ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသ႐ွိ ဗလီဆရာ(တရားေဟာဆရာ) ၇၅ရာခုိင္ႏႈန္းသည္ မေလး႐ွားႏွင့္ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယားတုိ႔တြင္ ဘာသာေရးသင္တန္းတက္ဖူးသည္ဟု ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားသည္။ နိုဝင္ဘာ ၁၇ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕႐ွိ Park Royal Hotel၌ ျပဳလုပ္သည့္ ရခုိင္အေရးႏွင့္ လုံၿခဳံေရးအျမင္ ေဟာေျပာပြဲတြင္ ဦးရဲထြဋ္က ယင္းသုိ႔ထည့္သြင္းေျပာၾကားခ့ဲျခင္း ျဖစ္သည္။

"၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ေကာ္မ႐ွင္လုပ္တ့ဲအခါမွာ ေမးလုိက္တ့ဲအခါမွာ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသမွာ႐ွိတ့ဲ တရားေဟာဆရာရဲ႕ ၇၅ရာခုိင္ႏႈန္းက မေလး႐ွားနဲ႔ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယားကုိ ေရာက္ဖူးတယ္။ အဲဒီမွာ သြားၿပီးေတာ့ သင္တန္းတက္ခ့ဲဖူးတယ္"ဟု ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားသည္။

ေခ်ပခ်က္

ဦးရဲထြဋ္၏ ကေလးဆန္ဆန္ ေျပာခ်င္ရာေျပာ check and balance မရွိေသာ ေျပာစကားမ်ားကို လူႀကီးလူေကာင္းဆန္ဆန္ ေခ်ပရန္ စကားလံုးပင္ ရွာမေတြ႔မိပါ။ သို႔ေသာ္ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားျဖင့္ အတတ္နုိင္ဆံုး ၾကိဳးစားျပီး ေခ်ပသြားမည္ျဖစ္သည္။

(၁) ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွစခဲ့ေသာ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ားအေပၚ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မွ ုမ်ားသည္ ၁၉၉၀ ႏွစ္မ်ားမွစ၍ ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့သည္။ ရခိုင္ျပည္ ေျမာက္ပိုင္းကို ေဒသႏၱရ အမိန္႔ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ အမိန္႔မ်ားစြာထဲမွ တစ္ခုမွာ သက္ဆိုင္ရာ နစက ရုံး(သို႔) ေထာက္လွမ္းေရး ရုံးသို႔ ေက်းရြာအသီးသီးမွ ထူးျခားခ်က္ကို အစီရင္ခံတင္ျပရျခင္း ျဖစ္သည္။ ယုတ္စြအဆံုး က်ယ္ေလာင္ေသာ အသံကိုပင္ သူတုိ႔ထံအစီရင္ခံရသည္။ ထုိနည္းတူ သက္ဆိုင္ရာ ေက်းရြာလူၾကီးမွ ေထာက္ခံစာမယူပဲ ခရီးလြန္ေနသူမ်ားကိုလည္း အခ်ိန္အကန္႔အသတ္အတြင္း အစီရင္ခံရသည္။ ဦးရဲထြဋ္ စြပ္စြဲသကဲ့သို႔ ရုိဟင္ဂ်ာ ဗလီဆရာမ်ား မေလးရွား၊ေဆာ္ဒီတို႔တြင္ ဘာသာေရး သင္တန္းတက္လိုလွ်င္ ဦးစြာပထမ ထုိဗလီဆရာမ်ားသည္ Arakan မွ Bangladesh ကိုခရီးလြန္ေနရမည္။ ခရီးလြန္ေနလ်ွင္ ေက်းရြာလူၾကီးမွ အစီရင္ခံမည္။ အစီရင္ခံလ်ွင္ အိမ္ေထာင္စု စာရင္းမွ ပယ္ဖ်က္မည္။ အာဏာပိုင္ မ်ားမွ ထြက္ေျပးသူ၏ မိသားစုဝင္မ်ားမွ အမ်ဳိးမ်ဳိး ျခိမ္းေျခာက္၍ ေငြညွစ္မည္။ ထိုအစဥ္အလာမွာလည္း ဥပေဒကဲ့သို႔ပင္ အာဏာတည္ေနခဲ့သည္။ ႏွစ္ေပါင္း(၃၀) တိုင္တုိင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားကို Family Photo ျဖင့္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း ဆြဲ၊တင္၊စစ္ အမည္ျဖင့္ Verification လုပ္သည္။ Arakan ေျမမွ တစ္ခါထြက္သြားေသာ ရုိဟင္ဂ်ာတိုင္း အမိေျမကိုျပန္လာခြင့္မရွိေခ်။ အဘယ္ေၾကင့္ဆိုေသာ္ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းတြင္ နာမည္ အပ်က္ခံရေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေဒသႏၱရ အမိ္န္႔အရ ဆုိလ်ွင္ ဦးရဲထြဋ္ စြပ္စြဲသကဲ့သို႔ ဗလီဆရာမ်ား မေလးရွား၊ေဆာ္ဒီမွ သင္တန္းယူ၍ ျပန္လာခြင့္ ရွိပါဦးမည္ေလာ့။ အထက္ေဖာ္ျပပါ ေဒသႏၱရ အမိန္႔အေၾကာင္း ဦးရဲထြဋ္ မသိလွ်င္ ယခုသက္ရွိထင္ရွားရွိေနေသာ မည္သည့္ နစက ဝန္ထမ္းကိုမဆို ေမးျမန္း၍ မိမိ၏ Knowledge ကို Update လုပ္ထားလိုက္ပါဟု အၾကံေပးခ်င္သည္။ အကယ္၍ ျပန္လာခဲ့ပါမူ ေထာင္ဒဏ္ အနည္းဆံုး (၅)ႏွစ္ခံရသည္ကို ရုိဟင္ဂ်ာ တိုင္းသိသည္။ ထို႔ျပင္တဝ ပုဒ္မ အမ်ဳိးမ်ဳိးတပ္၍ ညွင္းပန္း ႏွိပ္စက္သည္၊ မဆီမဆိုင္ ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ရွည္လမ်ား ခ်မွတ္သည္။ဤကဲ့သို႔ေသာ ႏွိပ္စက္မ်ဳိးကို မည္သူေျပးေတြ႔ခ်င္မည္နည္? ကမၻာအရပ္ရပ္တြင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားျပန္႔ၾကဲသြားရျခင္းမွာ ဤအေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ အစိုးရ အဆက္ဆက္ မွတ္တမ္းမ်ား အရလည္း ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ လူမဆန္ေသာ ႏွိပ္စက္ မွ ုမ်ဳိးကို မခံႏုိင္၍ ထြက္းေျပးသည္သာရွိသည္၊ မည္သည့္အေၾကာင္းေၾကာင့္မွ ျပန္ဝင္လာသည္ဟူ၍ မရွိေပ။ ဤသို႔ေသာ ေျမျပင္အေျခအေနမ်ား ရွိေနပါလွ်က္ ဦးရဲထြဋ္၏ မွတ္ခ်က္စကားမ်ားသည္ မည္သူ႔ကိုမွ ယုံၾကည္ျခင္း အလ်ဥ္းမရွိေသာ၊ ေမာက္မာ တတ္ေသာ ရခိုင္တို႔အတြက္ သရဲတေစ ၦလို ေျခက္လွန္႔ စရာအျဖစ္ ထင္က်န္ခဲ့လိမ့္မည္။

(၂) တစ္ရြာမွတစ္ရြာသို႔ ခရီးသြားရန္ပင္ ခြင့္ျပဳခ်က္ လိုအပ္ေသာ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား ေဆာ္ဒီ၊မေလးရွား ႏုိင္ငံမ်ားသို႔ ရက္ရွည္ ဘာသာေရးသင္တန္း တက္ရန္ သြားသည္ဟု စြပ္စြဲျခင္းမွာ ယုတၱိေဗဒနည္းအရ ျပန္ဝန္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ဖူးေသာ ဦးရဲထြဋ္၏ သိကၡာကို မည္သည့္ေနရာတြင္ ထားသိုရမည္နည္း? ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ရခိုင္ေကာ္မရွင္တြင္ ေဒါက္တာ ေဒၚယဥ္ယဥ္ႏြယ္လည္း ပါဝင္ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာ ကိုယ္တိုင္ NRS (Northern Rakhine State) UNHCR ႏွင့္ လက္ေအာက္ခံ NGOs မ်ားတြင္ (၁၅) ႏွစ္ေက်ာ္ လုပ္ခဲ့သည္ ဟုဆိုသည္။ UNHCR ႏွင့္ NGO ဝန္ထမ္းရုိဟင္ဂ်ာ မ်ားသည္ပင္လွ်င္ သြားလာရန္အတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္ကိုင္ေဆာင္ရသည္ကို ေဒါက္တာ ေဒၚယဥ္ယဥ္ႏြယ္ ကိုယ္တိုင္သိျပီးျဖစ္မည္။ ဦးရဲထြဋ္ ၂၀၁၂ ရခိုင္ေကာ္မရွင္ ညြွန္းျခင္းမွာ မည္သူ၏ မရုိးသားမွ ုနည္း? ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား ပိတ္ေလွာင္ခံထားရသည္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမနည္းေတာ့ေခ်။ ၇၅% ေသာ ဗလီဆရာမ်ားကို ႏုိင္ငံျခားျပန္ ျဖစ္ေအာင္ ပိတ္ေလွာင္ခံ ရုိဟင္ဂ်ာတို႔၏ စီးပြါးေရးအေျခအေနက စြမ္းေဆာင္ ခဲ့ႏုိင္ပါမည္ေလာ။ သို႔ေလာ သို႔ေလာ စဥ္းစားဆင္ျခင္ စရာအခ်က္မ်ားစြာရွိသည္။ပကတိအေျခအေနမွန္ကို ေစ့ေစ့ ငွငွ မေလ့လာဘဲ ထင္ရာျမင္ရာ လိုရာဆြဲျပီး ေကာက္ခ်က္ခ်ျခင္းမွာ ISEAS တြင္ Visiting Senior Fellow လုပ္ေနေသာ ဦးရဲထြဋ္ အတြက္ သင့္ျမတ္ပါ၏ေလာ။ ေဖာ္ျပပါ ပုံမ်ားသည္ နစက ၏ေဒသႏၱရ ဥပေဒ၊အမိန္႔မ်ားစြာထဲမွ တစ္ခ်ဳိ႔တစ္ဝက္ ျဖစ္သည္။

ေမာင္ေတာေဒသတြင္ ဗုဒၶဘာသာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ၂၂၂ေက်ာင္းသာ႐ွိၿပီး ဗလီ ၁၂၇၈လုံ၊ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္း ၁၁၄၃ေက်ာင္းႏွင့္ ဘုရား႐ွိခိုးေက်ာင္း ၁၇ ေက်ာင္း႐ွိေၾကာင္းလည္း ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာေဒသတြင္ အထေက်ာင္း ၂၆ေက်ာင္း၊ အလကေက်ာင္း ၂၁၆ေက်ာင္းႏွင့္ အမကေက်ာင္း ၁၆၂ေက်ာင္း၊ စုစုေပါင္း အစုိးရစာသင္ေက်ာင္း ၄၀၄ေက်ာင္း႐ွိေၾကာင္းလည္း ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။ ယင္းအခ်က္အလက္မ်ားသည္ ၂၀၁၄၊ ၂၀၁၅ခုႏွစ္က ရ႐ွိခ့ဲသည့္ အခ်က္အလက္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု လည္းဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။

ယင္းဗလီဆရာမ်ားသည္ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယား႐ွိ ဘာသာေရးအယူသည္းသည့္ ဝဟာဗီဂုိဏ္းမွ အယူဆမ်ားကုိ ျပန္သယ္လာၾကသည္ဟုလည္း ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။

"ဒီဗလီဆရာေတြရဲ႕ ပညာသင္ေထာက္ပ့ံမႈကုိ ဘယ္သူကေပးလဲဆုိေတာ့ ေဆာ္ဒီယာေရဗီးယားက ေနၿပီးေတာ့ ေပးတယ္။ ေဆာ္ဒီအာေရဗီယားရဲ႕ ဝဟာဗီဆုိတ့ဲ ဂုိဏ္းကပုိၿပီးေတာ့ အယူသည္းတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဝဟာဗီဂုိဏ္းမွာ လုပ္တ့ဲသင္တန္းသားေတြ၊ သူတုိ႔သည္ျပန္သယ္လာတ့ဲအခါမွာ အဲဒီက အယူအဆေတြ ျပန္သယ္လာတယ္"ဟု ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။

ေခ်ပခ်က္

(၁) ဦးရဲထြဋ္သည္ ဤတစ္ခ်ီတြင္လည္း ေရာသမ လိုက္ျပန္သည္။ အစိုးရေက်ာင္းမ်ားကို အထက၊အလက၊အမက သီးသန္႔ ခြဲထုတ္ျပျပီး ဗလီႏွင့္ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္း အားလုံးကို အေရအတြက္တစ္ခုတည္းျဖင့္ ကိန္းဂဏန္းႏွင့္ ကစားလိုက္ျပန္သည္။ ဗုဒၶဘာသာဝင္တို႔၏ စိုးရိမ္ မုန္းတီးစိတ္ကို ပိုမိုျပင္းျပလာေအာင္ နိုးဆြေပးေသာ အေရးအသားဟု ဆိုနိုင္သည္။ ဦးရဲထြဋ္၏ အဆိုအရ ရုိဟင္ဂ်ာ ၉ ၅% ရွိေသာ ေမာင္ေတာ ေဒသတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားအတြက္ ဗလီ ၁၂၇၈ လုံးႏွင့္ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္း ၁၁၄၃ ေက်ာင္းရွိေနသည္မွာ ဘာဆန္းသနည္း? ဗလီ ၁၂၇၈ လုံးတြင္ သာမာန္ဗလီႏွင့္ ဂ်ာေမဗလီေပါင္း ျဖစ္သည္။ ရြာတစ္ရြာတြင္ အနည္းဆုံး သာမာန္ဗလီ (၄)ခုႏွင့္ ဂ်ာေမဗလီ (၁) ရွိတတ္သည္။ ထုိနည္းတူ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္းတြင္လည္း အေျခခံပညာသင္ အာရဗီေက်ာင္းႏွင့္ အာရဗီ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း ဟူ၍ရွိသည္။ ရြာတစ္ရြာတြင္ အေျခခံ ပညာသင္ အာရဗီေက်ာင္း အနည္းဆုံး (၄)ေက်ာင္း မွအတက္ ရွိတတ္ျပီး ေက်းရြာ(၄)ခု ေပါင္း၍မွ အာရဗီ တကၠသိုလ္ေက်ာင္း တစ္ေက်ာင္း ရွိတတ္သည္။ အာရဗီေက်ာင္းႏွင့္ဗလီတို႔၏ အေရအတြက္သည္ ျပစားမွ ု အတြက္မဟုတ္ဘဲ လူေနအိမ္ တည္ရွိမွ ုေပၚမူတည္၍ ျဖစ္တည္လာရျခင္း ျဖစ္သည္။ ယေန႔အခ်ိန္ထိ မြတ္စလင္တ္ို႔၏ ဗလီ၊ အာရဗီေက်ာင္း မ်ားတြင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ တည္ဆဲဥပေဒ ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ လုပ္ရပ္၊အျပဳအမူ မ်ဳိးကို သက္ေသႏွင့္တကြ တင္ျပနိုင္ပါမည္ေလာ? ဆန္႔က်င္ဘက္အား ျဖင့္ ဘုန္းၾကီးေက်ာင္းမ်ားတြင္ ဗုဒၶတရားေတာ္ႏွင့္ ဆန္႔က်င္ေသာ အျပဳအမူ၊လုပ္ရပ္မ်ား FB ေပၚတြင္ ပ်ံ႔ႏွ႕ံ ေနသည္ကို ဦးရဲထြဋ္ သိျပီးျဖစ္မည္ဟု ယုံၾကည္သည္။

(၂) ေမာင္ေတာ ေဒသရွိ ရုိဟင္ဂ်ာ အေယာက္(၁၀၀၀) တြင္ အဘယ္မ်ွေသာ အေရအတြက္သည္ ဦးရဲထြဋ္ ထိုးေကြ်းရန္ ၾကဳိးစားသည့္ ဝဟာဗီ ဆိုေသာ ေဝါဟာရကို သိသနည္း? စစ္တမ္းေကာက္ယူၾကည့္ပါ။ ထင္ရာေလ်ွာက္ မစိုင္းပါေလႏွင့္။ ဦးရဲထြဋ္ ဖတ္ဖူးမွတ္ဖူးေသာ ဝဟာဗီ အေၾကာင္းအသုံးခ်လိုလ်ွင္ တန္ရာတန္ရာ ခ်ိတ္ဆက္ သုံးသပ္ပါ။ အိစၥလာမ္ Critics မ်ားကေျပာေသာ ဝဟာဗီ အေၾကာင္းကို မဆီမဆိုင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားႏွင့္ တြဲဆက္ျခင္းသည္ ျပႆနာကို ပိုမိုရွဳပ္ေထြးေစျခင္းမွအပ တစ္ျခား မည္သည့္အရာမွ် စြမ္းေဆာင္ေပး နုိင္မည္မဟုတ္ေပ။

ဘဂၤါလီကေလးငယ္မ်ားသည္ မူလတန္းၿပီးလ်ွင္ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္းမ်ားသုိ႔ ေရာက္သြားေၾကာင္း၊ အသက္ ၅၀၊ ၆၀အရြယ္ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ဘဂၤါလီမ်ားအၾကားတြင္ ဆက္ဆံေရး႐ွိေၾကာင္း၊ ၁၉၉၀ ဝန္းက်င္ႏွစ္မ်ားမွ စတင္ကာ အာရဗီေက်ာင္းမ်ား ပုိမုိအားေကာင္းလာေၾကာင္း၊ အသက္ ၃၀အရြယ္ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ ဘဂၤါလီမ်ားအၾကားတြင္ ဆက္ဆံေရးလုံးဝ မ႐ွိေတာ့သည့္ အေနအထား႐ွိေၾကာင္း၊ ဘဂၤါလီကေလးငယ္မ်ားသည္ မူလတန္းၿပီးလ်ွင္ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္းမ်ားသုိ႔ ေရာက္သြားျခင္းေၾကာင့္ အသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခုၾကားတြင္ အတူယွဥ္တြဲေနထုိင္ရန္ အခြင့္အေရး နည္းလာေၾကာင္းလည္း ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။

"ဒီမွာ(အာရဗီစာသင္ေက်ာင္း)က ေန႔လည္စာ ေကြၽးတာ႐ွိတယ္၊ ေထာက္ပ့ံတာ႐ွိတယ္ဆုိေတာ့ ကေလးေတြက ဒီမွာေရာက္သြားတ့ဲအခါမွာ အသိုင္းအဝိုင္းႏွစ္ခုၾကားမွာ အတူေနထုိင္ဖုိ႔ အခြင့္အေရး တျဖည္းျဖည္းနည္းလာတယ္"ဟု ဦးရဲထြဋ္က ေျပာၾကားခ့ဲသည္။

ေခ်ပခ်က္

(၁) မြတ္စလင္ႏွင့္ အစၥလာမ္ကိုပင္ ခြဲျခားမသိတတ္ေသာ လူမ်ားစုေနထိုင္ရာ ႏုိင္ငံ၏ ျပန္ဝန္ေဟာင္း အေနျဖင့္ ရုိဟင္ဂ်ာ မြတ္စလင္တုိ႔၏ ဘဝေနထိုင္မွ ုပုံစံကို နားမလည္ ျခင္းသည္ သဘာဝက်လွသည္။ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ ဆင္းရဲသည္ ျဖစ္ေစ၊ ခ်မ္းသာသည္ျဖစ္ေစ မိမိတို႔၏သားသမီးမ်ားကို အေျခခံ အာရဗီပညာကို က်မ္းျမတ္ကုရ္အာ(င္)န္ကို ရြတ္ဖတ္နုိင္သည္ အထိသင္ၾကား ေပးေလ့ရွိၾကသည္။ မူလတန္းေက်ာင္းေနပညာကိုလည္း အေျခခံ အာရဗီ ပညာႏွင့္ တြဲလွ်က္ အခ်ိန္သီးျခားစီခြဲ၍ သင္ယူၾကသည္။ ဥပမာ- မနက္ပိုင္း အေျခခံအာရဗီ ေက်ာင္းကိုတက္လွ်င္ ေန႔ခင္းပိုင္းတြင္ အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္းကို တက္ၾကသည္။ မနက္ပိုင္း အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္း တက္လွ်င္ ေန႔လည္ပိုင္းတြင္ အေျခခံအာရဗီေက်ာင္းကို တက္ၾကသည္။ ဦးရဲထြဋ္ ေျပာသကဲ့သို႔ ရိုဟင္ဂ်ာ ကေလးတိုင္းသည္ မူလတန္းျပီးလွ်င္ အာရဗီစာသင္ေက်ာင္း သို႔ေရာက္သြားသည္ မဟုတ္ပဲ မိမိ၏ဝါသနာ မိဘ၏ဝါသနာေပၚ မူတည္၍ တစ္ခ်ဳိ႔သည္သာ အာရဗီတကၠသိုလ္ေက်ာင္း ကိုေရြးခ်ယ္ၾကသည္။ တစ္ခ်ဳိ႔မာမူ အလယ္တန္း၊ အထက္တန္း ဆက္တက္ၾကသည္။ တစ္ခ်ဳိ႔ကမူ စီးပြါးေရး အေျခအေနအရ လုံးဝေက်ာင္းထြက္ သြားၾကသည္။ အာရဗီ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းတြင္လည္း ျမန္မာစာကို သင္ယူၾကရသည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရ၏ မြတ္စလင္မ်ားအေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမွ ု၊ မြတ္စလင္ ဘာသာေရးပညာရပ္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္မွ ု၊ ဥေပကၡာျပဳမွ ုစသည္တို႔ေၾကင့္ လိုသေလာက္ ခရီးမေပါက္ေခ်။

(၂) ၁၉၉၀ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ားမွစ၍ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ျပႆနာ ပိုမိုရွဳပ္ေထြးလာခဲ့သည္။ နတလ ေက်းရြာမ်ားကို ရုိဟင္ဂ်ာတို႔၏ေျမေပၚတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာရြာမ်ားႏွင့္ ၾကားညွပ္တည္ေထာင္ေပးခဲ့ျခင္း၊ နစက(BIHQs) အထူးတပ္မ်ားကို ရခိုင္ေျမာက္ပိုင္းတြင္ ခ်ထားေပးျခင္း စသည္တို႔မွ စတင္ခဲ့သည္။ နတလ ရြာေနသူ အမ်ားစုသည္ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္မွ တင္သြင္းလာေသာ ဘဂၤလီေမာ့ဂ္မ်ား၊ ALP အဖြ႔ဲမွ ထိုစဥ္က လက္နက္ခ် အလင္းဝင္လာသူမ်ား၊ ရန္ကုန္ အင္းစိန္ က်ဴးေက်ာ္ ရပ္ကြက္မွ ဗမာမ်ား၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ အရပ္ရပ္မွ စစ္မွ ုထမ္းေဟာင္းမ်ား၊ စားဝတ္ေနေရး မဖူလုံေသာ သာမာန္ ရခိုင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ နတလရြာမ်ားသည္ သာမာန္ ရခိုင္ရြာမ်ားႏွင့္ နုိင္းယွဥ္လ်ွင္ အခြင့္ထူးခံမ်ားျဖစ္သည္။ နတလရြာမ်ား၏ စားဝတ္ေနေရး ကိစၥအဝဝကို အစိုးရက ရုိဟင္ဂ်ာတုိ႔၏ ေခြ်းႏွဲစာမ်ားမွ ျဖည္းဆည္းေပးေနခဲ့သည္။ သူတို႔သည္ အစိုးရ၏ Special Attention ကိုရေသာေၾကာင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား အေပၚ ရန္လုိၾကသည္။ ေမာက္မာ ၾကမ္းတမ္းစြာ ဆက္ဆံၾကသည္။ နယ္ေျမခံ နစက၊ရဲ တို႔ႏွင့္ပူေပါင္း၍ ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား အေပၚႏွိပ္စက္ၾကသည္။ မေန႔တစ္ေန႔ကမွ ေရာက္လာေသာ နတလ ရြာသားမ်ားကို မိမိတို႔ပိုင္ လယ္ေျမမ်ားလည္း ဆုံးရွဳံးခံရ၊ ေန႔စဥ္လုိလို ဗိုလ္က်စိုးမိုးျခင္းလည္း ခံရသည့္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားအတြက္ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေရးသည္ သူတို႔ျပဳမူသမွ်ကို လည္စင္းခံေပးေနရျခင္းထက္မပိုေခ်။ ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ ျမဳိ႔ေပၚရပ္ကြက္မ်ားတြင္ အသက္အရြယ္ အကန္႔အသက္မရွိပဲ ရခိုင္ႏွင့္ ရုိဟင္ဂ်ာ အခ်င္းခ်င္း အၾကားရင္းႏွီးခင္မင္မွဳ၊ ခ်စ္ၾကည္မိတ္ေဆြဖြဲ႔ ေပါင္းသင္းမွ ု စသည္တို႔သည္ ယေန႔ထိတိုင္ရွိေနေသးသည္။ ဗလီႏွင့္ ရခိုင္အိမ္ ကပ္လ်ွက္၊ ေစတီႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာအိမ္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္လွ်က္ တည္ရွိေနသည္။ ရုိဟင္ဂ်ာကေလးေတြ မူလတန္းျပီးလွ်င္ အာရဗီေက်ာင္းေရာက္သြားေသာေၾကာင့္ အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ရန္ အခြင့္ အေရးနည္းပါးလာသည္ဟု ဆိုလုိျခင္းမွာ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားကို Religious Extremists တံဆိပ္ကပ္ခ်င္ေသာ ဦးရဲထြဋ္၏ မရုိးသားမွ ုပင္ျဖစ္သည္။ ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ မယက မွေကာက္ယူေသာ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား၏ အတန္းသင္ပညာ တတ္ေျမာက္မွ ု အေရအတြက္ စစ္တမ္းကို ရွာေဖြဖတ္ရွဳပါ။ ၎စာရင္းဇယားအရ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားအားလုံးသည္ အာရဗီေက်ာင္းထြက္လား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ဘြဲ႔ရ အစိုးရေက်ာင္းထြက္မ်ားလည္း ပါဝင္သလား ဆိုသည္ကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ပါ။ အတူယွဥ္ တြဲေနထိုင္ေရး policy ကို Annan Commission ကလည္း အၾကံျပဳထားသည္မ်ားရွိသည္။ဦးရဲထြဋ္၏ မေယာင္ရာ ဆီလူး အလြဲတေခ်ာ္ သုံးသပ္ျခင္းသည္ ဦးရဲထြဋ္၏ Senior Visiting Fellow အဆင့္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္မွ ု မရွိသည္ကို ဝမ္းနည္းစြာ ေတြ႔ျမင္ရပါသည္။

(၃) မိမိကိုယ္ပင္ အနုိင္နိုင္ ရပ္တည္ေနရေသာ အာရဗီေက်ာင္း၊အာရဗီတကၠသိုလ္ေက်ာင္း မ်ားသည္ ကေလးမ်ားကို ေန႔လယ္စာေကြ်းသည္၊ေထာက္ပံ့သည္၊ ထို႔ေၾကာင့္ အသိုင္းအဝိုင္း(၂) ခုၾကားယွဥ္တြဲေနထိုင္ရန္ အခြင့္အေရး နည္းလာသည္၊ ဆိုေသာ စကားမ်ားမွာ ယုတၱိမဲ့လြန္းလွေပသည္။ အာရဗီတကၠသိုလ္ ေက်ာင္းဆရာမ်ား၏ လစာ အနည္းဆုံး (၃) (၄) လ စာအထိ pending ျဖစ္ေနတတ္သည္။ အေၾကာင္းမွာ လစာအတြက္ ေဒသခံမ်ားအေပၚ မူတည္ေနရ၍ ျဖစ္သည္။ ေန႔လယ္စာေကြ်းသည္ ဆိုေသာ စကားမွာလည္း တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ျပည္တြင္း အလ်ဴရွင္မ်ား ယၾတာေခ်လိုလွ်င္ အာရဗီေက်ာင္းသို႔ သြားလွဴဒါန္းျခင္းမ်ဳိးရွိသည္။ ၎ကို ဦးရဲထြဋ္္က ေရးၾကီးကြင္က်ယ္ ပုံၾကီးခ်ဲ႔ေနလွ်င္၊ အားေပးေနလွ်င္ အသိုင္းအဝုိင္း ႏွစ္ခုၾကား ယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးက ေဝးျမဲေဝးေနမည္။

ဘဂၤါလီျပႆနာကုိ ေျဖ႐ွင္းရာတြင္ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားမ်ား၏ စုိးရိမ္မႈႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြား၊ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ခြင့္႐ွိသည္ ဆုိသည့္အ႐ွိတရား၊ တုိင္းရင္းသားမျဖစ္ႏုိင္ဆုိသည့္အ႐ွိတရားႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ဝါဒသည္ ေဒသတြင္းလုံျခဳံေရးျပႆနာ ျဖစ္သည္ ဆုိသည့္ အ႐ွိတရားေလးခုအေပၚ အေျခခံကာ ေျဖ႐ွင္းသင့္ေၾကာင္းလည္း ၎ကေျပာၾကားခ့ဲသည္။
ေခ်ပခ်က္

(၁) ရုိဟင္ဂ်ာ အေရးႏွင့္ ပတ္သက္လာလွ်င္ ဦးရဲထြဋ္တို႔သည္ ရခို္င္မ်ားကို လြန္စြာငဲ့ညွာတတ္ၾကသည္၊ အၾကင္နာမ်ားပိုတတ္ၾကသည္။ ရခိုင္မ်ား၏ စိုးရိမ္မွ ုႏွင့္ အက်ဳိးစီးပြါးမ်ားထဲတြင္ ဗမာမ်ားကို ႏွင္ထုတ္ျခင္းလည္းပါဝင္သည္၊ ရခိုင္ျပည္ကို ရခိုင္လူမ်ဳိးမ်ားသာလွ်င္ အုပ္ခ်ဳပ္လုိျခင္းလည္း ပါဝင္သည္၊ ရခိုင္ျပည္ထြက္ သယံဇာတကို သူတို႔ မွ်ေဝခံစားလုိျခင္းလည္း ပါဝင္သည္၊ ဤသည္တို႔သည္ အနည္းအက်ဥ္းသာျဖစ္သည္။ ရခိုင္တို႔၏ အက်ဳိးစီးပြါး မ်ားစြာအနက္ အနည္းအက်ဥ္းကိုသာ ေဆာင္ၾကဥ္းေပးျခင္း မျပဳပဲ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ ထိုးေကြ်းခ်င္ၾကသနည္း။ ရုိဟင္ဂ်ာႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ ရခိုင္မ်ားကို အဘယ္ေၾကာင့္ ကိုယ္ခ်င္းစာတတ္လာၾကသနည္း? ဤသို႔ေသာ အေရးအသားေၾကာင့္ ဦးရဲထြဋ္ႏွင့္ အေပါင္းအပါတို႔၏ မရုိးသားေသာ စိတ္ရင္းေစတနာကို ေဖာ္လြင္ေစသည္။

(၂) ႏုိင္ငံသား၊ တိုင္းရင္းသား ႏွင့္ အၾကမ္းဖက္ ဝါဒ စေသာ စကားလုံးမ်ားသည္ ဦးရဲထြဋ္တို႔ အခ်ိန္အခါ၊ ေနရာေဒသ၊ လူမ်ိဳးဘာသာ ေပၚမူတည္၍ လိုသလိုသံုးတတ္ေသာ စကားလုံးမ်ားထက္ အဓိပၸါယ္ပို မေဆာင္ေပ။ ကိုးကြယ္မွ ုေပၚမူတည္၍ ႏုိင္ငံသား၊တိုင္းရင္းသား ခ်က္ခ်င္းျဖစ္နုိင္သည္။ ဥပမာ- ဘဂၤလားေဒ့ခ်္မွ တင္သြင္းေသာ ဘဂၤလီေမာ့ဂ္မ်ား၊ တရုတ္ ေပါက္ေဖာ္ၾကီးမ်ား(ဥပမာ-ဦးသိန္းစိန္ လက္ထက္တြင္ မုန္ဝမ္းဗမာ တိုင္းရင္းသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ ျပဳေပးလိုက္ေသာ မုန္ဝမ္း တရုတ္၊ စစ္အစိုးရလက္ထက္တြင္ တရုတ္(ကိုးကန္႔) တို႔၏ကန္႔ကြက္မွ ုေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသား အျဖစ္ျပန္ သတ္မွတ္ေပးေသာ ကိုးကန္႔တရုတ္) စသည္၊စသည္။ ရုိဟင္ဂ်ာတို႔၏ ႏုိင္ငံသား၊တိုင္းရင္းသား အရွိတရားႏွင့္ ပတ္သက္၍ သမိုင္းခ်င္းယွဥ္ ေျဖရွင္းရန္ ရုိဟင္ဂ်ာႏွင့္ ရုိဟင္ဂ်ာမဟုတ္ေသာ ျပည္တြင္းျပည္ပ သမိုင္းဆရာမ်ားက စိန္ေခၚေနသည္မွာ ၾကာလွျပီျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ ပတ္ေျပးေနသည္မွာလည္း အၾကိမ္ေပါင္း မနည္းေတာ့ျပီ။

(၃) တကမၻာလုံးအတိုင္းအတာ ႏွင့္ျခဳံၾကည့္လွ်င္ အၾကမ္းဖက္မွု၊ အၾကမ္းဖက္ဝါဒ စသည့္စကားလုံးမ်ားကို mis-use (သိသိၾကီးႏွင့္ မွားယြင္းသုံးျခင္း) လုပ္ေနျခင္း ျဖစ္သည္။ Actually, the Burmese government wants to level Rohingya as Islamists/Religious Extremists and, push them to the side of global extremist main stream, to secure a place in the name of terrorism combat. အိစၥလာမ္ေၾကာက္ ေရာဂါသည္ တကမၻာလုံးတြင္ ေခတ္စားလာသလို ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း မြတ္စလင္ကို မုန္းတီးေနျခင္းမွာ မဆန္းၾကယ္လွပါ။ သို႔ေသာ္ ျခားနားခ်က္ကရွိသည္။ အေနာက္ႏုိင္ငံသားမ်ားသည္ အျပစ္အပ်က္ တစ္ခု၏ ေနာက္ကြယ္က အေၾကာင္းရင္းကို စူးစမ္းရွာေဖြ လိုစိတ္ရွိၾကသည္။ အမွန္တရားကို ေတြ႔ေအာင္ေလ့လာၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ Islam ကို မုန္း၍စြန္႔ခြါ သြားမည့္ အစားလက္ခံယုံၾကည္လာၾကသည္။ ယေန႔ကမၻာတြင္ Fastest Growing Religion အျဖစ္သတ္မွတ္ျခင္းခံရသည္။ ျမန္မာျပည္မွာမူကား စူးစမ္းေလ့လာလိုစိတ္ မရွိပဲ သူမ်ားအေျပာေနာက္ တေကာက္ေကာက္ လိုက္ပါတတ္ၾကသည္။ Rumors ကိုအယုံလြတတ္သည္။ ထိုအေၾကာင္းမ်ားေၾကာင့္ ဗုဒၶသာသနာ သည္ ကမၻာေပၚတြင္ မေကာင္းဂုဏ္ပုဒ္ႏွင့္ ေက်ာ္ၾကားခဲ့ေလျပီ။ Declining Religion အျဖစ္မွတ္တမ္း ဝင္ေနသည္။

နိဂုံး

ရိုဟင္ဂ်ာအေရးကို စိတ္ခံစားခ်က္ႏွင့္ ေျဖရွင္း၍ရမည္မဟုတ္ေပ။ ကဗ်ဆန္လြန္းေသာ စိတ္ကူးယဥ္ စကားလုံးမ်ားသည္ ရုိဟင္ဂ်ာ အေရး အေျဖရွာရန္ အတြက္ အေထာက္အကူ မျဖစ္ေပ။ ပကတိေျမျပင္ ဆန္းစစ္ေလ့လာမွ ုမွ ရရွိလာေသာ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား၊ သမိုင္းအမွန္ကို လက္ခံအေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မွ ု စြမ္းရည္ သတၱိမ်ား၊ လူကိုလူလုိ ျမင္ႏုိင္ေသာ Universal လူမႈက်င့္ဝတ္တရားမ်ား စသည္တို႔အေပၚ အေျခခံနုိင္မွသာ ျပႆနာေျဖရွင္းေရး အတြက္နည္းလမ္းေပၚထြက္လာမည္ျဖစ္သည္။