား အေရအတြက္ ဆက္လက္ ျမင့္တက္ေနမႈ ရွိေနသည္ဆုိသည့္ သတင္းမ်ားအေပၚ ၌လည္း စုိးရိမ္ပူပန္မိပါသည္။

နိဂံုး

အထက္ပါ အေၾကာင္းအရာမ်ားသည္ ကၽြန္မခရီးစဥ္မွ ရရွိလာေသာ အႀကိဳေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားျဖစ္ၿပီး၊ မတ္လတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီသုိ႔ ကၽြန္မ၏ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းသည့္အခါ ဤကိစၥရပ္မ်ားအေပၚ ကုိ အက်ယ္တ၀င့္ တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ အထူးအစီရင္ခံစာ တင္သြင္းသူတစ္ဦးအေနႏွင့္ေရာ၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ မိတ္ေဆြတစ္ဦးအေနႏွင့္ေရာ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန ပုိမုိျမွင့္တင္ ေရးႏွင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးတုိ႔အတြက္ ျမန္မာႏုိင္ငံအစုိးရ၊ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ အနာဂတ္ကာလတြင္ ဆက္လက္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ ကၽႊန္မအေနျဖင့္ ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။