ျမန္မာ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ားကို ဆက္လက္ ေစာင့္ၾကည့္ရန္ AI တိုက္တြန္း

8.3.2013

ရန္ကုန္ ။ ။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ ဥေရာပ ခရီးစဥ္ အတြင္းတြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာ ခြင့္ အဖြဲ႔ (AI) က ေၾကညာခ်က္ တေစာင္ ထုတ္ျပန္ၿပီး ကုလသမၼဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ အေနျဖင့္ ျမန္ မာႏိုင္ငံ အတြင္းရွိ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနမ်ားကုိ အနီးကပ္ ဆက္ လက္ ေစာင့္ၾကည့္ သြားရန္ တိုက္ တြန္း လိုက္သည္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္၏ လုပ္ပုိင္ခြင့္မ်ားအား ဆက္ လက္ ျပ႒ာန္းထား ရန္ ေတာင္းဆိုခ်င္ပါသည္။ ျပည္တြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ယႏၲရားမ်ားႏွင့္ တြဲဖက္ကာ လူ႔အခြင့္အေရး ကာကြယ္ျမွင့္တင္ရန္ အတြက္ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္မွႈမ်ား ဆက္ လက္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေရးကုိ ျမန္မာအစုိးရက ခြင့္ျပဳအာမခံခ်က္ေပးရန္လည္း ေတာင္းဆိုခ်င္ပါသည္” ဟု လူ႔အ ခြင့္အေရး အန္ဂ်ီအို တခုျဖစ္သည့္ AI ၏ မတ္လ ၇ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေၾကညာခ်က္ထဲတြင္ ပါရွိသည္။

ထိုေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ခ်ိန္သည္ ဦးသိန္းစိန္ အီတလီသုိ႔ သြားေရာက္ခ်ိန္ႏွင့္ တိုက္ဆိုင္ေနသည္။ ဦးသိန္းစိန္ႏွင့္ ေတြ႔ဆံုစဥ္ အီတလီ သမၼတ Giorgeo Napolitano က ျမန္မာႏုိင္ငံ တြင္ ျဖစ္ေပၚေန သည့္ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲမႈမ်ား အေပၚ ဝမ္းေျမာက္ မိေၾကာင္းႏွင့္ က်န္ ရွိေနေသး သည့္ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈ မ်ားကုိ ရုပ္သိမ္းေပး မည္ဟု ကတိေပး ခဲ့သည္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ ခရီးစဥ္အတြင္း ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ားက ျမန္မာ သမၼတကုိ ေႏြးေထြးစြာ လက္ခံႀကိဳဆို ခဲ့ၾက သျဖင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူ အမ်ားအျပားက ေဝဖန္ခဲ့ၾကသည္။ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ အတြင္း လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခအေနမ်ားမွာ ဆက္လက္ ဆိုးဝါးလ်က္ ရွိေနသျဖင့္ ထိုကဲ့သုိ႔ ေဝ ဖန္ခဲ့ၾက ၿခင္း  ျဖစ္ သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ ကုလသမၼဂၢ လူ႔အခြင့္ အေရး အထူးကုိယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အုိေဟး ကင္တားနား ကို ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ ပံုမွန္ လာေရာက္ ေလ့လာခြင့္ ျပဳခဲ့သည္။ ေဖေဖာ္ဝါရီလ က လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႔ လာေရာက္ ေလ့လာခဲ့ျပီး လူေပါင္း ၁၂၀,၀၀၀ ခန္႔သည္ ရခုိင္ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားတြင္ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ အလံုအေလာက္ မရရွိဘဲ ေနထုိင္ေနၾကရကာ၊ ရုိဟင္ဂ်ာႏွင့္ အျခား မူဆလင္မ်ား ေနထုိင္ၾက ရသည့္ ဒုကၡသည္ စခန္းမ်ားတြင္ အေျခ အေနမ်ား ပုိမိုဆိုး ဝါးသည္ဟု မစၥတာ ကင္တားနားက ဆိုခဲ့သည္။

ကင္တားနားသည္ သူ၏ ငါးရက္ၾကာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ခရီးစဥ္ အတြင္း ျမစ္ၾကီးနား အက်ဥ္းေထာင္ သု႔ိုလည္း သြားေရာက္ခဲ့သည္။

“ကခ်င္ အမ်ိဳးသားေတြ အေပၚ KIA နဲ႔ ပတ္သတ္တယ္လို႔ စြပ္စြဲျပီးေတာ့ တဘက္သတ္ ဖမ္းဆီးမႈေတြ၊ စစ္ေဆးေမးျမန္းစဥ္ အတြင္းမွာ ႏွိပ္စက္မႈေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြါးေနတာနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီးေတာ့ က်ေနာ္စုိးရိမ္ မိပါတယ္” ဟု ကင္တားနားက ဆိုခဲ့သည္။ 

မတ္လ ၁ ရက္ေန႔ကလည္း လူ႔အခြင့္အေရး မွတ္တမ္း ကြန္ယက္ ND-Burma အဖြဲ႔က အစီရင္ခံစာ တေစာင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ရာ တိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္ ၁၄ ခုလံုးတြင္ “သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ေျမယာမ်ား သိမ္းျခင္း၊ အဓမၼ ခုိင္းေစျခင္း၊ ကေလးစစ္သားမ်ား စုေဆာင္းျခင္း၊ အတင္းအၾကပ္ ေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕ ခုိင္းျခင္း၊ ႏွိပ္စက္ ညွဥ္း ပန္းျခင္း ႏွင့္ ဆုိးဝါးစြာ ဆက္ဆံျခင္း” တုိ႔ အပါအဝင္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွႈမ်ား ဆက္ လက္ျဖစ္ေပၚ လ်က္ ရွိသည္ဟု ဆိုခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ တုိင္းရင္းသား ေဒသမ်ား၊ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြါး ရာ ေဒသမ်ားႏွင့္ အျငင္းပြါးဖြယ္ရာ စီမံကိန္းႀကီးမ်ား အေကာင္အ ထည္ ေဖာ္ေန သည့္ ေဒသမ်ားတြင္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ မႈမ်ား ပုိမိုဆိုးဝါး ျပင္းထန္ေနသည္ဟု ထုိအစီရင္ခံစာက ဆိုထားသည္။

ကရင္လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔က မတ္လ ၅ ရက္ေန႔က ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ ေၾကညာခ်က္ ထဲတြင္ ေဖာ္ျပထား သည္မွာ ကရင္တိုင္းရင္းသား မ်ား အေျခခ် ေနထုိင္ သည့္ ေနရာ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ လြန္ခဲ့ သည့္ ႏွစ္ က ေျမယာမ်ား သိမ္းသည့္ အမႈမ်ားႏွင့္ အဓမၼေမာင္းထုတ္သည့္ အမႈမ်ား လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ က ယခင္ထက္ ပုိမိုမ်ားျပားလာသည္ဟု ဆုိသည္။

ဝါရွင္တန္ အေျခစုိက္ လူ႔အခြင့္အေရးအတြက္ ဆရာဝန္မ်ား (PHR) အဖြဲ႔၏ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ စီမံကိန္း ညႊန္ၾကားေရးမွဴးေဟာင္းျဖစ္သူ Bill Davis ကလည္း ေဖေဖာ္ဝါရီလ အတြင္းက မဇၥ်ိမ သတင္း ဌာနသုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ရာတြင္ “ခ်င္းျပည္နယ္ လူဦးေရရဲ႕ ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ အရင္ အစုိးရေတြ လက္ေအာက္မွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကုိ ခံစားခဲ့ရပါတယ္။ ဝမ္းနည္းစြာနဲ႔ ဆက္ေျပာရရင္ အခုလက္ရွိ အစုိးရ ေအာက္မွာလည္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကုိ ခံစားေနရဆဲပါပဲ” ဟု ဆုိခဲ့သည္။

ထုိကဲ့သုိ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွႈမ်ား ရွိေနသည္ဟု ဆိုၾကေသာ္လည္း ယခုလ အေစာပုိင္း က ႏုိင္ငံတကာ သတင္းမ်ားအရ ယခုႏွစ္အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏိုဘယ္ဆု လ်ာထားစာရင္းတြင္ ျမန္မာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္၏ အမည္ပါဝင္ေနသည္ဟု သိရသည္။ အီဂ်စ္၏ မာသာထရီဇာဟု တင္စားျခင္း ခံရသူ Maggie Gorban ၊ အေမရိကန္ အစုိးရ၏ သံတမန္ေရးဆုိင္ရာ လွ်ိဳ႕ဝွက္ခ်က္မ်ားကုိ ဝီကီလိခ္ သို႔ ေပးပုိ႔ခဲ့သည့္ အေမရိကန္ စစ္တပ္မွ Bradley Manning ၊ အသက္ ၁၅ ႏွစ္အရြယ္ရွိ ပါကစၥ တန္ ေက်ာင္းသူ မာလာလာ တုိ႔ႏွင့္အတူ ဦးသိန္းစိန္၏ နာမည္လည္း ႏုိဘယ္ဆု လ်ာထားစာရင္းတြင္ ပါဝင္ေန သည္ဟု ဆိုၾကသည္။