မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီး ေသဆုံးမႈ စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ လူ႕အခြင့္အေရး အဖြဲ႕ ေတာင္းဆို
 |
| စစ္ေတြအနီး ဒုကၡသည္ စခန္းတခု အတြင္းရွိ မြတ္စလင္ ဒုကၡသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား (ဓာတ္ပံု – Reuters) |
ဆိုင္မြန္လူး၀စ္ႏွင့္ ၀လံုး/ Reuters
ဩဂုတ္လအတြင္း စစ္တပ္ဝင္းတခု အနီး အဝတ္အစား မပါဘဲ သတိလစ္ေနစဥ္ ေတြ႔ရွိၿပီးေနာက္ ေသဆုံးသြားခဲ့ေသာ မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီးငယ္တဦး ေသဆုံးမႈကို စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လူ႔အခြင့္အေရး ေဆာ္ၾသသူမ်ားက ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။
ေရစူအာနာ ဟု အမည္ေဖာ္ထုတ္ သိရွိရသည့္ အသက္ ၂၅ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ပုိင္း ပဋိပကၡဒဏ္ ခံခဲ့ရေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ စစ္တပ္၀င္းႏွင့္ ကပ္လ်က္ လမ္းေဘးတြင္ ေတြ႔ခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ Amnesty International – AI က ေျပာသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုၾကား ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ဖ်က္စီးခံခဲ့ရၿပီး ႐ိုဟင္ဂ်ာဟု ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ေခၚၾကေသာ မြတ္စလင္ တသိန္းခန္႔မွာ ယာယီစခန္းမ်ားတြင္ ေနထိုင္ေနရကာ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးသည္ ယင္းယာယီစခန္းမ်ား အနီးတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ေနစဥ္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု AI က အဂၤါေန႔က ထုတ္ျပန္ေသာ ေၾကညာခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနရသူ အမ်ားစုမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔ကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာတို႔က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ားဟု ယူဆၾကသည္။ ႏိုင္ငံမဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ လြတ္လပ္စြာ သြားလာျခင္း တားဆီးပိတ္ပင္ခံထားရၿပီး ၎တို႔၏ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ ပညာေရးမွာလည္း ကန္ု႔သတ္ခံထားရသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးတဦး ျဖစ္သူ ဦးလွျမင့္က ၾသဂုတ္ ၁၈ ရက္ေန႔ နံနက္ေစာေစာတြင္ သူ႔အား အေျမာက္တပ္ဖြဲ႔မွ တပ္ၾကပ္တဦးက ေခၚယူၿပီး သတိေမ့ေနေသာ ေရစူအာနာအား ေခၚသြားခိုုင္းသည္ ဟု ေျပာသည္။
“က်ေနာ္သူ႔ကို ေတြ႔ေတာ့ အသက္ရွဴေနေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမႀကီးေပၚမွာ လဲေနၿပီ။ ဘရာစီယာက လြဲၿပီး ဘာအဝတ္မွ မပါဘူး။ တေယာက္ေယာက္က သူ႔ကို ေစာင္နဲ႔ အုပ္ထားေပးတယ္” ဟု ဦးလွျမင့္က ေျပာသည္။
ေရစူအာနာအား ေက်း႐ြာေဆးခန္းတခုသို႔ ေခၚသြားေသာအခါ ျပဳစုေပးသူက သူ၏ လည္ပင္းတြင္ ဖူးေရာင္ ဒဏ္ရာေတြ ရွိေနၿပီး အမ်ိဳးသမီးအဂၤါကလည္း ေသြးမ်ား ထြက္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိၾကေၾကာင္းႏွင့္ ယင္းေန႔ ညေနတြင္ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီး ေသဆံုး သြားခဲ့ေၾကာင္း ဦးလွျမင့္က ေျပာသည္။
ပဋိပကၡဒဏ္ ခံေနရေသာ ေဒသမ်ားတြင္း ေနထိုင္ေနၾကရသူမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားက ျမန္မာတပ္ဖြဲ႔မ်ား သည္ အဓမၼျပဳက်င့္မႈ အပါအဝင္ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား ျပဳခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစစ္တပ္ကမူ ထိုစြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို အၿမဲတမ္း ပယ္ခ်ခဲ့သည္။
ယင္း ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္၏ ေျပာခြင့္ရသူမ်ားကို ေ၀ဖန္ေျပာၾကားေပးရန္ ဆက္သြယ္ခဲ့ေသာ္လည္း လတ္တေလာ ဆက္သြယ္မႈ မရခဲ့ပါ။ အခင္းျဖစ္ ေဒသခံ ရဲအရာရွိတဦးက အဆိုပါအမ်ိဳးသမီး ေသဆံုးမႈမွာ ေသြး႐ိုးသား႐ိုး ေသဆံုးမႈသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
သံသယရွိေသာ အဓမၼျပဳက်င့္မႈ
တင္းၾကပ္မႈမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ စစ္တပ္အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေရးမွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဆုတ္ခြာခဲ့ၿပီး အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ လမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္ကာ ယခင္ႏွစ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳ အႏိုင္ရခဲ့သည္အထိ ေျပာင္းလဲလာသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ အေရးပါသည့္ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ရန္လည္း ဆုပ္ကိုင္ထားဆဲ ျဖစ္သည္။
ထိုေဒသမွ အမည္မေဖာ္လိုေသာ အကူအညီေပးေရး လုပ္သားတဦးက ႐ိုက္တာသတင္းဌာနသို႔ ေျပာၾကားရာတြင္ ေရစူအာနာအား ကိရိယာ မျပည့္စုံသည့္ ေဆးခန္းငယ္တခုသို႔ ေခၚသြားသည္ကို ေတြ႔ခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။
“သူ အသက္ရွင္ေနေသးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ စကားေတာ့ မေျပာႏိုင္ေတာ့ဘူး” ဟု ထိုအကူအညီေပးေရး လုပ္သားက ေျပာရင္း ေရစူအာနာအား ျမင္ရသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက သူသည္ အဓမၼျပဳက်င့္ခံထားရဖြယ္ ရွိသည္ဟု သံသယရွိၾကေၾကာင္း ေျပာၾကသည္ဟု ျဖည့္စြက္ေျပာသည္။
မိသားစုက ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည့္ အေလာင္းကို ေသမႈေသခင္း စစ္ေဆးျခင္း မလုပ္သကဲ့သို႔ အာဏာပိုင္မ်ား ကလည္း ေသဆုံးမႈကို စုံစမ္းစစ္ေဆးျခင္း မရွိခဲ့ ဟု ဦးလွျမင့္ႏွင့္ ထိုအကူအညီေပးေရး လုပ္သားက ေျပာသည္။
“ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ား အေနျဖင့္ ေရစူအာနာ ေသဆုံးမႈႏွင့္ အဓမၼ ျပဳက်င့္ခံရသည္ဟု သံသယရွိမႈ အေပၚ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈတခု ခ်က္ခ်င္း စတင္ၿပီး ထိုစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈသည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္မလိုက္ဘဲ ထိေရာက္မႈရွိရန္ Amnesty International က ေတာင္းဆိုသည္” ဟု AI က ထုတ္ျပန္ေၾကညာထားသည္။
စစ္ေတြ ရဲတပ္ဖြဲ႔မွ ရဲမႉးရန္ႏိုင္လတ္က လူသတ္မႈ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး မစတင္ရေသးဟု ေျပာသည္။
“ဒါဟာ သာမန္ ေသဆံုးမႈပဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လူသတ္မႈ မဖြင့္ခဲ့ဘူး” ဟု သူက ေျပာေသာ္လည္း ထိုအမ်ိဳးသမီး ေသဆုံးခဲ့ဖြယ္ရွိသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို ရွင္းမျပႏိုင္ခဲ့ေပ။
တရားလက္မဲ့ ျပဳမူမႈမ်ားကို အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္း မရွိဟု ႐ႈတ္ခ်ခံေနရေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္သည္ ဂုဏ္သိကၡာကို ေျပာင္းလဲရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈအေနျဖင့္ လြန္ခဲ့သည့္လက ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းရွိ ရြာသား ၅ ဦးကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေသာ တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားအား စစ္ခံု႐ံုးတင္ အေရးယူေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။
2.9.2016
ဩဂုတ္လအတြင္း စစ္တပ္ဝင္းတခု အနီး အဝတ္အစား မပါဘဲ သတိလစ္ေနစဥ္ ေတြ႔ရွိၿပီးေနာက္ ေသဆုံးသြားခဲ့ေသာ မြတ္စလင္ အမ်ိဳးသမီးငယ္တဦး ေသဆုံးမႈကို စုံစမ္းစစ္ေဆးရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံအား လူ႔အခြင့္အေရး ေဆာ္ၾသသူမ်ားက ေတာင္းဆိုလိုက္သည္။
ေရစူအာနာ ဟု အမည္ေဖာ္ထုတ္ သိရွိရသည့္ အသက္ ၂၅ ႏွစ္အ႐ြယ္ရွိ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးကို ျမန္မာႏိုင္ငံ အေနာက္ပုိင္း ပဋိပကၡဒဏ္ ခံခဲ့ရေသာ ရခိုင္ျပည္နယ္၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ စစ္တပ္၀င္းႏွင့္ ကပ္လ်က္ လမ္းေဘးတြင္ ေတြ႔ခဲ့ရျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႔ Amnesty International – AI က ေျပာသည္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ အသိုင္းအဝိုင္း ႏွစ္ခုၾကား ပဋိပကၡမ်ားေၾကာင့္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ဖ်က္စီးခံခဲ့ရၿပီး ႐ိုဟင္ဂ်ာဟု ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ေခၚၾကေသာ မြတ္စလင္ တသိန္းခန္႔မွာ ယာယီစခန္းမ်ားတြင္ ေနထိုင္ေနရကာ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီးသည္ ယင္းယာယီစခန္းမ်ား အနီးတြင္ လမ္းေလွ်ာက္ေနစဥ္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု AI က အဂၤါေန႔က ထုတ္ျပန္ေသာ ေၾကညာခ်က္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ေနရပ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးေနရသူ အမ်ားစုမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ၎တို႔ကို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျမန္မာတို႔က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွ တရားမဝင္ ဝင္ေရာက္လာသူမ်ားဟု ယူဆၾကသည္။ ႏိုင္ငံမဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ လြတ္လပ္စြာ သြားလာျခင္း တားဆီးပိတ္ပင္ခံထားရၿပီး ၎တို႔၏ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈႏွင့္ ပညာေရးမွာလည္း ကန္ု႔သတ္ခံထားရသည္။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးတဦး ျဖစ္သူ ဦးလွျမင့္က ၾသဂုတ္ ၁၈ ရက္ေန႔ နံနက္ေစာေစာတြင္ သူ႔အား အေျမာက္တပ္ဖြဲ႔မွ တပ္ၾကပ္တဦးက ေခၚယူၿပီး သတိေမ့ေနေသာ ေရစူအာနာအား ေခၚသြားခိုုင္းသည္ ဟု ေျပာသည္။
“က်ေနာ္သူ႔ကို ေတြ႔ေတာ့ အသက္ရွဴေနေသးတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေျမႀကီးေပၚမွာ လဲေနၿပီ။ ဘရာစီယာက လြဲၿပီး ဘာအဝတ္မွ မပါဘူး။ တေယာက္ေယာက္က သူ႔ကို ေစာင္နဲ႔ အုပ္ထားေပးတယ္” ဟု ဦးလွျမင့္က ေျပာသည္။
ေရစူအာနာအား ေက်း႐ြာေဆးခန္းတခုသို႔ ေခၚသြားေသာအခါ ျပဳစုေပးသူက သူ၏ လည္ပင္းတြင္ ဖူးေရာင္ ဒဏ္ရာေတြ ရွိေနၿပီး အမ်ိဳးသမီးအဂၤါကလည္း ေသြးမ်ား ထြက္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိၾကေၾကာင္းႏွင့္ ယင္းေန႔ ညေနတြင္ အဆိုပါ အမ်ိဳးသမီး ေသဆံုး သြားခဲ့ေၾကာင္း ဦးလွျမင့္က ေျပာသည္။
ပဋိပကၡဒဏ္ ခံေနရေသာ ေဒသမ်ားတြင္း ေနထိုင္ေနၾကရသူမ်ားႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားက ျမန္မာတပ္ဖြဲ႔မ်ား သည္ အဓမၼျပဳက်င့္မႈ အပါအဝင္ ညႇဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မႈမ်ား ျပဳခဲ့သည္ဟု စြပ္စြဲခဲ့သည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။ ျမန္မာစစ္တပ္ကမူ ထိုစြပ္စြဲခ်က္မ်ားကို အၿမဲတမ္း ပယ္ခ်ခဲ့သည္။
ယင္း ျဖစ္စဥ္ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အစိုးရႏွင့္ စစ္တပ္၏ ေျပာခြင့္ရသူမ်ားကို ေ၀ဖန္ေျပာၾကားေပးရန္ ဆက္သြယ္ခဲ့ေသာ္လည္း လတ္တေလာ ဆက္သြယ္မႈ မရခဲ့ပါ။ အခင္းျဖစ္ ေဒသခံ ရဲအရာရွိတဦးက အဆိုပါအမ်ိဳးသမီး ေသဆံုးမႈမွာ ေသြး႐ိုးသား႐ိုး ေသဆံုးမႈသာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။
သံသယရွိေသာ အဓမၼျပဳက်င့္မႈ
တင္းၾကပ္မႈမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ နီးပါး အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ စစ္တပ္အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေရးမွ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဆုတ္ခြာခဲ့ၿပီး အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲ လမ္းေၾကာင္းကို ဦးတည္ကာ ယခင္ႏွစ္ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္က ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေတာင္ၿပိဳကမ္းၿပိဳ အႏိုင္ရခဲ့သည္အထိ ေျပာင္းလဲလာသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးမွာ အေရးပါသည့္ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ရန္လည္း ဆုပ္ကိုင္ထားဆဲ ျဖစ္သည္။
ထိုေဒသမွ အမည္မေဖာ္လိုေသာ အကူအညီေပးေရး လုပ္သားတဦးက ႐ိုက္တာသတင္းဌာနသို႔ ေျပာၾကားရာတြင္ ေရစူအာနာအား ကိရိယာ မျပည့္စုံသည့္ ေဆးခန္းငယ္တခုသို႔ ေခၚသြားသည္ကို ေတြ႔ခဲ့ရသည္ဟု ဆိုသည္။
“သူ အသက္ရွင္ေနေသးတယ္၊ ဒါေပမယ့္ စကားေတာ့ မေျပာႏိုင္ေတာ့ဘူး” ဟု ထိုအကူအညီေပးေရး လုပ္သားက ေျပာရင္း ေရစူအာနာအား ျမင္ရသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက သူသည္ အဓမၼျပဳက်င့္ခံထားရဖြယ္ ရွိသည္ဟု သံသယရွိၾကေၾကာင္း ေျပာၾကသည္ဟု ျဖည့္စြက္ေျပာသည္။
မိသားစုက ျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည့္ အေလာင္းကို ေသမႈေသခင္း စစ္ေဆးျခင္း မလုပ္သကဲ့သို႔ အာဏာပိုင္မ်ား ကလည္း ေသဆုံးမႈကို စုံစမ္းစစ္ေဆးျခင္း မရွိခဲ့ ဟု ဦးလွျမင့္ႏွင့္ ထိုအကူအညီေပးေရး လုပ္သားက ေျပာသည္။
“ျမန္မာ အာဏာပိုင္မ်ား အေနျဖင့္ ေရစူအာနာ ေသဆုံးမႈႏွင့္ အဓမၼ ျပဳက်င့္ခံရသည္ဟု သံသယရွိမႈ အေပၚ စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈတခု ခ်က္ခ်င္း စတင္ၿပီး ထိုစုံစမ္းစစ္ေဆးမႈသည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္မလိုက္ဘဲ ထိေရာက္မႈရွိရန္ Amnesty International က ေတာင္းဆိုသည္” ဟု AI က ထုတ္ျပန္ေၾကညာထားသည္။
စစ္ေတြ ရဲတပ္ဖြဲ႔မွ ရဲမႉးရန္ႏိုင္လတ္က လူသတ္မႈ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရး မစတင္ရေသးဟု ေျပာသည္။
“ဒါဟာ သာမန္ ေသဆံုးမႈပဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔က လူသတ္မႈ မဖြင့္ခဲ့ဘူး” ဟု သူက ေျပာေသာ္လည္း ထိုအမ်ိဳးသမီး ေသဆုံးခဲ့ဖြယ္ရွိသည့္ အေၾကာင္းရင္းကို ရွင္းမျပႏိုင္ခဲ့ေပ။
တရားလက္မဲ့ ျပဳမူမႈမ်ားကို အျပစ္ေပး အေရးယူျခင္း မရွိဟု ႐ႈတ္ခ်ခံေနရေသာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္သည္ ဂုဏ္သိကၡာကို ေျပာင္းလဲရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈအေနျဖင့္ လြန္ခဲ့သည့္လက ရွမ္းျပည္ေျမာက္ပိုင္းရွိ ရြာသား ၅ ဦးကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ေသာ တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားအား စစ္ခံု႐ံုးတင္ အေရးယူေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့သည္။
