ရခိုင္အေရး အစိုးရေဆာင္ရြက္ခ်က္ HRW မယံုၾကည္
 |
| ဒုသမၼတဦးျမင့္ေဆြ ဦးေဆာင္တဲ့ ရခုိင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္။ |
25.3.2017
ရခုိင္ေဒသက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြကို ျမန္မာဒုသမၼတ ဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က စုံစမ္းစစ္ေဆးေနတဲ့အေပၚ အယုံအၾကည္မရွိ ေၾကာင္းနဲ႔ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေျပာလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ရခုိင္ေဒသမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ႐ွိေနတယ္ဆိုတာကို လက္ခံထားၿပီး ခ်ဳိးေဖါက္သူေတြကို အေရးယူ အျပစ္ေပးႏိုင္ဖို႔ စုံစမ္းေနဆဲမုိ႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ႏုိင္ငံတကာ အဖဲြ႔တဖဲြ႔ ေစလႊတ္ဖုိ႔ဆိုတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ တရားမွ်တမႈ မ႐ွိဘူးလို႔ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ုံးက တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ အေၾကာင္းစုံကို ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က တင္ျပပါမယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္ဆလင္ေတြေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ က်ယ္က်ယ္ျဖစ္ေပၚေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ေစလႊတ္ဖို႔ ကုလသမဂၢရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက မတ္လ ၂၄ ရက္ေသာၾကာေန႔က ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ ကို လက္မခံသလို၊ ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ကို လာခြင့္ျပဳႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ တုန္႔ျပန္ ေျပာဆိုထားပါတယ္။
ရခုိင္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က အခုေနာက္ဆုံး ဘဂၤလားေဒ့ႏုိင္ငံ နယ္စပ္ထိ သြားၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ ဘယ္လို႐ွိေနသလဲဆိုတာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေနတာေၾကာင့္ လာမယ့္ ၾသဂုတ္လမွာ ထုတ္ျပန္ဖို႔႐ွိတဲ့ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာပါ အခ်က္အလက္ေတြကို ေစာင့္ၿပီးမွ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်သင့္တယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးေျပာခြင့္ရသူ ဦးေဇာ္ေဌးက ေျပာပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔က ဒါကို စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ မလုပ္ဘူးလို႔လည္း မျငင္းဘူး။ human rights violations ေတြ လံုးဝမရွိပါဘူးလို႔လည္း ျငင္းဆိုေနတာမဟုတ္ဘူး။ လက္ေတြ႔မွာ ဘယ္လိုျဖစ္သလဲ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္ပတ္သက္သလဲဆိုတာ တိတိက်က်သိေအာင္ ဒုသမၼတ ေကာ္မရွင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သြားတာ ဟိုတေန႔ကမွ ျပန္ေရာက္တယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သက္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံ အစိုးရနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြက မၿပီးေသးပါဘူး။ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ အစီရင္ခံစာ ထြက္ေပၚလာတဲ့အခ်ိန္အထိ ေစာင့္ဆိုင္းၿပီးမွ မလုပ္သင့္ဘူးလား ဒါေမးစရာရွိပါတယ္။ ဒါက ႏုိင္ငံတကာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။"
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာဒုသမၼတ ဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္အေပၚ အယုံအၾကည္ မရွိေၾကာင္းနဲ႔ သူတို႔ေတြဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေျပာခြင့္ရပုဂၢဳိလ္ Brad Adams က စြပ္စြဲေဝဖန္လုိက္ပါတယ္။
“ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ေပၚ အယုံအၾကည္ မ႐ွိပါဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕တုံ႔ၿပန္ခ်က္ေတြဟာ အေလးအနက္ထားၿပီး ေျပာဆုိေနတာမ်ဳိးလို႔ မျမင္ ပါဘူး။ ဒုသမၼတဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ဟာ လြတ္လပ္တဲ့စုံစမ္းမႈ မလုပ္ႏိုင္သလို၊ သူတုိ႔ဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတာကိုျမင္ေနရပါတယ္။ လာမယ့္ ၾသဂုတ္လမွာ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က အစီရင္ခံစာ ထုတ္မယ္ဆုိတာကလဲ ဒါ.. အခ်ိန္ဆြဲနည္း တမ်ဳိးသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစီရင္ခံစာ တေစာင္ထြက္လာဖို႔ ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ ယန္ဟီးလီေရာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ HRW နဲ႔ A.I လုိ အဖြဲ႔ေတြက အဲဒီေလာက္ အခ်ိန္မယူခဲ့ဘူး ဆုိတာ ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။”
ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ကို ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြက ဦးေဆာင္ၿပီး၊ သူဟာ စစ္အစိုးရလက္ထက္ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သလို စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း တဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္အျပင္ ျပည္ထဲေရးနဲ႔ တပ္မေတာ္ဖက္ကလဲ ဒီရခုိင္ကိစၥကို စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုေပမဲ့လည္း ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ အစီရင္ခံစာ မေတြ႔ခဲ့ရတာေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရကလုပ္ေနတဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ေတြ အေပၚမွာ ႏိုင္ငံတကာက အယုံအၾကည္ကင္းမဲ့ လာတာျဖစ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက အခုလို ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်လိုက္တာပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ Brad Adams သုံးသပ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ထဲမွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြသာ မကပဲ၊ ကုလသမဂၢမွာ အေတြ႔အႀကဳံ႐ွိခဲ့ သူေတြေတာင္ ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားတယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးက ျငင္းဆုိလုိက္ၿပီး၊ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ မဲခြဲဆုံးျဖတ္မႈေနာက္ကြယ္မႈ ႏိုင္ငံေရးေတြ ပါေနတယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးေျပာခြင့္ရသူ ဦးေဇာ္ေဌးက ေျပာပါတယ္။
"ဒုသမၼတ ေကာ္မရွင္ စစ္တပ္ကလာတဲ့ ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေဟာင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ မယံုဘူး။ ဟုတ္ၿပီ အဲ့မွာပါတဲ့အဖြဲ႔ေတြက မူဆလင္၊ ခရစ္ယာန္၊ ဗုဒၶဘာသာ ပါပါတယ္။ ေနာက္ကုလသမဂၢ တကယ့္လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့အဖြဲ႔ေတြမွာ လုပ္လာတဲ့ ေဒါက္တာထြန္းျမတ္တို႔လို ဒုတိယအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ရာထူးအထိ လုပ္လာတဲ့သူေတြရွိတယ္။ ေနာက္ကုလသမဂၢ UN ေကာလိပ္မွာ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးအထိ လုပ္လာတဲ့ ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္တို႔ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက က်ေနာ္တို႔က ဒါကို စံုမိွိတ္ၿပီး ျငင္းေနတာမဟုတ္ဘူး။ ခုိင္မာတဲ့အေထာက္အထားေတြရွိတယ္ဆိုရင္ အေရးယူသြားမယ္ဆိုတာ ေျပာထားၿပီးျဖစ္တယ္။ အဲ့ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ျပည္တြင္းေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြက မျပီးျပတ္ေသးဘူး။ မၿပီးျပတ္ေသးတဲ့အတြက္ ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္တာ တရားမွ်တမႈရွိရဲ႕လားေပါ့။ ဒါသည္ လံုးဝ ႏုိင္ငံေရးပါပါတယ္။"
ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ေစလႊတ္ဖို႔ ဆုိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရက လက္မခံျငင္းပယ္လိုက္ၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ လုပ္မွာမဟုတ္ဘူးလို႔ တုန္႔ျပန္ထားတဲ့အတြက္ ဒီကိစၥမွာ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ဘာေတြဆက္လုပ္ လာႏိုင္မလဲဆိုတာကလည္း ေတြးစရာျဖစ္ လာပါတယ္။ Brad Adams သုံးသပ္တာကေတာ့ -
“လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မလုပ္ဘူးဆုိရင္ေတာ ့.. ဒီထက္ျပင္းထန္တဲ့ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥကုိ ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ ေဆြးေႏြးရတဲ့အထိ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်႐ွိပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြကို ICC လို႔ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခုံ႐ုံးအထိ စြဲတင္လာတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။”
ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝုိင္းအေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရကို အခ်ိန္ေပးခဲ့ၿပီျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရက လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ ညီလာခံမတိုင္ခင္ အစီရင္ခံစာကို တင္သြင္းႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိတာက အခြင့္အေရးေကာင္းတခုကို လက္လႊတ္ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရသလို ျဖစ္တယ္လို႔လည္း HRW အဖြဲ႔က ေဝဖန္လုိက္ ပါတယ္။
ရခုိင္ေဒသက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြကို ျမန္မာဒုသမၼတ ဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က စုံစမ္းစစ္ေဆးေနတဲ့အေပၚ အယုံအၾကည္မရွိ ေၾကာင္းနဲ႔ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေျပာလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ရခုိင္ေဒသမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ႐ွိေနတယ္ဆိုတာကို လက္ခံထားၿပီး ခ်ဳိးေဖါက္သူေတြကို အေရးယူ အျပစ္ေပးႏိုင္ဖို႔ စုံစမ္းေနဆဲမုိ႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး ႏုိင္ငံတကာ အဖဲြ႔တဖဲြ႔ ေစလႊတ္ဖုိ႔ဆိုတဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ တရားမွ်တမႈ မ႐ွိဘူးလို႔ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ႐ုံးက တုန္႔ျပန္ပါတယ္။ အေၾကာင္းစုံကို ကိုဉာဏ္ဝင္းေအာင္က တင္ျပပါမယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္က မြတ္ဆလင္ေတြေပၚ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈ က်ယ္က်ယ္ျဖစ္ေပၚေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္အတြက္ ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး အဖြဲ႔ ေစလႊတ္ဖို႔ ကုလသမဂၢရဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက မတ္လ ၂၄ ရက္ေသာၾကာေန႔က ဆံုးျဖတ္လိုက္တာပါ။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ ကို လက္မခံသလို၊ ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ကို လာခြင့္ျပဳႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ တုန္႔ျပန္ ေျပာဆိုထားပါတယ္။
ရခုိင္အေရးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က အခုေနာက္ဆုံး ဘဂၤလားေဒ့ႏုိင္ငံ နယ္စပ္ထိ သြားၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြ ဘယ္လို႐ွိေနသလဲဆိုတာ စုံစမ္းစစ္ေဆးေနတာေၾကာင့္ လာမယ့္ ၾသဂုတ္လမွာ ထုတ္ျပန္ဖို႔႐ွိတဲ့ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ရဲ႕ အစီရင္ခံစာပါ အခ်က္အလက္ေတြကို ေစာင့္ၿပီးမွ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်သင့္တယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးေျပာခြင့္ရသူ ဦးေဇာ္ေဌးက ေျပာပါတယ္။
"က်ေနာ္တို႔က ဒါကို စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈ မလုပ္ဘူးလို႔လည္း မျငင္းဘူး။ human rights violations ေတြ လံုးဝမရွိပါဘူးလို႔လည္း ျငင္းဆိုေနတာမဟုတ္ဘူး။ လက္ေတြ႔မွာ ဘယ္လိုျဖစ္သလဲ ဘယ္သူေတြ ပါဝင္ပတ္သက္သလဲဆိုတာ တိတိက်က်သိေအာင္ ဒုသမၼတ ေကာ္မရွင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္သြားတာ ဟိုတေန႔ကမွ ျပန္ေရာက္တယ္။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ သက္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံ အစိုးရနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြက မၿပီးေသးပါဘူး။ ဒီေကာ္မရွင္ရဲ႕ေဆာင္ရြက္ခ်က္ အစီရင္ခံစာ ထြက္ေပၚလာတဲ့အခ်ိန္အထိ ေစာင့္ဆိုင္းၿပီးမွ မလုပ္သင့္ဘူးလား ဒါေမးစရာရွိပါတယ္။ ဒါက ႏုိင္ငံတကာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။"
ဒါေပမယ့္ ျမန္မာဒုသမၼတ ဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္အေပၚ အယုံအၾကည္ မရွိေၾကာင္းနဲ႔ သူတို႔ေတြဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတယ္လို႔ HRW လူ႔အခြင့္အေရး ေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႔က ေျပာခြင့္ရပုဂၢဳိလ္ Brad Adams က စြပ္စြဲေဝဖန္လုိက္ပါတယ္။
“ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ သူတုိ႔ေပၚ အယုံအၾကည္ မ႐ွိပါဘူး။ သူတုိ႔ရဲ႕တုံ႔ၿပန္ခ်က္ေတြဟာ အေလးအနက္ထားၿပီး ေျပာဆုိေနတာမ်ဳိးလို႔ မျမင္ ပါဘူး။ ဒုသမၼတဦးေဆာင္တဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ဟာ လြတ္လပ္တဲ့စုံစမ္းမႈ မလုပ္ႏိုင္သလို၊ သူတုိ႔ဟာ ႐ုိဟင္ဂ်ာမူဆလင္ေတြေပၚ ဆန္႔က်င္တဲ့ ဘက္လုိက္မႈ ႐ွိေနတာကိုျမင္ေနရပါတယ္။ လာမယ့္ ၾသဂုတ္လမွာ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္က အစီရင္ခံစာ ထုတ္မယ္ဆုိတာကလဲ ဒါ.. အခ်ိန္ဆြဲနည္း တမ်ဳိးသာ ျဖစ္ပါတယ္။ အစီရင္ခံစာ တေစာင္ထြက္လာဖို႔ ကုလ လူ႔အခြင့္အေရး အထူးကိုယ္စားလွယ္ ယန္ဟီးလီေရာ၊ က်ေနာ္တုိ႔ HRW နဲ႔ A.I လုိ အဖြဲ႔ေတြက အဲဒီေလာက္ အခ်ိန္မယူခဲ့ဘူး ဆုိတာ ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။”
ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ကို ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြက ဦးေဆာင္ၿပီး၊ သူဟာ စစ္အစိုးရလက္ထက္ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္သလို စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း တဦးလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္အျပင္ ျပည္ထဲေရးနဲ႔ တပ္မေတာ္ဖက္ကလဲ ဒီရခုိင္ကိစၥကို စုံစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေနတယ္ဆိုေပမဲ့လည္း ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ အစီရင္ခံစာ မေတြ႔ခဲ့ရတာေၾကာင့္ ျမန္မာအစိုးရကလုပ္ေနတဲ့ စုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ေတြ အေပၚမွာ ႏိုင္ငံတကာက အယုံအၾကည္ကင္းမဲ့ လာတာျဖစ္လို႔ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီက အခုလို ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်လိုက္တာပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ Brad Adams သုံးသပ္ပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဒုသမၼတ ဦးျမင့္ေဆြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာစုံစမ္းေရးေကာ္မ႐ွင္ထဲမွာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြသာ မကပဲ၊ ကုလသမဂၢမွာ အေတြ႔အႀကဳံ႐ွိခဲ့ သူေတြေတာင္ ပါဝင္ဖြဲ႔စည္းထားတယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးက ျငင္းဆုိလုိက္ၿပီး၊ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ မဲခြဲဆုံးျဖတ္မႈေနာက္ကြယ္မႈ ႏိုင္ငံေရးေတြ ပါေနတယ္လို႔ ျမန္မာသမၼတ႐ုံးေျပာခြင့္ရသူ ဦးေဇာ္ေဌးက ေျပာပါတယ္။
"ဒုသမၼတ ေကာ္မရွင္ စစ္တပ္ကလာတဲ့ ဒုဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေဟာင္း ျဖစ္တဲ့အတြက္ မယံုဘူး။ ဟုတ္ၿပီ အဲ့မွာပါတဲ့အဖြဲ႔ေတြက မူဆလင္၊ ခရစ္ယာန္၊ ဗုဒၶဘာသာ ပါပါတယ္။ ေနာက္ကုလသမဂၢ တကယ့္လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့အဖြဲ႔ေတြမွာ လုပ္လာတဲ့ ေဒါက္တာထြန္းျမတ္တို႔လို ဒုတိယအေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ရာထူးအထိ လုပ္လာတဲ့သူေတြရွိတယ္။ ေနာက္ကုလသမဂၢ UN ေကာလိပ္မွာ ေက်ာင္းအုပ္ၾကီးအထိ လုပ္လာတဲ့ ေဒါက္တာေအာင္ထြန္းသက္တို႔ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက က်ေနာ္တို႔က ဒါကို စံုမိွိတ္ၿပီး ျငင္းေနတာမဟုတ္ဘူး။ ခုိင္မာတဲ့အေထာက္အထားေတြရွိတယ္ဆိုရင္ အေရးယူသြားမယ္ဆိုတာ ေျပာထားၿပီးျဖစ္တယ္။ အဲ့ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ျပည္တြင္းေရးေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြက မျပီးျပတ္ေသးဘူး။ မၿပီးျပတ္ေသးတဲ့အတြက္ ဒီလိုမ်ိဳးလုပ္တာ တရားမွ်တမႈရွိရဲ႕လားေပါ့။ ဒါသည္ လံုးဝ ႏုိင္ငံေရးပါပါတယ္။"
ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းေရးအဖြဲ႔ေစလႊတ္ဖို႔ ဆုိတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရက လက္မခံျငင္းပယ္လိုက္ၿပီး ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ လုပ္မွာမဟုတ္ဘူးလို႔ တုန္႔ျပန္ထားတဲ့အတြက္ ဒီကိစၥမွာ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ဘာေတြဆက္လုပ္ လာႏိုင္မလဲဆိုတာကလည္း ေတြးစရာျဖစ္ လာပါတယ္။ Brad Adams သုံးသပ္တာကေတာ့ -
“လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျမန္မာအစိုးရက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ မလုပ္ဘူးဆုိရင္ေတာ ့.. ဒီထက္ျပင္းထန္တဲ့ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥကုိ ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ ေဆြးေႏြးရတဲ့အထိ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်႐ွိပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖါက္မႈေတြကို ICC လို႔ေခၚတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ရာဇ၀တ္ခုံ႐ုံးအထိ စြဲတင္လာတာမ်ဳိးေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။”
ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝုိင္းအေနနဲ႔ ျမန္မာအစိုးရကို အခ်ိန္ေပးခဲ့ၿပီျဖစ္ေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရက လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီ ညီလာခံမတိုင္ခင္ အစီရင္ခံစာကို တင္သြင္းႏိုင္ခဲ့ျခင္း မရွိတာက အခြင့္အေရးေကာင္းတခုကို လက္လႊတ္ဆုံး႐ႈံးခဲ့ရသလို ျဖစ္တယ္လို႔လည္း HRW အဖြဲ႔က ေဝဖန္လုိက္ ပါတယ္။
