ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ အစီရင္ခံစာ အေပၚ တံု႔ျပန္ခ်က္ ကြဲျပား
ေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္
30.7.2014
ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ ဆိုင္ရာ အထူး စိုးရိမ္ရတဲ့ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အစီရင္ခံစာ သစ္မွာ သတ္မွတ္ လိုက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ သေဘာထား အျမင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနၾကပါတယ္။ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡ ေတြေၾကာင့္ အခုလို သတ္မွတ္ ခံရတယ္ ဆိုတာကို လက္မခံ ပယ္ခ်သူ ရွိသလို သေဘာတူ သူလည္း ရွိေနတာပါ။ အျပည့္အစံုကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကေန ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္က သတင္း ေပးပို႔ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာသာေရးအရ လြတ္လပ္ခြင့္ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ အဆင့္ထဲမွာ တ႐ုတ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ အီရန္၊ ဆူဒန္၊ ေဆာ္ဒီ အာေရးဗီးယား ႏုိင္ငံေတြနဲ႔အတူ Tier 1 အဆင့္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု သတ္မွတ္ လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေထာင္ဂဏန္း ရိွတဲ့ မူဆလင္ေတြ အိုးအိမ္ စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပး ေနရတယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး John Kerry က ဒီအစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္တဲ့ ရွင္းလင္းပဲြမွာ ေျပာဆိုသြား ခဲ့ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ကို ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈ မွာေရာ၊ မ်ိဳးေစာင့္ လႈပ္ရွားမႈမွာေရာ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ မႏၱေလးတိုင္း ေဒသႀကီး မစိုးရိမ္တိုက္သစ္ ဆရာေတာ္ ဦး၀ီရသူက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရွိတယ္လို႔ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္တဲ့ အေၾကာင္း အခုလို ဗီြအိုေအ ကို မိန္႔ပါတယ္။
“သူတို႔ တဖက္သတ္ တုိင္ၾကားတဲ့သူေတြရဲ႕ တုိင္စာေတြကိုပဲ ယံုၾကည္ၿပီးေတာ့ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ အစီရင္ခံစာပါ။ တကယ္တမ္း က်ေတာ့ ပကတိ အေျခအေနနဲ႔ လံုး၀ ဆန္႔က်င္ဘက္ႀကီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္တာ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး ခင္ဗ်။ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္တာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၊ ဘာသာတခုကို ပစ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အဓမၼ အႏုိင္က်င့္တာေတြ၊ အၾကမ္းဖက္တာေတြ လုပ္လို႔ပါ။ အဲ့ဒါပါ။ ေနာက္တခု ကေတာ့ ဦးဇင္းတုိ႔ ဘာသာတရားက လူတုိင္းကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တျခား တျခားေသာ ႏုိင္ငံေတြ ထက္ကို ျမန္မာႏုိင္ငံက လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ ရပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးတာ ဘာသာ တခုပဲ ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီဘာသာ တခုကေတာ့ ခရစ္ယာန္ကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ ဟိႏၵဴကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ သူတို႔ေတြကို ရည္ရြယ္ၿပီး ေျပာတာ ဆုိရင္ေတာ့ မွန္ပါတယ္ေနာ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာသာေရး အရ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံ ရတာဟာ ျပည္တြင္းမွာ ျဖစ္တဲ့ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡ ေတြေၾကာင့္လို႔ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနတဲ့ ဘာသာေပါင္းစံုက ေခါင္းေဆာင္ေတြက လက္ခံ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမွာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ျဖစ္ ေနတာဟာ ျမန္မာ တႏိုင္ငံလံုး နီးပါးနဲ႔ မသက္ဆိုင္ဘဲ အစြန္းေရာက္ လူနည္းစု တစုရဲ႕ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာ ရတာလို႔ ႐ႈျမင္သူ ကေတာ့ ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး အဖြဲ႔ရဲ႕ နာယက တဦးလည္းျဖစ္တဲ့ သိကၡာေတာ္ရ ေဒါက္တာ ေစာမာေဂ်ႀကီးက ေျပာပါတယ္။
“ဘာသာေရးရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ ကေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွာ ေပးထား ၿပီးသားပဲ။ အဲေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေပၚေပါက္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ ကေတာ့ ဒါကေတာ့ ဘာသာေရး ပဋိပကၡထက္ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ဟာေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီျမန္မာႏုိင္ငံမွာ Myanmar Interfaith Group လို႔ ေခၚတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး အဖြဲ႔လည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္ ခုနေျပာတဲ့ ဟာမ်ိဳး ဆုိတာထက္ တကယ့္ တကယ္တမ္းေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ မေျပာေလာက္တဲ့ လူနည္းစု အထူးသျဖင့္ အစြန္းေရာက္တဲ့ လူနည္းစုရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေၾကာင့္ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ကိစၥေတြ ေပၚလာပါတယ္။”
ဟိႏၵဴ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ ဓမၼပါလ (ဟိႏၵဴ) အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္း ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ လွထြန္းကေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ ဘာသာေရး အရ ခြဲျခားမႈေတြ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို လက္ခံ ၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္ အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြဟာ ဘာသာ တခုရဲ႕အေၾကာင္းကို အျခား ဘာသာ၀င္ေတြက ေသခ်ာ ဂဃဏန မသိတာကေန နားလည္မႈ ေတြလြဲၿပီး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာတာလို႔ သူက သံုးသပ္ပါတယ္။
“ဒါ ခြဲျခားတယ္ ဆုိတာေတာ့ ဟုတ္ပါတယ္။ ျမင္ေနရတာပဲေလ အားလံုးက။ ရွိေတာ့ ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဘာသာေပါင္းစံုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူေတြမွာ မသိတဲ့ အပိုင္းေပၚမွာ တဘက္ကိုပဲ စြဲစြဲၿပီးေတာ့ သြားေနတဲ့ အပိုင္း က်ေနာ္ အဲ့လိုပဲ ထင္ပါတယ္။ ရွိတာကေတာ့ ဟိုးေအာက္ေျခ grassroots level မွာ ရွိေကာင္းေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ျငင္းဆုိ လို႔လည္း မရပါဘူး။ အဲ့ဒါကလည္း လူေတြက ဘာသာတခုနဲ႔ တခု အေၾကာင္းကို မသိလို႔ပဲ ဒီလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ သံုးသပ္တယ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္းမွာ ဘာသာေရး ခြဲျခားမႈ ကေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ သိသိ သာသာႀကီး မရွိေပမဲ့ မူဆလင္ ဆိုရင္ အစိုးရ အလုပ္အကိုင္က စလို႔ အားကစား နယ္ပယ္ အထိပါ ခြဲျခားမႈေတြ ကေတာ့ ရွိသင့္ သေလာက္ အခုထိ ရွိေနေသးတယ္ ဆိုတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ အစၥလာမ္ ဓမၼဗိမာန္က ဦးေဆာင္ ေဆာ္ၾသေရးမွဴး ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ား အရည္အေသြး၊ အရည္အခ်င္း ရွိေသာ္ျငားလည္းပဲ အလုပ္ အကိုင္ေတြ မရဘူး။ က်ေနာ္သည္ ပင္လွ်င္ အားကစား နယ္ပယ္မွာ ေရႊတံဆိပ္ဆု ရေအာင္လို႔ ႀကိဳးစား ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အျခား အျခားေသာ မိတ္ေဆြေတြ ဆီက ၾကားရတာ ကေတာ့ ဒီအားကစား နယ္ပယ္၊ အႏုပညာ နယ္ပယ္၊ စာေပ နယ္ပယ္လို နယ္ပယ္မွာ ေတာင္မွ ဘာသာေရးကို အေၾကာင္းျပဳ ၿပီးေတာ့ ႏွိပ္ခ်တာ၊ ခြဲျခားတာေတြ ဆုိတာက ရွိေနပါတယ္ ဆုိတာကို က်ေနာ္တုိ႔ သိေနရပါတယ္။ ဟို အလုပ္အကိုင္ ရတာတုိ႔၊ ဒီႏုိင္ငံျခားသြားေရး ဆုိတာေတြ ကေတာ့ ခဏထား လိုက္ဦး။ ျပည္တြင္းမွာကုိက အဲ့ဒီလို ဟာမ်ိဳးေလးေတြက ရွိေနတယ္ ဆုိတာကေတာ့ ဒါ စိတ္မေကာင္း ဖြယ္ရာ ဒါ အမွန္တရား တခုပါ။”
ဒီလို ဘာသာေရး အရ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေတြဟာ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အေႏွာင့္ အယွက္ ေပးတဲ့ အေနအထား တရပ္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္ လို႔လည္း ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္ အေရးနဲ႔ အလုပ္သမားေရး ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး Tom Malinowski က မေန႔က VOA နဲ႔ ေမးျမန္းခန္းမွာ ေထာက္ျပ ခဲ့ပါေသးတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္း အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္ခဲ့တ့ဲ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္သစ္ မစၥ Yanghee Lee ကလည္း ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြ၊ အမုန္းစကား ျပန္႔ပြားမႈေတြနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ မူဆလင္ေတြ အေပၚ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ကန္႔သတ္တာ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္ မကင္း ျဖစ္ရေၾကာင္း အစိုးရ အေနနဲ႔ တာ၀န္သိစြာနဲ႔ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ ႏုိင္ပါရန္ သတင္းစာ ရွင္းပြဲမွာ တိုက္တြန္း ခဲ့ပါေသးတယ္။
ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ ဆိုင္ရာ အထူး စိုးရိမ္ရတဲ့ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အစီရင္ခံစာ သစ္မွာ သတ္မွတ္ လိုက္တာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြမွာ သေဘာထား အျမင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိေနၾကပါတယ္။ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡ ေတြေၾကာင့္ အခုလို သတ္မွတ္ ခံရတယ္ ဆိုတာကို လက္မခံ ပယ္ခ်သူ ရွိသလို သေဘာတူ သူလည္း ရွိေနတာပါ။ အျပည့္အစံုကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ကေန ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ ကိုေအာင္ရဲေမာင္ေမာင္က သတင္း ေပးပို႔ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာသာေရးအရ လြတ္လပ္ခြင့္ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ အဆင့္ထဲမွာ တ႐ုတ္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ အီရန္၊ ဆူဒန္၊ ေဆာ္ဒီ အာေရးဗီးယား ႏုိင္ငံေတြနဲ႔အတူ Tier 1 အဆင့္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု သတ္မွတ္ လိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာေရး အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေထာင္ဂဏန္း ရိွတဲ့ မူဆလင္ေတြ အိုးအိမ္ စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပး ေနရတယ္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး John Kerry က ဒီအစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္တဲ့ ရွင္းလင္းပဲြမွာ ေျပာဆိုသြား ခဲ့ပါတယ္။
ဒီအခ်က္ကို ၉၆၉ လႈပ္ရွားမႈ မွာေရာ၊ မ်ိဳးေစာင့္ လႈပ္ရွားမႈမွာေရာ ဦးေဆာင္ေနတဲ့ မႏၱေလးတိုင္း ေဒသႀကီး မစိုးရိမ္တိုက္သစ္ ဆရာေတာ္ ဦး၀ီရသူက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဘာသာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ အျပည့္အ၀ ရွိတယ္လို႔ အခိုင္အမာ ယံုၾကည္တဲ့ အေၾကာင္း အခုလို ဗီြအိုေအ ကို မိန္႔ပါတယ္။
“သူတို႔ တဖက္သတ္ တုိင္ၾကားတဲ့သူေတြရဲ႕ တုိင္စာေတြကိုပဲ ယံုၾကည္ၿပီးေတာ့ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ အစီရင္ခံစာပါ။ တကယ္တမ္း က်ေတာ့ ပကတိ အေျခအေနနဲ႔ လံုး၀ ဆန္႔က်င္ဘက္ႀကီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္တာ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ မဟုတ္ပါဘူး ခင္ဗ်။ ဘာသာေရး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္တာ လူမ်ိဳးတမ်ိဳး၊ ဘာသာတခုကို ပစ္မွတ္ထားၿပီးေတာ့ အဓမၼ အႏုိင္က်င့္တာေတြ၊ အၾကမ္းဖက္တာေတြ လုပ္လို႔ပါ။ အဲ့ဒါပါ။ ေနာက္တခု ကေတာ့ ဦးဇင္းတုိ႔ ဘာသာတရားက လူတုိင္းကို လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ တျခား တျခားေသာ ႏုိင္ငံေတြ ထက္ကို ျမန္မာႏုိင္ငံက လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ ရပါတယ္။ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးတာ ဘာသာ တခုပဲ ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒီဘာသာ တခုကေတာ့ ခရစ္ယာန္ကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ ဟိႏၵဴကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ ဗုဒၶဘာသာ ကိုလည္း လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ မေပးဘူး။ သူတို႔ေတြကို ရည္ရြယ္ၿပီး ေျပာတာ ဆုိရင္ေတာ့ မွန္ပါတယ္ေနာ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဘာသာေရး အရ စိုးရိမ္စရာ ေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခံ ရတာဟာ ျပည္တြင္းမွာ ျဖစ္တဲ့ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡ ေတြေၾကာင့္လို႔ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနတဲ့ ဘာသာေပါင္းစံုက ေခါင္းေဆာင္ေတြက လက္ခံ ထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းမွာ ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ျဖစ္ ေနတာဟာ ျမန္မာ တႏိုင္ငံလံုး နီးပါးနဲ႔ မသက္ဆိုင္ဘဲ အစြန္းေရာက္ လူနည္းစု တစုရဲ႕ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာ ရတာလို႔ ႐ႈျမင္သူ ကေတာ့ ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး အဖြဲ႔ရဲ႕ နာယက တဦးလည္းျဖစ္တဲ့ သိကၡာေတာ္ရ ေဒါက္တာ ေစာမာေဂ်ႀကီးက ေျပာပါတယ္။
“ဘာသာေရးရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ ကေတာ့ ႏုိင္ငံေတာ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒမွာ ေပးထား ၿပီးသားပဲ။ အဲေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ေပၚေပါက္ေနတဲ့ ကိစၥေတြ ကေတာ့ ဒါကေတာ့ ဘာသာေရး ပဋိပကၡထက္ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ဟာေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီျမန္မာႏုိင္ငံမွာ Myanmar Interfaith Group လို႔ ေခၚတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ဘာသာ ေပါင္းစံု ခ်စ္ၾကည္ေရး အဖြဲ႔လည္း ရွိပါတယ္။ ေနာက္ ခုနေျပာတဲ့ ဟာမ်ိဳး ဆုိတာထက္ တကယ့္ တကယ္တမ္းေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ မေျပာေလာက္တဲ့ လူနည္းစု အထူးသျဖင့္ အစြန္းေရာက္တဲ့ လူနည္းစုရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈေၾကာင့္ ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္တဲ့ ကိစၥေတြ ေပၚလာပါတယ္။”
ဟိႏၵဴ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္းျဖစ္၊ ဓမၼပါလ (ဟိႏၵဴ) အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ တဦးလည္း ျဖစ္တဲ့ ေဒါက္တာ လွထြန္းကေတာ့ ျပည္တြင္းမွာ ဘာသာေရး အရ ခြဲျခားမႈေတြ ရွိတယ္ ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို လက္ခံ ၿပီးေတာ့ အၾကမ္းဖက္ အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြဟာ ဘာသာ တခုရဲ႕အေၾကာင္းကို အျခား ဘာသာ၀င္ေတြက ေသခ်ာ ဂဃဏန မသိတာကေန နားလည္မႈ ေတြလြဲၿပီး ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာတာလို႔ သူက သံုးသပ္ပါတယ္။
“ဒါ ခြဲျခားတယ္ ဆုိတာေတာ့ ဟုတ္ပါတယ္။ ျမင္ေနရတာပဲေလ အားလံုးက။ ရွိေတာ့ ရွိပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ဘာသာေပါင္းစံုနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လူေတြမွာ မသိတဲ့ အပိုင္းေပၚမွာ တဘက္ကိုပဲ စြဲစြဲၿပီးေတာ့ သြားေနတဲ့ အပိုင္း က်ေနာ္ အဲ့လိုပဲ ထင္ပါတယ္။ ရွိတာကေတာ့ ဟိုးေအာက္ေျခ grassroots level မွာ ရွိေကာင္းေတာ့ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ျငင္းဆုိ လို႔လည္း မရပါဘူး။ အဲ့ဒါကလည္း လူေတြက ဘာသာတခုနဲ႔ တခု အေၾကာင္းကို မသိလို႔ပဲ ဒီလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတယ္လို႔ က်ေနာ့္ အေနနဲ႔ သံုးသပ္တယ္။”
ျမန္မာႏိုင္ငံ တြင္းမွာ ဘာသာေရး ခြဲျခားမႈ ကေတာ့ ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ သိသိ သာသာႀကီး မရွိေပမဲ့ မူဆလင္ ဆိုရင္ အစိုးရ အလုပ္အကိုင္က စလို႔ အားကစား နယ္ပယ္ အထိပါ ခြဲျခားမႈေတြ ကေတာ့ ရွိသင့္ သေလာက္ အခုထိ ရွိေနေသးတယ္ ဆိုတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ အစၥလာမ္ ဓမၼဗိမာန္က ဦးေဆာင္ ေဆာ္ၾသေရးမွဴး ဦးေအးလြင္က ေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တို႔ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ား အရည္အေသြး၊ အရည္အခ်င္း ရွိေသာ္ျငားလည္းပဲ အလုပ္ အကိုင္ေတြ မရဘူး။ က်ေနာ္သည္ ပင္လွ်င္ အားကစား နယ္ပယ္မွာ ေရႊတံဆိပ္ဆု ရေအာင္လို႔ ႀကိဳးစား ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း အျခား အျခားေသာ မိတ္ေဆြေတြ ဆီက ၾကားရတာ ကေတာ့ ဒီအားကစား နယ္ပယ္၊ အႏုပညာ နယ္ပယ္၊ စာေပ နယ္ပယ္လို နယ္ပယ္မွာ ေတာင္မွ ဘာသာေရးကို အေၾကာင္းျပဳ ၿပီးေတာ့ ႏွိပ္ခ်တာ၊ ခြဲျခားတာေတြ ဆုိတာက ရွိေနပါတယ္ ဆုိတာကို က်ေနာ္တုိ႔ သိေနရပါတယ္။ ဟို အလုပ္အကိုင္ ရတာတုိ႔၊ ဒီႏုိင္ငံျခားသြားေရး ဆုိတာေတြ ကေတာ့ ခဏထား လိုက္ဦး။ ျပည္တြင္းမွာကုိက အဲ့ဒီလို ဟာမ်ိဳးေလးေတြက ရွိေနတယ္ ဆုိတာကေတာ့ ဒါ စိတ္မေကာင္း ဖြယ္ရာ ဒါ အမွန္တရား တခုပါ။”
ဒီလို ဘာသာေရး အရ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈေတြဟာ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အေႏွာင့္ အယွက္ ေပးတဲ့ အေနအထား တရပ္ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္ လို႔လည္း ဒီမိုကေရစီ၊ လူ႔အခြင့္ အေရးနဲ႔ အလုပ္သမားေရး ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး Tom Malinowski က မေန႔က VOA နဲ႔ ေမးျမန္းခန္းမွာ ေထာက္ျပ ခဲ့ပါေသးတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္း အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို လာေရာက္ခဲ့တ့ဲ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္သစ္ မစၥ Yanghee Lee ကလည္း ဘာသာေရး အသြင္ေဆာင္ ပဋိပကၡေတြ၊ အမုန္းစကား ျပန္႔ပြားမႈေတြနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ မူဆလင္ေတြ အေပၚ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ကန္႔သတ္တာ ေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္ မကင္း ျဖစ္ရေၾကာင္း အစိုးရ အေနနဲ႔ တာ၀န္သိစြာနဲ႔ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ ကိုင္တြယ္ ႏုိင္ပါရန္ သတင္းစာ ရွင္းပြဲမွာ တိုက္တြန္း ခဲ့ပါေသးတယ္။
