ျမန္မာနဲ႔ စီးပြားေရး ဒဏ္ခတ္မႈ အေမရိကန္သက္တမ္းတိုး

အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာ စစ္တပ္နဲ႔ တြဲၿပီး စီးပြားေရး ရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံမႈေတြ လုပ္တာကို ပိတ္ပင္ ထားတဲ့ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈ အမိန္႔ကို သမၼတ အိုဘားမားက ေနာက္ထပ္ တစ္ႏွစ္ သက္တမ္းတိုး လိုက္ပါတယ္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္း စိုးရိမ္စရာ အေျခ အေနေတြ အခ်ိဳ႕ဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ိဳးသား လုံျခံဳေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားေရး မူဝါဒ ကို အလြန္အမင္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈ ဆက္ရွိေန တာေၾကာင့္ အေရးယူမႈကို အခုလို ထပ္ၿပီး သက္တမ္း တိုးတာ ျဖစ္တယ္လို႔ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကိုသားညြန္႔ဦးက ေျပာျပမွာပါ။

အခုလို သက္တမ္းတိုး လိုက္တဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈ ဟာ လႊတ္ေတာ္က ျပ႒ာန္းတဲ့ ဥပေဒေတာ့ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ သမၼတရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ အမိန္႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္း လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခအေန ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈကို ကန္႔သတ္ တားျမစ္တဲ့ သမၼတရဲ႕ ၁၉၉၇ခုႏွစ္ ေမလ ၂၀ရက္ေန႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အဆက္ျဖစ္ပါတယ္။

၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္၊ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္၊ ၂၀၀၈ခုႏွစ္မွာ တစ္ႀကိမ္ သက္တမ္းတိုး ခဲ့ၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ မွာေတာ့ ျပင္ဆင္ခ်က္နဲ႔ အတူ သက္တမ္းတိုး ခဲ့တာပါ။ သမၼတရဲ႕ ဒီအမိန္႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ အရ ဆိုရင္ေတာ့ အေမရိကန္ စီးပြားေရး ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာ ႏုိင္ငံထဲမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ စီးပြားေရး လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ျခြင္းခ်က္ အေနနဲ႔ ျမန္မာ စစ္တပ္နဲ႔ ဆက္စပ္ လုပ္ေဆာင္တာကို ကန္႔သတ္ တားျမစ္ထား ပါတယ္။

ျမန္မာ ႏုိင္ငံထဲ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံၾကတဲ့ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္ အေရး ရူ႕ေထာင့္ ကေန ၿပီးေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ ကို စံုစမ္း သုံးသပ္ၿပီးေတာ့ အမ်ားျပည္သူ သိေအာင္ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ေပး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အခုလိုမ်ိဳး သမၼတ အမိန္႔နဲ႔ ဒီအေရးယူမႈကို သက္တမ္း တိုးတဲ့ အေပၚ အေမရိကန္ အေျခစိုက္ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈ အဖြဲ႔ျဖစ္တဲ့ USCB (U.S Campaign for Burma) က ႀကိဳဆိုပါတယ္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံတြင္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးမွာ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနတုန္းပဲ ဆိုတာကို သမၼတ အိုဘားမားက အသိ အမွတ္ ျပဳလိုက္ တာျဖစ္ တယ္လို႔ USCB ရဲ႕ အမႈေဆာင္ ဒါ႐ိုက္တာ Jennifer Quigley က VOA ကိုေျပာပါတယ္။

"USCB နဲ႔ တျခား အဖြဲ႔အစည္း ေတြအေနနဲ႔ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံမႈ ဆုိင္ရာ ဒီအေရးယူမႈကို ဆက္ သက္တမ္း တိုးေပးဖို႔ သမၼတ အိုဘားမား ထံကို အခုလ အေစာပိုင္း တုန္းကပဲ ေတာင္းဆိုစာ ပို႔ခဲ့တာပါ။ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ဆက္ၿပီးေတာ့ ရွိေနတာ။ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပင္ဆင္မႈ မလုပ္တာ၊ သတင္းေထာက္ ေတြနဲ႔ တက္ၾကြ လႈပ္ရွားသူ ေတြကို ဆက္ၿပီးေတာ့ ဖမ္းဆီးတာေတြ လုပ္ေနတဲ့ အတြက္ အခုလိုမ်ိဳး ေတာင္းဆို ရတာပါ။

သမၼတ အိုဘားမား အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲ လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနတုန္းပဲ၊ ျပႆနာေတြ ရွိေနတုန္းပဲ ဆိုတာကို အသိ အမွတ္ ျပဳၿပီးေတာ့ အခုလို သက္တမ္း တိုးဖို႔ ဆုံးျဖတ္ လိုက္တဲ့ အေပၚမွာ ဝမ္းေျမာက္မိ ပါတယ္"

USCB အမႈေဆာင္ ဒါ႐ိုက္တာ Jennifer Quigley ေျပာဆို သြားတာပါ။

သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ ဒီကေန႔ ထုတ္ျပန္ခ်က္ ထဲမွာေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ အျပည္ျပည္ ဆုိင္ရာ အႏ်ဴျမဴ ေအဂ်င္စီ IAEA ရဲ႕ ႏ်ဴကလီးယား ေဘးကင္း လံုျခံဳမႈ ဆိုင္ရာ ျဖည့္စြက္ခ်က္ကို သေဘာတူ လက္မွတ္ေရး ထိုးတာ အပါအဝင္ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ရွိလာတာကို အသိအမွတ္ ျပဳ ထားပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လို႔ လူနည္းစု တုိင္းရင္းသား ေဒသေတြ အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ အေျခအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ စီးပြားေရး နယ္ပယ္မွာ စစ္တပ္က ဆက္ၿပီးေတာ့ ေနရာယူ ထားတဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိေနတုန္းပဲလို႔ သမၼတ အုိဘားမားက သူ႔ေၾကညာခ်က္ မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ မို႔လို႔ ဒီလို အေျခ အေန ေတြဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ိဳးသား လံုျခံဳေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားေရး မူဝါဒကို အလြန္အမင္း ၿခိမ္းေျခာက္မႈ အျဖစ္ ဆက္ျဖစ္ေန တာေၾကာင့္ သက္တမ္းတိုးဖို႔ အတြက္ ဆုံးျဖတ္ရတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ အခု ဒီသမၼတရဲ႕ အမိန္႔စာမွာ ပါတဲ့အတုိင္း ကုမၸဏီေတြ အေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူ႔အခြင့္ အေရးကို ထိခိုက္မႈ ရွိမရွိ စံုစမ္း စစ္ေဆးၿပီးေတာ့ အမ်ား ျပည္သူကို ထုတ္ျပန္ ေပးတဲ့ ေနရာမွာေတာ့ အားနည္းမႈေတြ ရွိေနတုန္းပဲလို႔ USCB ကေတာ့ ေဝဖန္ပါတယ္။

"အခု အခ်ိန္ အထိေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲ အေမရိကန္ကေန သြားေရာက္ ရင္းႏွီး ျမဳပ္ႏွံၾကတဲ့ ကုမၸဏီေတြ ဘက္က တင္ျပခ်က္ေတြ ျပည့္စုံမႈ မရွိေသးပါဘူး။ သူတို႔ လုပ္ငန္း ေတြဟာ လယ္ေျမ သိမ္းယူမႈ ေတြနဲ႔ မပတ္သက္ဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး ဆိုတာကို အေသအခ်ာ စံုစမ္း စစ္ေဆးၿပီး အစီရင္ခံ ႏုိင္တာ ကုမၸဏီ တစ္ခုပဲ ရွိပါတယ္။ အျခား ကုမၸဏီေတြ ရဲ႕ အစီရင္ခံခ်က္ ေတြမွာေတာ့ မျပည့္မစံု ျဖစ္ေန တုန္းပါ။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လို႔ က်န္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကို ဆက္ၿပီးေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ အေသးစိတ္ ထုတ္ျပန္ ႏုိင္ဖို႔ အတြက္ ဖိအားေပး သြားမွာပါ။"

USCB က အမႈေဆာင္ ဒါရိုက္တာ Jennifer Quigley ေျပာဆို သြားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိ အားျဖင့္ေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံထဲ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ ေနတဲ့ အေမရိကန္ ကုမၸဏီေတြ ထဲ Western Union၊ Coca Cola အပါအဝင္ လုပ္ငန္း ငါးခုေလာက္ပဲ အမ်ားျပည္သူ သိေအာင္ အစီရင္ခံ ထားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အေမရိကန္က ျပ႒ာန္းၿပီးသား အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အေရးေပၚ အက္ဥပေဒအရ အေမရိကန္ လံုျခံဳေရးနဲ႔ ႏုိင္ငံျခားေရး မူဝါဒကို ထိခိုက္ လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမွာ သမၼတအေနနဲ႔ အခုလိုမ်ိဳး အေရးယူ၊ အမိန္႔ ထုတ္ျပန္ႏုိင္တဲ့ အခြင့္အာဏာ ကို ေပးထားပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ဒီလုပ္ပိုင္ခြင့္ အရ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ လက္မွတ္နဲ႔ အေရးယူမႈကို သက္တမ္းတိုးတဲ့ အခု အမိန္႔ကို ေအာက္လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အထက္လႊတ္ေတာ္ အႀကီးအကဲ ေတြကိုပါ သမၼတ အုိဘားမားက လက္မွတ္ထိုး ေပးပို႔ထားပါတယ္။