လူ႔အခြင့္အေရး ေၾကျငာစာတမ္းအား ခ်ဳိးေဖာက္ေနေသာ သိန္းစိန္အစုိးရ
နီလာျမင့္ (ဒိန္းမတ္)
RB News
11.5.2013
အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းအား လြန္လြန္ ၾကဴးၾကဴး ခ်ဴိးေဖာက္ ေနေသာ သိန္းစိန္ အစိုးရ
အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္း
၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ (၁၀) ရက္ေန႔တြင္ ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံ ႀကီးက လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းကို အတည္ျပဳ ျပဌာန္း လိုက္ရာ ထိုေၾကျငာ စာတမ္း ႀကီး၏ စာသား မ်ား သည္ ေနာက္ စာမ်က္ႏွာ မ်ားတြင္ အျပည့္ အစံု ပါရသည္။ ဤကဲ့သို႔ သမိုင္း တြင္မည့္ ေၾကျငာ ခ်က္ ကို ျပဳ လုပ္ ၿပီးေနာက္ ဤ ညီလာခံ အစည္း အေ၀း ႀကီးက ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ အဖြဲ႔ဝင္ အားလံုး အား ထိုေၾကၿငာ စာတမ္း ႀကီး ၏ စာသားကို အမ်ား ျပည္သူ တို႔ ၾကား သိေစရန္ ေၾကျငာ ပါရန္ အေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း၊ ထို႔ျပင္ ႏိုင္ငံမ်ား (သို႔မဟုတ္) နယ္ေျမ မ်ား၏ နိုင္ငံေရး အဆင့္ အတန္း ကိုလိုက္၍ ခြဲျခား ၿခင္း မျပဳဘဲ အဓိက အားျဖင့္ စာသင္ ေက်ာင္းမ်ားႏွင့္ အျခား ပညာေရး အဖြဲ႔ အစည္း မ်ားတြင္ ထိုေၾကျငာ စာတမ္း ႀကီးကို ျဖန္႔ခ်ီ ေဝငွ ေစရန္၊ ျမင္သာ ေအာင္ ျပသ ထားရန္၊ ဖတ္ၾကား ေစရန္ ႏွင့္ အဓိ ပၸာယ္ ႐ွင္း လင္း ေဖၚျပ ေစရန္ ေဆာင္႐ြက္ ပါေစရန္ အေၾကာင္းကို လည္းေကာင္း ဆင့္ဆို လိုက္သည္။
အဖြင့္စကားခ်ီး
လူခပ္သိမ္း တို႔၏ မ်ိဳး႐ိုး ဂုဏ္သိကၡာ ႏွင့္တကြ လူတိုင္း အညီ အမွ် ခံစား ႏုိင္ခြင့္ ႐ွိသည့္ အခြင့္ အေရး မ်ား ကို အသိ အမွတ္ ျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း တို႔၏ လြတ္လပ္မႈ၊ တရား မွ်တမႈႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္း မႈတို႔၏ အေျခ ခံ အုတ္ ၿမစ္ ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
လူ႔အခြင့္ အေရး မ်ားကို အေရး မထား မထီ မဲ့ျမင္ ျပဳျခင္းသည္ လူခပ္သိမ္း တို႔၏ အက်င့္ သိကၡာ ကို ခ်ိဳး ေဖါက္ ဖ်က္ဆီး တတ္သည့္ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ အျ႔ပဳ အမႈမ်ားကို ၿဖစ္ေပၚ ေစ ခဲ့ ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚ ေျပာဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ သက္ဝင္ ယံုၾကည္ ခြင့္၊ ေတာင့္ တျခင္း ၊ ေၾကာင့္ က်ျခင္းတို႔မွ ကင္းလြတ္စြာ အသက္ေမြးႏိုင္ မႈတို႔ကိုခံစားရယူနိုင္ေစ မည့္ ေလာက တ ခု ေပၚ ေပါက္ လာရန္ အေရးကို လူခပ္သိမ္းတို႔က မိမိတို႔၏ အထက္ သန္ဆံုးေသာ လိုလားခ်က္ ဆႏၵႀကီး အျဖစ္ျဖင့္ ေၾကြးေၾကာ္ ေၾက ညာၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
လူခပ္သိမ္း တို႔သည္ တရားမဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ၊ ဖိႏွိပ္မႈ တို႔ကို ေနာက္ဆံုး မလႊဲသာ မေရွာင္သာ ေတာ့သျဖင့္ လက္နက္ စြဲကိုင္ ေတာ္လွန္ျခင္း၊ ပုန္ကန္ ျခင္းမ်ား မျပဳေစရန္ လူ႔အခြင့္ အေရးမ်ားကို ဥပေဒျဖင့္ ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ ေပးရမည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံ အခ်င္းခ်င္း ခင္မင္ ရင္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံ ေရးကို ပိုမို တိုးတက္ ေစရန္ ႀကံေဆာင္ ရမည္ ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ အဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံ မ်ားသည္ မူလ အခြင့္ အေရး မ်ားကို လည္းေကာင္း၊ လူ၏ ဂုဏ္ သိကၡာကို လည္းေကာင္း၊ အမ်ဳိးးသား အမ်ဳိး သမိီး တို႔၏ တူညီေသာ အခြင့္ အေရး မ်ားကို လည္းေကာင္း၊ ေလးစား ယံုၾကည္ သက္ဝင္ ပါသည္ ဟု ကုလ သမဂၢတြင္ ထပ္ေလာင္း အတည္ျပဳ ၿပီးသည့္ အျပင္ လူမႈ ႀကီးပြါး တိုးတက္ေရး ႏွင့္တကြ ပိုမုိ လြတ္လပ္ေသာ လူ႔ဘဝ အဆင့္အတန္းတို႔ကို ျမွင့္တင္ရန္ သံဓိဌာန္ခ်ၿပီး ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ အဖြဲ႔ဝင္ ႏုိင္ငံ တို႔သည္ ကုလ သမဂၢ ႏိုင္ငံမ်ား ပူးေပါင္း၍ လူ႔အခြင့္ အေရး မ်ားကို လည္းေကာင္း အေျခခံ လြတ္လပ္ခြင့္ မ်ားကို လည္္းေကာင္း ကမၻာ တဝွမ္းလံုး တြင္႐ွိေသာ ေလးစား က်င့္ သံုး ေစာင့္စည္း ၾကျခင္းကို အားေပး ေထာက္ခံ မည္ဟု ကတိ ျပဳၿပီး ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
ထိုသို႔ အေျခ အေန မ်ဳိးတို႔တြင္ ထိုအခြင့္အေရးမ်ား လြတ္လပ္ခြင့္မ်ားကို အားလံုး နားလည္ သေဘာ ေပါက္ ရန္ အေရး ႀကီးဆံုး ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊
ထို႔ေၾကာင့္ အေထြ ေထြ ညီလာခံ သည္ အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းကို လူတိုင္း အဖြဲ႔ အစည္း တိုင္းက ႏွလံုး သြင္း၍ ကမၻာ တဝွမ္းတြင္ အဆိုပါ အခြင့္ အေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္ မ်ားကို ႐ိုေသ ေလးစား ၾကရန္ ဆံုးမ သြန္သင္ ျခင္းျဖင့္ အားထုတ္ ၾကရ မည္ဟု လည္းေကာင္း၊ ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ အဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံမ်ား ႏွင့္ထို ႏိုင္ငံ တို႔၏ ျပည္သူမ်ား အား အဆိုပါ အခြင့္ အေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္ မ်ားကို က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ထိေရာက္စြာ က်င့္သံုး ေစာင့္စည္း ၾကေစရန္ ျပည္တြင္း ျပည္ပ ဆိုင္ရာ တိုး တက္ေသာ ေဆာင္႐ြက္ ခ်က္ မ်ားျဖင့္ အားထုတ္ ၾကရမည္ ဟု လည္းေကာင္း ရည္႐ြယ္ ၿပီးလွ်င္ အျပည္ ၿပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းကို ႏိုင္ငံ ခပ္သိမ္း လူ ခပ္သိမ္း တို႔ တေျပး ညီ စြာ ေဆာင္ ႐ြက္ ၾကႏိုင္ ေစေရး အတြက္ ယခု ေၾကျငာ စာတမ္းကို ထုတ္ျပန္ လိုက္သည္။
အျပည္ျပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္း
အပိုဒ္ (၁) လူသား တိုင္းသည္ လြတ္လပ္၍ တန္း တူညီေသာ ဂုဏ္ သိကၡာႏွင့္ အခြင့္ အေရး မ်ားျဖင့္ ေမြး ဖြား လာသူ ျဖစ္သည္။ ထိုလူသား သည္ ဆင္ျခင္တုံ တရားႏွင့္ က်င့္ဝတ္ကို တာဝန္သိ တတ္ ေသာ စိတ္တို႔ ႐ွိၾက၍ တဦးႏွင့္ တဦး ညီရင္း အကို ေမာင္ရင္း ႏွမ စိတ္ျဖင့္ ဆက္ဆံ သင့္သည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း လြတ္လပ္မႈ ႐ွိၾကၿပီး တန္းတူ ညီမွ်မႈ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂) လူသားတိုင္း ဤလူ႔အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္းတြင္ ေဖၚျပ ထားသည့္ အခြင့္ အေရးမ်ား အားလံုး၏ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ား အားလံုးကို ပိုင္ဆိုင္ ခံစားခြင့္ ႐ွိသည္။ လူမ်ဳိး၊ အသား အေရာင္၊ လိင္၊ ဘာသာ စကား၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ႏိုင္ငံေရး အယူ အဆ (သို႔မဟုတ္) အျခား ယူဆခ်က္၊ ႏိုင္ငံေရး (သို႔မဟုတ္) လူမူေရး ဇစ္ျမစ္၊ ပစၥည္း ဥစၥာ၊ မ်ဳိး႐ိုး ဇာတိ၊ အျခား အဆင့္ အတန္း အားျဖင့္ ခြဲျခားျခင္း မ႐ွိေစ ရ။
ထို႔ျပင္ လူသား တဦး မွီတင္း ေနထိုင္ရာ ႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) နယ္ေျမ ေဒသသည္ လြတ္လပ္ေသာ တိုင္းျပည္ သည္ အခ်ဳပ္ အခ်ာ အာဏာ ပိုင္ေသာ လြတ္လပ္ေသာနိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) ေဒသ ၿဖစ္ေစ၊ အေစာင့္ အေ႐ွာက္ခံ နယ္ေျမ (သို႔မဟုတ္) ေဒသ ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္ပုိင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ႐ွိေသာ ႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) ေဒ သ ၿဖစ္ေစ၊ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာႏွင့္ပတ္သက္၍ အျခားေသာေဘာင္တြင္း ကန္႔သတ္ ခ်က္မ်ား ႐ွိေနေသာ ႏိုင္ငံ (သို႔မဟုတ္) ေဒသ ျဖစ္ေစ၊ ယခု လူ႔အခြင့္ အေရး မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခြဲျခားမႈ လံုးဝ မ႐ွိေစရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ အသား အေရာင္၊ လိင္၊ ကိုးကြယ္သည့္ ဘာသာ၊ ဘာသာ စကား တို႔ေၾကာင့္ ခြဲျခားျခင္းး မ႐ွိ ေစရ။
အပိုဒ္ (၃) လူတိုင္းတြင္ အသက္႐ွင္ ရပ္တည္ခြင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ ႏွင့္ လံုၿခံဳခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္းတြင္ အသက္႐ွင္ ရပ္တည္ခြင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ ႏွင့္ လံုၿခံဳခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၄) မည္သူကမွ ကၽြန္ျပဳျခင္း၊ အေစ အပါး အျဖစ္ ႏိုင္ထက္ စီးနင္း ခိုင္းေစျခင္း မ႐ွိေစရ။ လူသား တို႔ကို ေက်းကၽြန္ သဖြယ္ ခိုင္းေစျခင္း၊ ေရာင္းဝယ္ျခင္း ႏွင့္ ထိုသေဘာ သက္ေရာက္ ေစေသာ ပုံစံ ဟူသမွ် ပိတ္ပင္ တားျမစ္ ရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ မည္သူ႔ ကိုမွ ကၽြန္အျဖစ္ ဆက္ဆံ ေရာင္ဝယ္ျခင္း မျပဳရ။
အပိုဒ္ (၅) မည္သူကမွ ႏွိက္စက္ ညွင္းပန္းျခင္း (သို႔မဟုတ္) ရက္စက္ ၾကမ္းၾကဳတ္ လူမဆန္စြာ ဂုဏ္ ငယ္ ေစေသာ ဆက္ဆံ ျခင္းျဖင့္ မဆက္ ဆံရ၊ (သို႔မဟုတ္) အျပစ္ ေပးျခင္း မျပဳရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ မည္သူ႔ ကိုမွ မႏွိပ္ စက္ရ။
အပိုဒ္ (၆) လူတိုင္း ေနရာ မေ႐ြး ဥပေဒ ေ႐ွ႕ေမွာက္တြင္ လူသား အျဖစ္ အသိ အမွတ္ ျပဳျခင္း ခံပိုင္ခြင့္ ႐ွိ သည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း တရား ဥပေဒ ေ႐ွ႕တြင္ လူသား အျဖစ္ အသိ အမွတ္ ျပဳခံ ရမည္။
အပိုဒ္ (၇) လူတိုင္း တရား ဥပေဒ ေ႐ွ႕ေမွာက္ တြင္ တေျပးညီ တူညီ ၾကၿပီး တရား ဥပေဒ၏ ကာကြယ္ မႈကို ခြဲျခားမႈ မ႐ွိ တူညီမႈ အျပည့္ ေစာင့္ေ႐ွာက္ ခံပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ဤေၾကျငာ စာတမ္းပါ အခ်က္ မ်ားကို ဖီလာ ဆန္႔က်င္ သည့္ မည္သည့္ ခြဲျခား မႈမ်ဳိး (သို႔မဟုတ္) ထိုသို႔ ခြဲျခား မႈမ်ား ကိန္းေအာင္း ေစေအာင္ လႈံ႔ေဆာ္မႈ မ်ားမွ ကင္းလြတ္ ေစရန္ အကာ အကြယ္ကို တူညီစြာ ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း တရား ဥပေဒ ေ႐ွ႕တြင္ ေက်ာသား ရင္သား မခြဲ ျခားဘဲ တန္းတူ ညီတူ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၈) လူတိုင္း မိမိ တို႔အား အေျခခံ ဥပေဒ (သို႔မဟုတ္) ဥပေဒ အရ အပ္ႏွင္း ထားေသာ အေျခခံ အခြင့္ အေရး မ်ားကို ခ်ဳိးေဖါက္ ခံရသည့္ အခါ ႏိုင္ငံေတာ္ တရား စီရင္ ေရး႐ုံး မ်ားတြင္ ထိေရာက္ေသာ အေရးယူ ကုစား မႈမ်ား ခံယူ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း အခြင့္ အေရးမ်ား ေလးစား မခံရ သည့္အခါ ဥပေဒ၏ အကူ အညီကို ေတာင္းခံ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၉) မည္သူ ကမွ တရား လက္လြတ္ အေၾကာင္းမဲ့ ဖမ္းဆီးျခင္း၊ ထိန္းသိမ္း ခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားျခင္း (သို႔မဟုတ္) တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ျခင္း မျပဳ လုပ္ရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ မည္သူကမွ မတရား ဖမ္းဆီးျခင္း၊ တိုင္းျပည္မွ ႏွင္ထုတ္ျခင္း မျပဳရ။
အပိုဒ္ (၁၀) လူတေယာက္၏ အခြင့္ အေရး၊ တာဝန္ ဝတၱရား မ်ား ႏွင့္ပတ္သက္ ၍ လည္းေကာင္း၊ စြဲခ်က္တင္ လာေသာ ျပစ္မႈ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ လည္းေကာင္း အဆံုး အျဖတ္ ခံယူ ရာတြင္ လူတိုင္း သည္ လြတ္လပ္၍ ဘက္ မလိုက္ေသာ တရား စီရင္မႈ၊ ႐ုံးေတာ္တြင္ လူအမ်ား တက္ေရာက္ ၾကား နာ ႏုိင္ေသာ စစ္ေဆး မႈမ်ဳိးကို တူညီစြာ ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း တရား မွ်တ၍ လူအမ်ား ၾကားနာ ႏုိင္ေသာ တရား စီရင္မႈကို ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၁) (က) တရား ဥပေဒ ခ်ဳိးေဖါက္ သည့္ အမႈျဖင့္ တရား စြဲဆိုျခင္း ခံရသူ တိုင္းသည္ မိမိ ကုိယ္မိမိ ကာကြယ္ ႏုိင္ရန္ လိုအပ္ေသာ ေဆာင္႐ြက္ စရာ မ်ားကို ေဆာင္႐ြက္ ႏုိင္ခြင့္ အျပည့္ အဝ ရ႐ွိၿပီး လူအမ်ား ေ႐ွ႕တြင္ ဥပေဒ အတိုင္း စစ္ေဆး၍ အျပစ္ က်ဴးလြန္ သည္ဟု ထင္႐ွားၿပီး စီရင္ခ်က္ အတိ အက် မခ် မခ်င္း ထိုလူတြင္ အျပစ္ မ႐ွိဟု ခံယူ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) တစံု တေယာက္၏ လုပ္ေဆာင္ ခဲ့ေသာ အျပဳ အမႈႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း ၍ ထိုအျပဳ အမႈ ျပဳလုပ္ ခဲ့စဥ္ အခ်ိန္ အခါက ထုတ္ျပန္ ထားေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ (သို႔မဟုတ္) ႏိုင္ငံ တကာ ဆိုင္ရာ ဥပေဒ အရ ၿငိစြန္းသာ ျပစ္မႈ တခု အျဖစ္ ခုိင္ခိုင္ လံုလံု မတင္ျပ ႏိုင္ခဲ့လွ်င္ ထိုသူအား အဆိုပါ အျပဳ အမႈ အတြက္ အျပစ္ ႐ွိသည္ဟု မယူ ဆႏိုင္။ ထို႔အတူ က်ဴးလြန္ေသာ ျပစ္မႈ အတြက္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ စဥ္အခါက ထိုက္သင့္ ေစႏိုင္ေသာ အျပစ္ ဒဏ္ထက္ ပိုမို ႀကီးေလး ေသာ အျပစ္ ဒဏ္ေပးျခင္း မ႐ွိ ေစရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတေယာက္ အေပၚ အျပစ္ ႐ွိသည္ဟု ခုိင္လံုေသာ စီရင္ခ်က္ မခ် မခ်င္း ထိုသူသည္ အျပစ္ မ႐ွိ ဟု ယူဆ ရမည္။
အပိုဒ္ (၁၂) မည္သူ၏ ကိုယ္ေရး ကိုယ္တာ ကိစၥမ်ား၊ မိသားစုႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ကိစၥမ်ား၊ ေနအိမ္ႏွင့္ စာေပး စာယူ ကိစၥမ်ား တို႔ကိုမွ ဥပေဒ အရ မဟုတ္ေသာ ဝင္ေရာက္ စြက္ဖက္မႈ မခံေစရ။ ထို႔ျပင္ ထိုသူ၏ ဂုဏ္ သိကၡာကို ပုတ္ခတ္ ပိုင္ခြင့္ မ႐ွိ။ လူတိုင္းတြင္ ထိုသို႔ စြက္ဖက္ ျခင္းမွ ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ပုတ္ခတ္ ခံရျခင္း ကိုေသာ္ လည္းေကာင္း ဥပေဒ အရ ကာကြယ္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ မေကာင္းေသာ ရည္႐ြယ္ခ်က္ မ်ားျဖင့္ အျခား သူ၏ အိမ္ အတြင္း သုိ႔ ဝင္ ေရာက္ျခင္း စာ မ်ား ေဖါက္ ဖတ္ျခင္း မ်ား မျပဳ လုပ္ရ။
အပိုဒ္ (၁၃) (က) လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္ နယ္နမိတ္ အပိုင္း အျခား အတြင္း လြတ္လပ္စြာ သြား လာ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ေနထိုင္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္ အပါ အဝင္ အျခား မည္သည့္ တိုင္းျပည္ကုိ မဆို ထြက္ခြါ ခြင့္ႏွင့္ မိမိ တိုင္းျပည္ သို႔ ျပန္လာ ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္ အတြင္း လြတ္လပ္စြာ လႈပ္႐ွား သြားလာ ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၄) (က) လူတိုင္း မတရား အျပစ္ေပး ႏွိပ္စက္ မႈမွ လြတ္ေျမာက္ ရန္ အျခား တိုင္းျပည္တြင္ ခိုလႈံ ခြင့္ ေတာင္းခံ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) ႏိုင္ငံ ေရးႏွင့္ မသက္ ဆိုင္ေသာ ျပစ္မႈမ်ဳိး (သို႔မဟုတ္) ကုလ သမဂၢ၏ ရည္မွန္း ခ်က္ မူဝါဒ မ်ားကို ဖီလာ ဆန္႔က်င္ ေသာ ျပစ္မႈ မ်ဳိးကို အမွန္ တကယ္ က်ဴးလြန္ ေသာေၾကာင့္ အက်ဳိးဆက္ အျဖစ္ ေပၚေပါက္ လာေသာ အေရး ယူမႈမ်ဳိး ျဖစ္ပါက ဤအပိုဒ္ ပါ အခြင့္ အေရးႏွင့္ အႀကံဳး ဝင္မႈ မ႐ွိေပ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ မည္သူ မဆို မတရား အျပစ္ ေပးခံရေတာ့မည့္ အေျခအေနမ်ဳိး ေရာက္ ပါက အျခား ႏုိင္ငံ တႏိုင္ငံ တြင္ ခိုလႈံခြင့္ ေတာင္းခံ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၅) (က) လူတိုင္း ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံ ၏ ႏိုင္ငံ သား ျဖစ္ပိုင္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) မည္သူ ကမွ ၎၏ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္မႈမွ ေၾကာင္းက်ဳိးမဲ့ ပစ္ပယ္ခြင့္ မ႐ွိ ေစရ။ ထိုသူ၏ ႏုိင္ငံ သား အျဖစ္ ေျပာင္းလဲ ပိုင္ခြင့္ ကိုလည္း ျငင္းပယ္ ျခင္း မ႐ွိေစရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း ႏိုင္ငံ တႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ဆႏၵအရ အျခား ႏုိင္ငံသား အျဖစ္ ကူးေျပာင္း ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၆) (က) အ႐ြယ္ ေရာက္ ၿပီးေသာ အမ်ဳိးသား ႏွင့္ အမ်ဳိး သမီး တိုင္းသည္ လူမ်ဳိး၊ တိုင္းရင္း သား (သို႔မဟုတ္) ဘာသာ ေရး အေၾကာင္း ျပ၍ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ကန္႔သတ္ ျခင္း မ႐ွိေစ ရဘဲ လက္ထပ္ ခြင့္ႏွင့္ မိသားစု ထူေထာင္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ လက္ထပ္ ထိမ္းျမား ခ်ိန္၊ ေပါင္းသင္း ခ်ိန္ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ ၿပိဳကြဲသည့္ အခ်ိန္ မ်ားတြင္ လက္ထပ္ ထိမ္းျမား ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ ၍ ထိုအမ်ဳိး သားႏွင့္ အမ်ဳိး သမီး တို႔တြင္ တူညီေသာ အခြင့္ အေရးမ်ား ႐ွိသည္။
(ခ) ရည္႐ြယ္ ထားေသာ သတိုး သားႏွင့္ သတိုး သမီး တို႔၏ လြတ္လပ္ ေသာ သေဘာ ဆႏၵကို အျပည့္ အဝ ရယူ မွသာ လက္ထပ္ ထိမ္းျမား ျခင္း ျပဳရမည္။
(ဂ) မိသားစု ဘဝသည္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၏ သဘာဝ က်ေသာ၊ အေျခခံ က်ေသာ အစိတ္ အပိုင္း တခု ျဖစ္သည္။ မိသားစု ဘဝ မ်ားကို ကာကြယ္ ေပးရန္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းႏွင့္ အစိုးရ တို႔တြင္ တာဝန္ ႐ွိ သည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ အ႐ြယ္ေရာက္ ၿပီးေသာ လူတိုင္း လက္ထပ္ ထိမ္းျမား ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ မိသားစု ထူေထာင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၇) (က) လူတိုင္း သည္ ဓန ပစၥည္း မ်ားကို မိမိ တဦးခ်င္း ျဖစ္ေစ၊ အျခား သူမ်ားႏွင့္ ဖက္စပ္ ၍့ ျဖစ္ေစ ပိုင္ဆိုင္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) မည္သူ တဦး တေယာက္၏ ကိုယ္ပိုင္ ပစၥည္း ကိုမွ ဥပေဒ ေၾကာင္းက်ဳိးမဲ့ သိမ္းပိုက္ ျခင္း မ႐ွိ ေစရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း ကိုယ္ပိုင္ ပစၥည္း ပိုင္ဆိုင္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၈) လူတိုင္း လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ခံယူ ရပ္တည္ ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ဤလုပ္ပိုင္ ခြင့္အရ မိမိ ကုိးကြယ္ ေသာ ဘာသာကို (သို႔မဟုတ္) သက္ဝင္ ယံုၾကည္ ခ်က္ ကို လြတ္လပ္ စြာ ေျပာင္းလဲ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ထို႔ျပင္ မိမိ တဦးတည္း ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ အျခား သူမ်ားႏွင့္ စုေပါင္း၍ ေသာ္ လည္းေကာင္း အမ်ား ေ႐ွ႕တြင္ ျဖစ္ေစ (သို႔မဟုတ္) မိမိ သီးသန္႔ တြင္ျဖစ္ေစ မိမိ ကုိးကြယ္ ယံုၾကည္မႈ (သို႔မဟုတ္) ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာ သင္ျပ ႏုိင္ခြင့္၊ က်င့္သံုးခြင့္၊ ဝတ္ျပဳ ကိုးကြယ္ ခြင့္ႏွင့္ ေဆာက္တည္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း လြတ္လပ္စြာကိုးကြယ္ ယုံၾကည္ခြင့္ ႐ွိၿပီးဆႏၵ႐ွိပါကအျခား ဘာသာ သို႔ ေျပာင္းလဲ ကိုးကြယ္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၁၉) လူတိုင္း လြတ္လပ္ စြာ ထင္ျမင္ ယူဆ ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္ စြာ ဖြင့္ဟ တင္ျပ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ထိုအခြင့္ အေရး မ်ားအရ မိမိ တင္ျပ ခ်က္ မ်ားကို အေႏွာင့္ အယွက္ အဟန္႔ အတား မ႐ွိ ခံယူ က်င့္သံုး ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ နယ္ေျမ ပိုင္းျခားမႈ မ႐ွိဘဲ သတင္းစာ စာနယ္ဇင္း မ်ားမွ တဆင့္ သတင္းမ်ား၊ အယူ အဆ မ်ားကို ႐ွာေဖြ ဆည္းပူး ခြင့္၊ လက္ခံ ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ျဖန္႔ျဖဴး ပိုင္ခြင့္ တို႔႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း မိမိ ယူဆခ်က္ မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖၚထုတ္ တင္ျပခြင့္ ႐ွိၿပီး သတင္း မ်ားကို ရယူ ပိုင္ခြင့္ လည္း ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၀) လူတိုင္း ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ လူစု လူေဝး စုေဝး ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ အသင္း အဖြဲ႔မ်ား ထူေထာင္ ဖြဲ႔စည္း ႏုိင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ မည္သူ ကမွ ၎၏ ဆႏၵ သေဘာ ထား မပါဘဲ အဖြဲ႔ အစည္း တခုသို႔ ဝင္ရန္ အတင္း အၾကပ္ မျပဳရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း ၿငိမ္းခ်မ္း ေသာ နည္းျဖင့္ ဖြဲ႔ထား ေသာ အဖြဲ႔ မ်ားတြင္ ဝင္ေရာက္ ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၁) (က) လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး လုပ္ငန္း မ်ားတြင္ တိုက္႐ုိက္ ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္စြာ ေ႐ြးခ်ယ္ တင္ေျမွာက္ ထားသည့္ ကိုယ္စားလွယ္ မ်ားမွ တဆင့္ ေသာ္ လည္းေကာင္း ပါဝင္ ေဆာင္႐ြက္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္ အတြင္း႐ွိ ျပည္သူ႔ ဝန္ထမ္း အဖြဲ႔ လုပ္ငန္း မ်ားတြင္ ဝင္ေရာက္ ႏုိင္ရန္ တူ ညီေသာ အခြင့္ အလမ္း မ်ား ႐ွိသည္။
(ဂ) အစိုးရ အာဏာသည္ ျပည္သူ လူထု၏ ဆႏၵ အေပၚတြင္ အေျခခံ ရမည္။ ျပည္သူ႔ ဆႏၵ မ်ား ကို အခ်ိန္ ပိုင္းျခား လွ်က္ က်င္းပ ေပးသည့္ စစ္မွန္ေသာ ေ႐ြးေကာက္ ပြဲမ်ား ျဖင့္ေဖၚ ထုတ္ ေစရမည္။ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ မ်ားတြင္ လူတိုင္း အညီ အမွ် မဲေပး ႏုိင္ခြင့္ ႐ွိရမည့္ အျပင္ ထိုေ႐ြးေကာက္ ပြဲမ်ားကို လွ်ဳိ႕ဝွက္ မဲေပး စံနစ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ အလားတူ လြတ္လပ္ ေသာ မဲေပး စနစ္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ က်င္းပ ရမည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း မိမိ တိုင္းျပည္၏ အစိုးရကို မိမိ ဆႏၵ ျဖင့္ ေ႐ြးခ်ယ္ တင္ေျမွက္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၂) လူသား တိုင္းသည္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၏ အဖြဲ႔ဝင္ တေယာက္ ျဖစ္သည့္ အားေလ်ာ္စြာ လူမႈေရး လံုၿခံဳခြင့္ ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိရမည္။ ထို႔ျပင္ မိမိ၏ ကိုယ္ပိုင္ အရည္ အေသြးႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ ဂုဏ္သိကၡာ တို႔ကို လြတ္လပ္စြာ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳး ေစေရး အတြက္ မလြဲ မေသြ လုိအပ္ေသာ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်း မူ ဆိုင္ရာ အခြင့္ အေရး မ်ားကို သေဘာေပါက္ ခံယူ ႏုိင္ရန္ အခြင့္ အေရးမ်ား ႐ွိရမည္။ ထိုသို႔ သေဘာေပါက္ ခံယူ ႏိုင္ရန္ မိမိ ႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႔စည္းပံု၊ ႏိုင္ငံ႐ွိ အရင္း အျမစ္ အင္အား မ်ားႏွင့္ လုိက္ေလ်ာ ညီေထြ ျဖစ္သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ၏ ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္႐ြက္ မႈမ်ားျဖင့္ တမ်ဳိး၊ ႏိုင္ငံ တကာ၏ ပူးေပါင္း ေဆာင္ ႐ြက္မႈ မ်ားျဖင့္ တဖံု ေဆာင္႐ြက္ ရမည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္းတြင္ လူမႈ ဘဝ လံုၿခံဳေရး ခံစားခြင့္ ႐ွိသည္။ မိမိ အတတ္ ပညာမ်ား တိုး တက္ ေစ မည့္ အခြင့္ အလမ္း မ်ားကို လည္း ခံစားခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၃) (က) လူတိုင္း အလုပ္ လုပ္ခြင့္၊ မိမိ အလုပ္ကို မိမိ ေ႐ြးခ်ယ္ ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တရား မွ်တ၍ သင့္ေလ်ာ္ ေသာ လုပ္ငန္း ခြင္ကို ေ႐ြးခ်ယ္ ခြင့္ႏွင့္ အလုပ္ လက္မဲ့ ျဖစ္ရ ျခင္းမွ ကာကြယ္မႈ ရ႐ွိ ခြင့္မ်ား ခံ စား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) လူတိုင္း ခြဲျခားမႈ မ႐ွိဘဲ တူညီေသာ အလုပ္ အတြက္ တူညီေသာ အခ ေၾကးေငြကို ရ႐ွိ ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ဂ) အလုပ္ လုပ္သည့္လအတြင္းမိမိႏွင့္မိမိ၏မိသားစုအတြက္ လူ႔ဂုဏ္ သိကၡာႏွင့္ ညီၫႊတ္ ေအာင္ ေနထိုင္ စားေသာက္ ႏိုင္ရန္ စိတ္ခ် ေလာက္သည့္ အျပင္ တရား မွ်တ၍ သင့္ တင့္ ေလ်ာက္ ပတ္ေသာ လစာ ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ လိုအပ္ ပါက အျခား နည္းလမ္း မ်ားမွ လူမႈေရး အေထာက္ အပံ့ မ်ားကို လည္း ထပ္မံ ရပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ဃ) လူတိုင္း မိမိ အက်ဳိး စီးပြါးကို ကာကြယ္ရန္ အလုပ္ သမား သမဂၢမ်ား ဖြဲ႔စည္း ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ ဝင္ေရာက္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း သင့္ေတာ္ ေသာ လစာျဖင့္ အလုပ္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ အလုပ္ သမား သမဂၢ မ်ား ကို ဝင္ေရာက္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၄) လူတိုင္း သင့္တင့္ ေလ်ာက္ ပတ္ေသာ အလုပ္ခ်ိန္ အျပင္ အခါ အားေလ်ာ္စြာ သတ္မွတ္ ထားေသာ လစာႏွင့္ ခြင့္ယူခြင့္ အပါ အဝင္ အပန္းေျပ အနား ယူခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း အပန္းေျပ အနား ယူခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၅) (က) လူတိုင္း သည္ မိမိႏွင့္မိမိ၏မိသားစု က်န္းမာ ေရးႏွင့္ တကြ ကိုယ္ စိတ္ ႏွစ္ျဖာ ေအးခ်မ္း စြာ ေနထိုင္ ႏုိင္ေရး အတြက္ လိုအပ္ေသာ အစား အစာ၊ အဝတ္ အစား၊ အိုး အိမ္၊ ေဆးဝါး ပစၥည္းႏွင့္အျခားလုိအပ္ေသာ လူမႈေရးအေထာက္အပံ့မ်ား ပါဝင္ေသာ သင့္ တင့္ ေလ်ာက္ ပတ္ သည့္ လူမႈ အဆင့္ အတန္းကို ရယူ ခံစားခြင့္ ႐ွိသည္။
ထို႔ျပင္ အလုပ္ လက္မဲ့ ျဖစ္သည့္ အခါတြင္ လည္းေကာင္း၊ မက်န္း မမာၿဖစ္သည့္ အခါတြင္ လည္း ေကာင္း၊ ကိုယ္အဂၤါ မစြမ္း မသန္ ျဖစ္သည့္ အခါတြင္ လည္းေကာင္း၊ မိမိ ခင္ပြန္း (သို႔မဟုတ္) ဇနီး ေသဆံုး သြားေသာ အခါတြင္ လည္းေကာင္း၊ အသက္ အ႐ြယ္ အိုမင္း လာေသာ အခါတြင္ လည္းေကာင္း၊ မိမိ ပေယာဂ ေၾကာင့္ မဟုတ္ေသာ အလုပ္ အကုိင္ မဲ့ျခင္းကို ရင္ဆိုင္ ရေသာ အခါတြင္ လည္းေကာင္း ေနထိုင္ စားေသာက္ေရး အတြက္ လံုၿခံဳ စိတ္ခ် ရမႈ၊ အခြင့္ အေရး ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) သားသည္ မိခင္ မ်ားႏွင့္ ခေလးငယ္ မ်ားကို အထူး ေစာင့္ေရွာက္ ျခင္းႏွင့္ အကူ အညီ ေပးျခင္း တို႔ကို ေပးရမည္။ တရားဝင္ လက္ထပ္ ထိမ္းျမားၿပီး ေမြးလာေသာ ကေလး ျဖစ္ေစ တူညီေသာ လူမႈ ကာကြယ္ ေစာင့္ေ႐ွာက္ ေရးကို ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း လံုေလာက္ ေသာ လူေနမႈ အဆင့္ အတန္းႏွင့္ ေဆးကုသ ခံပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၆) (က) လူတိုင္း ပညာ သင္ၾကား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ အနည္းဆံုး မူလတန္း ပညာႏွင့္ အေျခခံ အဆင့္ ပညာေရး သည္ အခမဲ့ ျဖစ္ေစ ရမည္။ မူလတန္း ပညာသည္ မသင္ မေနရ ျဖစ္ရမည္။ စက္မႈ လက္မႈ ပညာႏွင့္ အသက္ ေမြး၀မ္းေၾကာင္း ပညာ မ်ားကို ေယဘုယ် အားျဖင့္ လူအမ်ား သင္ၾကား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိရမည္။ အထက္ တန္း ပညာႏွင့္ အဆင့္ျမင့္ ပညာမ်ုားကို အရည္ အခ်င္း ေပၚမူတည္၍ သင္ၾကား ႏုိင္ရန္ တူညီေသာ အခြင့္ အလမ္း ႐ွိေစ ရမည္။
(ခ) ပညာ ေရးကို လူသား တို႔၏ ကိုယ္ပုိင္ အရည္ အေသြးမ်ား တိုးတက္ ျဖစ္ေပၚ ျပည့္ဝ လာေစ ရန္ႏွင့္ လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခခံ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ားကို ေလးစားမႈ ပိုလာ ၾကေစရန္ ဦးတည္ ထားရမည္။ ပညာေရး သည္ တႏိုင္ငံႏွင့္ တႏိုင္ငံ၊ လူမ်ဳိး တမ်ဳိးႏွင့္ တမ်ဳိး၊ ဘာသာေရး အသင္း အဖြဲ႔ တဖြဲ႔ႏွင့္ တဖြဲ႔ အၾကား နားလည္မႈ၊ သေဘာ ထားႀကီးမႈ၊ ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမႈတို႔ တိုးတက္ ျဖစ္ေပၚ လာေစ ရန္ႏွင့္ ကမၻာ့ ၿငိမ္း ခ်မ္းေရး တည္တံ့ ေစရန္ ကုလ သမဂၢက တာဝန္ယူ ေဆာင္႐ြက္ ေနေသာ လုပ္ငန္းမ်ား အဓြန္႔ ႐ွည္ေစ ရန္ ေဆာင္က်ဥ္း ႏိုင္ရမည္။
(ဂ) မိဘ မ်ားသည္ မိမိ တို႔၏ ရင္ေသြးမ်ား သင္ယူ ရမည့္ ပညာ အမ်ဳိး အစားကို ေ႐ြးခ်ယ္ ႏုိင္ ေသာ လက္ ဦး အခြင့္ အေရး ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း ပညာ သင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ မူလတန္း ပညာသည္ မသင္ မေနရ အခမဲ့ ျဖစ္ရမည္။
အပိုဒ္ (၂၇) (က) လူတိုင္းသည္ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၏ ယဥ္ေက်းမႈ ဘဝတြင္ လြတ္လပ္စြာ ပါဝင္ ပိုင္ခြင့္၊ အႏု ပညာ သုခုမ ပညာရပ္ မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ လိုက္စား ေမြ႔ေလ်ာ္ ႏုိင္ခြင့္၊ သိပၸံ ပညာ ထြန္းကားေရး လုပ္ငန္း မ်ား တြင္ လြတ္လပ္စြာ ဝင္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ ခြင့္ႏွင့္ ထိုပညာ၏ အက်ဳိး အျမတ္ တို႔ကို လြတ္လပ္စြာ သံုးစြဲ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
(ခ) လူတိုင္းသည္ မိမိ ကိုယ္ပိုင္ ဥာဏ္ျဖင့္ ႀကံစည္ ဖန္တီး မႈမွ ျဖစ္ထြန္း လာေသာ သိပၸံ ပညာ ဆိုင္ရာ တီထြင္ မႈမ်ား၊ စာေပ ပညာ ဆိုင္ရာ (သို႔မဟုတ္) အႏု ပညာ ဆိုင္ရာ ဖန္တီး မႈမ်ား တို႔၏ ဂုဏ္ႏွင့္ ႐ုပ္ဝ တၱဳပိုင္း ဆိုင္ရာ အက်ဳိး အျမတ္ မ်ားကို ခံစား ရယူ ႏုိင္ရန္ အတြက္ ကာကြယ္ မႈမ်ား ရပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း မိမိ ပတ္ဝန္း က်င္၏ ယဥ္ေက်းမႈ ဘဝတြင္ ပါဝင္ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
အပိုဒ္ (၂၈) လူတိုင္း ဤစာတမ္း တြင္ ေဖၚျပ ထားသည့္ အခြင့္ အေရး မ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ားကို အျပည့္ အဝ အေလးထား အသိ အမွတ္ ျပဳေသာ လူမႈ ဆက္ဆံေရး အေျခ အေနႏွင့္ ႏိုင္ငံ တကာ ဆက္ ဆံေရး အေျခ အေန တို႔၏ အက်ဳိး ေက်းဇူးကို ခံစား ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း ယခု ေဖၚျပပါ အခြင့္ အေရးမ်ား ထြန္းကားရန္ လိုအပ္ေသာ အခ်က္ မ်ား ကို ေလးစားရန္ လိုအပ္သည္။
အပိုဒ္ (၂၉) (က) လူသား တိုင္းသည္ မိမိကိုယ္ပိုင္အရည္အေသြးကို တိုးတက္ ျဖစ္ေပၚ ျပည့္ဝ လာေအာင္ လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ ေဆာင္႐ြက္မႈ ေပးႏိုင္ေသာ လူ႔ေဘာင္အား ျပန္လည္ ေပးဆပ္ရန္ တာဝန္ ဝတၱရား ႐ွိသည္။
(ခ) လူတဦး တေယာက္ သည္ မိမိ၏ အခြင့္ အေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ မႈကို ရယူ ရာတြင္ အျခားသူ မ်ား၏ အခြင့္ အေရးႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ားကို ထိုက္ထိုက္ တန္တန္ အသိ အမွတ္ျပဳ ေလးစား ရမည္။ ဒီမို ကေရစီ စနစ္ ထြန္းကား ေသာ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္းတြင္ ကိုယ္က်င့္ တရား ေကာင္းမြန္ ေရး၊ စည္းကမ္း ေသဝပ္မႈ ႐ွိေရးႏွင့္ ျပည္သူ႔ အက်ဳိး စီးပြား ျဖစ္ထြန္းေရး တို႔အတြက္ တရား မွ်တစြာ က်င့္ေဆာင္ ရန္အတြက္ ရည္ ႐ြယ္၍ ျပဌာန္း ထားေသာ ကန္႔သတ္ ခ်က္မ်ဳိးကို လူတိုင္း လုိက္နာ ရမည္။
(ဂ) ဤအခြင့္ အေရး မ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ားကို ကမၻာ့ ကုလ သမဂၢ၏ ရည္မွန္း ခ်က္ႏွင့္ အေျခ ခံမူ မ်ားအား ဆန္႔က်င္ ေသာ ကိစၥရပ္ မ်ားတြင္ ရယူ က်င့္သံုး ပိုင္ခြင့္ မ႐ွိေစရ။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ လူတိုင္း အျခားသူ မ်ား၏ အခြင့္ အေရး မ်ားကို ေလးစား ရမည္။
အပိုဒ္ (၃၀) ဤစာတမ္းပါ အခြင့္ အေရး မ်ားႏွင့္ လြတ္လပ္ ခြင့္မ်ားကို ဖ်က္လို ဖ်က္ဆီး ျဖစ္ေစ မည့္ လုပ္ငန္း ရပ္မ်ားအား မည္သည့္ ႏုိင္ငံ၊ မည္သည့္ အဖြဲ႔ အစည္း၊ မည္သည့္ ပုဂၢဳိလ္ ကမွ ကိုယ္တိုင္ လုပ္ေဆာင္ခြင့္၊ ပါဝင္ လုပ္ေဆာင္ ခြင့္ မ႐ွိေၾကာင္း ဤေၾကျငာ စာတမ္းက အတိ အလင္း ေၾကျငာသည္။
႐ွင္းလင္းခ်က္။ ။ ယခု စာတမ္းပါ အခ်က္ အလက္ မ်ားကို မည္သူ တဦး တေယာက္ ကမွ ခ်ဳိးေဖါက္ျခင္း မျပဳရ။
(Translation Resource: HREIB)
ရခုိင္ ျပည္နယ္႐ွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳး မ်ားအား ဘဂၤါလီ လူမ်ဳိး မ်ားဟု အာဏာပိုင္ မ်ားက အတင္း အၾကပ္ လက္မွတ္ ေရးထိုးခုိင္း ေနျခင္းသည္ လူသား အခြင့္ အေရးအား အစြမ္းကုန္၊ ကမ္းကုန္၊ အာဏာကုန္ ခ်ဳိးေဖါက္ ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ားသည္ ေခတ္ အဆက္ ဆက္ကပင္ ျမန္မာ့ ေျမေပၚတြင္ အျခား တိုင္းရင္း သား လူမ်ဳိး မ်ားႏွင့္ ခ်စ္ခင္ ရင္းႏွီးစြာ ေအးအတူ ပူအမွ် ေနထိုင္ ခဲ့ၾကသည္။ အဂၤလိပ္ ေခတ္၊ ဂ်ပန္ ေခတ္ မ်ား၌လည္း အဂၤ လိပ္ အစုိးရ ျပဳတ္ က်ေရး၊ ဂ်ပန္ တို႔အား ေမာင္း ထုတ္ေရး တို႔၌ စြမ္းစြမ္း တမံ ႀကိဳးပမ္း အား ထုတ္ ျဖဳတ္ခ်၊ ေမာင္းထုတ္ ခဲ့ၾက သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာတြင္ ပညာတတ္ မ်ား ေပါႂကြယ္ဝ၍ တိုင္းျပည္ ဝန္ထမ္း မ်ား၊ ပါလီမန္ အမတ္မ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဝန္ႀကီး မ်ားက တိုင္းျပည္ တာဝန္ကို ေက်ႁပြန္စြာ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ ၾကသည္။ တိုင္းျပည္ အက်ဳိး သယ္ပိုး ခဲ့ၾက သည္။ ဦးေနဝင္း လက္ထက္ မွစ၍ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္၊ ယခု စစ္အစိုးရ ထက္ပင္ ဆိုးေသာ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္ အထိ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား စံနစ္ တက် စီမံကိန္း မ်ားခ်၍ စီးပြါးေရး၊ ပညာေရး၊ လူမူေရး၊ က်န္းမာေရး တို႔၌ နိမ့္က်ေအာင္ ဘက္ ေပါင္းစံုမွ လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ အနာတရ ျဖစ္ေအာင္ ထိုးႏွက္ျခင္း၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ တို႔အား တ႐ြာမွ တ႐ြာ သို ႔ပင္ ခရီး သြားလာခြင့္ ပိတ္ပင္ျခင္း တို႔အား တစ တစ တိုးျမွင့္ ေဆာင္႐ြက္ ရင္း ယခု ဒီမိုကေရစီ အစုိးရ လက္ထက္၌ လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္ ျခင္းအား ဂိတ္ဆံုး လုပ္ေဆာင္ ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရအား ေျပာခ်င္ သည္မွာ ေျမမ်ဳိ၍သာ လူမ်ဳိး ေပ်ာက္ခ်င္ ေပ်ာက္မည္။ လူမ်ဳိ၍ လူမ်ဳိး မေပ်ာက္ ႏုိင္ပါ။ ဦးေနဝင္း လက္ထက္ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္၌ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ားအား ဘဂၤါလီ လူမ်ိဳး မ်ားဟု အမည္ တပ္၍ ဘဂၤလား ေဒ့႐ွ္ ႏုိင္ငံသို႔ နဂါးမင္း စစ္ဆင္ ေရးျဖင့္ ေမာင္းထုတ္ ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ား၏ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္မႈ၊ ဘဂၤလား ေဒ့႐ွ္ ႏုိင္ငံ၏ ကန္႔ကြက္မႈ၊ တကမၻာ လံုး၏ ကန္႔ကြက္မႈ ဖိအား မ်ားေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ားအား ျမန္မာ ႏုိင္ငံသား မ်ားျဖစ္သည္ဟု ဝန္ခံ၍ ဟသၤာ စီမံခ်က္ျဖင့္ ဘဂၤ လား ေဒ့႐ွ္ ႏိုင္ငံ၌ ခုိလႈံ ေနရ ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ားအား ကမၻာသိ ျပန္လည္ လက္ခံ ခဲ့ရသည္။ ထိုအခ်ိန္ မွစ၍ ဦးေနဝင္း အစိုးရသည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ားအား သိုသို သိပ္သိပ္ ၫွင္းပန္း ႏွိပ္စက္ရင္း ဦးေနဝင္း အစိုးရ ျပဳတ္က် ခဲ့သည္။ ဦးေနဝင္း အစိုးရ ျပဳတ္က် ၿပီးေနာက္ ဦးေနဝင္း၏ တပည့္ရင္း ခင္ၫြန္႔ လက္ ထက္၌ ႐ုိဟင္ဂ်ာ မ်ားအား စစ္ေတြၿမိဳ႕မွ ေက်ာ္၍ ျပည္မ ဖက္သို႔ လာေရာက္ ခြင့္ ပိတ္ပင္ ခဲ့သည္။ ထိုမွတဆင့္ ထက္ တဆင့္ တက္၍ တ႐ြာမွ တ႐ြာ သို႔ပင္ ခရီး သြားလာခြင့္ မေပး ေတာ့ဘဲ ယခု ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ လက္ထက္၌ ဂိတ္ဆံုး လူမ်ဳိးတံုး သတ္ျဖတ္ျခင္း အဆင့္ သို႔ပင္ ေရာက္႐ွိ လာၿပီ ျဖစ္သည္။ ယခုအခါ သိန္းစိန္ႏွင့္ အေပါင္း အပါ တို႔သည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိး မ်ားအား အတင္း အၾကပ္ ဘဂၤါလီဟု လက္ မွတ္ ေရးထိုးခုိင္း ေနျခင္းအား လက္တေလာ လုပ္ေဆာင္ ေနသည္။ ယင္းသည္ အျပည္ ျပည္ ဆိုင္ရာ လူ႔ အခြင့္ အေရး ေၾကျငာ စာတမ္း အား ေဖါက္ဖ်က္ ေနျခင္း ျဖစ္သည္။
႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ားသည္ ၎တို႔ကို ၎တို႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟု လြတ္လပ္ စြာ ခံယူ ပိုင္ခြင့္ ႐ွိသည္။ ယင္းကို မည္သည့္ အစိုးရ မည္သည့္ အဖြဲ႔ အစည္း ကမွ ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ ပိုင္ခြင့္ မ႐ွိ။ ေခတ္ အဆက္ ဆက္ကပင္ ႐ုိဟင္ဂ်ာဟု အမည္ တြင္ကာ ျမန္မာ ျပည္၌ ေနထိုင္ခဲ့ ၾကသည့္ ျမန္မာ မွတ္ပံုတင္ ကိုင္ေဆာင္ ခဲ့ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးမ်ား အား ခင္ၫြန္႔ လက္ထက္ မွစ၍ မွတ္ပံုတင္ ထုတ္မေပး ေတာ့ဘဲ ယာယီကတ္ မ်ားသာ ထုတ္ေပး ျခင္းျဖင့္ ယင္းတို႔ သည္ ဘဂၤါလီမ်ား ျဖစ္မသြားပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သာ ျဖစ္သည္။ ကမၻာ တည္သေ႐ြ႕ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ပင္ ျဖစ္ေနမည္ ျဖစ္သည္။
