ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား သိထုိက္ေသာ သမုိင္း ျဖစ္ရပ္မွန္မ်ား (အပုိင္း ၂)
မဟာမင္းခန္႔
RB News
အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ အစၥလာမ္ ယဥ္ေက်းမႈကို ကဲြျပားစြာ သိသာထင္ရွားေသာ ရႈေထာင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္သည္။ ၄င္းသည္လည္း ကဲြျပားျခားနားေသာ အေၾကာင္း အရာ ျဖစ္ရုိးျဖစ္ စဥ္ေၾကာင္းျဖစ္ေပၚလာ ရျခင္းျဖစ္သည္။ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ ေရာက္ရိွလာခဲ့ေသာ အာရဗ္ႏွင့္ ပါရွန္တုိ႔သည္ ေရွးယခင္ကပင္ ႀကီးထြားရွင္သန္ခဲ့ေသာ အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ရႈေထာင့္စံုမွ လံုး၀ ဆန္႕က်င္သည့္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးကုိ ျဖတ္သန္းေက်ာ္လႊားလာခဲ့ေသာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္သည္။ (၁၀) ရာစုမ တုိင္မီက အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္) ေဒသသည္ အိႏၵိယလူမ်ဳိးမ်ားေန ထုိင္ေသာေနရာေဒသျဖစ္ ခဲ့ၿပီး ေန ထုိင္ေသာ လူမ်ဳိးမ်ားသည္လည္း ဟိႏၵဴမ်ားသာျဖစ္ကာ ဘဂၤလားတြင္ ေနထုိင္ေသာလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ခပ္ဆင္ ဆင္တူသည္။ (Before the 10th century A.D. Arakan was an Indian Land, the inhabitants of which were Hindus similar to those of Bengal.)
အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသ၏ အေစာပုိင္း ဟိႏၵဴလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အလြန္ေတြးေတာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ ပုိင္းျခားတတ္ သူမ်ားျဖစ္သည္။ သုိ႕ရာတြင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ ဖံြ႔ၿဖိဳးႀကီးထြားေနေသာ ဟိႏၵဴအယူ၀ါဒတုိ႕၏ ထံုးတမ္း အစဥ္ အလာတစ္ခုကဲ့သုိ႕ျဖစ္ေနေသာ ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ ခဲြျခားဆက္ဆံတတ္ေသာ လူမႈ အက်င့္စရုိက္ဆုိးေၾကာင့္ အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္)ေဒသရိွ အေစာပုိင္းဟိႏၵဴတုိ႕၏ လူမႈဘ၀ကူးလူး ဆက္ဆံေရး အသီးသီးတြင္လည္း ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ခဲြျခားတတ္သည့္ စနစ္ရိွခဲ့သည္မွာ ယံုမွားသံသယျဖစ္ဖြယ္ အလ်င္း မရိွေပ။ ၄င္းစနစ္ ဆုိးေၾကာင့္ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴမ်ားသည္ တန္းတူအခြင့္အေရး အျပည့္ အ၀မရရိွခဲ့ေပ။ ျဗဟ္မန္တုိ႕၏ ၾသဇာအရိွန္အ၀ါသည္လည္း ထုိ လူမႈစနစ္အေပၚတြင္ မတရား လႊမ္းမုိး ခ်ယ္လွယ္ျခင္းႏွင့္ ရက္စက္ၾကမ္း ၾကဳတ္ျခင္းမ်ား အစဥ္ဖံုးလႊမ္းခဲ့သည္။ ျဗဟ္မန္တုိ႕သည္ ဘာသာ ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိတ္ႀကိဳက္အေတြ႕ဆံုးသေဘာ အျမင္တုိ႕ကုိ အၿမဲေထာက္ခံ သက္၀င္ေစ ခဲ့သျဖင့္ ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ ခဲြျခား ဆက္ဆံ ေသာ လူမႈနယ္ပယ္ အသုိင္းအ၀န္းသည္ က်ဥ္းသထက္ က်ဥ္းေျမာင္းလာၿပီး၊ အေျခအေန သည္လည္း ဆုိးသထက္ဆုိး၀ါးလာခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ျဗဟ္မန္၀ါဒီတုိ႕သာလွ်င္ သီးသီးသန္႕သန္႕ ထိန္းခ်ဳပ္ ထားႏုိင္ေသာ ဘာသာေရးေက်ာင္းေတာ္ ၀ါဒမ်ားေပၚ ေပါက္လာခဲ့သည္။ သူတုိ႕သည္ ဇာတ္နိမ့္သူႏွင့္ ဇာတ္ျမင့္သူမ်ားၾကား ကြာဟမႈ က်ယ္ျပန္႕ေစခဲ့သည္။ ဇာတ္နိမ့္ ဇာတ္ျမင့္ အဆင့္ေပၚမူတည္ၿပီး ပညာသင္ ယူဆည္းပူးခြင့္ႏွင့္ အလုပ္အကုိင္ရရိွႏုိင္မႈ အခြင့္အလမ္းမ်ားကုိ သတ္မွတ္ ပုိင္းျခားေပးသည္။ ဇာတ္နိမ့္လူတန္းစား (the society of inferior classes) မ်ား၏ ဘ၀ကံၾကမၼာ အလွည့္ အေျပာင္း အားလံုးသည္လည္း မတရားစုိးမုိးခ်ယ္လွယ္ေသာ ဇာတ္ျမင့္လူတန္းစား တုိ႕၏ လက္၀ယ္တြင္ သာရိွသည္။ ၄င္းအျပင္ ဇာတ္နိမ့္လူတန္းစားတုိ႕ဘ၀တုိးတက္ ေျပာင္းလဲေရး ႀကိဳးပမ္းအား ထုတ္မႈဟူ သမွ်ကုိလည္း ဇာတ္ျမင့္တုိ႕ အၿမဲတားဆီးပိတ္ပင္ခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္သည္ ကဲြျပားျခားနားစြာ ဆက္ဆံျခင္းကုိ လံုး၀လက္မခံေပ။ ၄င္းအစၥလာမ္သာ သနာေတာ္၏ အရည္ အခ်င္းသည္ ဘာသာသာသနာ တစ္ခုအတြင္း ဇာတ္နိမ့္ဇာတ္ျမင့္ ဆက္ဆံျခင္းကုိ ခံေနရေသာ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴလူမ်ဳိးတုိ႕အတြက္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္က ေပးအပ္ထားေသာ လြတ္ လပ္ျခင္း၊ သာတူညီ မွ်မႈရိွျခင္း၊ လူမႈအခြင့္အေရးမ်ား တန္းတူရည္တူရိွေနျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာ စီးပြားေရး လုပ္ ပုိင္ ခြင့္ႏွင့္ လူမႈဘ၀ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ မိမိကုိယ္စြမ္းရိွသမွ် လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားရိွေနသည္ကုိ အား တက္စရာ၊ စိတ္၀င္စားစရာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူတုိ႕အတြက္ ေကာင္းကင္ဘံုမွ ၾကယ္တာရာကုိ ဆြတ္ခူး ရရိွ သကဲ့သုိ႕ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းေရာင္ျခည္မ်ား ထြန္းလင္း ေတာက္ပခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕အေမွာင္ ထုအတိလႊမ္း မုိးေနေသာ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ လူမႈဘ၀အ၀၀ တန္းတူရည္တူရိွၿပီး သာယာ၀ေျပာေသာ လူ႕ေဘာင္သစ္ တစ္ခု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အားတက္သေရာ ႀကိဳးပမ္းေးဆာင္ရြက္သူမ်ားမွာ- Mohamed Hanif, Amir Hamza, Badar Shah, Babejee Shah, Haidar Ali Shah, Nurullah Shah, Afzal Shah, Gulmul Shah, Sikandar Shah, Kalasee Meah Shah, Hussain Shah တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္တုိ႕သည္ စြန္႕ပစ္ျခင္းႏွင့္ ဥေပကၠာျပဳျခင္းခံရေသာ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴမ်ားအတြက္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္၏ လမ္းညႊန္ မႈျဖစ္သည့္ အလႅာဟ္ (Allah)အတြက္ စည္း လံုးညီညႊတ္ျခင္း၊ လူသားအားလံုး သာတူညီ မွ်ျဖစ္ၿပီး ခ်စ္ျခင္း ညီအစ္ကုိ ပမာျဖစ္သည္ဟူေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္ အစၥလာ့မ္ အယူ ၀ါဒတုိ႕သည္ လူ႔ဘ၀သစ္တစ္ခု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ မဟာအခြင့္ အေရးႏွင့္ ေမွ်ာ္ လင့္ျခင္းေရာင္ျခည္ သစ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ၄င္း တုိ႕သည္ သာသနာေဟာင္းကုိ စြန္႕လႊတ္ၿပီး အစၥလာမ့္သာသနာေဘာင္အတြင္း ၀င္ေရာက္လာ သူမ်ားအတြက္ လူမႈဖူလံုေရးအသင္း အဖဲြ႕မ်ား ဖဲြ႕စည္းကာ လူမႈဘ၀ဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိ အခမဲ့ကူညီပံ့ပုိးေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည့္အျပင္ အိမ္ေရွ႕မင္းသားႏွင့္ လယ္သမားတို႕သည္ (စြာလာသ္) ၀တ္ျပဳရာတြင္ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ေနရာတည္းႏွင့္ တစ္ေပါင္း တည္းစုေပါင္း၀တ္ျပဳလာခဲ့ၾကသည္။
၁၀ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းကာလတြင္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္သည္ `အာသံ´ ကမ္းေျခမွတစ္ဆင့္ မေလးရွား သုိ႕ တစ္ဟုန္ထုိးျပန္႕ႏွံ႕ သြားခဲ့ၿပီး အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသ တစ္နံတစ္လ်ားတြင္လည္း စိမ့္၀င္ထုိးေဖာက္ ခဲ့ သည္။ သာဓကအားျဖင့္ ထူးဆန္းေသာ ဗလီျဖစ္သည့္ Akyab (စစ္ေတြ) မီးပိြဳင့္အနီးရိွ Badarmokan (ဗုဒ ၶေမာ္ ေခၚ ေဗာ္ေဒါရ္မူကန္) (အေပၚပံု) ဗလီကုိ ၾကည့္ရႈျခင္းျဖင့္ သိသာႏုိင္သည္။ ေဒသခံလူမ်ဳိး ဘာသာ မေရြး ၄င္းဗလီကုိ အထူးၾကည္ ညိဳေလးစားၾကၿပီး အခါမလပ္ ၀င္ေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ေနသူမ်ားကုိလည္း ယေန႕တုိင္ အထင္ အရွားေတြ႕ရိွႏုိင္သည္။ (သုိ႕ရာတြင္ ေဒသခံတုိ႕၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း တက္လာေသာ တပ္မေတာ္ အစုိး ရလက္ထက္၌ ၄င္းဗလီ၏ မြမ္းမံျပင္ဆင္မႈ အေန အထား ကုိ ဥေပကၡာၿပုထားသည္ဟု သိရိွရသည္။ )
အေစာပုိင္း အေျခခ်ေနထုိင္ လာသူမ်ား၏ သားစဥ္ေျမး ဆက္တစ္ခ်ဳိ႕ႏွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာသုိ႕ ကူးေျပာင္း လာသူေဒသခံအခ်ဳိ႕ သည္ ေရွးမူမပ်က္ ရုိးရာအစဥ္အလာကုိ စဥ္ဆက္မျပတ္ထိန္းသိမ္း လာခဲ့ သူ မ်ား ျဖစ္ သည့္ အားေလ်ာ္စြာ ၄င္းတုိ႕၏ နာမည္၊ ယံုၾကည္ ခ်က္ႏွင့္ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ ထံုးတမ္းစဥ္ လာတုိ႕ကုိလည္း အၿမဲရင္၀ယ္ပုိက္ ေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့သူမ်ားျဖစ္သည္။ ၄င္းတုိ႕သည္ ``ရုိ ဟင္ ဂ်ာ´´လူ မ်ဳိး မ်ားျဖစ္ ၿပီး ေနာက္ပုိင္းတြင္ အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္)ျပည္အႏွံ႕ အထူးသျဖင့္ ေမယုခရုိင္ႏွင့္ စစ္ေတြ ခရုိင္ေဒသ တုိ႕တြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ထုိေဒသမ်ားသည္ အျခားေဒသမ်ားထက္ လယ္ယာ ထြန္ယက္စုိက္ပ်ဳိးရန္ ေျမဆီၾသဇာေကာင္းမြန္ေသာေဒသ ျဖစ္သည္။ `ရုိဟင္ဂ်ာ´ ဟူေသာ စကားရပ္သည္ Arabic Original အရဗီမူရင္းစကားရပ္ျဖစ္ေသာ Rahma `ရာ(ဟ္)မ´ ေခၚ ၾကင္နာျခင္းဟူေသာ အဓိပၸါယ္ ရသည့္စကားရပ္မွ ဆင္းသက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
`ရုိဟင္ဂ်ာ´ အျပင္ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ ရခုိင္မင္း စႏၵာသုဓမၼ (၁၆၅၂-၁၆၈၄) လက္ထက္တြင္ ၀င္ေရာက္ခုိလံႈခဲ့ေသာ Shah Shujah `ရွားရွဴးဂ်ား´မင္း၏ ေနာက္လုိက္မ်ဳိး ဆက္မ်ားျဖစ္သည့္ Kaman `ကမန္´တုိ႕၏ သမုိင္းေနာက္ခံသည္လည္း အာ(ရ္) ကန္(ရခုိင္)သမုိင္းတြင္ မပါမၿပီးေသာ အထူး က႑ တစ္ရပ္မွ ပါ၀င္ေပသည္။ ကမန္လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)တစ္ျပည္လံုးတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေန ထုိင္ လွ်က္ ရိွၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ စစ္ေတြ၊ ရမ္းၿဗဲ ႏွင့္ သံတဲြတစ္၀ုိက္တြင္ အေနမ်ားသည္။ `ကမန္´ဆုိေသာေ၀ါ ဟာရသည္ ပါရွန္ (ယခုအီရန္)စကားရပ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး Archers ေလးသည္ေတာ္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ဆက္ရန္ ....
အပုိင္း (၁)
RB News
အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ အစၥလာမ္ ယဥ္ေက်းမႈကို ကဲြျပားစြာ သိသာထင္ရွားေသာ ရႈေထာင့္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျဖင့္ ေတြ႕ျမင္ႏုိင္သည္။ ၄င္းသည္လည္း ကဲြျပားျခားနားေသာ အေၾကာင္း အရာ ျဖစ္ရုိးျဖစ္ စဥ္ေၾကာင္းျဖစ္ေပၚလာ ရျခင္းျဖစ္သည္။ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ ေရာက္ရိွလာခဲ့ေသာ အာရဗ္ႏွင့္ ပါရွန္တုိ႔သည္ ေရွးယခင္ကပင္ ႀကီးထြားရွင္သန္ခဲ့ေသာ အစၥလာမ္ယဥ္ေက်းမႈႏွင့္ ရႈေထာင့္စံုမွ လံုး၀ ဆန္႕က်င္သည့္ ယဥ္ေက်းမႈႀကီးကုိ ျဖတ္သန္းေက်ာ္လႊားလာခဲ့ေသာ လူမ်ဳိးမ်ားျဖစ္သည္။ (၁၀) ရာစုမ တုိင္မီက အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္) ေဒသသည္ အိႏၵိယလူမ်ဳိးမ်ားေန ထုိင္ေသာေနရာေဒသျဖစ္ ခဲ့ၿပီး ေန ထုိင္ေသာ လူမ်ဳိးမ်ားသည္လည္း ဟိႏၵဴမ်ားသာျဖစ္ကာ ဘဂၤလားတြင္ ေနထုိင္ေသာလူမ်ဳိးမ်ားႏွင့္ ခပ္ဆင္ ဆင္တူသည္။ (Before the 10th century A.D. Arakan was an Indian Land, the inhabitants of which were Hindus similar to those of Bengal.)
အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသ၏ အေစာပုိင္း ဟိႏၵဴလူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အလြန္ေတြးေတာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ ပုိင္းျခားတတ္ သူမ်ားျဖစ္သည္။ သုိ႕ရာတြင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံတြင္ ဖံြ႔ၿဖိဳးႀကီးထြားေနေသာ ဟိႏၵဴအယူ၀ါဒတုိ႕၏ ထံုးတမ္း အစဥ္ အလာတစ္ခုကဲ့သုိ႕ျဖစ္ေနေသာ ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ ခဲြျခားဆက္ဆံတတ္ေသာ လူမႈ အက်င့္စရုိက္ဆုိးေၾကာင့္ အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္)ေဒသရိွ အေစာပုိင္းဟိႏၵဴတုိ႕၏ လူမႈဘ၀ကူးလူး ဆက္ဆံေရး အသီးသီးတြင္လည္း ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ခဲြျခားတတ္သည့္ စနစ္ရိွခဲ့သည္မွာ ယံုမွားသံသယျဖစ္ဖြယ္ အလ်င္း မရိွေပ။ ၄င္းစနစ္ ဆုိးေၾကာင့္ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴမ်ားသည္ တန္းတူအခြင့္အေရး အျပည့္ အ၀မရရိွခဲ့ေပ။ ျဗဟ္မန္တုိ႕၏ ၾသဇာအရိွန္အ၀ါသည္လည္း ထုိ လူမႈစနစ္အေပၚတြင္ မတရား လႊမ္းမုိး ခ်ယ္လွယ္ျခင္းႏွင့္ ရက္စက္ၾကမ္း ၾကဳတ္ျခင္းမ်ား အစဥ္ဖံုးလႊမ္းခဲ့သည္။ ျဗဟ္မန္တုိ႕သည္ ဘာသာ ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိတ္ႀကိဳက္အေတြ႕ဆံုးသေဘာ အျမင္တုိ႕ကုိ အၿမဲေထာက္ခံ သက္၀င္ေစ ခဲ့သျဖင့္ ဇာတ္နိမ့္၊ ဇာတ္ျမင့္ ခဲြျခား ဆက္ဆံ ေသာ လူမႈနယ္ပယ္ အသုိင္းအ၀န္းသည္ က်ဥ္းသထက္ က်ဥ္းေျမာင္းလာၿပီး၊ အေျခအေန သည္လည္း ဆုိးသထက္ဆုိး၀ါးလာခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ျဗဟ္မန္၀ါဒီတုိ႕သာလွ်င္ သီးသီးသန္႕သန္႕ ထိန္းခ်ဳပ္ ထားႏုိင္ေသာ ဘာသာေရးေက်ာင္းေတာ္ ၀ါဒမ်ားေပၚ ေပါက္လာခဲ့သည္။ သူတုိ႕သည္ ဇာတ္နိမ့္သူႏွင့္ ဇာတ္ျမင့္သူမ်ားၾကား ကြာဟမႈ က်ယ္ျပန္႕ေစခဲ့သည္။ ဇာတ္နိမ့္ ဇာတ္ျမင့္ အဆင့္ေပၚမူတည္ၿပီး ပညာသင္ ယူဆည္းပူးခြင့္ႏွင့္ အလုပ္အကုိင္ရရိွႏုိင္မႈ အခြင့္အလမ္းမ်ားကုိ သတ္မွတ္ ပုိင္းျခားေပးသည္။ ဇာတ္နိမ့္လူတန္းစား (the society of inferior classes) မ်ား၏ ဘ၀ကံၾကမၼာ အလွည့္ အေျပာင္း အားလံုးသည္လည္း မတရားစုိးမုိးခ်ယ္လွယ္ေသာ ဇာတ္ျမင့္လူတန္းစား တုိ႕၏ လက္၀ယ္တြင္ သာရိွသည္။ ၄င္းအျပင္ ဇာတ္နိမ့္လူတန္းစားတုိ႕ဘ၀တုိးတက္ ေျပာင္းလဲေရး ႀကိဳးပမ္းအား ထုတ္မႈဟူ သမွ်ကုိလည္း ဇာတ္ျမင့္တုိ႕ အၿမဲတားဆီးပိတ္ပင္ခဲ့သည္။
အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္သည္ ကဲြျပားျခားနားစြာ ဆက္ဆံျခင္းကုိ လံုး၀လက္မခံေပ။ ၄င္းအစၥလာမ္သာ သနာေတာ္၏ အရည္ အခ်င္းသည္ ဘာသာသာသနာ တစ္ခုအတြင္း ဇာတ္နိမ့္ဇာတ္ျမင့္ ဆက္ဆံျခင္းကုိ ခံေနရေသာ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴလူမ်ဳိးတုိ႕အတြက္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္က ေပးအပ္ထားေသာ လြတ္ လပ္ျခင္း၊ သာတူညီ မွ်မႈရိွျခင္း၊ လူမႈအခြင့္အေရးမ်ား တန္းတူရည္တူရိွေနျခင္း၊ လြတ္လပ္စြာ စီးပြားေရး လုပ္ ပုိင္ ခြင့္ႏွင့္ လူမႈဘ၀ဖံြ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ မိမိကုိယ္စြမ္းရိွသမွ် လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားရိွေနသည္ကုိ အား တက္စရာ၊ စိတ္၀င္စားစရာ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သူတုိ႕အတြက္ ေကာင္းကင္ဘံုမွ ၾကယ္တာရာကုိ ဆြတ္ခူး ရရိွ သကဲ့သုိ႕ ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းေရာင္ျခည္မ်ား ထြန္းလင္း ေတာက္ပခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕အေမွာင္ ထုအတိလႊမ္း မုိးေနေသာ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ လူမႈဘ၀အ၀၀ တန္းတူရည္တူရိွၿပီး သာယာ၀ေျပာေသာ လူ႕ေဘာင္သစ္ တစ္ခု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အားတက္သေရာ ႀကိဳးပမ္းေးဆာင္ရြက္သူမ်ားမွာ- Mohamed Hanif, Amir Hamza, Badar Shah, Babejee Shah, Haidar Ali Shah, Nurullah Shah, Afzal Shah, Gulmul Shah, Sikandar Shah, Kalasee Meah Shah, Hussain Shah တုိ႔ျဖစ္ၾကသည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ပုဂၢိဳလ္ေက်ာ္တုိ႕သည္ စြန္႕ပစ္ျခင္းႏွင့္ ဥေပကၠာျပဳျခင္းခံရေသာ ဇာတ္နိမ့္ဟိႏၵဴမ်ားအတြက္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္၏ လမ္းညႊန္ မႈျဖစ္သည့္ အလႅာဟ္ (Allah)အတြက္ စည္း လံုးညီညႊတ္ျခင္း၊ လူသားအားလံုး သာတူညီ မွ်ျဖစ္ၿပီး ခ်စ္ျခင္း ညီအစ္ကုိ ပမာျဖစ္သည္ဟူေသာ ျမင့္ျမတ္သည့္ အစၥလာ့မ္ အယူ ၀ါဒတုိ႕သည္ လူ႔ဘ၀သစ္တစ္ခု တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ မဟာအခြင့္ အေရးႏွင့္ ေမွ်ာ္ လင့္ျခင္းေရာင္ျခည္ သစ္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ၄င္း တုိ႕သည္ သာသနာေဟာင္းကုိ စြန္႕လႊတ္ၿပီး အစၥလာမ့္သာသနာေဘာင္အတြင္း ၀င္ေရာက္လာ သူမ်ားအတြက္ လူမႈဖူလံုေရးအသင္း အဖဲြ႕မ်ား ဖဲြ႕စည္းကာ လူမႈဘ၀ဖံြ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ေရး လုပ္ငန္းမ်ားကုိ အခမဲ့ကူညီပံ့ပုိးေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည့္အျပင္ အိမ္ေရွ႕မင္းသားႏွင့္ လယ္သမားတို႕သည္ (စြာလာသ္) ၀တ္ျပဳရာတြင္ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ေနရာတည္းႏွင့္ တစ္ေပါင္း တည္းစုေပါင္း၀တ္ျပဳလာခဲ့ၾကသည္။
၁၀ ရာစုေႏွာင္းပုိင္းကာလတြင္ အစၥလာမ္ သာသနာေတာ္သည္ `အာသံ´ ကမ္းေျခမွတစ္ဆင့္ မေလးရွား သုိ႕ တစ္ဟုန္ထုိးျပန္႕ႏွံ႕ သြားခဲ့ၿပီး အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသ တစ္နံတစ္လ်ားတြင္လည္း စိမ့္၀င္ထုိးေဖာက္ ခဲ့ သည္။ သာဓကအားျဖင့္ ထူးဆန္းေသာ ဗလီျဖစ္သည့္ Akyab (စစ္ေတြ) မီးပိြဳင့္အနီးရိွ Badarmokan (ဗုဒ ၶေမာ္ ေခၚ ေဗာ္ေဒါရ္မူကန္) (အေပၚပံု) ဗလီကုိ ၾကည့္ရႈျခင္းျဖင့္ သိသာႏုိင္သည္။ ေဒသခံလူမ်ဳိး ဘာသာ မေရြး ၄င္းဗလီကုိ အထူးၾကည္ ညိဳေလးစားၾကၿပီး အခါမလပ္ ၀င္ေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ေနသူမ်ားကုိလည္း ယေန႕တုိင္ အထင္ အရွားေတြ႕ရိွႏုိင္သည္။ (သုိ႕ရာတြင္ ေဒသခံတုိ႕၏ ေျပာၾကားခ်က္အရ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ေနာက္ပုိင္း တက္လာေသာ တပ္မေတာ္ အစုိး ရလက္ထက္၌ ၄င္းဗလီ၏ မြမ္းမံျပင္ဆင္မႈ အေန အထား ကုိ ဥေပကၡာၿပုထားသည္ဟု သိရိွရသည္။ )
အေစာပုိင္း အေျခခ်ေနထုိင္ လာသူမ်ား၏ သားစဥ္ေျမး ဆက္တစ္ခ်ဳိ႕ႏွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာသုိ႕ ကူးေျပာင္း လာသူေဒသခံအခ်ဳိ႕ သည္ ေရွးမူမပ်က္ ရုိးရာအစဥ္အလာကုိ စဥ္ဆက္မျပတ္ထိန္းသိမ္း လာခဲ့ သူ မ်ား ျဖစ္ သည့္ အားေလ်ာ္စြာ ၄င္းတုိ႕၏ နာမည္၊ ယံုၾကည္ ခ်က္ႏွင့္ ရုိးရာယဥ္ေက်းမႈ ဓေလ့ ထံုးတမ္းစဥ္ လာတုိ႕ကုိလည္း အၿမဲရင္၀ယ္ပုိက္ ေစာင့္ေရွာက္လာခဲ့သူမ်ားျဖစ္သည္။ ၄င္းတုိ႕သည္ ``ရုိ ဟင္ ဂ်ာ´´လူ မ်ဳိး မ်ားျဖစ္ ၿပီး ေနာက္ပုိင္းတြင္ အာ(ရ္)ကန္ (ရခုိင္)ျပည္အႏွံ႕ အထူးသျဖင့္ ေမယုခရုိင္ႏွင့္ စစ္ေတြ ခရုိင္ေဒသ တုိ႕တြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ထုိေဒသမ်ားသည္ အျခားေဒသမ်ားထက္ လယ္ယာ ထြန္ယက္စုိက္ပ်ဳိးရန္ ေျမဆီၾသဇာေကာင္းမြန္ေသာေဒသ ျဖစ္သည္။ `ရုိဟင္ဂ်ာ´ ဟူေသာ စကားရပ္သည္ Arabic Original အရဗီမူရင္းစကားရပ္ျဖစ္ေသာ Rahma `ရာ(ဟ္)မ´ ေခၚ ၾကင္နာျခင္းဟူေသာ အဓိပၸါယ္ ရသည့္စကားရပ္မွ ဆင္းသက္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။
`ရုိဟင္ဂ်ာ´ အျပင္ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)ေဒသတြင္ ရခုိင္မင္း စႏၵာသုဓမၼ (၁၆၅၂-၁၆၈၄) လက္ထက္တြင္ ၀င္ေရာက္ခုိလံႈခဲ့ေသာ Shah Shujah `ရွားရွဴးဂ်ား´မင္း၏ ေနာက္လုိက္မ်ဳိး ဆက္မ်ားျဖစ္သည့္ Kaman `ကမန္´တုိ႕၏ သမုိင္းေနာက္ခံသည္လည္း အာ(ရ္) ကန္(ရခုိင္)သမုိင္းတြင္ မပါမၿပီးေသာ အထူး က႑ တစ္ရပ္မွ ပါ၀င္ေပသည္။ ကမန္လူမ်ဳိးတုိ႕သည္ အာ(ရ္)ကန္(ရခုိင္)တစ္ျပည္လံုးတြင္ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေန ထုိင္ လွ်က္ ရိွၿပီး၊ အထူးသျဖင့္ စစ္ေတြ၊ ရမ္းၿဗဲ ႏွင့္ သံတဲြတစ္၀ုိက္တြင္ အေနမ်ားသည္။ `ကမန္´ဆုိေသာေ၀ါ ဟာရသည္ ပါရွန္ (ယခုအီရန္)စကားရပ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး Archers ေလးသည္ေတာ္ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
ဆက္ရန္ ....
အပုိင္း (၁)
