သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အေမးအေျဖ

ဗြီအုိေအ ျမန္မာပုိင္း

20.5.2013

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ မဂၤလာပါ ခင္ဗ်။ အခု ဗြီအိုေအ ျမန္မာပိုင္း ကေန ၿပီးေတာ့ ျမန္မာ ႏုိင္ငံကို ႐ုပ္ျမင္ သံၾကား ကေန တိုက္႐ိုက္ ထုတ္လြႊင့္မယ့္ သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္နဲ႔ အထူး သျဖင့္ ဗြီအိုေအ အပါ အ၀င္ ဗြီအိုေအ ကေန အိမ္ရွင္ အျဖစ္ လက္ခံ က်င္းပ ေပးမယ့္ ဒီစီ အနီး တ၀ိုက္မွာ ရွိတဲ့ ျမန္မာ အသိုင္း အ၀ိုင္း ကေန ၿပီးေတာ့၊ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး၊ လူငယ္ ေရးရာ ဘက္ေပါင္းစံုက အသိုင္း အ၀ိုင္းက သမၼတႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ၿပီးေတာ့ ေမးခ်င္ တာ၊ ႏႈတ္ဆက္ ခ်င္တာေတြနဲ႔ အတူ ေတြ႔ဆံု ပြဲကို စတင္ ပါၿပီ ခင္ဗ်။

အထူး သျဖင့္ ဒီမုိကေရစီ ႏုိင္ငံ ေတြမွာပဲ အမ်ား အားျဖင့္ ေတြ႔ရေလ့ ရွိတဲ့ Town Hall meeting လို႔ေခၚတဲ့ ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ ပံုစံမ်ိဳး၊ ရင္းရင္း ႏွီးႏွီး ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္း ေတြ႔ဆံု ပြဲကို သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ လိုလုိ လားလားနဲ႔ က်ေနာ္ တုိ႔ဆီကို လာၿပီးေတာ့ အခုလို လာေပးတာ ေက်းဇူးတင္ ေၾကာင္း အရင္ ေျပာပါ ရေစ။ အလား တူပဲ တက္လာတဲ့ ပရိသတ္ ေတြဆိုရင္လည္း သမၼတနဲ႔ ေတြ႔ဆံု ခြင့္ရၿပီးေတာ့ အားလံုး အေနနဲ႔ ႐ိုး႐ိုး သားသား ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္း ရွင္းရွင္း လင္းလင္း ေမးစရာ ရွိတာေလး ေတြကို ေမးၿပီးေတာ့ သမၼတႀကီး ဆီကလည္း ပြင့္လင္း ရွင္းလင္းတဲ့ အေျဖ ေတြကို ရႏုိင္ လိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ယူဆ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အကန္႔ အသတ္ေလး နည္းနည္း ရွိတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေမးခြန္းေတြ၊ မွတ္ခ်က္ ေလးေတြ ေပးရင္ေတာ့ အခ်ိန္ အတိုင္း အတာေလးနဲ႔ ျဖစ္ေစ ခ်င္ပါတယ္။ ေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္း ေတြကို ေပးၿပီးသား ျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ မိုလို႔ သမၼတႀကီး ေျပာတဲ့ အေၾကာင္း အရာ ေလးေတြ နဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ အားေလ်ာ္စြာ က်ေနာ္ ေခၚၿပီးေတာ့ ေမးခြန္း ေလးေတြ ေမးခြင့္ေပး ပါမယ္။ ဒီေထာင့္မွာ လာၿပီးေတာ့ ေမးခြန္း ေမးေပး ဖို႔ပါပဲ။

က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ ပထမဦးဆံုး ကေတာ့ ေမးခ်င္တဲ့ အေၾကာင္း ကေတာ့ သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ ၄၇ ႏွစ္အတြင္း ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕ ပထမဆံုး သမၼတ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို တရား၀င္ အလည္ အပတ္ ေရာက္ရွိ လာတယ္။ အဲဒီမွာ သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ဘရက္ အုိဘားမား နဲ႔လည္း မနက္ျဖန္ ဆုိရင္ ေတြ႔ဆံုဖို႔ ရွိပါတယ္။ ဒီသမုိင္း၀င္ ခရီးစဥ္ အတြင္းမွာ သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ ဘယ္လို ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕အက်ိဳး အတြက္ ရလဒ္ ေတြကို ေမွ်ာ္မွန္း ႏုိင္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိထား ပါလဲ ဆိုတာ ေလးကို သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ အတို ခ်ဳပ္ေလး ရွင္းျပ ေပးေစ ခ်င္ပါတယ္။ အလားတူပဲ သမၼတႀကီး ဦးေဆာင္ ၿပီးေတာ့ လုပ္ေနတဲ့ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ တြင္းမွာ ရွိတဲ့ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြရဲ႕ လက္ရွိ အေျခ အေန၊ ရင္ဆိုင္ ရတဲ့ အေၾကာင္းေလး ေတြကိုလည္း အတိုခ်ဳပ္ ရွင္းျပ ေပးေစ ခ်င္ပါတယ္။ အဲဒါ ၿပီးရင္ေတာ့ ပရိသတ္ ထဲက ေမးစရာ ရွိတာေလး ေတြကို သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ ေျဖၾကား ေပးေစ ခ်င္ပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ အားလံုးပဲ တက္ေရာက္ လာၾကတဲ့ အဖြဲ႔ေတြကို က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္း ေျပာၾကား ခ်င္ပါတယ္။ ဒီမွာ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေရာက္ေန ေပမဲ့လည္း ျမန္မာ ႏုိင္ငံသား ေတြျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ စိတ္ထဲ မွာေတာ့ ေစာေစာ ကေျပာ သလိုပါပဲ။ ကိုယ့္ေသြး ကိုယ့္သား ေတြလိုပဲ စိတ္ထဲမွာ သေဘာထား ပါတယ္။ ခင္ဗ်ား တို႔နဲ႔ ေတြ႔ႏိုင္ေအာင္ အခုလို စီစဥ္ ေပးခဲ့တဲ့ ဗီြအိုေအက တာ၀န္ရိွတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ ေတြလည္း ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္း က်ေနာ္ ေျပာလို ပါတယ္။ ေစာေစာက က်ေနာ္ ေျပာသလို ပါပဲ ျမန္မာ ႏုိင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ ဆက္ဆံ ေရးဟာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဆိုေတာ့ လြတ္လပ္ ေရးေတာင္ မရေသး ပါဘူး။ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ ကတည္း က်ေနာ္ တုိ႔က သံတမန္ ဆက္သြယ္မႈ ရွိခဲ့တယ္။ ေနာက္ ဟိုတုန္း ကေတာ့လည္း သြားလာ ဆက္ဆံမႈေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္က ဆိုလို႔ ရွိရင္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏု ဒီကို လာခဲ့ ပါတယ္။ ဧည့္သည္ အျဖစ္နဲ႔။ ေနာက္ တခါ ၂ ႏွစ္ အၾကာ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္မွာ သမၼတႀကီး ဦးမန္း၀င္းေမာင္ က ေဆး၀ါး ကုသဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ဒီကို လာခဲ့ ဖူးပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ေန၀င္း ေပါ့ေလ။ တရား၀င္ အလည္ အပတ္ ခရီး လာခဲ့ဖူး ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ၁၉၆၆ ခုႏွစ္က ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္တုိ႔ အဆက္ အသြယ္ေတြ ျပတ္သြား ၾကတယ္။ အသြား အလာေတြ နည္းသြား ၾကတာ အခု က်ေနာ္ ေရာက္တဲ့ အခ်ိန္ ထိဆိုရင္ အားလံုး က်ေနာ္တုိ႔ ၄၇ ႏွစ္။ ၄၇ ႏွစ္အတြင္းမွာ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕ တာ၀န္ ရွိတဲ့ အႀကီး အကဲ တေယာက္ အေနနဲ႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံကို၊ ၿမိဳ႕ေတာ္ ၀ါရွင္တန္ကို ေရာက္လာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဓိက ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာ ႏုိင္ငံနဲ႔ အေမရိကန္ ဆက္ဆံေရး ဟာ သမၼတ အိုဘားမား လက္ထက္မွာ ျပန္လည္ ၿပီးေတာ့ ပြင့္လင္း သြားၿပီးေတာ့ မွ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံ ေရးဟာ ေႏြးေႏြး ေထြးေထြးနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ရွိလာတယ္။ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ေလာက္ အဆက္ အသြယ္ အက်ိတ္ အခဲ ေတြေပါ့ေနာ္။ အခက္ အခဲေတြ ရွိေနရာ ကေန အခုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ဆက္သြယ္ ေရးဟာ သမၼတ အိုးဘားမားရဲ႕ က်င့္သံုးတဲ့ ေပၚလစီ အရ ျပန္လည္ ၿပီးေတာ့ ထိေတြ႔ ဆက္ဆံ မႈေတြ၊ ဆက္သြယ္ မႈေတြ က်ေနာ္တို႔ ရွိလာ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ လာရတဲ့ ခရီးစဥ္ရဲ႕ အဓိက ကေတာ့ ႏွစ္ႏုိင္ငံ က်ေနာ္ တုိ႔ရဲ႕ ခင္မင္ ရင္းႏွီးမႈကို ဆက္လက္ ၿပီးေတာ့ အဓြန္႔ ရွည္ေအာင္ တည္ေဆာက္ ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ ဒါ က်ေနာ္တို႔ လာေရာက္ လည္ပတ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အဓိက အေၾကာင္း တစ္ခ်က္ေပါ့။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ သမၼတႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ရင္းနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ ျဖစ္ေပၚ တိုးတက္ မႈေတြ၊ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ႀကံဳရတဲ့ အခက္ အခဲေတြ၊ က်ေနာ္ တုိ႔ရဲ႕ ေရွ႕အလား အလာေတြ ဒါေတြနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ အဘက္ဘက္ ကေနၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံ အေပၚ နားလည္မႈ ရွိဖို႔၊ တခ်ိဳ႕ အခက္ အခဲေတြ ကို ေျဖရွင္း ေပးႏိုင္မယ့္ ဟာေတြကို ေျဖရွင္း ေပးႏိုင္ဖို႔ ဆိုတဲ့ ဒီလို ရည္ရြယ္ ခ်က္ေတြနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ဒါ သမၼတႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ဖုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ေနာက္ထပ္ အေၾကာင္း အရာ တစ္ခုကို မဆက္ ခင္မွာပဲ အခု ပရိသတ္ ထဲမွာ ေမးခ်င္တဲ့ သူေတြ ထဲက သမၼတႀကီး အခု ရွင္းျပတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို လာရတဲ့ အေၾကာင္း ရင္းေတြ ထဲမွာပဲ ပါတဲ့ အခ်က္ေလး တခု ကေတာ့ အေမရိကန္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္မွာ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ အတြက္ အတု ယူစရာ ဘာမ်ား ရွိပါသလဲ။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္းက ေမးခ်င္ ပါတယ္။ ကိုေအာင္သူၿငိမ္း ကေတာ့ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ နယ္စပ္မွာ ေနေနတဲ့ သူပါ။ အဲဒီေတာ့ ကိုေအာင္သူၿငိမ္း အေနနဲ႔ ေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္း ေလးကို ေမးေစ ခ်င္ပါတယ္။

ဦးေအာင္သူၿငိမ္း။ ။ ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္ သမၼတႀကီး ခင္ဗ်။ က်ေနာ္ ေအာင္သူၿငိမ္းပါ။ က်ေနာ္ ဗဟု ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ အဖြဲ႔ ကပါ။ သမၼတႀကီးတို႔ ဖိတ္ေခၚမႈ ေနာက္ပိုင္းမွာ က်ေနာ္ တိုင္းျပည္ ကိုလည္း ျပန္ေရာက္ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ သုေတသန လုပ္ငန္းလည္း က်ေနာ္ လုပ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ ေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္း ကေတာ့ အခုလို ဒီအေမရိကန္ကို လာၿပီးေတာ့ ဒီသမိုင္း၀င္ ခရီးစဥ္မွာ အေမရိကန္ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ကေန က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံက အတု ယူစရာ၊ ေလ့လာ စရာ ဘာေတြ ရွိမလဲ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ က်ေနာ္ ပထမ ေမးခ်င္ ပါတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒုတိယ ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ ပညာေရး စနစ္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္တဲ့ ေနရာမွာ သမၼတႀကီးရဲ႕ခရီးစဥ္ အတြင္း ဘယ္လို အေထာက္ အပံ့ အကူ အညီေတြ ရႏုိင္မလဲ။ ေမွ်ာ္လင့္ ႏုိင္မလဲေပါ့။ ဒါလည္း က်ေနာ္တို႔ သိခ်င္ ပါတယ္ ခင္ဗ်။ 

သမၼတဦးသိန္းစိန္။ ။ အဲဒီေတာ့ ပထမ ေမးခြန္း အေနနဲ႔ က်ေနာ္တို႔ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံဟာ ဒီမိုကေရစီ က်င့္သံုး လာတာ ႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီ ၾကာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တို႔ ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ျပန္ၾကည့္မယ္ ဆိုရင္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ လြတ္လပ္ေရး က်ေနာ္တို႔ ရခဲ့တယ္။ ရခဲ့ ၿပီးေတာ့ တက္လာတဲ့ အစိုးရဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို က်င့္သံုးတဲ့ အစိုးရပါ။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၁၄ ႏွစ္ေပါ့ေနာ္။ သက္တမ္း အားျဖင့္ ၁၄ ႏွစ္ပဲ က်ေနာ္တို႔ ၾကာေညာင္း ခဲ့ၿပီးေတာ့၊ က်န္တဲ့ အခ်ိန္ ေတြဟာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းမႈ၊ လံုၿခံဳမႈ အေျခ အေန ေတြအရ တပ္မေတာ္ကပဲ တလွည့္ တျပန္စီ တာ၀န္ယူ သြားရတာ။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ကင္းကြာတာ အေတာ္ ေလးလည္း ၾကာခဲ့ပါၿပီ။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ကင္းကြာတာ အေတာ္ ေလးၾကာခဲ့ၿပီ။ ေနာက္တခါ အခု က်ေနာ္တုိ႔ အစိုးရ တက္လာေတာ့ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ကို က်င့္သံုးတယ္ ဆိုေပမဲ့လည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ အခ်ိန္ကာလ အားျဖင့္က ႏွစ္ ႏွစ္ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ အေတြ႔ အႀကံဳေတြ၊ အေလ့ အက်င့္ေတြ အမ်ားႀကီး နည္းပါ ေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ဆိုတာကို က်င့္သံုး ေနတဲ့ ႏုိင္ငံႀကီး အတြက္ေတာ့ ျပည္သူေတြ ပိုင္းကလည္း ဒီိမိုကေရစီကို အျပည့္အ၀ ခံစားခြင့္ ရသလို၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ တာ၀န္ယူမႈ၊ တာ၀န္ရွိမႈ ေတြကလည္း အျပည့္အ၀ ျပည္သူေတြက ခံယူထား တယ္လို႔ က်ေနာ္ နားလည္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ တဘက္ ကလည္း ဒီအခြင့္ အေရးေတြ၊ လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ အျပည့္၀ ယူခ်င္သလို၊ တဘက္ ကလည္း အေမရိကန္ ျပည္သူ ေတြလို ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ တာ၀န္ရွိ မႈေတြ၊ တာ၀န္ သိမႈေတြ ဒါေတြဟာ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံ အတြက္ အတု ယူဖြယ္ရာ ျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ ေျပာခ်င္ ပါတယ္။ ဒါက ေမးခြန္း တခုေပါ့။

ဒုတိယ ေမးခြန္းက ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ တိုင္းျပည္ေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔ အတြက္ ပညာေရးဟာ အင္မတန္မွ အဓိက က်ပါတယ္။ ပညာေရးဟာ အဓိက က်ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ပညာေရးဟာ က်ေနာ္တို႔ ေလ့လာ ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ ဒီ လြတ္လပ္ေရး စရၿပီးတဲ့ ကာလေတြ အပိုင္းမွာ အေရွ႕ေတာင္ အာရွမွာ ဆိုရင္ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေရးဟာ အေတာ္ေလးကို ေရွ႕တန္း က်က်နဲ႔ ရွိေနတဲ့ အေန အထား ျဖစ္ပါတယ္။ ဟိုတုန္း ကလည္း က်ေနာ္တုိ႔  ႏုိင္ငံျခား တကၠသိုလ္ႀကီး ေတြမွာ နံမည္ႀကီး တကၠသိုလ္ႀကီး ေတြမွာ ဘြဲ႔ရခဲ့တဲ့ ဆရာႀကီး၊ ဆရာမႀကီးေတြ။ သူတို႔ကေန တဆင့္ တကၠသိုလ္ ေတြမွာ ျပန္လည္ သင္ၾကား ေပးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္ တို႔ရဲ႕ ပညာေရးဟာ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွတင္ မဟုတ္ ပါဘူး။ အာရွမွာပါ ေရွ႕ကေန ၿပီးေတာ့ ေျပးေနတဲ့ အေန အထား ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္း မွာေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ အေျခ အေန ေတြအရ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔  ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ အေနာက္ ႏုိင္ငံ တကၠသိုလ္ ေတြကေန၊ နံမည္ႀကီး တကၠသိုလ္ ေတြကေန ဘြဲ႔ရတဲ့ ဆရာႀကီးေတြ၊ ဆရာမ ေတြက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔  အသက္ အရြယ္ ေတြႀကီး လာတာ။ တခ်ိဳ႕လည္း ပင္စင္ သြားၾကတယ္ ဆိုေတာ့ အဆက္ အသြယ္ေတြ ျပတ္သြားတဲ့ အေန အထားမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ အဆက္ျပတ္ သြားတဲ့ အေန အထားမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ျဖစ္ေတာ့ ပညာေရးဟာ တကယ္ေတာ့ တိုင္းျပည္ တျပည္ ထူေထာင္ဖို႔ အတြက္ အေရး ႀကီးဆံုး အရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပညာေရး ကိုလည္း က်ေနာ္တုိ႔ အေလး ထားၿပီးေတာ့မွ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ က်ေနာ္တုိ႔ လိုပါတယ္။

အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေရးကို ျမႇင့္တင္ဖို႔ အတြက္ ဒီကေန႔ က်ေနာ္တုိ႔ ဘက္ေပါင္းစံု နည္းလမ္း ေပါင္းစံုနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးစား ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေရးဟာ ေျပာင္းလဲ ေနတဲ့ က်ေနာ္တုိ႔ ႏုိင္ငံရဲ႕ အေျခအေန အရဆိုရင္ေတာ့ လက္ေတြ႔ လုပ္ငန္းခြင္ကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ၀င္ႏိုင္တဲ့ ပညာေရး မ်ိဳးျဖစ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ဥပမာ ဆိုၾကပါစို႔။ က်ေနာ္တုိ႔ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔ အတြက္ ႏုိင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ မႈေတြ ဖိတ္ေခၚေနတယ္။ စက္႐ံုေတြ ေဆာက္မယ္။ အလုပ္႐ံု ေတြေဆာက္မယ္။ ၿပီးရင္ ဒီ စက္႐ံုေတြ အလုပ္႐ံုေတြ ၿပီးသြားတဲ့ အခါမွာ skill labor ေတြ လိုလာတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ဆီမွာ ဘဲြ႔ရတဲ့ ကေလးေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ ဘြဲ႔ရတဲ့ ကေလးေတြ၊ အင္ဂ်င္နီယာနဲ႔ ဘြဲ႔ရတဲ့ ကေလးေတြ၊ သိပၸံဘာသာရပ္၊ ၀ိဇၨာဘာသာရပ္နဲ႔ ဘြဲ႔ရတဲ့ ကေလးေတြ။ ဒီကေလး ေတြက အလုပ္႐ံု စက္႐ံုထဲကို ဘြဲ႔ရၿပီးေတာ့ တိုက္႐ိုက္ ကူး၀င္လို႔ ရမလား ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ မရႏုိင္ ေသးပါဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔ လဲဆိုေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ကို က်ေနာ္တို႔ လုပ္ႏိုင္တဲ့ ပညာေရး စနစ္မ်ိဳး မဟုတ္ေသးဘူး။ မဟုတ္ ေသးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ အနည္းဆံုးေတာ့ vocation training ေျခာက္လ တန္သည္။ တစ္ႏွစ္ တန္သည္ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္ၿပီးေတာ့ ေပး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တိုင္းျပည္ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔ အတြက္ က်ေနာ္တို႔မွာ ဘာေတြ လုိအပ္ သလဲ။ အင္ဂ်င္နီယာေတြ အမ်ားႀကီး လိုအပ္ ေနလား။ ဆရာ၀န္ေတြ အမ်ားႀကီး လိုေနလား။ အဲဒီေတာ့ တကၠသိုလ္ ကေန ေမြးထုတ္ ၿပီးေတာ့ ဘြဲ႔ရတဲ့ ကေလး ေတြဟာ တိုက္႐ုိက္ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ၀င္ၿပီးေတာ့ အက်ိဳး ျပဳႏုိင္တဲ့ ပညာေရးမ်ိဳး ျဖစ္သင့္တယ္။ ဒီပညာေရး မ်ိဳးျဖစ္ေအာင္ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီကေန႔ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ ေနတယ္လို႔ ေျပာရမွာပါ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ပညာေရးနဲ႔ တဆက္ထဲပဲ အခု ဒီမွာေရာက္ ေနတဲ့ ပညာေတာ္သင္ ထဲက ပဲေပါ့ေနာ္၊ Humphrey Fellow ေပါ့၊ သူက ေဒၚမာမာသြင္ပါ။ သူကလည္း အလားတူ ေမးခြန္းေလးပဲ ေမးထားေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ေမးခြန္းကုိ ဖတ္ျပ လုိက္ပါ့မယ္။ ေလာေလာဆယ္ ႏုိင္ငံရပ္ျခားမွာ ပညာေတာ္သင္ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး Exchange Program ေတြကုိ သမၼတႀကီး ဒီမွာ ရွိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဘာေတြမွာ ထူးထူး ျခားျခား လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ ရွိပါသလဲ ခင္ဗ်။ အထူး သျဖင့္ မနက္ျဖန္ ဆုိလုိ႔ ရွိရင္လည္း ၀ါရွင္တန္ မွာရွိတဲ့ Johns Hopkins မွာ သြားေရာက္ ၿပီးေတာ့ စကားေျပာမယ္၊ ေတြ႔ဆုံ ဖုိ႔ေတြ ရွိတယ္ ဆုိေတာ့ အထူး အစီ အစဥ္ ေလးေတြမ်ား ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ကေနၿပီးေတာ့ အဆင့္ျမင့္ ပညာေတြကုိ လာၿပီးေတာ့ သင္ဖုိ႔ ကိစၥ ေလးေတြမ်ား အစီ အစဥ္ ရွိပါသလား။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ ဒီေတာ့ ဒီကိစၥက အေမရိကန္ ႏုိင္ငံတင္ မဟုတ္ ပါဘူး။ က်ေနာ္တုိ႔ ေရာက္ခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံတုိင္းမွာ ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔  ခုန ကလုိ ထုိက္သင့္တဲ့ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ မႈေတြ ျပဳေပးဖုိ႔။ အထူး သျဖင့္ေတာ့ က်ေနာ္ တုိ႔ဆီက ပညာေတာ္ သင္ေတြကုိ လက္ခံဖုိ႔။ ေနာက္တခု ကလည္း ပညာေတာ္ သင္ေတြကုိ လက္ခံ ေပးတယ္ ဆုိရင္လည္း သူတုိ႔က သင္ေပး ေပမယ့္ စရိတ္ စကတုိ႔ ဘာတုိ႔ ေနေရး အတြက္၊ စားေရးအတြက္ ဒါကေတြ ကလည္း ရွိေနေတာ့ ၀န္ထုပ္ ၀န္ပုိး ျဖစ္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏုိင္ လုိ႔ရွိ ရင္ေတာ့ ႏုိင္ငံျခားမွာ ရွိေနတဲ့ တကၠသုိလ္မ်ဳိး က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေတာ္ သင္ေတြကုိ လက္ခံ ၿပီးေတာ့ သင္ေပးမယ့္ တကၠသုိလ္ ခြဲေတြေပါ့၊ ဥပမာ ဆုိၾကပါစုိ႔ အခု Johns Hopkins တကၠသုိလ္တုိ႔ ဘာတုိ႔ဆုိ က်ေနာ္တုိ႔ ေတြ႔ပါတယ္။ ဥကၠဌတုိ႔ ဘာတုိ႔ နဲ႔လည္း ေတြ႔တယ္။ ခင္ဗ်ား တုိ႔ဗ်ာ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမွာ လာၿပီးေတာ့ တက္ဖုိ႔ ပညာေတာ္ သင္ကုိ လက္ခံ ေပးမယ္ ဆုိရင္လည္း က်ေနာ္တုိ႔မွာ ခုနကလုိ စားစရိတ္ ႀကီးတာေတြ၊ ေနေရး ထုိင္ေရးအတြက္ စရိတ္ႀကီး တာေတြ ဒါေတြက ရွိေနတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ မလုပ္ ႏုိင္ဘူး။ ဥပမာ လူဦးေရ သန္း ၆၀ ရွိတဲ့အနက္က ၂ ေယာက္ေလာက္ လႊတ္ၿပီးေတာ့ သင္ယုံနဲ႔က ဘာမွ က်ေနာ္ တုိ႔က အက်ဳိး မရွိႏုိင္ဘူး။ ျဖစ္ႏုိင္ လုိ႔ရွိရင္ ခင္ဗ်ားတုိ႔ တကၠသုိလ္ ခဲြေတြ လာၿပီးေတာ့ ထူေထာင္ ေပးပါ။ က်ေနာ္ တုိ႔မွာ ရွိပါတယ္ ေနရာေတြက အစ။ ဒါကုိ က်ေနာ္တုိ႔ အဓိက အေလး အနက္ ထားၿပီးေတာ့ ပထမေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ပညာေတာ္ သင္ေတြကုိ။ မ်ားမ်ား သင္ေပးႏုိင္ ဖုိ႔အတြက္က ကုိယ့္ျပည္တြင္းမွာ လာၿပီးေတာ့ ဌာနခြဲ ေတြကုိ လာေရာက္ ဖြင့္ေပးဖုိ႔ ဆုိၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေျပာဖုိ႔ ရွိပါတယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ မနက္ျဖန္ ေတြ႔တဲ့ ျပဳတဲ့ အခါမွာလည္း ပညာေရးနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ တုိက္ဆုိင္ လာရင္ ဒီကိစၥကုိ ေျပာမယ္လုိ႔ က်ေနာ္တုိ႔ စိတ္ကူး ထားပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ သမၼတႀကီးရဲ႕ ခရီးစဥ္ အတြင္းမွာ အားလုံး ေသေသ ခ်ာခ်ာ အေလး အနက္ ထားၿပီးေတာ့ ေလ့လာ ၾကည့္ရႈ ေနၾကတဲ့ အခ်က္ ကေတာ့ အေမရိကန္ - ျမန္မာ ဆက္ဆံ ေရးေပါ့။ အေမရိကန္ ျမန္မာ ဆက္ဆံေရး မွာလည္း ေလာေလာဆယ္ အားျဖင့္ အေမရိကန္ ျမန္မာ ဆက္ဆံ ေရးဟာ ျပန္ၿပီး ေႏြးေထြး လာတယ္ ဆုိတာ သမၼတႀကီး လည္း အေစာပုိင္းက ေျပာျပခဲ့ ဘူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ လည္း အေမရိ ကန္ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔က ေလာေလာဆယ္ ပိတ္ဆုိ႔ ကန္႔သတ္ ထားမႈေတြကုိ ခ်န္ထား တာေလးေတြ ရွိေနေသး တယ္ခင္ဗ်။ အကုန္ မရုပ္ ေသးပဲနဲ႔။ အဲဒီေတာ့ ဒီကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြကုိ သမၼတ ႀကီးရဲ႕ ခရီးစဥ္ အတြင္းမွာ လႊတ္ေတာ္ ပုိင္းကေရာ၊ ဥပေဒ ေၾကာင္းပုိင္း ကေရာ ေၾကေၾက လည္လည္ ရုပ္သိမ္း သြားေရး ေအာင္ျမင္ ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သြား ႏုိင္မယ္လုိ႔ ယူဆ ပါသလား။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ က်ေနာ္တုိ႔ Sanction ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကေတာ့ ခင္ဗ်ား တုိ႔လည္း အားလုံး ၾကားထား ၾကၿပီးသား ျဖစ္မွာပါ။ အဲဒီေတာ့ ဒီကေန႔ က်ေနာ္ တုိ႔ရဲ႕ ျပည္သူ အမ်ားစု ကေတာ့ ၊ ျပည္သူ အမ်ား အေနနဲ႔ တူညီတဲ့ သေဘာဆႏၵ ႏွစ္ခု ရွိပါတယ္။ တခုကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ တုိင္းျပည္ တည္တည္ ၿငိမ္ၿငိမ္ ေအးေအး ခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ တရား ဥပေဒ စုိးမုိးတဲ့ ႏုိင္ငံျဖစ္ဖုိ႔ ဒါဟာ လူတုိင္းရဲ႕ ဆႏၵ သေဘာ ထားပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဟာက ခုနကလုိ ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ သက္ဆုိင္တဲ့ ကိစၥေပါ့။

အဲဒီေတာ့ ႏုိင္ငံေရး အရ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ မႈေတြလည္း ျပည္သူ လူထုရဲ႕ ဒီဆႏၵေတြ အေပၚ မူတည္ ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံေရး တည္ၿငိမ္ေအာင္၊ က်ေနာ္ တုိ႔ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး လုပ္ငန္းစဥ္မွာ အားလုံး ပါ၀င္ ႏုိင္ေအာင္၊ ဒါေတြ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ေပးမွာပါ။ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ လြတ္ေပးတာ ျပဳေပးတာက အစေပါ့။ ေနာက္တခု ကလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ေလာက္ ရွိၾကခဲ့တဲ့ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡ။ လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ျပည္သူ ေတြဟာ အင္မတန္ မွကုိ ညည္းေငြ႔ ေနၾက ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ အတြင္း ပုိင္းက်တဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီး ေတြမွာ မသိသာ ေပမယ့္လည္း နယ္စပ္ ေဒသ ေတြမွာ ဒါေတြကုိ ခါးစည္း ၿပီးေတာ့ ခံေန ရတာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ က်ေနာ္တုိ႔ လုိခ်င္ ေနၾက ပါတယ္။ ဒီလက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡေတြ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း ဖုိ႔အတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္ ဖုိ႔အတြက္ က်ေနာ္တုိ႔ ႀကိဳးပမ္း ေနတာ ခင္ဗ်ား တုိ႔လည္း ၾကားပါတယ္။ ခင္ဗ်ား တုိ႔လည္း သိပါတယ္။  

ေနာက္တခု ကေတာ့ ခုနကလို ဒီမုိကေရစီ ရွင္သန္ဖို႔ အတြက္ တိုင္းျပည္ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းဖို႔၊ လံုၿခံဳဖို႔၊ တရား ဥပေဒ စိုးမိုးဖို႔ လိုအပ္ သလိုပဲ တဘက္ ကလည္း လူမႈ စီးပြားေရးေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖုိ႔ လိုအပ္ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး တိုးတက္ ရင္ပဲ လူမႈေရး ကလည္း ထပ္ခ်ပ္ မကြာ လိုက္လာ တာျဖစ္ ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္တယ္၊ အလုပ္ အကိုင္ေတြ ရတယ္။ အလုပ္ အကိုင္ ေတြရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ၀င္ေငြေတြ ရလာတယ္။ ၀င္ေငြေတြ ရတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ေနႏိုင္တယ္၊ စားႏုိင္တယ္။ ကေလး ေတြကို က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းထား ႏုိင္တယ္။ ေနထုိင္ မေကာင္း ျဖစ္ရင္ က်ေနာ္တို႔ ေဆး၀ါး ကုသ ႏုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ စီးပြားေရးနဲ႔ လူမႈေရးဟာ ဒြံတြဲ ၿပီးေတာ့ ပါလာတယ္။ အဲဒီေတာ့ တိုင္းျပည္မွာ က်ေနာ္တို႔ စီးပြားေရးကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ျဖစ္ျဖစ္ ေျမာက္ေျမာက္ ျဖစ္ေအာင္ ထူေထာင္ဖုိ႔ ၾကေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိတယ္။

လိုအပ္ခ်က္က တစ္ အခ်က္က ဘာလဲဆုိရင္ က်ေနာ္ တို႔မွာ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ အရင္း အႏွီး က်ေနာ္ တုိ႔မွာ လံုလံု ေလာက္ေလာက္ မရွိဘူး။ ျပည့္ျပည့္ စံုစံု မရွိဘူး။ ေနာက္တစ္ခု ကေတာ့ နည္းပညာ ပိုင္းေပါ့။ နည္းပညာ ပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့လည္း က်ေနာ္တို႔က ေနာက္က် ေနတယ္။ တတိယ အခ်က္ ကေတာ့ လူ႔စြမ္းအား အရင္း အျမစ္ေတြ။ လူ႔စြမ္းအား အရင္း အျမစ္ေတြ ကေတာ့ ခင္ဗ်ားတို႔ သိတဲ့ အတိုင္းပဲ။ အခုပဲ ေနရာ အႏွံ႔မွာ တကၠသိုလ္ေတြ ေထာင္ၿပီးေတာ့ အခုမွ ေမြးျမဴ ေနရတဲ့ အေန အထား ရွိတယ္။ အဲဒီေတာ့ အေရ အတြက္ေတြ ကေတာ့ အထိုက္ အေလ်ာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ရတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီအေရ အတြက္ ေတြကို အရည္ အခ်င္း အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ဖို႔ မွာ ေက်ာင္းက ၿပီးတာနဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ငန္း ခြင္မွာ ၀င္ၿပီးေတာ့ အလုပ္လုပ္ ႏုိင္တဲ့ အရည္ အခ်င္းေတြ ေျပာင္းလဲဖို႔ အတြက္ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ ေနပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ တုိ႔မွာ အရင္း အႏွီး မရွိဘူး။ ေနာက္ နည္းပညာ ေနာက္က် ေနတယ္။ ဒီအတြက္ေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔က ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံ မႈေတြကို က်ေနာ္ တုိ႔က ဖိတ္ေခၚ ရတာ။ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေတြကို ဖိတ္ေခၚ ရတာ။

အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံ ဖို႔ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ႏုိင္ငံကို လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံ ခ်င္ၾက ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔မွာ သဘာ၀ရဲ႕ အေျခခံ အရင္း အျမစ္ ေတြက က်ေနာ္တို႔ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။ gas ေတြ၊ oil ေတြ၊ သစ္ေတာေတြ၊ သားငါး ေတြရွိတယ္။ ရာဘာ ေတြရွိတယ္။ ေနာက္တခါ စားသံုးကုန္ ပစၥည္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့လည္း အစား အေသာက္ မ်ိဳးစံု ထုတ္လုပ္ ႏုိင္တဲ့ လယ္ယာ က႑ ဒါေတြ က်ေနာ္တို႔မွာ ရွိေနတယ္။ ရင္းႏွီးခ်င္ တဲ့ႏိုင္ငံေတြက အမ်ားႀကီးပါ။ အခုလည္းပဲ ခုနကလို တစ္ရက္ျခား နီးပါးေလာက္က အၿမဲတမ္း စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ ေနရတဲ့ အေန အထား ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခားသားက လာေရာက္ ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံဖို႔ ေငြထုပ္ႀကီးကို ပိုက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္ တို႔ႏိုင္ငံကိုလာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ ဖို႔ဆိုတာ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏုိင္ငံကို ခ်စ္လြန္း အားႀကီးလို႔၊ က်ေနာ္တုိ႔ကို ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ ေစခ်င္လို႔ လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ တာမဟုတ္ ပါဘူး။ ဒီရည္ရြယ္ ခ်က္က နည္းပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ သူတို႔ အတြက္ ဘာအက်ိဳး ရွိမလဲ၊ အက်ိဳး အျမတ္ ဘယ္ေလာက္ ရႏိုင္ မလဲ။ ေနာက္တစ္ခု သူတို႔ကို ဘယ္လို အကာ အကြယ္ ေပးမလဲ။ ေနာက္တစ္ခုက သူတို႔ရဲဲ႕ ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္၊ ရည္မွန္း ခ်က္ေတြက ဘာေတြရွိလဲ ဒါေတြကို သူတို႔ ၾကည့္မယ္။ ဒါေတြကို ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ ဘာေတာင္း လဲဆုိေတာ့ ပထမဆံုး Foreign Investment Law ကိုေတာင္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ Foreign Investment Law နဲ႔ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔မွာ ဥပေဒဟာ ပတ္၀န္းက်င္ မွာရွိေနတဲ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ ခ်င္သူေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ မျဖစ္ဘူး။ မျဖစ္တဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ဒီ Foreign Investment Law ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ျပန္ၿပီးေတာ့ ေရးဆြဲတယ္။ ႏိုင္ငံ ေလး ငါး ေျခာက္ႏုိင္ငံ ေလာက္ကို စံနမူနာ ယူၿပီးေတာ့မွ ဒီ law ကုိ က်ေနာ္တို႔ ျပန္ေရး ဆြဲတယ္။ ေရးဆြဲ ၿပီးေတာ့မွ လႊတ္ေတာ္ထဲ မွာလည္း ေတာ္ေတာ္ေလး အေျခ အတင္ ေဆြးေႏြးၾက၊ ျပဳၾကနဲ႔ ဒီလိုေတြ က်ေနာ္တုိ႔ လုပ္ရ ပါတယ္။ အခုေတာ့ ခုနကလို ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ဥပေဒဟာ က်ေနာ္တို႔ ျပဌာန္းၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ လာေရာက္ ၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံ မယ့္ႏိုင္ငံ ေတြကလည္း ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီဥပေဒကို သေဘာက် ပါတယ္။ ဒီအခက္အခဲ တခု ကေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာ္လႊား ႏုိင္တယ္။ 

ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ခု ရင္းႏွီး ျမႇဳပ္ႏွံတာ။ စက္႐ံုေတြ ေဆာက္တယ္။ အလုပ္႐ံု ေတြေဆာက္တယ္။ ကုန္ပစၥည္း ေတြထုတ္တယ္။ ထြက္လာတဲ့ ကုန္ပစၥည္း ေတြကို မ၀ယ္ဘူး၊ မျပဳဘူး ပိတ္ပင္ ထားတယ္ ဆိုရင္ ဘယ္သူမွ လာၿပီးေတာ့ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒုတိယ အခက္ အခဲ ကေတာ့ ဒီဟာက sanctions နဲ႔သြား ၿပီးေတာ့ ဆိုင္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီမိုကေရစီ ကိုလိုလားတယ္။ ခုန ကလို ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ေရွ႕ကို ဆက္ၿပီးေတာ့ ရွင္သန္ ဖြံ႔ၿဖိဳး ေစခ်င္တယ္ ဆိုရင္ ဒါ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ စီးပြားေရး ဟာလည္း တခုနဲ႔ တခုဟာ ကြင္းဆက္လို ျဖစ္ေနတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံမွာ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔ အတြက္ ဒါကို စာနာ ေထာက္ထား သင့္တယ္။ ဒါေတြ အခက္အခဲ အတား အဆီး ေတြကို ဖယ္ရွား ေပးသင့္တယ္ ဆိုတဲ့ ဒါေလး ကိုေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာမယ္ ေျပာပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ သမၼတႀကီး ဆိုလုိခ်င္တဲ့ သေဘာ ကေတာ့ အေနာက္ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ပိတ္ဆို႔ ထားမႈကို ရုတ္သိမ္းဖို႕ အထူး လိုအပ္ေနၿပီ။ လိုအပ္ ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ လက္ရွိမွာ တဖက္ မွာလည္း အလံုးစံု မေျဖေဖ်ာက္ ႏုိင္ေသးတဲ့ ကိစၥက ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲတဲ့ အေပၚမွာ သူတို႔ ၾကည့္ၿပီးေတာ့ ဆံုးျဖတ္ ေနတယ္ ဆိုတဲ့ သေဘာေပါ့။ အဲလို ဆိုရင္ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ့မႈ လုပ္ငန္း ေတြမွာ ႀကံဳေတြ႕ေနရတဲ့ အတားအဆီး ေလးေတြ၊ အခက္အခဲ ေလးေတြ၊ မေျပေပ်ာက္ ႏုိင္ေသးတဲ့ အခ်က္ ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါ ေလးေတြကို တခ်က္ ေလာက္ျပန္ ေျပာျပေပး ပါလား။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ က်ေနာ္ ေစာေစာက ေျပာသလိုေပါ့။ က်ေနာ္တို႔မွာ သက္တမ္း အားျဖင့္ ၂ ႏွစ္ပဲ ရွိေသးတယ္။ ဒါအစိုးရဲ႕ သက္တမ္း လႊတ္ေတာ္ရဲ႕ သက္တမ္းေပ့ါ။ ေနာက္ျပည္သူ လူထုကလည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႕ ကင္းကြာေနတာ ၾကာခဲ့ၿပီ။ အေတြ႕ အႀကံဳ နည္းတယ္။ အေလ့ အက်င့္က နည္းတယ္ ဆိုတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္၊ တစ္အခ်က္က လြတ္လပ္မႈ အခြင့္အေရး ပိုင္းက ေပးသင့္ သေလာက္ က်ေနာ္တို႔ ကေပးၿပီး သြားၿပီ။ တခ်ိဳ႕ ကိစၥေတြ က်ေတာ့လည္း ကန္႔သတ္ မႈေတြ က်ေနာ္တို႔ ရွိခဲ့တယ္။ ျပည္သူ အပိုင္း ကလည္း တာ၀န္ ယူမႈ၊ တာ၀န္ ရွိမႈ၊ တာ၀န္ သိမႈက နည္းပါး ေသးတယ္။ နည္းပါး ေသးတဲ့ အတြက္ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕ ကိစၥ ေတြမွာလည္း က်ေနာ္တို႕ အေရးယူ ရတာေတြ ေဆာင္ရြက္ ရတာေတြ၊ ဒါေတြ က်ေနာ္တို႕ရွိပါတယ္။ ဒါေတြကို အေၾကာင္းျပၿပီး ဒီအေပၚမွာ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ သေဘာထား ေတြရွိပါတယ္။ အဲေတာ့ က်န္တာ ေတြကေတာ့ က်ေနာ္တို႔ တက္ႏိုင္ သေလာက္ေတာ့ က်င့္သံုးတဲ့ စနစ္နဲ႔ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြ ျဖစ္ေအာင္လို႔ က်ေနာ္တို႔ မ်ားစြာ ေျပာင္းလဲၿပီး ေပးေနတယ္။ သို႔ ေသာ္လည္းပဲ တခ်ိဳ႕ ကိစၥေတြက ဥပမာ က်ေနာ္တို႔ ဆိုၾကပါစို႔ ယံုမွား သံသယျဖစ္တဲ့ ကိစၥ ေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ရွိခဲ့ ပါတယ္။ ဥပမာ ေျမာက္ကိုရီးယားနဲ႔ လက္နက္ ခဲယမ္း ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ ဆက္သြယ္ တယ္တို႔၊ သံသယ ေတြနဲ႔ က်ေနာ္ တို႔ကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနတဲ့ သေဘာ ပါပဲ။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံမွာ အဏုျမဴ လုပ္ႏိုင္တဲ့ အေန အထားလဲ မရွိပါဘူး။ ပိုက္ဆံလည္း မရွိပါဘူး။ အတတ္ ပညာလည္း မရွိပါဘူး။ သူမ်ား ကလည္း ဘယ္သူမွ က်ေနာ္တို႔ကို လာၿပီး လုပ္ေပးမွာ မဟုတ္ ပါဘူး။ လုပ္ရင္လည္း က်ေနာ္တို႔ အကုန္လံုး ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ကန္႔ကြက္ ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ေျမာက္ကိုရီးယားကို က်ေနာ္တို႔ ဆက္ဆံ ရတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဟုိတုန္းက က်ေနာ္တို႔ အကုန္ ပိတ္ဆို႔ ထားတဲ့ အခါမွာ က်ေနာ္ တို႔လည္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံကို ကာကြယ္ဖို႔ အတြက္၊ ကိုယ့္ကို ကူညီႏိုင္မယ့္ ႏိုင္ငံကို ရွာရတာပါ။ သံတမန္ ဆက္သြယ္ မႈေတာ့ ရွိခဲ့တယ္။ ဒီဘက္ပိုင္း မွာေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရ တက္လာတဲ့ အခါမွာ စစ္ေရး အားျဖင့္ ဆက္သြယ္ မႈေတြ လံုး၀ မရွိပါဘူး။ သံတမန္ ပဲရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဒီအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႔ အနည္းေလး မယံု သင္ကာမႈ ေတြနဲ႔ ရွိတဲ့ သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္မယ္လို႔ က်ေနာ္တို႔ ထင္ပါတယ္။ ခုနကလို က်ေနာ္တို႔ကို sanction ေတြရုတ္ေပးပါ၊ ႐ုပ္ေပးပါလို႔  ေျပာေပ မဲ့လည္း၊ သူတို႔ရဲ႕ အေျခ အေနက ဒီလို ၾကည့္ေန ရတဲ့ အေျခ အေန ရွိေနတယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕ က်ေနာ္ အတင္း အၾကပ္ေတာ့ မေတာင္း ဆိုပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ ရွင္သန္ ဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔ ဆိုရင္ စီးပြားေရး ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ဖို႔ လိုတယ္။ အဲေတာ့ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္ ဖို႔ဆိုရင္ ဒီလို ပိတ္ဆို႔ တားဆီး မႈေတြက အဟန္႔ အတား ေတြျဖစ္ ေစတယ္။ အဟန္႔ အတား ေတြကို က်ေနာ္ တို႔က တတ္ႏိုင္ သေလာက္ ဖယ္ရွား ေပးဖုိ႔ ဆိုတဲ့ ဒီသေဘာ ေလာက္ပါပဲ။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ဟုတ္ကဲ့ သံသယေတြ ေျဖေဖ်ာက္ သြားၿပီ ဆိုရင္ေတာ့ မၾကာခင္မွာ ရုတ္သိမ္း မႈေတြ လုပ္လာ မွာေပါ့။ သမၼတႀကီး ေျပာသြားတဲ့ အထဲမွာ ျမန္မာ ျပည္သူ လူထု အေနနဲ႔ လြတ္လပ္ မႈေတြ အခု ပိုၿပီး ရလာတဲ့ အခ်ိန္မွာ တခ်ိဳ႕လည္း က်င့္သား မရေသး ဘူးလို႔ ေျပာသြား ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ေဒၚအတာ ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္း ေလးတခုကို က်ေနာ္ ေတြ႕ပါတယ္။ ေဒၚအတာ ကေတာ့ ဒီက ၀ါရွင္တန္ ဒီစီမွာ လူငယ္ပိုင္းမွာ ေတာ္ေတာ္ေလးကို တက္တက္ ၾကြၾကြ လုပ္ေဆာင္တဲ့ အမ်ိဳးသမီး တဦးပါ။ သူက ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕ တရား ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ သမၼတႀကီးတုိ႔ အစိုးရ အေနနဲ႔ လုပ္ကိုင္ ေနတာ ေလးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေမးခ်င္ ပါတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ေဒၚအတာ။ ။ မဂၤလာ ပါရွင္။ သမၼတႀကီးကို က်မ အေနနဲ႔ ေမးခ်င္ တာက လက္ရွိ အေျခ အေနက ရရွိ ထားတဲ့ ပါ၀ါ အေနနဲ႔ က်မတို႔ ဒီ ၂၀၀၈ ဥပေဒ ဆိုတဲ့ လူတစု အတြက္ ဖြဲ႕စည္း ထားတဲ့ အေျခခံ ဥပေဒ ဘယ္ေတာ့ ျပင္မွာလဲ ဆိုတာကို က်မ အေနနဲ႔ သိခ်င္ ပါတယ္။ ေနာက္ တခုက က်မတို႔ အခု လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚ ေနတဲ့ လက္ပံေတာင္း ေတာင္မွာ တရုတ္ ကိုလိုနီ ေတြအေနနဲ႔ သိမ္းပိုက္ ေနတဲ့ လယ္ယာ ဘယ္ေတာ့ ရပ္တန္႔ မွာလဲ။ အဲဒီ ရပ္တန္႔ မႈေတြ အေပၚမွာ လူထု အေနနဲ႔ ႏႈိးၾကြ လာမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆႏၵျပ မႈေတြ ျဖစ္လာ တဲ့အခါမွာ ဆႏၵျပမႈ ေတြကို မ်က္လွည့္ ျပတဲ့ အေနနဲ႔ က်မတို႔ ဒီေန႔ပဲ၊ ေနာက္အပတ္ ေလာက္ ဆိုရင္ေတာ့ ဒီပဲရင္း ဆယ္ႏွစ္ ျပည့္ပါ ေတာ့မယ္။ ဒီပဲရင္းကို လုပ္ႀကံ ခဲ့တဲ့ လူတစု အေနနဲ႔ က်မတို႔ ဗမာ ျပည္သူ လူထု ေတြကေန ၿပီးေတာ့ ကုလားနဲ႔ တိုက္ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္း လုပ္ေနတဲ့ ဟာကို သမၼတႀကီး အေနနဲ႔ ဘယ္လိုမ်ား ေျဖရွင္း ႏုိင္မလဲ၊ အေရးယူ ေပးႏိုင္ မလဲ ဆိုတာ သိခ်င္ ပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ ဒီေမးခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ တခ်ိဳ႕ ကိစၥ ေတြကလည္း တဖက္က အျမင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္က အျမင္ ဆိုေတာ့ အလံုး စံုေတာ့ မွန္ခ်င္မွ မွန္မယ္ေပါ့။ တဖက္ ထဲက ၾကည့္ရင္ေတာ့ ၀ါးျခမ္းပဲ ျမင္ေန မွာပါ။ ဒီဘက္က ၾကည့္ရင္ လည္း ၀ါးျခမ္းပဲ ျမင္ေန မွာပဲ။ ႏွစ္ဘက္ လံုးက လွည့္ပတ္ ၾကည့္မသာ ၀ါးလံုး ပါလား ဆိုၿပီး သိရမွာ ျမင္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒဟာ လူတစု အတြက္ မဟုတ္ ပါဘူး။ လူအမ်ား ေထာက္ခံ အတည္ ျပဳထားတဲ့ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ဆိုတာ ေသာ့ခတ္ ထားတဲ့ သံမဏိမ်ိဳး ဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔မွာ ျပင္ဆင္ ႏုိင္တဲ့ amendment ပါၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ မယ္ဆိုရင္ ဒီ amendment သူ႔မွာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း ေတြရွိ ပါတယ္။ ဒီလုပ္ထံုး လုပ္နည္း ေတြအတိုင္း က်ေနာ္တို႔ ျပင္ဆင္လို႔ ရပါတယ္။

ဒီဟာက တခ်က္ ေပါ့ေနာ္၊ ေနာက္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ဆႏၵျပ ႏုိင္တဲ့ အခြင့္ အေရးေတြ ႏိုင္ငံေတာ္ ကေနၿပီးေတာ့ တရား၀င္ ဥပေဒနဲ႔ ျပဌာန္း ေပးထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တဖက္က ဒီဥပေဒနဲ႔ အညီ ျပဖို႔ ျပဳဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီကိစၥ ေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ အစိုးရ ျဖစ္လာ ေတာ့မွ ေပၚေပါက္ လာတဲ့ ကိစၥေတြ မဟုတ္ပါဘူး။ အရင္တုန္းက စာခ်ဳပ္ စာတမ္းအရ လုပ္ခဲ့ ျပဳခဲ့ ၾကတဲ့ ကိစၥ က်ေနာ္ တို႔က ၀င္ၿပီး ေျဖရွင္းေပးတဲ့ သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ က်ေနာ္တို႔ ရက္ရက္ စက္စက္ သတ္တယ္ ျဖတ္တယ္ ဆိုတာလဲ intentionally လုပ္တာ ျပဳတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ရဲကေတာ့ တရား ဥပေဒ ထိန္းသိမ္း ေရးအရ တကမာၻလံုးမွာ လုပ္ရိုး လုပ္စဥ္ ထိန္းသိမ္း နည္းေတြနဲ႔ ထိန္းသိမ္း ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႔ေသာ္ လည္းပဲ ဘုန္းႀကီး ရဟန္းေတြ က်ေနာ္တို႔လည္း ဗုဒၶဘာသာ တဦးပါ။ ဘုန္းႀကီး ရဟန္းကို ရွိခိုး ဦးခိုက္ ေနရ ပါတယ္။ ဒီဘုန္းႀကီး ရဟန္းေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ဒီလို ျဖစ္ခ်င္တဲ့ ဆႏၵေတြ မရွိပါဘူး။ သို႔ေသာ္လဲ က်ေနာ္တို႔ မေမွ်ာ္လင့္ပဲနဲ႔ အခန္႔ မသင့္ပဲနဲ႔ ျဖစ္သြားတဲ့ ကိစၥ ေတြပါပဲ။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပန္ေျပာ ရမယ္ ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ ျပင္ႏိုင္ပါတယ္။ Amendment က်ေနာ္တို႕ရွိတယ္။ လူတစုအတြက္ဆိုတာကေတာ့ စြပ္စြဲတာပဲျဖစ္တယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ရာခိုင္ႏႈံးအားျဖင့္ ေျပာလုိ႕ရတယ္။ ျပည္သူလူထု ဘယ္ေလာက္ေထာက္ခံလဲ ဆိုတာ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒရဲ႕ ပထမ၊ ဒုတိယစာမ်က္ႏွာေတြမွာ က်ေနာ္တို႕ ပါၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း က်ေနာ္တို႕ဒါ သံမဏိစည္းမ်ဥ္းဟုတ္ဘူး။ ေသာ့ခတ္ထားတာမဟုတ္ဘူး။ amendment က်ေနာ္တို႕ ေပးထားတယ္။ လႊတ္ေတာ္က ျပင္ႏိုင္ တယ္။ ျပည္သူက ျပင္ႏိုင္တဲ့အေနအထားက်ေနာ္တို႕ရွိပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ က်ေနာ္ ျဖည့္စြက္ ေမးခ်င္တာ ေလးတစ္ခု ကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပဳျပင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ လုိ႔ေပါ့။ လာမယ့္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ဆိုလည္း ေနာက္ထပ္ ေရြးေကာက္ပဲြ တစ္ခု စပါမယ္။ ဒီေနရာမွာ ျမန္မာ ႏုိင္ငံရဲ႕ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္၊ ဖဲြ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေထာက္ျပ ေနၾကတဲ့ ကိစၥ တစ္ခု ကေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ထဲမွာ စစ္တပ္က ၂၅ % ပါေနတဲ့ ကိစၥ ေပါ့ေနာ္။ အဲဒီ ကိစၥကို ျပန္ၿပီးေတာ့ သံုးသပ္ဖုိ႔၊ ျပင္ဆင္ ဖို႔လည္း လႊတ္ေတာ္ ထဲမွာ ေဆြးေႏြး ေနၾက တာေတြ၊ တင္ျပ လာတာ ေတြလည္း က်ေနာ္တုိ႔ ၾကားရ ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သမၼတ ႀကီးတို႔ အစိုးရ ပိုင္းရဲ႕ သေဘာထား ကေရာ ဘယ္လုိ ရွိပါသလဲ၊ သိခ်င္ ပါတယ္။ 

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ ပြင့္ပြင့္ လင္းလင္း ေပါ့ဗ်ာ။ က်ေနာ္တို႔ တပ္မေတာ္နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ - ခင္ဗ်ား တုိ႔လည္း သိပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရး စၿပီးေတာ့ ႀကိဳးပမ္း ကတည္းက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက တပ္မေတာ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးပါ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ေအာင္ဆန္းက တပ္မေတာ္ကုိ ဖဲြ႔ေပးလုိက္ ၿပီးေတာ့မွ ဒီ တပ္မေတာ္နဲ႔ ျပည္သူ လူထု ပူးေပါင္းၿပီး လြတ္လပ္ေရး ရေအာင္ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ တို႔ရဲ႕ သမုိင္းေၾကာင္းမွာ တပ္မေတာ္ဟာ --- (၁း၀၁) အဖဲြ႔ အစည္း တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဘက္ပိုင္း မွာလည္း လြတ္လပ္ေရးနဲ႔ အတူ ေပါက္ဖြား လာတဲ့ လူမ်ဳိးစု လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡ ေတြနဲ႔ တုိင္းျပည္ဟာ ဆူဆူ ပူပူ ျဖစ္ၿပီးေတာ့ အစိုးရ ေတာင္မွာ ရန္ကုန္ အစိုးရ ဆိုၿပီးေတာ့ ေတာင္မွ ေျပာတာ ဆိုတာ ခံရတာ ရွိပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ တုိင္းျပည္က အခုနကလို ေသာင္းၾကမ္းမႈ အႏၱရာယ္ေတြနဲ႔ ဒုကၡ သုကၡေတြ ေရာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တုိ႔ တပ္မေတာ္ကပဲ ဝင္ၿပီးေတာ့မွ ဒီအခက္ အခဲေတြ၊ အက်ပ္ အတည္းေတြ- ဒါေတြကို ဝင္ၿပီး ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ ေပးတဲ့ အေနလည္း ရိွပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာခ်င္တာက က်ေနာ္တုိ႔ တပ္မေတာ္ဟာ က်ေနာ္တုိ႔ သမုိင္းေၾကာင္း အေျခခံေတြက တျခား ႏုိင္ငံက တပ္မေတာ္ ေတြနဲ႔ တူခ်င္မွ တူမယ္ေပါ့ေလ။

လြတ္လပ္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈ သမုိင္း မွာလည္း ျပည္သူနဲ႔ ပူးေပါင္း ၿပီးေတာ့ မွ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့တာေတြ ရွိတယ္။ တုိင္းျပည္မွာ အခက္ အခဲ အၾကပ္ အတည္းေတြ ျဖစ္ေပၚ လာတဲ့ အခါမွာလည္း အခုန ကလုိ တပ္မေတာ္ဟာ က်ရာ အခန္း က႑ ကေနၿပီး ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးခဲ့တာ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မို႔လို႔ ျမန္မာ့ ႏုိင္ငံေရးမွာ တပ္မေတာ္ကို ပစ္ပယ္ထားဖို႔ မသင့္ဘူး လို႔က်ေနာ္ ဒီလို ထင္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္ကို ပစ္ပယ္ ထားလို႔ မရပါဘူး။ ျပည္သူနဲ႔ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ တပ္မေတာ္ အခန္းက႑ တစ္ရပ္ အေနနဲ႔ ေဆာင္ရြက္ ေနရမွာပါ။

အဲဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္ ထဲမွာ ပါေနတယ္ ဆိုတဲ့ ဟာက အမွန္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ႏုိင္ငံေရး လုပ္ငန္း စဥ္မွာ တပ္မေတာ္က ပါဝင္ခြင့္ မရွိဘူးလို႔ ဒီလို ေျပာလို႔ ဒါေတာ့ မမွန္ဘူးလို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ တျဖည္း ျဖည္းနဲ႔ ဒီမိုကေရစီ ရင့္က်က္ လာတဲ့ အမွ် လႊတ္ေတာ္ ထဲက တပ္မေတာ္ရဲ႕ကိုယ္စားလွယ္ ေတြဟာ ေလ်ာ့ပါး သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားတို႔ ဘာတို႔ ေျပာင္းသြား တာလည္း ဒီအတုိင္း ပါပဲ။ တပ္မေတာ္က ႏုိင္ငံေရးနဲ႔ ကင္းကြာ လို႔ေတာ့ မရပါဘူး။ အစဥ္အလာ ရွိခဲ့ ပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ တုိင္းျပည္မွာ အခက္ အခဲေတြ အၾကပ္ အတည္းေတြ ေတြ႔တုိင္း၊ ေတြ႔တိုင္း တပ္မေတာ္ ကေန ဝင္ေရာက္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ခဲ့ တာေတြ ရွိပါတယ္။ ၂၅ % ဆိုတာက လႊတ္ေတာ္ ထဲမွာ ေလာေလာ ဆယ္မွာေတာ့ ရွိသင့္ ရွိထိုက္တယ္၊ သို႔ေသာ္ လည္းပဲ တျဖည္းျဖည္း ဒါေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ ေလ်ာ့ပါး လာမယ္၊ နည္းပါး လာမယ္- ဒီလိုပဲ ျမင္မိ ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံမွာ လုပ္ေဆာင္ ေနတဲ့ ကိစၥ ေတြဟာ အင္မတန္ အျပဳ သေဘာ ေဆာင္တဲ့ အေၾကာင္း အရာ ေတြအေပၚကို တစ္ခါ တစ္ခါ --- တဲ့ အမည္းစက္ ေတြ ရွိပါတယ္။ ႐ုပ္ဆိုး အက်ည္း တန္တဲ့ ကိစၥရပ္ ေတြေပါ့ေနာ္။ အထူး သျဖင့္ ရခုိင္ ျပည္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကိစၥ လိုမ်ဳိး၊ ဘာသာ ေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အဓိက႐ုဏ္း ေတြေပါ့ေနာ္။ ဒီကိစၥ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကေတာ့ တိုင္းျပည္ တစ္ျပည္ရဲ႕ အျပဳသေဘာ ေဆာင္ေနတဲ့ အေျခ အေနေတြ ၾကားထဲမွာ လက္ညႇိဳး ထုိးျပစရာ အျမင္မ်ဳိး ျဖစ္ေန တယ္ဆိုေတာ့- ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ဘာသာေရး အေၾကာင္း အရာနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ေမးျမန္းဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ဦးဝင္းေအာင္ ရွိေနပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္ အေနနဲ႔ ထၿပီးေတာ့ ေမးႏိုင္ ပါတယ္။ ဦးဝင္းေအာင္ ကေတာ့ အေစာပိုင္းက က်ေနာ္တို႔ ဗီြအိုေအရဲ႕ ဌာန ဝန္ထမ္း ေဟာင္းပါပဲ။

ဦးဝင္းေအာင္။ ။ က်ေနာ္ ဝင္းေအာင္ပါ။ က်ေနာ္တို႔ ညီအကို ေမာင္ႏွမ ၁၂ ေယာက္ ရွိတယ္။ ျမန္မာ ျပည္က ထြက္လာ ၿပီးတဲ့ေနာက္ အႏွစ္ ၂၀ ၾကာတဲ့ အခါမွာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ား ကြယ္လြန္ သြားတာ - အခု ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ မႈအရ က်ေနာ္ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္ေရာက္ ၿပီးေတာ့ လည္ပတ္ခြင့္ ရတဲ့ အခါမွာ အသက္ မေသ ရွင္က်န္ ေနတဲ့ ညီအကို ေမာင္ႏွမ ေတြကို မေသခင္မွာ ေတြ႔ရတဲ့ အတြက္ သမၼတႀကီးကို ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္း အရင္ ေျပာလိုပါတယ္။ က်ေနာ္ ဗီြအိုေအမွာ ၁၅ ႏွစ္ မလုပ္ခင္ ျမန္မာ့ အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္ခဲ့ ပါတယ္။ က်ေနာ္ဟာ အဂၤလိပ္ ကၽြန္ေခတ္မွာ ေမြးပါတယ္။ ဂ်ပန္ေခတ္ ကိုလည္း ႀကံဳပါတယ္။ ေနာက္ ျပည္တြင္းစစ္ ျဖစ္ေတာ့ လည္းပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ကြန္ျမဴနစ္ အုပ္စိုး တာတို႔-ဘာတုိ႔ ျဖစ္လာေတာ့ ေနာက္ က်ေနာ္ ျမန္မာ့ အသံမွာ အႏွစ္ ၂၀ လုပ္တဲ့ အခါမွာ အိမ္ေစာင့္ အစိုးရ- စသျဖင့္ ေခတ္အဆက္ ဆက္ ေနာက္ဆံုး ေခတ္အဆက္ ဆက္ကို က်ေနာ္ ႀကံဳခဲ့ ပါတယ္။ က်ေနာ္ သတင္း စာဆရာပါ။ ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ကေလာင္ကိုင္ ခဲ့တဲ့သူပါ။ အဲဒီ ေတာ့ကာ ဒီလုိ ျမန္မာ ျပည္မွာ ေပါ့ေလ- ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး ျဖစ္လာတဲ့ အတြက္ အင္မတန္ကို ဝမ္းသာ စရာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ က်ေနာ္တုိ႔ ျမန္မာ ျပည္ကို ျပန္ၾကည့္တဲ့ အခါမွာ ျမန္မာ ျပည္ကို ျပန္သြား ခ်င္တဲ့ အခါမ်ဳိးမွာ၊ အခုနက သမၼတႀကီး အမိန္႔ ရွိသလို က်ေနာ္ တုိ႔က အျမတ္ ထုတ္ဖို႔၊ Invest လုပ္ဖို႔ မဟုတ္ပါဘူး။ က်ေနာ္ အခုနက ေျပာသလို က်ေနာ့္ ညီအကို ေမာင္ႏွမ အရင္းေတြ အဲဒီမွာ ရွိေန ပါမယ္။ အဲဒီေတာ့ကာ မၾကာေသး ခင္က ျဖစ္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ၊ အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ကိစၥေတြ ျဖစ္ေနတာက ျမန္မာျပည္ အတြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ သိၾကတယ္၊ ျမင္ၾကတယ္ ဆိုတာကို မသိရ ေပမဲ့လို႔ ျပည္ပမွာ ကေတာ့ သမၼတႀကီး လည္း သိတဲ့ အတိုင္းပါပဲ။ ဒီကေန႔ ေခတ္ေပၚ တိုးတက္တဲ့ နည္းပညာ ေတြအရ သမၼတႀကီး အိမ္မွာ ေန႔လည္စာ ဘာတို႔စရာနဲ႔၊ ဘာဟင္းနဲ႔ စားလဲဆိုတာ ကိုေတာင္မွ သိလို႔ ျမင္လို႔ ရတဲ့ အေျခ အေနမ်ဳိး ျဖစ္သြား ပါၿပီ။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ဦးဝင္းေအာင္ခင္ဗ်ာ။ ဘာသာေရးနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဦးဝင္းေအာင္ ေမးစရာရွိတာကို ေမးေပးပါ။

ဦးဝင္းေအာင္။ ။ ဒီလို ဘာသာေရး အက်ည္းတန္၊ အ႐ုပ္ဆိုးတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ျပင္ပမွာ ျမင္ေနရတဲ့ အတြက္က သမၼတႀကီး ဦးေဆာင္တဲ့ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္း စဥ္ကို အင္မတန္ အက်ည္းတန္ အ႐ုပ္ဆိုး ေစပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီ မုန္းတီးေရးကို ဖန္တီးေနတဲ့- ေျပာင္ေျပာင္ တင္းတင္း လုပ္ေနတာကို တရား ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အရ ဘယ္လိုမွ ဘာေၾကာင့္ အေရး မယူလဲ ဆိုတာ - က်ေနာ္ဟာ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္ မူဆလင္ တစ္ေယာက္ပါ။ မြတ္ဆလင္ တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ မွာ ေမြးတဲ့ လူတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း ဝမ္းနည္း ပါတယ္။ ေနာက္ အႏွစ္ ၅၀ သတင္း သမား တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔လည္း က်ေနာ္ အံ့ၾသမိ ပါတယ္။

ဦးသန္းလြင္ထြန္း။ ။ ဟုတ္ကဲ့၊ ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္၊ ဦးဝင္းေအာင္ ခင္ဗ်။ ေမးခ်င္တဲ့ သေဘာေတာ့ က်ေနာ္ နားလည္ ပါတယ္။ က်ေနာ္ နားလည္ တာက လက္ရိွ မုန္းတီး ေရးေတြ လံႈေဆာ္ ေနတာ ေတြကို ဘာေၾကာင့္ အေရး မယူ သလဲ၊ အေရး ယူမႈ ရိွသလား ဆိုတာကို သိခ်င္တယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ က်ေနာ္ ေျပာရမယ္ ဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရး အရ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြလုပ္တယ္။ တခါ စီးပြားေရး အရ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ မႈေတြ လုပ္တယ္။ အဲေတာ့ ေအာင္ျမင္မႈ ေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ အထိုက္ အေလ်ာက္ ရပါတယ္။ အခက္ အခဲေတြ စိန္ေခၚ မႈေတြ ဒါေတြလည္း က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ရ ပါတယ္။ အဲေတာ့ ရခိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့ ကိစၥ ေတြက ျဖစ္ရိုး ျဖစ္စဥ္ ထၿပီးေတာ့ ျဖစ္ၾကတဲ့ ပံုစံ မ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ ပါဘူး။ ရာဇ၀တ္ ျပစ္မႈ အေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတာ့ လူအုပ္စု တစုနဲ႔ တစု မီးရိႈၾက အၾကမ္း ဖက္ၾကနဲ႔မွ ႀကီးထြား လာတဲ့ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ဖဲြ႔ပါတယ္။ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္မွာ ဟိုဖက္က ေဒါက္တာ ပါပါတယ္။ ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ေဒါက္တာ နဲနဲေလး ေျဖေပးလိုက္ပါ။ 

ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လိႈင္။ ။ အခ်ိန္ အရ ဆိုေတာ့ အမ်ား ႀကီးေတာ့ က်ေနာ္ မေျပာ ေတာ့ပါဘူး။ သို႔ေသာ္ ၿခံဳၿပီး ေျပာမယ္ ဆိုရင္ တဖက္နဲ႔ တဖက္ ယံုၾကည္ မႈေတြ ေလွ်ာ့ပါး ေနတာေတြ၊ ေနာက္ၿပီး မုန္းတီး မႈေတြ ရိွေနတာက ျမန္မာ ျပည္မ မွာေရာ ရခိုင္ ျပည္နယ္ မွာပါ အေတာ္ ၾကာၾကာ ရိွေနၿပီး သားပါ။ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ ေတြလုုပ္ လာတဲ့ အခါ ပြင့္လာ တဲ့အခါ မေက်နပ္မႈ ေတြကို ပိုၿပီး ျပလာတဲ့ အေျခ အေနမွာရိွေတာ့ ျဖစ္သြားတဲ့ ရာဇ၀တ္ မႈေပၚ မူတည္ ၿပီးတဲ့ အခါမွာ ရခိုင္ ျပည္နယ္မွာ Community Level မွာပဲ အဓိက ျဖစ္ခဲ့ တာပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Report ကိုလည္း လူေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ ေလာက္ကို အင္တာ ဗ်ဴးၿပီး ေရးခဲ့ တာပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ လို႔လည္း Online မွာ အဂၤလိပ္ လိုေရာ ျမန္မာ လိုေရာ ရပါမယ္။ အဓိက ေျပာခ်င္ တာက မေက် နပ္မႈေတြ မုန္းတီး မႈေတြက အရမ္းမ်ား လာတဲ့ အခါမွာ အခြင့္ အေရး ယူၿပီး ေျမာက္ထိုး ပင့္ေကာ္မႈ ေတြကလည္း အမ်ားႀကီး ပါလာတယ္။ အဲဒီ ပါလာတဲ့ အပိုင္း ေတြက အေျခ အေန ေတြကို ပိုၿပီး ဆိုးသြား ေစတာပါ။ ေနာက္ အစိုးရ အေနနဲ႔ အေရး ယူမႈ မျပဳဘူး ဆိုတာ အဲဒါေတာ့ မဟုတ္ ပါဘူးဗ်။ မိတၱီလာမွာ ၿပီးၿပီးတဲ့ အခ်ိန္ မွာလည္း အေရး ယူမႈေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ပါတယ္။ ရခိုင္ မွာလည္း က်ေနာ္ တို႔က အေရး ယူမႈေတြ အမ်ားႀကီး လုပ္ပါတယ္။ ရခုိင္ မွာလည္း အေရး ယူမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ ေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔က အားလံုးကို ၾကည့္ခြင့္ ရတဲ့ အတြက္ အေရး ယူမႈ ေတြက အမ်ားႀကီး လုပ္ထား ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး တခု ေျပာခ်င္ တာက ဒီအစိုးရ အေနနဲ႔ ဘာမွ လုပ္မထား ဘူးဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ Interfaith Dialogue ေတြကို တႏိုင္ငံလံုး အတိုင္း အတာနဲ႔ လုပ္ဖို႔ လုပ္ေနပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္နဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ရခိုင္ ျပည္နယ္ တည္ၿငိမ္ေရးနဲ႔ ဖံြၿဖိဳး တိုးတက္ေရး ေတြကေန ဒါေတြကို လုပ္ေန ပါတယ္။ ရခိုင္ ေကာ္မရွင္ ကိစၥ ၿပီးသြားေတာ့ ဒီကိစၥမွာ ပါ၀င္ ခဲ့တဲ့ လူေတြနဲ႔ ဆက္ၿပီး လုပ္ေန က်ေနာ္တို႔ အႀကံျပဳ ေနတယ္ ၀င္ၿပီး ကူညီ ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာ ဒီ Interfaith Dialogue ေတြကို ရန္ကုန္ မွာလည္း လုပ္ေန ပါတယ္။ ရခိုင္ မွာလည္း အဖဲြ႔ေတြက အစၥလာမ္ ဘာသာ ၀င္ေတြ ဗုဒၵ ဘာသာ၀င္ေတြ အတူတဲြ သြားၿပီးေတာ့ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ဖို႔ ၀ိုင္းၿပီး လုပ္ေန ၾကပါၿပီ။ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္။ ။ ကိုသန္းလြင္ထြန္းေရ က်ေနာ္ကို ခြင့္ျပဳပါ။ က်ေနာ္ အစီ အစဥ္ ေလးတခု ရိွေနလို႔ ။ က်န္တဲ့ ေမးခြန္း ေတြကို ေျဖမယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ရိွပါတယ္။ အားလံုးပဲ က်ေနာ့္ကို ခြင့္လႊတ္ပါ။