ဗြီအုိေအျမန္မာပုိင္း

17.7.2014

အေမရိကန္ ဒုသမၼတ Joe Biden လည္း ယူကရိန္း သမၼတ Petro Poroshenko နဲ႔ တယ္လီဖုန္း ကတဆင့္ စကားေျပာၾကား ခဲ့ၿပီး စုံစမ္း စစ္ေဆးမႈေတြ အတြက္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ကူညီမယ့္ အေၾကာင္း ေျပာခဲ့တယ္လုိ႔ သမၼတ အိမ္ျဖဴေတာ္က သတင္း ထုတ္ျပန္ပါတယ္။

အဲဒီ ေလယာဥ္ေပၚမွာ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံသားေတြ ပါသြားျခင္း ရွိမရွိ ဦးစားေပး စုံစမ္းဖုိ႔ လုိအပ္ ေၾကာင္းလည္း သမၼတ Barack Obama က ေျပာၾကား လုိက္ၿပီး အေမရိကန္ ႏုိင္ငံ အေနနဲ႔ ေလယာဥ္ေပၚ ပါသြားတဲ့ ခရီးသည္ေတြနဲ႔ သူတုိ႔ မိသားစု၀င္ေတြ အတြက္ ဆုေတာင္းေပး ေနေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။

ေလယာဥ္ ဘာေၾကာင့္ ပ်က္က်သြားတယ္ ဆုိတဲ့ အေပၚမွာေတာ့ အေမရိကန္ အရာရွိေတြက ထင္ျမင္ခ်က္ တစုံတရာ ေပးျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူူး။

ေလယာဥ္ ပ်က္က်တဲ့ အေၾကာင္း အရင္ ႀကိဳတင္ စီစဥ္ထားတဲ့ အတုိင္း တယ္လီဖုန္းနဲ႔ စကားေျပာတဲ့ အခ်ိန္ ရုရွား သမၼတ Vladimir Putin က သမၼတ အုိဘားမားကုိ ဦးစြာ အသိေပး အေၾကာင္းၾကား လုိက္တာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သမၼတ အိမ္ျဖဴေတာ္က ေျပာပါတယ္။

(၁) ဦးေအာ္လီဟူေဆာင္း (ဘ) ဦးအုမာရ္ဟမ္ဇား (အသက္ ၆၀ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၄ ေကာင္)
(၂) ေဒၚဟာမီဒါ (ဘ) ဦးအာသာလ္မ်ာ (အသက္ ၄၅ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၄ ေကာင္)
(၃) ေဒၚဇူေဘဒါ (ဘ) ဦးအာသာလ္မ်ာ (အသက္ ၄၀ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၄ ေကာင္)
(၄) ဦးေဖရာန္ (ဘ) ဦးမာမတ္ေနာ္ဘီ (အသက္ ၄၈ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၁ ေကာင္)
(၅) ဦးႏူရ္မာမတ္ (ဘ) ဦးေရွာ္ဖီ (အသက္ ၆၀ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၁ ေကာင္)
(၆) ဦးဟူေဆာင္းအာမတ္ (အသက္ ၆၀ ႏွစ္) (သိမ္းခံရသည့္ ႏြား ၁ ေကာင္) --- တုိ႔ျဖစ္သည္။

ဗြီအုိေအျမန္မာပုိင္း

16.7.2014

ထိုင္းျမန္မာ နယ္စပ္မွာ ခုိလႈံေနၾကတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံသား ဒုကၡသည္ေတြ ေနရပ္ရင္း ျပန္ပို႔ႏုိင္ေရး အကူ အညီေပးမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ လတ္တေလာ မွာေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္ အေျခခ်မယ့္ ေဒသေတြမွာ အဆင္သင့္ မျဖစ္ေသးဘူးလုိ႔ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ား ဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ုံး (UNHCR) က ေျပာပါတယ္။

ဒုကၡသည္ အေရး ႀကိဳးပမ္းေနသူ ေတြကလည္း ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ ခုိလႈံေနသူေတြ ျပန္လည္ အေျခခ်ႏုိင္ဖုိ႔ ေျမျမႇဳပ္မုိင္းေတြ ရွင္းလင္းတာ အပါအ၀င္ ေဘးကင္း လုံၿခံဳမႈနဲ႔ တည္ၿငိမ္မႈ ေတြရွိဖုိ႔ လုိအပ္ေနဆဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သတိေပး ေနၾကတာပါ။ အျပည့္အစံု ကိုေတာ့ ဗီြအုိေအ ျမန္မာပိုင္းရဲ႕ သတင္းေထာက္ ကိုမုိးေဇာ္က သတင္းေပး ပို႔ထား ပါတယ္။

ထိုင္းႏိုင္ငံ စစ္အစိုးရ အဖဲြ႔ ေခါင္းေဆာင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး Prayuth Chan-ocha က ထိုင္းႏိုင္ငံရိွ စခန္း ၉ ခုက ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဒုကၡသည္ ၁ သိန္း ၃ ေသာင္းေလာက္ကို ေနရပ္ရင္း ျပန္ပို႔ဖုိ႔ အတြက္ ဒီရက္ပိုင္း အတြင္း ေျပာဆုိ ထားတာ ျဖစ္သလို ျမန္မာ အစုိးရ တာ၀န္ရွိသူ ေတြလည္း ေနရပ္ရင္း ျပန္မယ့္ ဒုကၡသည္ေတြ အတြက္ အဆင္သင့္ ျဖစ္ေအာင္ စီစဥ္ ေနတယ္လုိ႔ ေျပာဆုိ ထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေရး အစီအစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဗီြအိုေအက ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ား ဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ံုး UNHCR ကို ေမးျမန္းရာ မွာေတာ့ - မိမိသေဘာ ဆႏၵ အေလ်ာက္ ေနရပ္ျပန္ လိုတဲ့ ဒုကၡသည္ ေတြကို ေဘးကင္း လံုၿခံဳၿပီး ဂုဏ္သိကၡာ မထိခိုက္ဘဲ ေနရပ္ျပန္ႏိုင္ဖုိ႔ အတြက္ ကုလသမဂၢ ဒုကၡသည္မ်ား ဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီး႐ံုးက သက္ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံေတြက အာဏာပိုင္ေတြ၊ မိတ္ဖက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ လူမႈ အသိုင္းေတြနဲ႔ အတူ လက္တြဲ ေဆာင္ရြက္ ေနေၾကာင္း UNHCR ႐ံုးက တာ၀န္ရိွသူက အီးေမးလ္က တဆင့္ ျပန္ၾကားပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လည္း ေလာေလာဆယ္ မွာေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြ အမ်ားစုရဲ႕ ေနရပ္ရင္း ျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေရွ႕ေတာင္ပိုင္း ေဒသက အေျခအေန တခ်ိဳ႕အရ ဒုကၡသည္ေတြ စည္းစနစ္ တက် ေနရပ္ ျပန္ေရး လုပ္ငန္းေတြကို တိုးျမႇင့္ လုပ္ေဆာင္ဖုိ႔ အတြက္ အျပည့္အ၀ ပံ့ပိုး ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ မျဖစ္ႏိုင္ ေသးေၾကာင္း သံုးသပ္ ထားပါတယ္။

ဒီအေျခအေန ေတြကေတာ့ ခိုင္မာတဲ့ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး သေဘာ တူညီခ်က္ေတြ မရရိွ ေသးတာ၊ ေျမျမႇဳပ္မိုင္းေတြ မရွင္းလင္း ရေသးတာနဲ႔ အခ်ဳိ႕ ေဒသေတြမွာ လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး အခက္အခဲ၊ ေျမယာနဲ႔ သက္ေမြး ၀မ္းေၾကာင္း အခက္အခဲ စတာေတြ ပါ၀င္တယ္လို႔ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ေနရပ္ မျပန္လုိသူ ေတြနဲ႔ တတိယ ႏုိင္ငံေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္းလုိ သူေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ေတာ့ ဘာသေဘာ တူညီခ်က္မွ ခ်မွတ္ထားတာ မရိွေသးဘူးလုိ႔ ျပန္ၾကား ထားပါတယ္။ ကရင္နီ အမ်ိဳးသား တုိးတက္ေရး ပါတီက ဗဟို အလုပ္ အမႈေဆာင္ တဦးျဖစ္တဲ့ ဦးဒယ္နီရယ္ ကေတာ့ ဒုကၡသည္ေတြ ျပန္ပို႔မယ္ ဆုိရင္ အဓိက ႏိုင္ငံေရး တည္ၿငိမ္မႈရိွဖုိ႔ လိုအပ္ေၾကာင္း အခုလုိ ေျပာပါတယ္။

“အဓိက အေရးႀကီးဆံုး ကေတာ့ ဒီႏုိင္ငံေရး အပိုင္းပဲေပါ့။ တကယ္ ျမန္မာျပည္မွာ အပစ္ အခတ္ ရပ္စဲေရးတို႔၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တို႔က ခိုင္ခိုင္မာမာ ရွိေနဖုိ႔က လုိတယ္။ ႏုိင္ငံေရး ေျပလည္မွ သာလွ်င္ ဒီဟာေတြကို စဥ္းစား ေပးတယ္ ေပါ့ေနာ္။ ဒါကေတာ့ အဓိက ႏုိင္ငံေရး တည္ၿငိမ္ဖုိ႔က အဓိက က်တာေပါ့။ ဒါေတြ ျပင္ဆင္ ထားဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ ဗမာျပည္ အစိုးရဘက္က ေပါ့ေနာ္ ထုိင္းႏုိင္ငံမွာ လက္ရွိ စစ္အာဏာ သိမ္းၿပီးတဲ့ကာလ ျဖစ္ေနလို႔ ဒါက ဒုကၡသည္ေတြ အတြက္ အခြင့္အေရး ျပည့္ျပည့္၀၀ ရွိေနတဲ့ အခ်ိန္ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္ ေပါ့ေလ။ ဒီမိုကေရစီ အစိုးရ လက္ထက္မွ သာလွ်င္ ဒါေတြကို စဥ္းစားသင့္ ပါတယ္။”

ႏိုင္ငံေရး အရ တည္ၿငိမ္တဲ့ တုိင္ေအာင္ အျခား လုိအပ္ခ်က္ ေတြလည္း ရိွေနေသးတယ္လု႔ိ ဦးဒယ္နီရယ္က အခုလို ဆက္ေျပာပါတယ္။

“ဒုကၡသည္ အပိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ လာရင္ ဒီနယ္စပ္ တေလွ်ာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေလာက္ စစ္ေျမျပင္လို ျဖစ္ေန တယ္ေပါ့။ အဲ့ဒီေနရာမွာ ဒုကၡသည္ေတြ အတြက္က ေျမျမဳပ္မုိင္းေတြ ဘာေတြ အရင္ဆံုး ရွင္းလင္း ထားသင့္တယ္။ အဲ့ဒါကေတာ့ ဒုတိယ အေရးႀကီးတယ္ေပါ့။ ေနာက္ သူတို႔ရဲ႕ ဘ၀ အာမခံခ်က္ အတြက္က ဘာေတြလဲ။ စသျဖင့္က ဒါေတြေပါ့ စီစဥ္ရမွာ အမ်ားႀကီးပါ။ ဥပမာေလ သူတို႔ ျပန္လာတာနဲ႔ သူတို႔အတြက္ ဘာေတြ ေထာက္ပံ့မလဲ။ ဘယ္ကေနရမလဲ။ ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ ေထာက္ပံ့မလဲ စသျဖင့္ အဲဒါေတြလည္း ျပင္ဆင္ဖို႔က အမ်ားႀကီး လိုအပ္ပါတယ္။ ဒုကၡသည္ေတြ သေဘာထား ေမးျမန္းရမွာ စသျဖင့္ အဲ့ဒါေတြေပါ့ေလ။”

အခုလုိ ဒုကၡသည္ေတြကို ျပန္ပို႔ဖုိ႔ သတင္းေတြ ထြက္ေပၚေနခ်ိန္မွာပဲ ကရင္ျပည္နယ္ ဖာပြန္ခ႐ုိင္ အတြင္းမွာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲထားတဲ့ ကရင္ အမ်ိဳးသား အစည္းအ႐ံုး KNU နဲ႔ အစိုးရ တပ္ေတြ အၾကား ဒီလ ၁၅ ရက္ေန႔က တုိက္ပဲြ ထပ္မံ ျဖစ္ပြား ခဲ့ပါတယ္။ အစိုးရနဲ႔ တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အဖဲြ႔ေတြ အၾကား တျပည္လံုး ဆိုင္ရာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္ကို ၾသဂုတ္လဆန္းမွာ လက္မွတ္ ေရးထုိးဖုိ႔ မူလက ရည္ရြယ္ ထားေပမဲ့ စာခ်ဳပ္ မူၾကမ္း ေရးဆဲြရာမွာ ႏွစ္ဘက္ ကဲြလဲြခ်က္ေတြ ရိွေနတာေၾကာင့္ ေလာေလာဆယ္ ရက္ေရႊ႔ဆုိင္းရမယ့္ အေျခအေန ရိွေနပါတယ္။

ဘီဘီစီျမန္မာပုိင္း

15.7.2014

ၿဗိတိန္ရဲ႕ ထိပ္တန္း သံတမန္ ရာထူးမွာ ေလးႏွစ္ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ အဲဒီ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ဝီလ်ံ ဟိတ္ဂ္ (William Hague) က တနလၤာေန႔က ေျပာပါတယ္။ ဒါဟာ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြ အၿပီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဒးဗစ္ ကမ္မရြမ္းရဲ႕ အစိုးရအဖဲြ႔မွာ ႀကီးမားတဲ့ အေျပာင္း အလဲေတြ ေဖာ္ေဆာင္မႈရဲ႕ တစိတ္ တပိုင္းလို႔ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး Hague က သူ႔ရဲ႕ တြစ္တာ အေကာင့္မွာ သူ႔အေနနဲ႔ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ေတာ့မွာ ျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္း ေနာက္ႏွစ္ ေမလမွာ က်င္းပဖို႔ရွိတဲ့ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပဲြႀကီးမွာ သူ႔အေနနဲ႔ ဝင္ေရာက္ ယွဥ္ၿပိဳင္မွာ မဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္း ေရးသားထား ပါတယ္။ သူ႔ေနရာမွာ လက္ရွိ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီး ဖိလစ္ ဟာမန္ (Philip Hammond) ကို ႏုိင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး အျဖစ္ အစားထုိး ခန္႔အပ္ဖြယ္ ရွိေၾကာင္း ၿဗိတိသွ် သတင္း မီဒီယာေတြမွာ ေရးသား ေဖာ္ျပ ၾကပါတယ္။

Conservative ပါတီေခါင္းေဆာင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ David Cameron အေနနဲ႔ အေထြေထြ ေရြးေကာက္ပဲြႀကီး မတုိင္မီ ထိပ္တန္း အစိုးရ ရာထူးေတြမွာ ေနာက္ဆံုး အေျပာင္းအလဲ ခန္႔အပ္မႈေတြ ျပဳလုပ္ ေနတာ ျဖစ္တယ္လို႔ ႐ႈျမင္ၾကပါတယ္။ အဂၤါေန႔မွာေတာ့ မစၥတာ ကင္မရြန္း အေနနဲ႔ ခန္႔အပ္မႈ အသစ္ေတြကို ေၾကညာ လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။

လူထု သေဘာထား အျမင္ ေကာက္ခံခ်က္ေတြမွာ အတုိက္အခံ ေလဘာ ပါတီေနာက္က သူ႔ပါတီ အေနနဲ႔ ၇% အမွတ္ကြာနဲ႔ လိုက္ေနတာေၾကာင့္ မစၥတာ ကင္မရြန္းအေနနဲ႔ က်ား-မ မညီမွ်မႈ ရွိေနတာကို ျပဳျပင္တဲ့ အေနနဲ႔ အသက္ႀကီးတဲ့ အမ်ဳိးသား အေတာ္မ်ားမ်ားကို ရာထူးကေန ထုတ္ပယ္ပစ္ၿပီး ထိပ္တန္း ရာထူးေတြမွာ အမ်ဳိးသမီးေတြကို တုိးခန္႔အပ္ လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။

မစၥတာ ဟိတ္ဂ္က သူ႔အေနနဲ႔ ေအာက္လႊတ္ေတာ္မွာ ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္သာ တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ သြားမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

14.7.2014

ရခိုင္ျပည္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေက်ာ္ ကိုယ့္ထီးကိုယ့္နန္းျဖင့္ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ တင့္တင့္တယ္တယ္ ရပ္တည္လာခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္၏ တုိးတက္မႈ၊ ဆုတ္ယုတ္မႈတို႔မွာ ရခိုင္ျပည္သူတို႔ အေပၚသာ မူတည္ခဲ့သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ေထာင္ေက်ာ္ေသာ ကာလအတြင္း ရခုိင္ျပည္၏ အဓိက လူမ်ိဳးႀကီး ႏွစ္ရပ္ျဖစ္ေသာ ရခိုင္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ား ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္တို႔သည္ ၿမိဳ၊ သက္၊ ဒိုင္းနက္၊ ခ်င္း၊ ခမိ စသည့္ လူမ်ိဳးစုတို႔ႏွင့္အတူ မရွိအတူ၊ ရွိအတူ၊ ေအးအတူ၊ ပူအမွ်၊ တေရတည္းေသာက္ကာ တေလွတည္းစီးၿပီး တေျမတည္း၌ပင္ ေနထိုင္လာခဲ့သည္။ ႏိုင္ငံ့ဦးေဆာင္ မင္းတို႔သည္ ျပည္သူ တစ္ရပ္လံုး၏ ခိုင္မာေသာ ညီညြတ္မႈကို စုစည္းႏိုင္ခဲ့တိုင္း ႏိုင္ငံ၏အရွိန္အ၀ါ ထြန္းေျပာင္ႏိုင္ေစခဲ့ၿပီး၊ ညီညြတ္မႈ ၿဖိဳခြဲေလတိုင္း ႏိုင္ငံ၏ ဂုဏ္ရည္ ေမွးမွိန္ခဲ့သည္။ ၁၅ - ရာစုမွ ၁၇ - ရာစုႏွစ္မ်ားသည္ ရခိုင္ႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြါးေရး၊ လူမႈေရး၊ စစ္ေရး စသည့္နယ္ပယ္အားလံုးတြင္ တိုးတက္ခိုင္မာခဲ့ဘူးေသာ္လည္း ၁၇ - ရာစုေနာက္ပိုင္းတြင္ ႏိုင္ငံတြင္ ညီညြတ္မႈ ၿဖိဳခြဲခဲ့ေသာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ့အင္အား တစတစ ယုတ္ေလ်ာ့လာကာ ဖရိုဖရဲ ျဖစ္ရရွာသည္။ ၁၆၆၆-ခုႏွစ္တြင္ စစ္တေကာင္းကို လက္လႊတ္ျခင္းခံရၿပီး ၁၇၈၄-ခုႏွစ္ အမရပူရဘုရင္ ဗဒံုမင္း၏ တိုက္ခိုက္မႈ ကို ခုခံႏိုင္စြမ္း မရွိရကာ၊ ရခိုင္လြတ္လပ္ေရး ဆံုးရံႈးရေလသည္။ လူေပါင္းႏွစ္သိန္းခန္႔ ေသဆံုးေလသည္။ ႏိုင္ ငံ့လူဦးေရ တ၀က္ေက်ာ္တို႔မွာ ျပည္တြင္းလံုၿခံဳမႈ မရွိသျဖင့္ စစ္တေကာင္းနယ္ထဲသို႔ အလံုးအရင္းျဖင့္ ထြက္ ေျပး ခိုလံႈၾကသည္။ ဘုရင္ မဟာသမၼတႏွင့္ မိဖုရားမ်ား၊ မင္းညီမင္းသား၊ မင္းေဆြမင္းမ်ိဳး၊ မွဴးမတ္ဗိုလ္ပါႏွင့္ တကြ အေျမာက္စိန္ေျပာင္း လက္နက္ တစ္ေသာင္းေက်ာ္၊ ေသနတ္လက္နက္ တစ္ေသာင္းေက်ာ္၊ ေၾကးရုပ္ သံုးဆယ္ေက်ာ္၊ မိန္းမစိုး သံုးဆယ္ေက်ာ္၊ ပုဏၰားမ်ိဳးသန္႔ အိမ္ေထာင္စု ငါးရာေက်ာ္၊ တတ္သိပညာရွင္ ဟူသ ေရြ႕ကအစ ဆင္ျမင္း သံုးပန္႔ သံုးေသာင္းေက်ာ္ႏွင့္ မဟာမုနိ ရုပ္ပြါးေတာ္ကို သိမ္းယူသြားေလသည္။ လက္ရဖမ္းယူသြားေသာ လူေပါင္း ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ေလသည္။၁ အႏွစ္ ၃၅၀ ေက်ာ္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္လာခဲ့ေသာ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ေတာ္သည္လည္း တစျပင္ ျဖစ္သြားေလသည္။ အႏွစ္ (၄၀) မွ်သာ အုပ္ခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ေသာ ျမန္မာ ေလးၿမိဳ႕၀န္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ေအာက္တြင္ ရခိုင့္ယဥ္ေက်းမႈ အေဆာက္အအံုႀကီး တစ္ခုလံုးသည္ ထြားထြား ညက္ ပ်က္စီးခဲ့ေလသည္။ ၁၈၂၅-ခုႏွစ္မွ ၁၉၄၈-ခုႏွစ္ထိ ၿဗိတိသွ်တို႔လက္ေအာက္တြင္ ကၽြန္ျပဳခံရၿပီး၊ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရးရေသာအခါ ရခိုင္ျပည္သည္ ျမန္မာျပည္၏ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္ေနရျပန္သည္။

ေလးၿမိဳ႕၀န္ေခတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကာလႏွင့္ ၿဗိတိသွ် ေခတ္ဦးကာလတို႔တြင္ ပုန္ကန္မႈအခ်ိဳ႕ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ္ လည္း ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး၏ က်စ္လစ္ခိုင္မွာေသာ ညီညြတ္မႈအားျဖင့္ စနစ္တက် ေတာ္လွန္မႈမ်ိဳး မဟုတ္ခဲ့ သျဖင့္ ေအာင္ျမင္မႈ မရရွိခဲ့ေခ်။ ၁၉၄၈-ခုေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း ျပည္သူတစ္ရပ္လံုး၏ ညီညြတ္မႈကို စုစည္း ရန္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္အစား၊ ပညာတတ္အမည္ခံ ရခုိင္အမ်ိဳးသား အခ်ိဳ႕သည္ လူမ်ိဳးၾကီး၀ါဒ၊ လူမ်ိဳးစြဲ၀ါဒ၊ အစြန္းေရာက္ အယူသည္း၀ါဒ တို႔ကိုသာ က်င့္သံုးလာခဲ့သည္။


လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊ လူစုတစ္စု၏ သမိုင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္၍ မရစေကာင္းပါ။ အင္အားနည္းေသာ လူစုတစ္ခုကို အင္အားမ်ား ေသာ လူစုတစ္ခုက စစ္ႏိုင္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားနည္းအမ်ိုဳးမ်ိဳးျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယဥ္ေက်းမႈ အယူ၀ါဒ မ်ား စိမ့္၀င္ေပ်ာက္ကြယ္ သြားေစႏိုင္ေသာ္လည္း အဆိုပါျဖစ္စဥ္ သမိုင္းေၾကာင္းကို ဖံုးကြယ္ေဖ်ာက္ဖ်က္၍ မရႏုိင္ ေၾကာင္း ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းမ်ားက သက္ေသထူထားၾကသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ခ်ိန္မွစ၍ သုေတသီအမည္ခံ၊ ပညာတတ္အမည္ခံ ရခိုင္အမ်ိဳးသား အခ်ိဳ႕သည္ ရိုဟင္ ဂ်ာတို႔၏ သမိုင္းမွန္ကို ဖံုးကြယ္ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ အလို႕ငွာ- စာတမ္းအသြယ္သြယ္၊ ေဆာင္းပါးအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ စာေစာင္အဖံုဖံု ေရးသားထုတ္ေ၀ၾကသည္။ လုပ္ႀကံဇာတ္လမ္းမ်ိဳးစံုကို ျပည္သူတို႔ထံ ၀ါဒျဖန္႔ၾကသည္၊ အစိုးရ အဆက္ဆက္သို႔ တင္ျပ လာခဲ့သည္။ ရိုဟင္ဂ်ာတို႔၏ သမိုင္းမွန္ကို ျငင္းဆိုကာ -

(၁) ရခိုင္လူမ်ိဳးမွန္လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ ျဖစ္ရမည္။

(၂) အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ ရခုိင္ျပည္တြင္ မရွိခဲ့။

(၃) ယခုရွိေသာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္မ်ားသည္-

(က) ၁၈၅၀ -ခုႏွစ္ လမ္းေဖာက္လုပ္ရန္ အေရွ႕အိႏၵိယ ကုမၸဏီမွ ေခၚသြင္းလာသူမ်ား၊

(ခ) ၁၈၅၆ -ခုႏွစ္ နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်တို႔က လယ္ကူလီအျဖစ္ အသံုးျပဳရန္ ေခၚသြင္းလာသူမ်ား၊

(ဂ) ၁၈၈၀ -ခုေနာက္ပိုင္း ရာသီအလိုက္ စပါးရိတ္သိမ္းရန္လာၿပီး၊ မျပန္ဘဲ ေနထိုင္သူမ်ား၊

(ဃ) ၿဗိတိသွ် အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ထက္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ တံခါးမရွိ၊ ဓါးမရွိ ခိုး၀င္လာသူမ်ား၊

(င) ၁၉၄၂ -ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္း ခိုး၀င္လာသူမ်ား၊

(စ) ဖဆပလ အစိုးရက မဲရယူလို၍ ေခၚသြင္းလာသူမ်ား၊

(ဆ) ၁၉၇၁ -ခုႏွစ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ ေပၚေပါက္လာၿပီး၊ ျပည္တြင္းစီးပြါး ပ်က္ျပားသျဖင့္ အငတ္ေဘးမွ ေျပး ၀င္လာသူမ်ား။

(ဇ) ဟသာၤစီမံခ်က္ျဖင့္ ၀င္လာသူမ်ား၊

(စ်) ၈၈ -ခု ဒီမိုကေရစီ လႈပ္ရွားမႈတြင္ ၀င္ေရာက္လာသူမ်ား - သာျဖစ္ၾကသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ ယင္းတို႔သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တိုင္းရင္းသားမ်ားမဟုတ္၊ ဧည့္ႏိုင္ငံသားမ်ားသာ ျဖစ္တန္ရာသည္။

ဤကဲ့သို႔ အေျခအျမစ္မရွိ ေျပာဆိုေရးသား ၀ါဒျဖန္႔မႈမ်ားသည္ ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းမွန္ကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈမ်ား သာျဖစ္သည္။ မဟာဗမာ လူမ်ိဳးႀကီး၀ါဒေအာက္တြင္ ျပားျပာ၀ပ္ခံေနရကာ ခရုဆံကၽြတ္ဘ၀ ေရာက္ေနရလည္း ကိုေရႊ ရခုိင္ အမ်ိဳးသား သုေတသီ အမည္ခံ၊ ပညာတတ္ အမည္ခံတို႕က ရခိုင္ လူမ်ိဳးႀကီး၀ါဒ၊ လူမ်ိဳးစြဲ၀ါဒကို အသက္သြင္း လာျခင္းပင္ ျဖစ္ေပသည္။


ယခု ရိုဟင္ဂ်ာဟု ေခၚေသာ ရခိုင္ျပည္ရွိ မူဆလင္တို႔၏ သမိုင္းမွန္ကို ျပည္တြင္းျပည္ပ သမိုင္းသုေတသီမ်ား၏ ေတြ႔ရွိ ခ်က္မ်ား၊ ခရီးသြားမွတ္တမ္း၊ ကိုယ္ေတြ႕မွတ္တမ္းမ်ား၊ သမုိင္းအေထာက္အထားမ်ားကို ေလ့လာၾကည္ရႈပါက ကိုေရႊရ ခိုင္ အမ်ိဳးသားတို႔ ေရးသားေဖၚျပ၊ ၀ါဒျဖန္႔ခ်က္မ်ားႏွင့္ လားလားမွ်မတူေၾကာင္း ေတြ႔ရွိႏိုင္ေပသည္။ အစၥလာမ္ဘာသာ သည္ ၁၈၅၀ -ျပည့္ႏွစ္ထက္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ေစာစြာကပင္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္း ေအာက္ပါခိုင္ မာေသာ သမိုင္းမွတ္တမ္း အေထာက္အထားမ်ားအရ ေလ့လာသိရွိရပါမည္။

အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ရခိုင္ျပည္ အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ ႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္၊ ၁၂၀၀ ခန္႔ကစ၍ အုပ္စုလိုက္ လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦးခ်င္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း ျပန္႔ႏွံ႕၀င္ေရာက္ခဲ့ပါသည္။ အေစာဦးေရာက္လာသူမ်ားမွာ အာရပ္ လူမ်ိဳးမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။

ေအဒီ ၇၀၀ ႏွင့္ ၁၅၀၀ ၾကားတြင္ အေနာက္တိုင္းမွ အာရပ္ကုန္သည္၊ ပါရွင္းကုန္သည္ ႏွင့္ ေရာမကုန္သည္ တို႔သည္ မိမိတို႔ပင္ရင္းတိုင္း ျပည္မ်ားမွ ရြက္သေဘာၤျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လယ္ကမ္းရိုးတမ္းကိုလည္းေကာင္း၊ ယင္းကိုေက်ာ္ လြန္ကာ အေရွ႕ဖက္ တရုတ္ကမ္းေျခသို႔လည္းေကာင္း ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးအတြက္ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကသည္။၂ အာရပ္ တို႔သည္ ပင္လယ္ ကူးသန္းသြားလာရာ၌ အေရးႀကီးေသာ ပင္လယ္ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕မ်ား၊ ကုန္သည္ေရာင္း၀ယ္ေရး စခန္း မ်ား၊ အခ်က္အခ်ာက်ေသာ ေနရာ၏တည္ေနပံု၊ မ်က္ႏွာျပင္အေနအထား၊ ေနထိုင္သည့္လူမ်ိဳးမ်ား၊ ထြက္ကုန္မ်ား အစရွိသည္တို႔ကို စနစ္ တက် ေလ့လာသုေတသန ျပဳေလ့ရွိရာ- (၉) ရာစု အာရပ္ပထ၀ီ၀င္ ဆရာမ်ား၊ ခရီးသည္မ်ား၊ သုေတသီမ်ား၏ မွတ္ တမ္းမ်ားတြင္ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္း မြန္တို႔နယ္ျဖစ္ေသာ ရာမည ေဒသမ်ားအေၾကာင္းကို ေတြ႕ရွိႏိုင္ ေပသည္။၃ ရာခိုင္ရာဇ၀င္မ်ားအရလည္း အာရပ္တို႔သည္ ေအဒီ (၈) ရာစုမွစ၍ ရခိုင္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိအေျခခ်ေနၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ပါရွိပါသည္။ ရခိုင္ရာဇ၀င္ အေထာက္အထားမ်ားကို ကိုးကား၍ ၁၈၄၄ - ခုထုတ္ ဘဂၤလား ေအးရွာတိခ္ ဆုိဆိုင္ေအတီ ဂ်ာနယ္ ( Journel of the Asiatic Society of Bengal) တြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားပါသည္။

“ရခိုင္ဘုရင္ မဟာတိုင္း စျႏၵမင္း (ေအဒီ ၇၈၈ - ၈၁၀) လက္ထက္တြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းအနီး အာရပ္သေဘၤာမ်ားစြာ ပ်က္ စီးခဲ့ေၾကာင္း၊ သေဘၤာသားမ်ားက ေသေဘးမွလြတ္ကာ နီးရာကမ္းေျခေဒသျဖစ္ေသာ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းသို႔ ၀င္ေရာက္ခိုလံွဳခဲ့ ေၾကာင္း၊ ရခိုင္ဘုရင္ ၾကားသိေသာအခါ ယင္းတို႔အား ေကာင္းမြန္စြာ ျပဳစုဧည့္ခံၿပီး လယ္ယာေျမမ်ားေပးကာ အေျခတ က်ေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့ေၾကာင္း” ပါရွိသည္။၄ ေအဒီ ၁၈၇၉ ခုထုတ္ ၿဗိတိသွ်ဘားမားေဂဇက္ (British Burma Gazetters) ကို ကိုးကား၍ အာရ္ဘီ စမတ္ (R. B. Smart) ကလည္း “ေအဒီ ၇၈၈ - ခုႏွစ္တြင္ မဟာတိုင္း စျႏၵမင္း သည္ ရခိုင္ထီးနန္းကို ဆက္ခံခဲ့ေၾကာင္း၊ ၄င္းသည္ ယခင္ ရာမ၀တီ ၿမိဳ႕ေဟာင္းကို ၿမိဳ႕သစ္တည္ေထာင္ကာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၂ ႏွစ္တိုင္ စိုးစံခဲ့ေၾကာင္း၊ ယင္းမင္းလက္ထက္တြင္ ရမ္းၿဗဲကၽြန္းအနီးတြင္ သေဘၤာမ်ားစြာ ပ်က္ခဲ့ေၾကာင္း၊ သေဘၤာသားမ်ားမွာ မဟာေမဒင္ ဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္ၾက ေၾကာင္း၊ ယင္းတို႔ကို ရခိုင္ျပည္မသို႔ ပို႔ကာ ေက်းရြာမ်ားတြင္ အတည္တက် ေနရာခ်ထားေပးေၾကာင္း” စစ္ေတြေဂးဇတ္ (Akyab Gazette) တြင္ ေရးသားထားသည္။၅ ျမန္မာႏုိင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္ ဥကၠ႒ ျဖစ္ခဲ့ေသာ ဗိုလ္မွဴးဘရွင္ကလည္း- ျမန္မာႏိုင္ငံ ပင္လယ္ဆိပ္ခံၿမိ္ဳ႕မ်ားျဖစ္ေသာ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ပုသိမ္၊ သန္လ်င္၊ မုတၱမ၊ ၿမိတ္ စသည္တို႔တြင္ အလားတူ သေဘၤာမ်ား ပ်က္ျပားျခင္းဆိုင္ရာ အၾကာင္းအရာမ်ား အခ်ိန္ကာလ ေစာစြာကပင္ ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ မြန္-ျမန္မာ ရာဇ၀င္မ်ားႏွင့္ အခ်ိဳ႕ ေသာ ဘုရားသမိုင္းမ်ားတြင္ သေဘၤာပ်က္ စစ္သား မ်ားအၾကာင္း ေရးသားထားသည္ကို ေတြ႔ရွိရေၾကာင္း - ၁၉၆၁ -ခု ႏွစ္တြင္ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ နယူးေဒလီၿမိဳ႕၌ က်င္းပခဲ့ ေသာ အာရွသမိုင္း ႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲတြင္ တင္ျပေသာ “ျမန္မာႏုိင္ငံ သို႔ အစၥလာမ္သာသနာ၀င္မ်ား ၀င္ေရာက္ လာပံု (ေအဒီ ၁ရ၀၀)” စာတမ္းတြင္ ေရးသားထားပါသည္။

ရခိုင့္သမိုင္းမ်ားအရ - တိုင္းစျႏၵမင္းလက္ထက္ ေ၀သာလီသည္ အထူးစည္းကားခဲ့ေၾကာင္း၊ ႏွစ္စဥ္သေဘၤာအစီး တစ္ ေသာင္းေက်ာ္ ေ၀သာလီသို႔လာေရာက္ ကုန္သြယ္မႈျပဳခဲ့ေၾကာင္း၊ ေ၀သာလီသည္ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ ကမ္းေျခ တြင္ အေရးပါေသာ ကုန္သြယ္စခန္းတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။၆ ဂ - ရာစုတြင္း တရုတ္ခရီးသည္တို႔၏ မွတ္ တမ္းမ်ားအရလည္း - ဘဂၤလားႏွင့္ ေ၀သာလီတြင္ အာရပ္ႏွင့္ မိုးလူမ်ိဳးပိုင္ သေဘၤာမ်ားစြာ ေတြ႕ရွိေၾကာင္း ပါရွိသည္။ အာရပ္ႏွင့္ ပါရွန္းသမိုင္း အေထာက္အထားမ်ားအရလည္း အိႏိၵယသမုဒၵရာကို “အာရပ္ေရကန္” ဟုေခၚဆိုရေလာက္ ေအာင္ အိႏိၵယသမုဒၵရာတြင္ အာရပ္သေဘၤာမ်ား ဥဒဟို သြားလာခဲ့ေၾကာင္း ပါရွိသည္။၇ ဆရာဦးၾကည္ကလည္း ၈ -ရာ စုအတြင္းက ပုဂံဘုရင္ ပိတ္သံုမင္းလက္ထက္ သထံု၊ မုတၱမ ေဒသမ်ားသို႔ အာရပ္ကုန္သည္မ်ားေရာက္ရွိ ၀င္ထြက္ သြားလာေလ့ရွိခဲ့သည္ကို သကၠရာဇ္ ၈၀၀ ေက်ာ္ေလာက္က ေရးသားထားေသာ အာရပ္မွတ္တမ္းမ်ားမွ သိရေၾကာင္း၊ အာရပ္သေဘၤာမ်ားသည္ အေနာက္ဖက္ ဒမတ္စကတ္ကၽြန္းမွ အေရွ႕အိႏိၵယ ကၽြန္းစုမ်ားႏွင့္ တရုတ္ျပည္မႀကီးအထိ ခရီးေပါက္ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေဖၚျပထားသည္။၈

သို႔ျဖစ္ရာ ထိုေခတ္ထိုအခါက ပင္လယ္ ကူးသန္းသြားလာခဲ့ေသာ ရြက္သေဘၤာမ်ားမွာ ယခုေခတ္ကဲ့သို႔ ေခတ္မီ စက္ကရိယာမ်ားျဖင့္ ခုတ္ေမာင္းႏိုင္ခဲ့သည္ မဟုတ္ေခ်။ မိုးေလ၀သ အခ်က္ျပ ေရဒါစက္မ်ားလည္း မရွိခဲ့ေခ်။ သာမန္ ရြက္သေဘၤာမ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ရာ - ရာသီဥတု အေျခအေန ဆိုးလွ်င္ဆိုးတိုင္း ခံခဲ့ရသည္။ အထူးသျဖင့္ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္သည္ မိုးတြင္းအခ်ိန္ကာလမ်ား၌ ရာသီဥတု အေျခအေနသည္ အလြန္ဆိုးရြားေလ့ရွိရာ ဘဂၤလား ပင္လယ္ ကမ္းေျခတြင္ ပင္လယ္ကူးသေဘၤာမ်ား ေျမာက္ ျမားစြာတို႔မွာ ကံဆိုးမိုးေမွာင္ က်ႏိုင္ၿပီး၊ သေဘၤာသား မ်ားစြာတို႔မွာ သက္ဆံုးရွာေပမည္။ ႏွစ္စဥ္ သေဘၤာအစီး ေသာင္း ေက်ာ္ ၀င္ထြက္ေလ့ရွိေသာ ေ၀သာလီ အနီးတ၀ိုက္ တြင္ ႏွစ္စဥ္ သေဘၤာပ်က္ ကိစၥမွာ နည္းလွမည္ မဟုတ္ေပ။ တိုင္စျႏၵားမင္းလက္ထက္၌သာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ေသာ္ လည္း ၄င္းထက္ေစာစြာ မရွိခဲ့ဟူလည္း မဆိုႏိုင္ေပ။ ၄င္းေနာက္ ပိုင္းတြင္လည္း မရွိခဲ့ဟု အတတ္မေျပာႏိုင္ေပ။

မည္သို႔ပင္ဆိုေစကာမူ အေရအတြက္မ်ားျပားေသာ သေဘၤာပ်က္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ၿပီး ေျမာက္ျမားစြာေသာ သေဘၤာသား မ်ား၊ ကုန္သည္မ်ား၊ ခရီးသည္မ်ား၊ စစ္သားမ်ားသည္ နီးရာကမ္းေဘး သက္ေဘးလြတ္ေအာင္ ခိုလံွဳခဲ့ရသည္။ ယင္းတို႔ အား မင္းႏွင့္တကြ ျပည္သူတို႔က လိုေလးေသးမရွိေအာင္ ျပဳစု ေစာင့္ေရွာက္ ကူညီခဲ့သည္ သာမက၊ အေျခခ်ေနႏိုင္ ေအာင္ လယ္ေျမေပးကာ ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သည္။

ဤသို႔ျဖင့္ ေအ ဒီ ၇၀၀ ေက်ာ္မွစ၍ အေရအတြက္ မနည္းလွေသာ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ေရာက္ရွိလာသူ သေဘၤာသား အာရပ္မူဆလင္မ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္၌ အေျခစိုက္ေနထိုင္ရင္း - ေဒသခံ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ အိမ္ေထာင္ သားေမြး ျပဳလာၾကသည္။ ယင္းတို႔၏ ဇနီးမယားမ်ားအား အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ သြတ္သြင္းၿပီး ယင္းတို႔၏ သားသမီး၊ ေျမးျမစ္တီကၽြတ္ တို႔မွာ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ တနည္းအားျဖင့္ ေနာင္တြင္ ရိုဟင္ဂ်ာ ဟု ေခၚထြင္မည့္ လူမ်ိဳးမ်ား၏ မ်ိဳးဆက္စသည္ ရခိုင္ျပည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ေအဒီ ၇၀၀ ေက်ာ္မွစ၍ စတင္ေပၚ ေပါက္ အေျခစိုက္ လာခဲ့ေလသည္။

ပါရွန္ႏွင့္ အာရပ္ ကုန္သည္တို႔မွာ ပင္လယ္ ေရေၾကာင္း ကူးလူး သြားလာရင္း အခ်က္အခ်ာ က်ေသာ ေဒသမ်ားႏွင့္ ကမ္း သာယာ အရပ္မ်ားတြင္ ေရာင္း၀ယ္ေရး စခန္းမ်ား ျပဳလုပ္ကာ အေျခခ် ေနထိုင္ လာခဲ့သည္။ အလားတူ ရခိုင္ျပည္ အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ေရာင္း၀ယ္ေရး စခန္းမ်ား၌လည္း ပါရွန္ႏွင့္ အာရပ္ ကုန္သည္ တို႔သည္ အေျခခ် ေနထိုင္ခဲ့သည္။၉ ထို႔ ျပင္ ရခိုင္ ကမ္းရိုးတန္းႏွင့္ ျမန္မာ့ ပင္လယ္ ကမ္းရိုးတန္း တေလွ်ာက္ အစၥလာမ္ ဘာသာ ဒါရ္ဂါ (ေခၚ) သူေတာ္စင္ မ်ား၏ ဂူဗိမာန္မ်ားက သေဘၤာသားမ်ား၊ ကုန္သည္မ်ား အျပင္ သူေတာ္စင္တို႔ကလည္း ေရာေႏွာ၀င္ေရာက္ ေနထိုင္လာခဲ့ ေၾကာင္း သက္ေသခံေနသည္။၁၀

ဥေရာပ လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ ဗဲေတမာ (Varthema)၊ ဘာဘ႔ို(စ) (Barbose)၊ ဆီဇာ ဖဲဒရိဒ္ (Caesar Frederide)၊ ရဲလ(ဖ) ဖီတ္(ရွ) (Ralph Fitch) ႏွင့္ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳးမ်ား၏ ေရးသားခ်က္မ်ားအရ ဘဂၤလားကမ္းေျခေဒသမ်ားတြင္ မူဆလင္ကုန္သည္ အေျမာက္အျမား အေျခစိုက္ေနထိုင္လ်က္ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ အမ်ားအားျဖင့္ အာရပ္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္ၾက ေၾကာင္း၊ မူဆလင္မ်ားက စစ္တေကာင္းကို သိမ္းသြင္းႏိုင္ခဲ့ေသာ ေအဒီ ၁၃၃၈ - ခု မတိုင္မီကပင္ မူဆလင္ေျမာက္ ျမားစြာတို႔သည္ စစ္တေကာင္းႏွင့္ ရခိုင္ကမ္းရိုးတန္းအထိ ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားသည္ကို ေတြ႔ရွိ ရပါသည္။၁၁

သို႔ျဖစ္ရာ သမိုင္းသုေတသီပညာရွင္မ်ား၏ ေရးသားျပဳစုထားေသာ မွတ္တမ္းမ်ားအရ အစၥလာမ္ဘာသာသည္ ရခိုင္ ျပည္အပါအ၀င္ ျမန္မာႏိုင္ငံသို႔ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ၁၂၀၀ ခန္႔မွစ၍ ေရာက္ရွိ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့ၾက ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ အေစာဦးေရာက္လာသူမ်ားမွာ အာရပ္၊ မိုးႏွင့္ ပါရွန္လူမ်ိဳးျဖစ္ၾကသည္။ ယင္းတို႔သည္ မိမိတို႔ ၏ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ေက်းမႈထံုးစံ၊ အစၥလာမ္ဘာသာအယူ၀ါဒ၊ က်င့္စဥ္တို႔ႏွင့္အတူ ေဒသခံမ်ားႏွင့္ေရာေႏွာေပါင္းသင္း အေျခစိုက္ေနထိုင္လာခဲ့ေသာ ေအဒီ ၇၀၀ ေက်ာ္မွစ၍ ႏွစ္ေပါင္း ၇၀၀ ေက်ာ္အတြင္း ေဒသခံအယူအဆ အေလ့အထ တို႔ပါ ေရာေႏွာပါ၀င္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈသစ္တစ္ရပ္ကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္လာခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ျဖင့္ ေအဒီ ၁၄ - ရာစု မတိုင္ မီကစ၍ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းၾကားတြင္ ဦးေရမနည္းလွေသာ ခိုင္မာေတာင့္တင္းသည့္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္သည္ ရခိုင္ျပည္၌ ေပၚထြန္းလာခဲ့သည္။


ေအဒီ ၁၅ - ရာစုသို႔ ေရာက္ေသာအခါ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္မ်ား အလံုးအရင္းျဖင့္ ၀င္ေရာက္လာရန္ အေၾကာင္းတရား က ဖန္တီးလာသည္။ ယင္းမွာ အင္း၀ မင္းေခါင္၏ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္ဘုရင္ နရမိတ္လွသည္ ဘဂၤလား ေဂါ့ဘု ရင္ထံ ခိုလံွဳခဲ့သည္။ ၄င္းသည္ ေဂ့ါတြင္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၄ - ႏွစ္ ေနထိုင္ခဲ့ရၿပီး၊ ေဂါ့ ဆုလ္တန္၏ စစ္သည္ အကူအညီျဖင့္ ရခိုင္ထီးနန္းကို ျပန္လည္ ဆက္ခံႏိုင္ခဲ့သည္။ ေဂါ့ဘုရင္ မူဟာမတ္ ရွားသည္ ၁၄၂၉ - ခုႏွစ္တြင္ စစ္သူႀကီး ၀လီခန္ ဦး စီးေသာ စစ္သည္အင္အား ေသာင္းေက်ာ္ကိုလည္းေကာင္း၊ ၁၄၃၀ - ခုႏွစ္တြင္ စစ္သူႀကီး စန္ဒီခန္ ဦးစီးေသာ ထိုထက္ မ်ားျပားေသာ စစ္သည္အင္အားရွိသည့္ စစ္တပ္ကိုလည္းေကာင္း ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ဤစစ္သည္မ်ားသည္ နရမိတ္လွ အား ရခိုင္ထီးနန္းကို ျပန္လည္ရယူေစခဲ့ၿပီး - ဘဂၤလားသို႔ ျပန္သြားျခင္းမျပဳဘဲ၊ ေျမာက္ဦးတ၀ိုက္တြင္ အေျခစိုက္ ေန ထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတို႔အား ရခိုင္ဘုရင္ ရာထူးႀကီးငယ္ေပးကာ မင္းမွဴးထမ္းေစခဲ့သည္။ ဤစစ္သည္မ်ားမွာ အမ်ားအားျဖင့္ တူရကီမ်ိဳးႏြယ္မ်ား၊ ပါရွန္မ်ားႏွင့္ အာဖဂန္ ပထန္လူမ်ိဳး မူဆလင္ဘာသာ၀င္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။


ရခိုင္ဘုရင္ နရမိတ္လွသည္ ေဂ့ါဘုရင္ ဆုလ္တန္၏ စစ္သည္အကူအညီျဖင့္ ဘုရင္ျပန္ျဖစ္လာၿပီး ၁၄၃၀ - ခုႏွစ္တြင္ ေျမာက္ဦးၿမိဳ႕ကို တည္ေထာင္သည္။ “ပါရွန္ဘာသာစကားကို ရံုးသံုးဘာသာအျဖစ္ ျပ႒ာန္းလိုက္သည္။” ကလီမာ ပါေသာ ဒဂၤါးမ်ားကိုသြန္လုပ္ အသံုးျပဳလာရသည္။ ၄င္းအပါအ၀င္ ေနာင္ဆက္ခံေသာ မင္းအမ်ားအျပားမွာ မူလ သကၠတ၊ ပါဠိ အမည္မ်ားအျပင္ မူဆလင္ ဘြဲ႕အမည္မ်ားကို ခံယူခဲ့သည္။ နန္းတြင္းစီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ႏွင့္ နန္းခန္းနန္း နား တို႔မွာ ေဒလီႏွင့္ ေဂ့ါရွိ မူဆလင္ ပံုစံအတိုင္း ေျပာင္းလဲလိုက္သည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ရခိုင္ဘုရင္အေနျဖင့္ အဆိုပါအ တြက္ အတတ္ပညာရွင္မ်ား၊ အသိပညာရွင္မ်ား၊ တရားသူႀကီးမ်ား၊ ပညာရွိအမတ္မ်ား၊ အႏုဗိသုကာ ပညာရွင္မ်ား၊ လက္မႈပညာရွင္မ်ား လိုအပ္လာသည္။ သို႔ေၾကာင့္ ဘဂၤလားမွ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ မူဆလင္ တတ္သိပညာရွင္မ်ား ႏွင့္ လက္မႈပညာရွင္တို႔မွာ ေတာ္ရာတန္ရာ ရာထူးရာခံမ်ားျဖင့္ ခ်ီျမွင့္ျခင္းခံရကာ အေျခခ်ေနထုိင္ လာၾကသည္။

သမိုင္းပါရဂူ ေဒါက္တာ ေအနာမုလ္ေဟာက္ႏွင့္ သုေတသီ အဗၺဒူလ္ေကာ္ရိမ္ တို႔၏ အဆိုအရ - မင္းေစာမြန္ (နရမိတ္ လွ) ရခိုင္ထီးနန္း ျပန္လည္ရရွိသည္ေန႔မွစ၍ ၀န္ႀကီးမ်ား၊ မွဴးမတ္ဗိုလ္ပါမ်ား၊ သမားေတာ္မ်ား၊ တရားသူႀကီးမ်ား၊ စစ္သည္မ်ား၊ ကုန္သည္မ်ား၊ ေစ်းသည္မ်ား၊ အလုပ္သမားမ်ား စသည္ျဖင့္ ေျမာက္ျမားစြာေသာ မူဆလင္ မင္းမွဴးထမ္း တို႔သည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ၀င္ေရာက္လာၿပီး ကာလၾကာေသာအခါ သာမန္အရပ္သားမ်ားၾကား စိမ့္၀င္သြားေလေၾကာင္း ဆိုထားပါသည္။၁၂

စစ္တေကာင္းကို မူဆလင္တို႔က ၁၃၃၈ - ခုႏွစ္မွ ၁၅၃၈ - ခုႏွစ္ထိ ထိန္းသိမ္းႏိုင္ခဲ့ၿပီး၊ ၁၅၃၈ - ခုႏွစ္မွ ၁၆၆၆ - ခုႏွစ္ ထိ စစ္တေကာင္းသည္ ရခိုင္ပိုင္နက္ျဖစ္ခဲ့ျပန္သည္။ ဤႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀ ေက်ာ္ ကာလအတြင္း စစ္တေကာင္းႏွင့္ ေျမာက္ဦးေနျပည္ေတာ္သည္ အိမ္ဦးႏွင့္ ၾကမ္းျပင္အလား ျဖစ္ခဲ့ရေလသည္။ စီးပြါးကုန္သြယ္မႈမွအစ တစ္ဖက္ႏွင့္ တစ္ဖက္၊ တစ္နယ္ႏွင့္တစ္နယ္ ဥဒဟို သြားလာမႈမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဤအေတာ္အတြင္း မူဆလင္ ေျမာက္မ်ားစြာတို႔သည္ စစ္တ ေကာင္းမွ ရခိုင္ေဒသအႏွံ႔သို႔ ျပန္႔ႏွံ႕ေနထိုင္လာၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ မင္းေနျပည္ေတာ္ျဖစ္ေသာ ေျမာက္ဦးသို႔ လာေရာက္ အေျခစိုက္လာသည္။ နန္းတြင္းနန္းျပင္တြင္ မူဆလင္တို႕ၾသဇာ တိုးပြားလာသည္။၁၃

ရခိုင္ျပည္ရွိ အာရပ္၊ ပါရွန္၊ ပထန္တို႔ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းလာခဲ့ေသာ မူဆလင္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတြင္ စစ္တေကာင္းမူဆလင္ တို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈမ်ား ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္လာသည္။

ေအဒီ ၁၆ - ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွ ၁၇ - ရာစု အလယ္ပိုင္းကာလသည္ ဘဂၤလားတြင္ ႏိုင္ငံေရးမတည္မၿငိမ္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ ကာလျဖစ္သည္။ အာဖဂန္ ပထန္တို႔၏ၾသဇာ တစတစ ယုတ္ေလ်ာ့လာၿပီး၊ မဂိုတို႔၏ၾသဇာ တျဖည္းျဖည္း ႀကီးထြားလာ သည္။ ယင္းေၾကာင့္ ဘဂၤလားရွိ ပထန္ တတ္သိပညာရွင္မ်ားႏွင့္ မင္းမွဴးထမ္း ေျမာက္ျမားစြာတို႔မွာ အေရွ႕ဖက္သို႔ ထိမ္းေရွာင္လာေလသည္။ ယင္းတို႔အနက္မွ အခ်ိဳ႕မွာ ေျမာက္ဦးေနျပည္ေတာ္သို႔ လာေရာက္ခိုလွံဳကာ အေရးႀကီး ေသာ ရာထူးမ်ားတြင္ ၀င္ေရာက္ ခစားလာသည္။၁၄ ထို႔ျပင္ ဘဂၤလားအား မဂိုအင္ပါယာသို႔ သိမ္းသြင္းလိုက္ေသာအခါ ေဂ့ါစစ္သည္မ်ားႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားစြာတို႔မွာ စစ္ေဘးဒဏ္ေၾကာင့္ ထြက္ေျပးထိမ္းေရွာင္လာရင္း ရခိုင္ပိုင္နယ္ ေျမမ်ားသို႔ ၀င္ေရာက္ခိုလံွဳ ေနထိုင္လာခဲ့ၾကသည္။ ယင္းေၾကာင့္ ၁၇ - ရာစု အေစာပိုင္းတြင္ ရခိုင္ျပည္ မူဆလင္ဦးေရ ပိုမိုတိုးပြါးလာကာ အစၥလာမ္ဘာသာႏွင့္ မူဆလင္ယဥ္ေက်းမႈသည္လည္း ပိုမိုထြန္းကားလာခဲ့သည္။


ရခုိင္ျပည္တြင္ မူဆလင္အင္အား တိုးပြါးလာေစေသာ အျခားအေၾကာင္းတစ္ရပ္မွာ ၁၇ - ရာစုတြင္ ဘဂၤလားပင္လယ္ ေအာ္ အေရွ႕ပိုင္းသို႔ ေပၚတူဂီမ်ား ၀င္ေရာက္လာျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ၁၇ - ရာစု အေစာပိုင္းကာလမွစ၍ ေပၚတူဂီ တို႔ သည္ ဘဂၤလားႏွင့္ ရခိုင္ကမ္းေျခသို႔ ေရာက္ရွိေနၿပီးျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က ေပၚတူဂီတို႔သည္ ေရေၾကာင္းအတတ္ပညာ၊ ေခတ္မီလက္နက္ပညာ ႏွင့္ ခံတပ္တည္ေဆာက္မႈ အတတ္ပညာတို႔ကို ပို၍ ကၽြမ္းက်င္စြာ တတ္ေျမာက္ၾကသည္။ ရခိုင္တို႔က ေပၚတူဂီတို႔အား ကုန္ကူးခြင့္ ေပးျခင္းအားျဖင့္ မိမိတို႔အက်ိဳး ျဖစ္ထြန္းလိမ့္မည္ဟု ျမင္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယင္းတို႔အား ကုန္ကူးခြင့္ႏွင့္ သေဘၤာမ်ား ရပ္နားေဆာက္လုပ္ခြင့္ကို ေပးခဲ့သည္။ ေပၚတူဂီတို႔၏ အဓိက စီးပြါးေရး လုပ္ငန္းမွာ ကၽြန္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးပင္ျဖစ္သည္။ ရခိုင္တို႔သည္ ေပၚတူဂီတို႔ႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး၊ စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္ အင္ အား ယုတ္ေလ်ာ့ေနေသာ ဘဂၤလားတြင္ ပင္လယ္ဓါးျပတိုက္လုပ္ငန္းကို စတင္ေတာ့သည္။ ဓါးျပတိုက္သည္ဆိုရာ၌ ဥစၥာပစၥည္းကို တိုက္ယူရံုသာ မဟုတ္ဘဲ၊ ေတြ႕ရာလူတိုင္း လက္ရဖမ္းဆီး ခ်ဳပ္ေႏွာင္ သယ္ေဆာင္ယူလာကာ လူ႔သ မိုင္းတြင္ အရက္စက္ဆံုး၊ အဆိုး၀ါးဆံုး၊ ယုတ္မာဆံုးေသာ ကၽြန္ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရး ျပဳလုပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဖမ္း ဆီးရမိေသာ ကၽြန္မ်ားအနက္ အတတ္ပညာရွင္မ်ား၊ လက္မႈပညာရွင္မ်ားကို ရခိုင္ဘုရင္အားေပးကမ္းၿပီး၊ က်န္ကၽြန္မ်ား ကို ကၽြန္ေဈးကြက္တြင္ ေရာင္းခ်သည္။ သို႔တည္းမဟုတ္ ရခိုင္နယ္မ်ားတြင္ အတင္းအဓၶမ အေျခခ်ေနထိုင္ေစကာ လယ္ယာစိုက္ခင္း၊ ပ်ိဳးခင္းမ်ားတြင္ ကိုင္းေစသည္။၁၅ ယင္းသို႔ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာခဲ့ရာတြင္ ဟိႏၵဴလူမ်ိဳးမ်ားအျပင္ မူဆလင္မ်ားလည္း မ်ားစြာပါ၀င္ခဲ့သည္။ ဆယိဒ္စစ္စစ္မ်ား၊ ဆယိဒ္အႏြယ္ဖြားမ်ားလည္း ပါ၀င္ခဲ့သည္ဟု ၁၇ - ရာစု၏ ထင္ရွားေသာ သမိုင္းသုေတသီ တစ္ဦးလည္းျဖစ္၍ ေပၚတူဂီ၊ ေမာဂ္တို႔ ေသာင္းက်န္းမႈကို မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕ျဖစ္ေသာ ရွီဟာဘ္အြဒၵိန္း တာလီရွ္ (Shihabuddin Talish) က ဆိုထားသည္။၁၆ စယိဒ္ဆိုသည္မွာ တမန္ေတာ္ မူဟာမတ္ (စြ)၏ အမ်ိဳးအႏြယ္မ်ားမွ ဆင္းသက္လာသူမ်ားကို ေခၚဆိုသည္။၁၇

ယင္းသို႔ ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာသူမ်ားေၾကာင့္ ရခိုင္နယ္တြင္ မူဆလင္ဦးေရ တိုးပြါးလာခဲ့သည္။ ၿဗိတိသွ်လူမ်ိဳး ဖဲယား က-ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာေသာ မူဆလင္ဦးေရသည္ ရခိုင္ျပည္လူဦးေရ၏ ၁၅ % ခန္႔ ရွိလိမ့္မည္ဟု ခန္႔မွန္းခဲ့သည္။၁၈


ရခိုင္ျပည္တြင္ ျပင္ပမွ ေရာက္လာေသာ မူဆလင္ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ယင္းတို႔၏ သားမယားမ်ားသာ အစၥလာမ္ ဘာသာကို ကိုးကြယ္ေနသည္ မဟုတ္ဘဲ၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာ၀င္ အခ်ိဳ႕လည္း အစၥလာမ္ ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္း လာၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ဗုဒၶဘာသာကို အစဥ္တစိုက္ ကိုးကြယ္ေနၾကၿပီးသူမ်ားလည္း အစၥလာမ္သို႔ ကူးေျပာင္းကိုးကြယ္မႈမ်ား ရွိခဲ့သည္။ ဤအ ေၾကာင္းကို ရခိုင္မဟာရာဇ၀င္ ဇာတ္ေတာ္ႀကီးတြင္ “သကၠရာဇ္ ၈၈၇ ခုႏွစ္ ကိုးဆက္ေျမွာက္ေသာ ဇယတၱ မင္းေစာမြန္ လက္ထက္၌ ရုမ္ ပါသွ်ားမင္း၏ သန္အမတ္ႀကီး ကာဒီ၊ မူသွ်ာ၊ ေဟာ္ႏုမ်ာတို႕သည္ ႏိုင္ငံေတာ္၌ မဟာမတ္ဒန္ သာသနာ စည္ပင္ ျပန္႔ေျပာေစျခင္းငွါ၊ ပူလီေက်ာင္းတို႔သည္ ၿမိဳ႕ေတာ္၌ အျပန္႔အႏွန္႔ တည္ေဆာက္လုပ္ၾက၍ ၿမိဳ႕ေတာ္တြင္ သူအေပါင္းတို႔အား ေဟာေျပာျပသလ်က္ ေန႔စဥ္မျပတ္ ျပဳလုပ္ေတာ္မူေလသည္။ ထိုအခါ အခ်ိဳ႕ေသာ ဗုဒၶဘာသာ လူမ်ိဳးတို႔ သည္ ယုန္ၾကည္လ်က္ ၄င္းဘာသာ၌၀င္၍ ၄င္းတရားကို ေဆာံတည္လွ်က္ ျဖစ္ရွိၾကေလသည္။ သို႔ႏွင့္ မဟာမတ္ဒန္ လူမ်ိဳးတို႕သည္ ႏိုင္ငန္ေတာ္၌ ဖုန္းလႊန္းစိုးမိုးလ်က္ ျပန္႔ႏွန္႔စြာ ျဖစ္္ ရွိေလသည္။ ဘုရင္မင္းျမတ္ ကိုလည္း လက္ေဆာင္ ပန္နာပို႔ဆက္လွ်က္ ဘုရင္မင္းအား ၄င္းသန္အမတ္ႀကီးတို႔ကို မ်ားေသာအားျဖင့္ မိတၱာ သက္၀င္လ်က္ ျဖစ္ရွိေလသည္။” ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

၁၅ - ရာစုတြင္ မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶဘာသာ ရခိုင္တို႔မွာ အစၥလာမ္ဘာသာကို ကိုးကြယ္၍ မူဆလင္မ်ားျဖစ္ၾကေၾကာင္း ဦး ၾကည္က “ျမန္မာရာဇ၀င္ သိမွတ္ဘြယ္ရာ အျဖာျဖာ” စာအုပ္တြင္ ေရးသားခဲ့ေပသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၀င္ေဟာင္း သတင္းစာဆရာ ဦးလွထြန္းျဖဴကလည္း - ဗုဒၶဘာသာ၀င္အခ်ိဳ႕ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းခဲ့ၾကေၾကာင္း “ေအာင္ ပန္းႀကီးေငြ စကားရည္လုပြဲ” စာအုပ္တြင္ အတည္ျပဳေဖာ္ျပထားသည္။

ထိုစဥ္က ရခိုင္ျပည္ အေလ့အထတစ္ခုမွာ ႏိုင္ငံျခားက လာသူမ်ားကလည္း ဆႏၵရွိလွ်င္ ရခိုင္ျပည္သူမ်ားႏွင့္ လက္ထပ္ ထိမ္းျမားႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ ရခိုင္ျပည္မွ ထြက္သြားေသာအခါ သားမယားမ်ားကို ေခၚေဆာင္သြားခြင့္ မရွိခဲ့ေခ်။ သို႔ေၾကာင့္ ဥေရာပသားတို႔သည္ ၄င္းတို႔၏ ရခိုင္ဇနီးမယားႏွင့္ သားသမီးမ်ားကို ရခိုင္ျပည္၌ ခ်န္ထားပါက အစၥလာမ္ ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းသြားမည္ဟု စိုးရိမ္၍ ခိုးယူေခၚေဆာင္သြားခဲ့ေသာ အမႈကိစၥမ်ားစြာ ေပၚခဲ့ေၾကာင္း - ဒတ္(ခ်) မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေတြ႕ရသည္။ သို႔ေၾကာင့္ အျခားဘာသာမ်ားမွ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းကိုးကြယ္သူမ်ား လည္း ရခိုင္ျပည္တြင္ မနည္းလွေပ။


မူဆလင္တို႔၏ အလြန္ အေရးႀကီးေသာ ရခိုင္ျပည္ႏွင့္ ယွက္ႏြယ္သည့္ ဇာတ္လမ္းတကြက္ ရွိပါေသးသည္။ ယင္းသည္ ကား မဂို အိမ္ေရွ႕မင္းသား ရွားရႈဇားသည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ေရာက္ရွိလာျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ေအဒီ ၁၆၆၀ တြင္ အိႏိၵယျပည္ ၌ ရွားဂ်ဟန္ဘုရင္ ကြယ္လြန္ခဲ့ရာ သားေတာ္ ရွားရႈဇားသည္ ေနာင္ေတာ္ ၾသရန္ဂဇစ္ ႏွင့္ နန္းလုခဲ့ရာ အေရးနိမ့္သ ျဖင့္ ရခိုင္ဘုရင္ စႏၵသုဓမၼမင္း (၁၆၅၂ - ၁၆၈၄) ထံ အကူအညီေတာင္း ခို၀င္လာသည္။ စႏၵသုဓမၼမင္း အား ကတိမ တည္ ဟုဆိုကာ ရွားရႈဇား ပုန္ကန္ခဲ့ရာ ရွားရႈဇား က်ဆံုးခဲ့သည္။ ၄င္းႏွင့္ပါလာေသာ အေႁခြအရံ ကမန္ (ေလးသည္ ေတာ္) တို႔အား ရခိုင္ဘုရင္ ကိုယ္ရံေတာ္အျဖစ္ ခန္႔ထားခဲ့သည္။ ထိုစဥ္ကစ၍ ကမန္မူဆလင္ဟု ရခိုင္ျပည္တြင္ တည္ရွိ လာသည္။ ရွားရႈဇားႏွင့္အတူ ကမန္ေလးသည္ေတာ္ သံုးေထာင္ေက်ာ္ ပါရွိခဲ့သည္ဟု အခ်ိဳ႕သမိုင္းဆရာမ်ားက ဆိုပါ သည္။ ေနာင္ဘဂၤလားႏွင့္ အိႏိၵယတို႔မွလည္း ေလးသည္ေတာ္ အမ်ားအျပားအျပင္၊ အိႏိၵယေတာင္ပိုင္းမွလည္း စစ္သည္အေျမာက္အျမား ကိုယ္ရံေတာ္တပ္တြင္ အမွဴးထမ္းလာခဲ့သည္။ ၁၆၈၅ - ခုႏွစ္တြင္ နန္းတြင္းကိုယ္ရံေတာ္ တပ္သားအင္အား ေလးေသာင္းေက်ာ္ ရွိခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။၁၈ မင္းဘာႀကီးလက္ထက္ ကမန္သူရဲေကာင္း ၅ ေသာင္း ေက်ာ္ခဲ့ဟု ေစာမဲက်ီ စာအုပ္တြင္ အရွင္ ဥကၠံက ေဖၚျပခဲ့သည္။


သို႔ျဖစ္ရာ ၁၇ - ရာစု ရခိုင္ျပည္တြင္ -

(၁) သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ေၾကာင့္ ေရာက္ရွိလာရေသာ အာရပ္မူဆလင္မ်ား၊

(၂) ကူးသန္းေရာင္း၀ယ္ေရးေၾကာင့္ ေရာက္ရွိေနထိုင္ အေျခစိုက္လာေသာ အာရပ္၊ ပါရွန္ကုန္သည္မ်ား၊

(၃) ရခုိင္ဘုရင္ နရမိတ္လွ၏ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္အရ ေဂါ့ဘုရင္၏ စစ္သည္အကူအညီအျဖစ္ ေရာက္ရွိလာၿပီး၊ နရ မိတ္လွအား နန္းတင္ေပးခဲ့ေသာ တူရကီ၊ ပါထန္၊ ပါရွန္ စစ္သည္ေတာ္မ်ား၊

(၄) ရခိုင္ျပည္၏ စီရင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္အတြက္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္၍ ဖိတ္ေခၚ၊ ေခၚယူခဲ့သျဖင့္ လာေရာက္မင္းမွဴးထမ္းခဲ့သူမ်ား၊

(၅) ဘဂၤလား ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ စစ္ေရးအေျခအေနအရ မေနႏိုင္ဘဲ ရခိုင္ျပည္ထဲသို႔ ခိုလံႈလာသူမ်ား၊

(၆) ေပၚတူဂီ-ေမာဂ္တို႔က ဖမ္းဆီးေခၚေဆာင္လာေသာ ဘဂၤါလီလူမ်ိဳးမ်ား၊

(၇) ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္၊ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ တို႔မွ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္းလာသူမ်ား၊

(၈) ကိုယ္ရံေတာ္တပ္မ်ား အစရွိသည့္ အရပ္ေဒသမ်ိဳးစံုမွလာေသာ လူမ်ိဳး အမ်ိဳးမ်ိဳးတို႔သည္ ေဒသတစ္ခုတည္း

သို႔ တစ္ဦးခ်င္း၊ ႏွစ္ဦးခ်င္းမွစ အုပ္စုလိုက္လည္းေကာင္း၊ အလံုးအရင္းျဖင့္လည္းေကာင္း ရာစုေပါင္းဆယ္ေက်ာ္ တစတစ အေျခစိုက္ ေနထိုင္လာခဲ့သည္။ ယင္းသို႔ အေျခစိုက္ ေနထိုင္လာရင္း၊ ယင္းတို႔ အသီးသီးတို႔၏ ကိုယ္ပိုင္ယဥ္ ေက်းမႈ၊ ဓေလ့ထံုးစံ၊ အစၥလာမ္ဘာသာ၀ါဒႏွင့္ က်င့္စဥ္တို႔ႏွင့္အတူ ေဒသခံတို႔၏ ထံုးဓေလ့မ်ားကိုပါ ေရာေႏွာၿပီး၊ ရခိုင္ ျပည္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတြင္ ယဥ္ေက်းမႈသစ္တစ္ရပ္ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္လာခဲ့ၿပီး မ်ိဳးဆက္သစ္တစ္ရပ္ကို ေပၚထြန္းေစခဲ့ သည္။ ယင္းတို႔ “ရိုဟင္” ဟုေခၚေသာ ရခိုင္ျပည္တြင္ ေနထိုင္သူမ်ားျဖစ္သျဖင့္ “ရိုဟင္ဂ်ာ” (ရိုဟင္သား)ဟု ေခၚထြင္ လာခဲ့သည္။

မူဆလင္ ယဥ္ေက်းမႈ၏ အက်ိဳးဆက္မ်ားေၾကာင့္ ရခိုင္လူမ်ိဳးတို႔၏ ယဥ္ေက်းမႈမွာလည္း တစတစ တိုးတက္လာခဲ့ေပ သည္။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ပယ္၌လည္းေကာင္း၊ စစ္ဖက္၌လည္းေကာင္း တိုးတက္မႈမ်ား အဆင့္ဆင့္ ျဖစ္ထြန္းခဲ့ေပသည္။


သို႔ျဖစ္ရာ ရိုးမတဖက္ေက်ာ္မွ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ားက ရခိုင္ျပည္ကို က်ဴးေက်ာ္တိုက္ခိုက္ သိမ္းပိုက္ခဲ့ေသာ ၁၇၈၅ - ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ရခိုင္ျပည္တြင္ အစၥလာမ္ဘာသာ၀င္ မူဆလင္လူမ်ိဳးေပါင္း သိန္းႏွင့္ခ်ီၿပီး ရာစုႏွစ္မ်ားစြာကတည္းကပင္ အေျခစိုက္ေနထိုင္လာခဲ့ၿပီး၊ ဗမာတို႔ထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ တိုးတက္သစ္လြင္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈကို ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ လာခဲ့ေၾကာင္း ခိုင္လံုေသာ ျပည္တြင္းျပည္ပ သမိုင္းမွတ္တမ္း အေထာက္အထားမ်ားက သက္ေသထူလ်က္ ရွိေနပါ သည္။

၁၇၈၅ - ခုႏွစ္မွ ၁၈၂၄ - ခုႏွစ္ထိ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) နီးပါးသာ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ ဗမာၿမိဳ႕၀န္ လက္ထက္တြင္ လူေပါင္း ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ ေသၿပီး၊ ႏိုင္င့ံဦးေရ၏ တ၀က္ေက်ာ္တို႔မွာ စစ္တေကာင္းနယ္သို႔ တိမ္းေရွာင္ခဲ့ရသည္။ တတ္သိပညာရွင္ သံုးေသာင္းေက်ာ္ အပါအ၀င္ လက္ရဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္သြားေလသူ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ေလသည္။ ထို႕အျပင္ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း ျမန္မာျပည္မသို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ လူေတာင္းခံမႈမ်ားေၾကာင့္ ျပည္မသို႔ ေပးပို႔ခဲ့ရသည္မ်ားအျပင္ စစ္တေကာင္း နယ္သို႔ ထပ္မံ တိမ္းေရွာင္သြားရသူမ်ားလည္း မနည္းလွေပ။ အဂၤလိပ္တို႔ ရခိုင္ျပည္ကို သိမ္းယူစဥ္က ၁၈၂၄ - ခုႏွစ္ တြင္ ရခိုင္ျပည္၌ လူဦးေရ အနည္းမွ်သာ က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ ရ ႏၱပိုစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုၿပီးေနာက္ လအနည္းငယ္အၾကာ ၁၈၂၅ - ခု ဇူလိုင္လ (၂၁) ရက္ေန႔ အစီရင္ခံခဲ့ေသာ ၿဗိတိသွ်တပ္မွဴး ေရာဘတ္ဆန္၏ အစီရင္ခံစာအရ ၁၈၂၅ - ခုႏွစ္တြင္ ရခိုင္ ျပည္ လူဦးေရသည္ တသိန္းခန္႔သာရွိခဲ့ေၾကာင္း ေမာဂ္ (ရခိုင္) ၆၀ ၀၀၀၊ မူဆလင္ ၃၀ ၀၀၀ ခန္႔ႏွင့္ ဗမာႏွင့္ အျခား ၁၀ ၀၀၀ ခန္႔ ျဖစ္ေၾကာင္း အစီရင္ခံခဲ့သည္။၁၉ ႏွစ္ေပါင္း ၄၀ အတြင္း စိတ္တိုင္းက် ဖိႏွိပ္ခ်ဴပ္ခ်ယ္ၿပီး၊ ရခိုင္ျပည္ ယဥ္ ေက်းမႈ အေဆာက္အအံုႀကီး တစ္ခုလံုးကို ပ်က္စီးေစၿပီး၊ ၾကက္ပ်ံမက် စည္ကားခဲ့ေသာ ရခိုင္ျပည္ကို တစျပင္ျဖစ္ ေအာင္ ဖန္တီးခဲ့ေသာ ဗမာေလးၿမိဳ႕၀န္ေခတ္ ကုန္ဆံုးခ်ိန္တြင္ မူဆလင္ဦးေရ သံုးေသာင္းေက်ာ္ရွိလွ်င္ ယင္းမတိုင္မီ မည္မွ်ရွိခဲ့မည္ကို ခန္႕မွန္းႏိုင္ေပသည္။

သို႔ျဖစ္၍ လူ႔သမိုင္းသည္ ေဖ်ာက္ဖ်က္၍ မရႏိုင္စေကာင္းေသာ အမွန္အျဖစ္အပ်က္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သမိုင္းအ ေၾကာင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ရန္ ႀကိဳးစားေနၾကေသာ ကိုေရႊရခိုင္ ပညာတတ္အမည္ခံ၊ သုေတသီအမည္ခံတို႔ ၀ါဒျဖန္႕မႈမ်ား သည္ ရခိုင္ျပည္၏ တိုးတက္မႈကို ပို၍ ေနာက္ျပန္ဆြဲေစမည့္ လုပ္ငန္းမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ႏွစ္ေပါင္း ၁၂၀၀ ခန္႔မွစ၍ ရခိုင္ ျပည္၌ အေျခစိုက္ေနထိုင္လာခဲ့သူမ်ားအား လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၀၀ ခန္႔မွ က်ဴးေက်ာ္ေရာက္ရွိလာသူ ဗမာမ်ားက ႏိုင္ငံျခားသားဟု ေျပာဆိုေနျခင္းမ်ားမွာ မည္မွ်ယုတၱိတန္ႏိုင္သည္ကို စဥ္စားႏိုင္ေပသည္။ ရခိုင္ျပည္သည္ ရခိုင္ႏွင့္ ရိုဟင္ဂ်ာအပါအ၀င္ ၿမိဳ၊ သက္၊ ဒိုင္းနက္၊ ခမီ၊ ခ်င္း စသည္ သမိုင္းအစဥ္ အဆက္ ေနထိုင္လာခဲ့သူမ်ား စုေပါင္း ပိုင္ဆိုင္ၾကၿပီး ဤလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ရခိုင္ျပည္၏ အရွင္သခင္ ျဖစ္ၾကသည္။

ေနာက္မွေရာက္လာေသာ ေရႊၾကာပင္ ဗမာတို႔မွာ ဖြဲလွမ္းခိုက္ ဖ်ာခင္းကာ စိုးမိုးသူဘ၀ ေရာက္ေသာ္လည္း ယင္းတို႔ သည္ ရခိုင္ျပည္ သမိုင္းစဥ္ဆက္ ေနထုိင္လာခဲ့သူမ်ား မဟုတ္ေပ။ ၁၇၈၅ မွ ၁၈၂၄ အထိ ႏွစ္ေပါင္း (၄၀) အတြင္း ရခုိင္ျပည္အား က်ဴးေက်ာ္သိမ္းပိုက္ကာ တစျပင္ျဖစ္ေစခဲ့ၿပီး၊ ၁၉၄၈ မွ ယေန႔အထိ ႏွစ္ေပါင္း (၆၀) ေက်ာ္ အတြင္း ရခိုင္ျပည္အား ခရုဆံကၽြတ္ဘ၀သို႔ ေအာင္ျမင္စြာ ေရာက္ေစခဲ့ပါသည္။

သို႔ပင္ျဖစ္ေသာ္ငွါးလည္း မ်ားစြာေသာ ယေန႔ရခုိင္ျပည္သူတို႔မွာ လက္ပိုက္ၾကည့္ေနရံုသာမက ၾကည္ျဖဴေနၾကသူမ်ား လည္း မနည္းလွေပ။ ရခိုင္ေျမေပၚ ရခိုင္ေျမေအာက္ ရခိုင္ျပည္သူတို႔ကသာ ပိုင္ဆိုင္သည့္ သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ ေရထြက္ပစၥည္းမ်ား၊ ေရနံ၊ ဓါတ္ေငြ႔မွစ သံယံဇာတ ပစၥည္းဟူသေရြးကို ရခိုင္ျပည္သူတို႔အတြက္ တစိုးတစီးမွ် ခ်န္မ ထားဘဲ ထုတ္ယူေဖာ္ေဆာင္၊ သယ္ယူေရာင္းခ်ေနသည္ကို ေရငံုႏုတ္ပိတ္ ေနရံုမွ်သာမက ဓါးရိုးကမ္းေနသူမ်ားလည္း မရွားေပ။ အေရးႀကီးေသာ ျမစ္ေခ်ာင္းမ်ားကို ပိတ္ဆို႔ၿပီး ေရအားလွ်ပ္စစ္ဓါတ္ထုတ္ယူကာ တရုတ္-အိႏၵိယ ကုမၸဏီမ်ား သို႔ ေရာင္းခ်ရန္ ႀကံစည္ေနသည္ကိုလည္း ေရနံဆီးမီးခြက္ပင္ မွန္မွန္မထြန္းႏိုင္ရွာေသာ ရခုိင္ျပည္သူတို႔မွာ ႀကိတ္မွိတ္ ေနၾကသည္သာမက ေရလာေျမာင္းေပးသူမ်ားလည္း ရွိေနေသးသည္။ ဤသို႔ေသာ အေနအထားတြင္ ကိုေရႊဗမာ တို႔သည္ ကံေကာင္းေထာက္မ၍ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္တစ္ရာ ပိုမို စိုးမိုးပိုင္ခြင့္ရမည္ဆိုက ရခိုင္ျပည္၏ ပထ၀ီအေနအထား ကို ကမၻာ့မ်က္ႏွာျပင္ေပၚ ျမင္ရျမင္ပါ့မည္လားဟု ေတြးေတာဖြယ္ ျဖစ္ေနပါသည္။

က်မ္းကိုးစာရင္း -

၁။ ဆရာေတာ္ စႏၵမာလာလကၤာရ - ရခိုင္ရာဇ၀င္သစ္က်မ္း (ဒု-တြဲ)၊ မႏၱေလး (၁၉၃၁)၊ စာ - ၃၁၂

၂။ ဒု-ဗိုလ္မွဴးႀကီး ၀င္းေမာင္ (ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာန) “သာသနာ့ေရာင္၀ါ ထြန္းေစဖို႔”၊ ရန္ကုန္ (၁၉၉၇)၊ စာ-၆၅

၃။ ကိုး (၂)၊ စာ - ၆၅

၄။ JASB – Vol. XIII, Calcutta (1844), p – 36

Dr. S.B Qanungo “ A History of Chiitagong”, Vol. I, Chittagong (1988), p – 111

၅။ R. B Smart – Burma Gazetters (Akyab Distric) Vol. A, Ragoon (1957), p – 19

၆။ ဦးၾကည္ (ဘီေအ- ရာဇ၀င္ ဂုဏ္ထူး) “ျမန္မာရာဇ၀င္မွ သိေကာင္းစရာမ်ား”၊ စာ ၁၅၆

၇။ Mohammed Abdur Rahim “Social and Cultural History of Bengal”, Vol. I, Karachi (1966), p – 37

၈။ ကိုး (၆)၊ စာ - ၁၅၇

၉။ S. N. H Rizvi “Bangladesh Distric Gazetteers (Chittagong)”, Dacca (1975), p – 122

၁၀။ ဆရာေခ် (ႏိုင္ငံ့ဂုဏ္ရည္ ပထမအဆင့္) “ဗမာမြတ္စလင္ ေရွးေဟာင္း အတၳဳပတၱိ”၊ စာ - ၁၆

“သာသနာေရာင္၀ါ ထြန္းေစဖို႔”၊ စာ - ၆၆

၁၁။ S. N. H Rizvi – “East Pakistan Dicstric Gazetteers (Chittagong Dist)”, Dacca (1970), p – 111

၁၂။ Mohammed Enamul Huq and Abdul Karim – “Bengali Litrature in Arakanese Court (1600 ~ 1700 AD)

Calcutta (1935), p – 4 ~9

၁၃။ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိဳးစု ဘ၀သစ္ထူေထာင္ေရးပါတီ - သတင္းလႊာ၊ ရန္ကုန္ (၁၉၈၉)၊ စာ - ၄၅

၁၄။ Muhammad Mohar Ali “History of The Muslim Bengle” Vol. I (B), Riyadh, 1985, p – 865

၁၅။ J. A. S. B – Vol. X, Calcutta (1941), p – 681

ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသနအသင္း ဂ်ာနယ္၊ ရန္ကုန္ (၁၉၆၀)၊ စာ - ၇၂

၁၆။ Qanungo, p – 322

၁၇။ ၄င္း စာ - ၃၂၄

၁၈။ ၄င္း စာ - ၂၉၁

၁၉။ Secrect Consultation (SC) of the Government of Bengal, Preserved in the National Acrhives of India, New Delhi, Jun 9, 1926, No. 10

Also Robertson’s Report dated July 21, 1825 (SC- August 26, 1825, No. 41)

အဆုိပါ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦး၀င္းေဌးသည္ ေဒသခံမ်ားထံမွ ေငြလိမ္ယူသူ တစ္ဦးလည္း ျဖစ္သည္ဟု ေဒသခံမ်ားက ဆုိသည္။ ဦးေဆြတာမီးန္ (ဘ) ဦးအာမူေဟာက္ခ္ (အသက္ ၄၅ ႏွစ္) သည္ ညီမျဖစ္သူႏွင့္ အေမြေျမကိစၥ စကားမ်ားရာ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦး၀င္းေဌးက ဦးေဆြတာမီးန္ကုိ အႏုိင္ေပးမည္ဟု ဆုိကာ ေငြက်ပ္ တစ္သိန္း ငါးေသာင္း ရယူခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ဦးေဆြတာမီးန္ကုိ အႏုိင္ေပးခဲ့ျခင္းလည္း မရွိသလုိ၊ ယူခဲ့သည့္ ေငြက်ပ္ တစ္သိန္း ငါးေသာင္းကုိ ျပန္လည္ ေပးအပ္ျခင္း မရွိေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

RB News

13.7.2014

ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္လား .. ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္လား ဆုိတာကုိ ကြဲကြဲျပားျပား ျမင္တတ္ဖုိ႔ အလြန္ကုိ အေရးႀကီးပါတယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေတြ ဒုကၡပင္လယ္ ေ၀ေနဦးမွာဘဲ။

ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္ေတြက သူတုိ႔ကုိ လူေတြ အသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္၊ လက္ခံလာေအာင္ ၿခိမ္းေျခာက္ၿပီး စည္းရုံးတယ္။ ေျမွာက္ပင့္တာကုိ ခုံမင္ေတာ့ ေျမွာက္ပင့္မယ့္သူေတြကုိ အခေၾကးေငြေပးၿပီး ခုိင္းတတ္တယ္။ သူတုိ႔ ေျပာသလုိ မလုိက္နာတဲ့သူေတြကုိ ၿခိမ္းေျခာက္တယ္၊ ဆဲဆုိႀကိမ္းေမာင္းတယ္၊ အာဏာပုိင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး ရုိက္စား၊ ႏႈိက္စား၊ လက္တစ္လုံးၾကား လုပ္ၿပီး စီးပြားရွာ၊ ဒုစရုိက္ လုပ္ငန္းလုပ္သူေတြကုိ အကာအကြယ္ ေပးသလုိလုိနဲ႔ ေငြညွစ္တတ္တယ္။ သတၱိရွိသေယာင္ ဟန္ေဆာင္တတ္တယ္။ အမ်ဳိးသားေရး သမားလုိလုိ ႏုိင္ငံေရး သမားလုိလုိ ဟန္ေဆာင္တတ္တယ္။ အမွန္တရား အတြက္ ရင္မဆုိင္ရဲဘူး။ လူေတြကုိ ေျမွာက္ပင့္ၿပီး Hero ေျပာဖုိ႔ ၀န္မေလးသလုိ Zero လုပ္ပစ္ဖုိ႔လည္း လက္မေႏွးတတ္ဘူး။

အေရးႀကဳံလာၿပီဆုိရင္ ေရွ႕ကမားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္မေပးဘဲ ပုန္းေနတတ္တယ္။ အႏၱရာယ္ကင္းေအာင္ ေနရာတစ္ခုၿပီး တစ္ခု ေရႊ႕ေနတတ္တယ္။

အဲဒီလုိ ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ့ ေနာက္ဆုံးခရီးကေတာ့ အျဖစ္ဆုိးေတြနဲ႔ ႀကဳံရတတ္ၿပီး သံတုိင္ေတြရဲ့ ေနာက္ကုိ ေရာက္သြားေလ့ ရွိတာပါဘဲ ..

စစ္မွန္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ေတြက လူေတြကုိ ၿခိမ္းေျခာက္ၿပီး မစည္းရုံးဘူး။ ေျမွာက္တုိင္းလည္း မႀကဳိက္ဘူး။ ေ၀ဖန္တုိင္းလည္း မၿဖဳံဘူး။ စိတ္အလုိမက်တုိင္း လူေတြကုိ မဆဲဆုိတတ္ဘူး။ မၿခိမ္းေျခာက္တတ္ဘူး။ စိတ္ရွည္လက္ရွည္နဲ႔ လူေတြကုိ ရွင္းျပတတ္တယ္။ အာဏာပုိင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး ျပည္သူေတြရဲ့ အက်ဳိးကုိ သယ္ပုိးတယ္။ ရုိက္စား၊ ႏႈိက္စား၊ လက္တစ္လုံးၾကား မလုပ္တတ္ဘူး။ ဒုစရုိက္လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ အေပါင္းအသင္း မလုပ္ဘူး။ ေငြမညွစ္တတ္ဘူး။ တတ္ႏုိင္သေလာက္ ကူညီတတ္တယ္။ အမွန္တရား အတြက္ဆုိရင္ မုိးေကာင္ကင္ကုိေတာင္ ဒူးနဲ႔တုိက္ရဲတယ္။ သူရဲေဘာ မေၾကာင္ဘူး။ လူေတြကုိ Hero ဆုိၿပီးေတာ့ မေျမွာက္စားသလုိ Zero ျဖစ္ေအာင္လည္း ဘယ္ေတာ့မွ မလုပ္ဘူး။

အေရးႀကဳံလာၿပီဆုိရင္ ျပည္သူေတြဖက္က မားမားမတ္မတ္ ရပ္တည္တယ္။ ေနာက္ဆုံးမွာေတာ့ လူေတြရဲ့ ႏွလုံးသားေတြထဲမွာ ကိန္းေအာင္းခံရတဲ့ ႏုိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ မိတ္ေဆြမ်ား၊ ညီေနာင္မ်ား .. ဂုိဏ္းေခါင္းေဆာင္နဲ႔ ႏုိင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္ ကြဲကြဲျပားျပား ျမင္ႏုိင္ၾကပါေစ၊ ဒုကၡသံသရာမွ လြတ္ေျမာက္ပါေစလုိ႔ ဆုမြန္ေကာင္း ပုိ႔သရင္း ..

ေလးစားစြာျဖင့္

ေနဆန္းလြင္

Rohingya Eye
RB News
12.7.2014

ေမာင္ေတာ ။ ။ ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ ေျမာက္ပုိင္း က်ီးကန္းျပင္ ေက်းရြာ အုပ္စု (ဟာ၀ါလ္ဘီလ္) သုိ႔ နယ္ျခားေစာင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ား ၀င္ေရာက္၍ ေဒသခံ ရုိဟင္ဂ်ာ (၈) ဦးကုိ ရုိက္ႏွက္၍ ညွဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္ခဲ့ေၾကာင္း သတင္း ရရွိပါသည္။

ဇူလုိင္လ (၇) ရက္ေန႔ ည ၈ နာရီခြဲ အခ်ိန္တြင္ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ ေျမာက္ပုိင္း က်ီးကန္းျပင္ ေက်းရြာ အုပ္စု၊ ၀ါပိတ္ရြာသုိ႔ က်ီးကန္းျပင္ နယ္ျခားေစာင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔ ဌာနခ်ဳပ္မွ ဒုရဲအုပ္ တစ္ဦး၊ ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္ (၅) ဦးႏွင့္ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးေဇာ္ေကာ္ရီယာတုိ႔ ၀င္ေရာက္၍ ဦးႏူရ္မုိဟာမတ္ (ဘ) ဦးေဖာ္ေဇာ္အာမတ္ (အသက္ ၅၅ ႏွစ္)၊ ဦးေဆြတာေမာက္ (ဘ) ဦးေဖာ္ေဇာ္အာမတ္ (အသက္ ၃၈ ႏွစ္)၊ ဦးရွာဟဲရ္အာမတ္ (ဘ) ဦးေဖာ္ေဇာ္အာမတ္ (အသက္ ၃၆ ႏွစ္)၊ ဇာေဖာ္ရ္ (ဘ) ဦးမာမတ္ဟာရွီးမ္ (အသက္ ၂၁ ႏွစ္) ႏွင့္ ဦးယူႏူစ္ (ဘ) ဦးဇာေဖာ္ရ္ (အသက္ ၃၃ ႏွစ္) တုိ႔ကုိ ဖမ္းဆီးရန္ ရွာေဖြခဲ့ရာ ၎တုိ႔ကုိ ေနအိမ္ အသီးသီးတြင္ မေတြ႔သျဖင့္ မိသားစု ၀င္မ်ားကုိ ရုိက္ႏွက္ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ ခဲ့ေၾကာင္း ေဒသခံ တစ္ဦးက RB News သို႔ေျပာပါသည္။ ထုိ႔ေနာက္ နယ္ျခားေစာင့္ ရဲတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားက မုိးေပၚသုိ႔ ေသနတ္ ၅ ခ်က္ ပစ္ေဖာက္၍ ေဒသခံ ရြာသားမ်ား အထိတ္တလန္႔ ျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

RFA ျမန္မာပုိင္း

12.7.2014

ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ႕မွာ ည ၁၀ နာရီကေန မနက္ ၄ နာရီအထိ ထုတ္ျပန္ ထားတဲ့ ပုဒ္မ ၁၄၄ ညမထြက္ရ အမိန္႔ကို မေန႔က စတင္ၿပီး ေနာက္ထပ္ သက္တမ္း ၂ လ ထပ္မံ တိုးျမွင့္ လိုက္ပါတယ္။

ဒီကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရခိုင္ျပည္နယ္ အစိုးရ အဖြဲ႔ သတင္း ထုတ္ျပန္ေရး ေကာ္မတီ အတြင္းေရးမွဴး ဦးဝင္းၿမိဳင္က အခုလိုေျပာပါတယ္။

"သူက ၂ လတစ္ႀကိမ္ ေၾကညာ ေနရတာကိုး၊ သူကပုံမွန္ပဲ တိုးေနတာကိုး၊ သီးျခား ထပ္ၿပီးေတာ့ ထုတ္တာေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့၊ ထူးျခား ရင္ေတာ့ ထူးျခား သလို သူက ေၾကညာတာကိုး၊ အေျခ အေနေတြ အကုန္လံုး ေအးခ်မ္း သြားရင္ေတာ့ ရုပ္ခ်င္လည္း ရုပ္မွာေပါ့၊ တခ်ဳိ႕ ေနရာေတြ သံတြဲ ဆိုရင္ ျပန္ရုပ္ ထားတာကိုး"

စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ရဲ႕ လက္ရိွ အေျခအေနဟာ အမ်ား ျပည္သူေတြရဲ႕လံုၿခံဳေရး၊ တရား ဥပေဒ စိုးမိုးေရးနဲ႔ ရပ္ရြာေအးခ်မ္း သာယာေရး ေတြကို ထိခိုက္ေစတဲ့ အျပင္ ရုန္းရင္း ဆန္ခတ္မႈေတြ ျဖစ္ပြား လာႏိုင္တယ္လို႔ ယံုၾကည္ ယူဆ ရတဲ့အတြက္ မေန႔ကစတင္ၿပီး ည ၁၀ နာရီကေန မနက္ ၄ နာရီအထိ ပုဒ္မ- ၁၄၄ ညမထြက္ရ အမိန္႔ကို စစ္ေတြ ၿမိဳ႕နယ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳး လက္မွတ္နဲ႔ သက္တမ္း တိုးျမွင့္ ထုတ္ျပန္ လိုက္တာလို႔ သိရပါတယ္။

စစ္ေတြၿမိဳ႕နယ္ အတြင္း ပုဒ္မ ၁၄၄ ညမထြက္ရ အမိန္႔ ထုတ္ျပန္ ထားခဲ့တာဟာ ပဋိပကၡေတြ စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လ ကတည္းက ျဖစ္ၿပီး အခုအခ်ိန္မွာ ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ ၾကာျမင့္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအတြက္ နယ္စပ္ ကုန္သြယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ က်ဆင္းခဲ့ ရသလို အေျခခံ လူတန္းစား ေတြရဲ႕ ဘဝေတြလည္း ဆိုးက်ိဳးု ျဖစ္ေစတဲ့ အတြက္ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြား ႏုိင္ေျခ မရိွတဲ့ ေနရာေတြမွာ ပုဒ္မ ၁၄၄ ထုတ္ျပန္ျခင္းကို ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္း သင့္ၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ အေျခစိုက္ လူ႔အခြင့္ အေရးနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး အဖြဲ႔ AHRDO က ထုတ္ေဝတဲ့ ဖြံ႔ၿဖိဳး တိုးတက္ေရး သတင္း ဂ်ာနယ္က ဒီကေန႔ ရက္စြဲနဲ႔ သေဘာထား ေၾကညာခ်က္ တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္ ထားပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လကလုိ႔ ၿမိဳ႕နယ္ အေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ပုဒ္မ ၁၄၄ ညမထြက္ရ အမိန္႔ကို ထုတ္ျပန္ ထားခဲ့ရာမွာ ၿမိဳ႕နယ္အခ်ိဳ႕ကို ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္း ခဲ့ၿပီး ျဖစ္ေပမယ့္ စစ္ေတြၿမိဳ႕ အပါအဝင္ ေက်ာက္ျဖဴ၊ ရမ္းၿဗဲ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ေက်ာက္ေတာ္ စတဲ့ၿမိဳ႕ေတြ မွာေတာ့ ဆက္လက္ ထုတ္ျပန္ ထားဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗြီအုိေအျမန္မာပုိင္း

12.7.2014

ယူနတီဂ်ာနယ္က အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္နဲ႔ သတင္းေထာက္ ၄ ေယာက္တုိ႔ကုိ အခုလုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ခ်မွတ္ လုိက္တဲ့ အတြက္ Amnesty International ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီး အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတြင္းက လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခ အေနေတြ အေပၚ အထူး စုိးရိမ္ ပူပန္ေၾကာင္းနဲ႔ ဒါဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လပ္စြာ ဆႏၵ ေဖာ္ထုတ္ခြင့္ အတြက္ အေမွာင္ဖုံးတဲ့ ေန႔တေန႔ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ေျပာဆုိလုိက္ ပါတယ္။ အျပည့္အစုံ ကုိေတာ့ Amnesty ရဲ႕ အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး T Kumar ကုိ ဆက္သြယ္ ေမးျမန္း ထားတဲ့ ကုိေဇာ္၀င္းလႈိင္က တင္ျပေပးပါမယ္။

Amnesty International ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔က ထုတ္ျပန္ လုိက္တဲ့ ေၾကညာခ်က္ဟာ ယူနတီဂ်ာနယ္က အမႈေဆာင္ အရာရွိခ်ဳပ္ ဦးတင့္ဆန္းနဲ႔ သတင္းေထာက္ ၄ ေယာက္ ေပါင္း ၅ ေယာက္တုိ႔ကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ ေပါက္ၾကားမႈနဲ႔ ပခုကၠဴခရုိင္ တရားရုံးက မေန႔ ဇူလုိင္လ ၁၀ ရက္ေန႔မွာ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ စီ ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္လုိက္တဲ့ အေပၚ ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖြဲ႔အစည္း ေတြက တုန္႔ျပန္ ေျပာဆုိမႈေတြ ထြက္ေပၚလာေနတဲ့ အထဲက ေနာက္ဆုံး ထြက္ေပၚ လာျခင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။

ယူနတီဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ ေတြနဲ႔ အမႈေဆာင္ အရာရွိ တုိ႔ကုိ အလုပ္ၾကမ္းနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ခ်မွတ္ လုိက္တာဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ ေျပာဆုိခြင့္ အတြက္ အေမွာင္ လြမ္းတဲ့ ေန႔တေန႔ ျဖစ္ေၾကာင္း Amnesty က ဇူလုိင္လ ၁၀ ရက္ေန႔ ရက္စြဲနဲ႔ ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတြင္း လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခအေနေတြ တျဖည္းျဖည္း ဆုိးရြား လာေနတဲ့ အေပၚ ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီး အေနနဲ႔ အထူး စုိးရိမ္ ပူပန္မိေၾကာင္း Amensty အေမရိကန္ ရုံးခြဲရဲ႕ အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး T Kumar က ေျပာပါတယ္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံ ထဲမွာ လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခ အေနေတြ တျဖည္းျဖည္း ဆုိးရြား လာေနတဲ့ အေပၚ ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီး အေနနဲ႔ အထူးပဲ စုိးရိမ္ ပူပန္မိပါတယ္။ အခုေနာက္ဆုံး ျဖစ္ရပ္ ကေတာ့ သတင္း မီဒီယာ ဌာနေတြကုိ ႏႈတ္ပိတ္တဲ့ အေနနဲ႔ အခုေနာက္ဆုံး သတင္းေထာက္ ၅ ေယာက္ကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ေထာင္ဒဏ္ အျပစ္ ေပးလုိက္တဲ့ ကိစၥပဲ ျဖစ္ပါတယ္။”

ဇန္န၀ါရီလက မေကြးတုိင္း ေပါက္ၿမိဳ႕နယ္မွာ ရိွတဲ့ ကာကြယ္ေရး ပစၥည္း စက္ရံု တခုကို လွ်ိဳ႕ဝွက္ ဓာတု လက္နက္ စက္ရံုဆိုၿပီး သတင္း ေဖာ္ျပမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဂ်ာနယ္ရဲ႕အမႈေဆာင္ အရာရိွခ်ဳပ္ ဦးတင့္ဆန္းနဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြ ကို ျမန္မာႏုိင္ငံ လွ်ိဳ႕ဝွက္အက္ ဥပေဒပုဒ္မနဲ႔ ေဖေဖာ္၀ါရီလက ဖမ္းဆီး ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

နယူးေယာက္ အေျခစုိက္ သတင္းသမားမ်ား ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရး အဖြဲ႔ - CPJ ကလည္း ၾကာသပေတးေန႔က ယူနတီဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ ေတြကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္စီ ျပစ္ဒဏ္ စီရင္လုိက္တဲ့ အေပၚ ကန္႔ကြက္တဲ့ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အကူအညီ ေပးေနတဲ့ ႏုိင္ငံတကာက အလႈရွင္ ႏုိင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာ အစုိးရ အေပၚ အကူအညီ ေပးေနတာ ေတြကုိ ျပန္လည္ သုံးသပ္ၿပီး သံတမန္ေရး နည္းလမ္း အရ ဖိအားေပး လုပ္ေဆာင္ ၾကဖုိ႔ တုိက္တြန္းေၾကာင္း ဇူလုိင္လ ၁၀ ရက္ေန႔ ရက္စြဲနဲ႔ ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ လုိက္ပါတယ္။

ယူနတီ ဂ်ာနယ္က သတင္းေထာက္ ေတြကုိ အခုလုိ ျပင္းထန္တဲ့ စီရင္ခ်က္ခ် လုိက္တဲ့ အေပၚ ျမန္မာ ဂ်ာနယ္လစ္ ကြန္ယက္အဖြဲ႔က ျပင္းထန္စြာ ကန္႔ကြက္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပလုိက္ၿပီး အခုလုိ စီရင္ခ်က္ ခ်လုိက္တဲ့ အေပၚ စိတ္ပ်က္မိေၾကာင္းနဲ႔ စာနယ္ဇင္း သမားေတြ အေနနဲ႔ အကာကြယ္မဲ့မႈ ခံစားရေၾကာင္း တျခား ျပည္တြင္း သတင္း မီဒီယာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက တာ၀န္ရွိ သူေတြကလည္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆုိၾကပါတယ္။

ယူနတီ ဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ေတြ အမႈကုိ မွ်မွ်တတ စဥ္းစားေပးဖုိ႔ ျပည္တြင္း သတင္း မီဒီယာ အဖြဲ႔အစည္းေတြက လႊတ္ေတာ္ အပါအ၀င္ သက္ဆုိင္ရာ တာ၀န္ရွိသူ အသီးသီးကုိ အႀကိမ္ႀကိမ္ စာေရး အေၾကာင္းၾကား ခဲ့တဲ့ ၾကားကပဲ အခုလုိ ျပင္းထန္တဲ့ စီရင္ခ်က္ ခ်လုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။

လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္တဲ့ အစုိးရတုိင္းက သူတုိ႔ဖက္က ခ်ဳိးေဖာက္မႈကုိ ခုခံ ကာကြယ္ဖုိ႔ အေၾကာင္းျပခ်က္ အသီးသီး ရွိၾကတာေၾကာင့္ ျမန္မာ အစုိးရဟာလည္း တျခား လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္တဲ့ တုိင္းျပည္ေတြလုိ အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွိေနမွာ ျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္း Amnesty International အဖြဲ႔က အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမွဴး T Kumar က ေျပာပါတယ္။

“ ဒီေနရာမွာ စုိးရိမ္စရာ ေကာင္းတာက အစုိးရက သူတုိ႔ဟာ တုိင္းျပည္ကုိ ဖြင့္ေပးလုိက္ၿပီး ဒီမုိကေရစီနဲ႔ လူ႔အခြင့္ အေရး ေတြကုိ လုပ္ေဆာင္ ေနပါၿပီ လုိ႔ ေျပာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုျဖစ္ေနတာက ဆန္႔က်င္ဘက္ လုံးလုံး ျဖစ္ေနတယ္။ တရားမွ်တမႈ မရွိတဲ့ တရားစီရင္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္ၿပီး သတင္းေထာက္ ေတြနဲ႔ တျခားလူ ေတြကုိ လုိက္လံ ဖမ္းဆီး အျပစ္ေပး ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေမးခြန္းထုတ္စရာ ျဖစ္လာတာက - ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ မွန္ကန္တဲ့ဖက္ကုိ ဦးတည္ ေလွ်ာက္လွမ္း ေနသလား . . . . . . မသြားပါဘူး၊ မွန္ကန္တဲ့ ဘက္ကုိ ဦးတည္ သြားမေနပါဘူး။ လူ႔အခြင့္အေရး ရႈေဒါင့္က ၾကည့္မယ္ ဆုိရင္ အေျခအေနက ပုိဆုိး လာေနပါတယ္။ အဲဒါကုိ တုိးတက္ ေကာင္းမြန္ လာေအာင္ အစုိးရ အေနနဲ႔ ခ်က္ျခင္း လုပ္ေဆာင္ သင့္ပါတယ္။ အဲဒီလုိမွ မဟုတ္ရင္ ဖမ္းခံထားရတဲ့ သူေတြကိစၥ၊ ညႇဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္တဲ့ ကိစၥ စတာေတြအတြက္ အစုိးရအေနနဲ႔ ေျဖရွင္းခ်က္ ေပးဖုိ႔ လုိအပ္ ပါလိမ့္မယ္။”

ဒီသတင္းေထာက္ ေတြဟာ အမ်ားျပည္သူ သိသင့္ သိထုိက္တယ္လုိ႔ ယူဆတဲ့ သတင္း အခ်က္အလက္ ေတြကုိ ေရးသား ေဖာ္ျပျခင္း ျဖစ္တဲ့ အတြက္ သူတုိ႔ ၅ ဦးစလုံးဟာ ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ အက်ဥ္းခ် ခံရသူေတြ အျဖစ္ ႏုိင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ အဖြဲ႔ႀကီး အေနနဲ႔ ယုံၾကည္ေၾကာင္းနဲ႔ သူတုိ႔ကုိ ခ်က္ျခင္း လြတ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိေၾကာင္းလည္း Amnesty International က ထုတ္ျပန္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒီလူေတြ ဖမ္းဆီး အျပစ္ေပး ခံရတဲ့ အမႈကုိ ၾကည့္ျခင္း အားျဖင့္ အစုိးရအေနနဲ႔ လူ႔အခြင့္ အေရး အေျခ အေနေတြ တုိးတက္ ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ပါမယ္လုိ႔ ေျပာဆုိေနတာေတြ အခ်ည္း အႏွီး ျဖစ္သြား ေစေၾကာင္း နဲ႔ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

သတင္း မီဒီယာ သမားေတြကုိ ဖမ္းဆီး အေရးယူမႈေတြ ရပ္တန္႔မယ့္ အေၾကာင္း အစုိးရက ေျပာဆုိေနတဲ့ ၾကားကပဲ အခု ႏွစ္ဆန္းပုိင္း ကစၿပီး သတင္း မီဒီယာ သမားေတြ အေပၚ ဖိႏွိပ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြ ဟာလည္း က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေပၚ လာေနတယ္လုိ႔ Amnesty International ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပထား ပါတယ္။

RB News

11.7.2014

ရိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ့ရဲ႔ ေဖၚထုတ္မႈ၊ တင္ျပမႈ၊ သမုိင္း အေထာက္ အထား မ်ားကို ကမၻာ့ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ကမၻာ့ အသိုင္းအ၀ိုင္း မ်ားဆီ အေရာက္ ပို႔ေပးမႈမ်ား အတိုင္းအတာ တစ္ရပ္ထိ ၿပီးခဲ့ၿပီလို႔ ခံယူကာ- သမိုင္း တင္ျပမႈ မ်ားကို ေမွးမွိန္ ထားလွ်က္ - သမိုင္းဖံုး သမိုင္းဖ်က္ ရာဇ၀တ္မႈကိုသာ ဆက္တိုက္က်ဴး လြန္ေနတဲ့ ရာဇ၀တ္ေကာင္ မ်ားအား ကမၻာ့ခံုရံုးေပၚကိုသာ အေရာက္ပို႔ေရး အခ်ိန္ေပးထား ခဲ့ပါတယ္။

သို႔ေသာ္- လ၀က ၀န္ႀကီး ဦးခင္ရီက ျမန္မာ့ လူ႔သမုိင္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မ်က္လံုးစံုမွိတ္ ဆက္လက္ ဇြတ္ျငင္း ဖံုး ကြယ္လွ်က္ ျမန္မာ့ လူ႔အသိုင္း အ၀ိုင္း ႀကီးအား လွည့္စားရန္ ထပ္မံႀကိဳးစား လာျပန္ေသာအခါ- ျမန္မာ့ လူ႔ အသိုင္းၾကား သမုိင္းမွန္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မ်က္လံုးလည္ မသြားေစရန္ တင္ျပစရာ က်န္ရွိသည့္ လက္က်န္ သမိုင္း အစအနမ်ားအား ဆက္လက္ တင္ျပလိုပါတယ္။

ဦးခင္ရီ ေျပာသလို- လူေတြဟာ ေျမႀကီးထဲက ထြက္လာခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပါ။ အလားတူ မိုးေပၚကလည္း က် လာျခင္း မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာ့ လူ႔အသိုင္း အ၀ိုင္း လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ေနထိုင္တဲ့ လူသား အားလံုးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႔ ေျမာက္ပိုင္း (တရုတ္ျပည္ႀကီး) ဘက္က ၀င္ေရာက္လာ သူမ်ားနဲ႔ အေနာက္ပိုင္း အိႏၵိယျပည္ႀကီး ဘက္က ၀င္ေရာက္လာ သူမ်ားသာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ၀င္ေရာက္ လာတဲ့ ေခတ္ကာလ၊ ခုႏွစ္မ်ားကိုသာ ပိုင္းျခား ေလ့လာရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျမန္မာျပည္ လို႔ အခု သတ္မွတ္ ထားတဲ့ ဧရိယာထဲကို အခုေခတ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ တိုင္းရင္းသား အားလံုး ၀င္လာတဲ့ ကာလမ်ားကို စီစစ္ရင္ ေအဒီ ၂ ရာစုေလာက္မွာ မြန္လူမ်ိဳးမ်ားက အခုေခတ္ ထုိင္းႏိုင္ငံဘက္က ပတ္ၿပီး ၀င္ေရာက္လာ ခဲ့ပါတယ္။ သူတို႔ မတိုင္မွီ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ပိုင္းနဲ႔ အလယ္ပိုင္းမွာ အိႏၵိယ မ်ိဳးဆက္ ယကၡ (အသားမဲ) လူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ ခဲ့ပါတယ္။ မြန္တို႔က ယကၡမ်ားကို တိုက္ခိုက္ ေမာင္းထုတ္ခဲ့ၿပီး မြန္ႏိုင္ငံကို ထူေထာင္ ခဲ့ပါတယ္။ ၀င္လာတဲ့ မြန္နဲ႔ ယကၡ ေပါင္းတဲ့ ကျပားမ်ားကို တလိုင္း လို႔ ေခၚပါတယ္။ (တလိုင္းေခၚခံရ သူမ်ားက မြန္အစစ္ မ်ားထက္ အသားေရာင္ ပိုမို ညိဳညက္ပါတယ္။) ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္ဆံုးပိုင္းရဲ႔ အထက္နား ဆီသို႔ ကရင္ လူမ်ိဳးမ်ား အေျခခ် ေနထိုင္ၾကပါတယ္။ ၀င္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ခုႏွစ္မ်ားက မြန္တို႔ထက္ ေစာႏိုင္ေပမယ့္ မွတ္တမ္းမ်ားမွာ ေလ့လာေနဆဲပါ။

ေအဒီ ၃ ရာစုေလာက္မွာ အခု ဗမာ လို႔ ျဖစ္လာမယ့္ တရုတ္ျပည္ အေနာက္ေျမာက္ပိုင္းက နန္ေက်ာင္ လူမ်ိဳး မ်ား ၀င္ေရာက္လာခဲ့ပါတယ္။ ေရွ႔ဦးေရာက္လာတဲ့ အဲ့ဒီ နန္ေက်ာင္လူမ်ိဳးမ်ားဟာ မဏိပူရ ကုန္းျမင့္ တစ္ေလွ်ာက္ (ခ်င္းေတာင္တန္း အေပၚယံ တစ္ေလွ်ာက္)က ျဖတ္လာခဲ့ၿပီး ရခိုင္ေဒသ ဆီသို႔ ၀င္ေရာက္ခဲ့ ပါတယ္။

အခု ရခိုင္လို႔ ေခၚတဲ့ အရကၡေဒသ (မြန္တို႔ လုယူလိုက္တဲ့ ေဒသက ယကၡ ေဒသ)မွာ နန္ေက်ာင္လူမ်ိဳးမ်ား မေရာက္မွီကတည္းက တုိင္းျပည္ငယ္ အျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ၿပီး- မူလ Native လူမ်ိဳးေတြ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ Native လူမ်ိဳးမ်ားကို နီဂရစ္တို (အသားမဲ ယကၡ) လို႔ ေခၚတြင္ခဲ့ပါတယ္။ ၀င္ေရာက္ လာတဲ့ နန္ေက်ာင္ လူမ်ိဳးမ်ားက မြန္ဂိုးလီးယား အႏြယ္ ျဖစ္လို႔ ေဒသခံ Native မ်ားက ေမာ့ဂ္ လို႔ ေခၚတြင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေန႔ထိလည္း ဘဂၤလားနယ္က ရခိုင္မ်ားကို ေမာ့ဂ္ လူမ်ိဳးလို႔ ေခၚတြင္ဆဲပါ။

၀င္ေရာက္လာတဲ့ ေမာ့ဂ္မ်ားဟာ ေအဒီ ၇ ရာစု သို႔မဟုတ္ ၉ ရာစုေလာက္မွာ အင္အားထြားလာၿပီး Native တို႔ရ႔ဲ ေ၀သာလီျပည္ကို ၾသဇာလႊမ္းမိုးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္နက္မွာ ေ၀သာလီျပည္ဟာ ေရလမ္း ဆက္သြယ္မႈအရ အစၥလာမ္ သာသနာကို စတင္လက္ခံခ်ိန္ ျဖစ္ၿပီး Native မ်ားက အစၥလာမ္ သာသနာကို စတင္သက္၀င္ခ်ိန္ လည္း ျဖစ္ရျပန္ပါတယ္။ Native မ်ားကို အဲ့ဒီ အခ်ိန္ကစ မဟာေမဒင္ မ်ားလို႔ ကမၻာက မွတ္တမ္း စတင္ျပဳပါ ေတာ့တယ္။

ေအဒီ ၁၁ ရာစုမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ အလယ္ပိုင္းဆီသို႔ ေရာက္လာတဲ့ နန္ေက်ာင္မ်ားက ပုဂံကို ဗဟုိျပဳ ျမန္မာ အင္ပါယာအား စတင္ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ စတင္ထူေထာင္ခ်ိန္ထိ ေ၀သာလီျပည္က Native မ်ားရဲ႔ ဘာသာ စာေပဟာ ပုဂံအင္ပါယာထဲထိ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ (ေစာလူးမင္း ေက်ာက္စာကို ၾကည့္ပါ။)

က်န္စစ္သားမင္း လက္ထက္မွာမွ နန္ေက်ာင္လူမ်ိဳးမ်ား ထူေထာင္တဲ့ အင္ပါယာအား လွ်င္ျမန္ျဖတ္လတ္ၿပီး သန္မာေသာ လူမ်ိဳးမ်ား တည္ေထာင္ရာ အင္ပါယာ အျဖစ္ ကင္ပြန္းတပ္ကာ လူမ်ိဳးအမည္အား "ျမန္-မာ" လို႔ ေခၚတြင္ေစခဲ့တာ ျဖစ္ၿပီး မြန္တို႔က "မီရ္ မာ" လို႔ ေခၚတြင္ခဲ့ပါတယ္။

ၿဗိတိသွ် သုေတသီမ်ားက လူမ်ိဳးရင္းျမစ္ အမည္ကို လိုက္လံတဲ့ ကာလ ေရာက္မွ တရုတ္တို႔ တိုက္ထုတ္လုိက္ တဲ့ နန္ေက်ာင္ လူမ်ိဳးမ်ားကို အဂၤလိပ္အေခၚ Burma နဲ႔ Tibet ေဒသမွာ လူစုကြဲၿပီး ေတြ႔ရလို႔ Tibetan Burmese (တီဘက္တို ဘာမီး) လူမ်ိဳး အျဖစ္ အမည္ သတ္မွတ္ခဲ့တာပါ။ (တိဘက္ကုန္းျမင့္က ျမန္မာျပည္ ထဲ ကို ဆင္းလာတဲ့ လူမ်ိဳးလို႔ အဓိပၸါယ္ မေပးပါ။- တိဘက္ ေဒသႏွင့္ ျမန္မာ ေဒသ တြင္ ေတြ႔ရေသာ လူမ်ိဳးလို႔ အမည္ ေပးျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။)

ေအဒီ ၁၁ ရာစု ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံ အင္ပါယာ အတြင္း ရခိုင္ (အရကၡေဒသ)ရဲ႔ ေျမာက္ပိုင္း မပါ၀င္ခဲ့ပါ။ ဘုရင့္ ေနာင္လက္ထက္ အာသံ မဏိပူရ္ရမွ - လာအို ယိုးဒယိုး သို႔ သိမ္းပိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္စဥ္ကလည္း အရကၡေဒသ ရဲ႔ ေျမာက္ပိုင္း မပါ၀င္ခဲ့ပါ။ ရခိုင္ေတာင္ပိုင္း ေတာင္ကုတ္၊ သံတြဲ၊ ဂြ နယ္နိမိတ္တို႔သည္သာ ဗမာ အင္ပါယာထဲမွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ (ပုဂံေခတ္ ျမန္္မာ့ေျမပံု၊ ဘုရင့္ေနာင္ေခတ္ ျမန္မာ့ ေျမပံုမ်ားကို ျပန္ၾကည့္ပါ။)

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထတ္မွာမွာ ရခိုင္ေဒသ တစ္ခုလံုး ဗမာ့လက္ေအာက္သို႔ ၄၅ ႏွစ္ၾကာ က်ေရာက္ခဲ့ရျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၄၅ ႏွစ္လြန္ေသာ အဂၤလိပ္ လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္သြားျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗမာမ်ား ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွာ ရခိုင္ကို သိမ္းပိုက္စဥ္ ရခိုင္ျပည္ရွိ လူဦးေရ၏ သံုးပံု ႏွစ္ပံုသည္ စစ္တေကာင္း ေဒသသို႔ ထြက္ေျပး ခိုလႈံရေၾကာင္း Henry G. Bell မွတ္တမ္းတင္တဲ့ An Account of Burma Empire II page 2 တြင္ အတိအက် မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။ ဗမာ လက္မွ အဂၤလိပ္တို႔က ရခိုင္ေဒသကို ျပန္ယူတဲ့အခါမွာ မူလ ရခိုင္ဇာတိ စစ္တေကာင္းေရာက္ စစ္ေျပးဒုကၡသည္မ်ား ရခိုင္ထဲသို႔ ျပန္လာခဲ့ျခင္းဟာ သူ႔ အိမ္ကို သူျပန္လာျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျပန္လာသူမ်ား ထဲမွာ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဟိႏၵဴ၊ အစၥလာမ္ အားလံုး ပါ၀င္မွာ က သဘာ၀ တရားပါ။

ဦးခင္ရီ ေျပာသလို လာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံ ရွိမွာပဲ ဆိုတဲ့ စကားက သဘာ၀က် ပါတယ္။ အမွန္ကို လက္ခံရဲတဲ့ ႏွလံုးသား ရွိရင္ ေျပာတာပါ။ အရကၡေဒသက Native ေတြဟာ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ား ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႔ ေမာ့ဂ္ ေခၚ နန္ေက်ာင္ (ေရွး ဦး ျမန္မာလူမ်ိဳး)မ်ားဟာလည္း ေအဒီ ၃ ရာစုေလာက္ကစ ရခိုင္ေဒသမွ စတင္အေျခခ်ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္း အေထာက္အထား ခိုင္ခိုင္မာမာ ရွိေနပါတယ္။

ဦးခင္ရီ ေျပာလိုတဲ့ ဘဂၤလား ႏိုင္ငံ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို အလြန္အင္မတန္ ပညာမဲ့သူမ်ားသာ လက္ခံႏိုင္ေကာင္း ပါတယ္။ ဘဂၤလားနယ္ ဆိုတာ ဂဂၤါျမစ္ အေနာက္ဘက္ အျခမ္းသာ ျဖစ္ၿပီး- မူလ ရခိုင္တို႔ ပိုင္ဆိုင္ရာ စစ္တေကာင္းနယ္ကို ဘဂၤလားႏုိင္ငံက ရယူလွ်က္ ဘဂၤလား ႏုိင္ငံထဲမွာ သြတ္သပ္သြင္းခဲ့တာ ၁၉၇၀ ျပည့္ႏွစ္ ေလာက္မွာပါ။ သူတုိ႔ကို သူတို႔ ဘာလီ (ပါဠိ) စကားေျပာ လူမ်ိဳး ျဖစ္လို႔ ဘာလီ လို႔ ေျပာဆိုေနခဲ့တဲ့ အေျခခံလူထုဟာ စစ္ဖိနပ္ေအာက္မွာ ဘာလီကို အသံေျပာင္းကာ ဘဂၤလီ လို႔ မေသအသက္ ဆက္ေနခဲ့ရျခင္း အား အခြင့္ေကာင္းယူၿပီး- ရိုဟင္ဂ်ာေခၚ (ဘာလီ- ပါဠိ) စကားေျပာ လူမ်ိဳးအား ဘဂၤလီ အျဖစ္ ပံုသြင္းေနျခင္း ဟာ အိမ္ေျမွာင္ကို အၿမီးျဖတ္ၿပီး ပိုးဟပ္ ျဖစ္တယ္လို႔ ေဖၚျပေနျခင္းမွ်သာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဘဂၤလားနဲ႔ ျမန္မာ ဟာ မူလ ရခိုင္ႏိုင္ငံေတာ္အား တစ္ေယာက္တစ္၀က္ ျဖတ္ယူလွ်က္ ႏွစ္ဘက္ညွပ္ ဖိႏွိပ္ခံ ထားရတဲ့ ရိုဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးမ်ားရဲ႔ ဘ၀ အား ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား အေနနဲ႔ အမွန္အတိုင္း နားလည္လာေစဘို႔သာ ရည္ရြယ္ပါတယ္။

အျခားတစ္ဘက္မွာ ရိုဟင္ဂ်ာ ကို ရိုဟင္ဂ်ာ အျဖစ္ လက္မခံဘဲ တင္းခံေနျခင္းမ်ား အားလံုးက ဗဟိုအစိုးရရဲ႔ လူမ်ိဳးတံုး သုတ္သင္ရွင္းလင္းမႈ မူတစ္ရပ္သာ ျဖစ္ၿပီး-၊ ဒီအမႈအတြက္ လက္ရွိ ဗမာ အစိုးရဟာ ကမၻာ့ ခံုရံုးေပၚ မွာ ရွင္းကို ရွင္းရမယ့္ ကိစၥရပ္ ျဖစ္ေၾကာင္း ထပ္မံ အတည္ျပဳ ေျပာၾကားပါရေစ။


မုဟမၼဒ္တြာေဟရ္ (ေဌးလြင္ဦး)
ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားမႈ တာ၀န္ခံ
Civil Rights Movement

MYARF
RB News
10.7.2014

ေမာင္ေတာ ။ ။ ရခုိင္ျပည္နယ္၊ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ ေျမာက္ပုိင္း ၀က္က်ိန္းေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးကံဖူးသည္ ေဒသခံ ရုိဟင္ဂ်ာ မ်ားထံမွ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ေငြညွစ္လ်က္ ရွိေၾကာင္း သတင္း ရရွိပါသည္။

ေမာင္ေတာၿမဳိ႕နယ္ ေျမာက္ပုိင္း ၀က္က်ိန္း ေက်းရြာ (၀က္ေကာမ္) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ျဖစ္သူ ၿမဳိလူမ်ဳိး ဦးကံဖူးသည္ ေက်းရြာ အတြင္းရွိ ေဒသခံ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားကုိ နည္းမ်ဳိးစုံျဖင့္ ညဥ္းပန္း ႏွိပ္စက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ ရွိသည့္ အျပင္ အေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖင့္ ေငြညွစ္လ်က္ ရွိေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက RB News သုိ႔ေျပာပါသည္။

၀က္က်ိန္းေက်းရြာရွိ ေဒသခံ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား ပုိင္ဆုိင္သည့္ လယ္ယာေျမ မ်ားကုိ ယခင္ န.စ.က လက္ထက္တြင္ သိမ္းယူခဲ့ၿပီး ၿမဳိလူမ်ဳိးမ်ားကုိ ေပးအပ္ခဲ့သည္။ မတရားသျဖင့္ အလကား ရရွိသည့္ လယ္ယာေျမမ်ားကုိ ၿမဳိလူမ်ဳိးမ်ားက ကုိယ္တုိင္ မထြန္ယက္ဘဲ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ဳိးမ်ားကုိ ငွားရမ္းေလ့ ရွိသည္။ ယခုႏွစ္တြင္ ဦးမာမတ္ဟူစိန္း၏ သားမ်ား ျဖစ္သည့္ ဦးေရွာ္ရွိဒုလႅာႏွင့္ ဦးဟာမိတ္ဟူစိန္း တုိ႔မွအပ က်န္သည့္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားက လယ္ယာေျမမ်ားကုိ မငွားရမ္းခဲ့သျဖင့္ လယ္ယာေျမ အမ်ားအျပား လုပ္ကုိင္သူမဲ့ လ်က္ရွိသည္။ ထုိသုိ႔ လုပ္ကုိင္သူမဲ့ ေနသည့္ လယ္ယာေျမမ်ားတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား ပုိင္ဆုိင္သည့္ ႏြားမ်ား ၀င္ေရာက္လွ်င္ ၿမဳိလူမ်ဳိးမ်ားက ဖမ္းဆီး၍ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးကံဖူးထံ အပ္ႏွံေလ့ရွိၿပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးက ႏြားတစ္ေကာင္ အတြက္ ေငြက်ပ္ ၂၀၀၀၀/- မွ ၅၀၀၀၀/- ထိ ပုိင္ရွင္မ်ားထံမွ ေငြညွစ္၍ ျပန္ေပးေၾကာင္း ေဒသခံမ်ားက ေျပာပါသည္။

ထုိ႔အျပင္ ေက်းရြာ အတြင္းရွိ တံတားမ်ား ျပဳျပင္ရန္ သစ္အခ်ဳိ႕ကုိ တံတားအနားတြင္ ပုံထားခဲ့ၿပီး၊ အဆုိပါ သစ္မ်ားကုိ ရုိဟင္ဂ်ာ ရြာသားမ်ားက ခုိးယူသည္ဟု စြပ္စြဲ၍ ေငြညွစ္လ်က္ ရွိသည္။ ဇြန္လ (၂၈) ရက္ေန႔တြင္ ဟာဖီးဇ္ ဦးဆုလ္တာန္ (ဘ) ဦးမာမတ္ဟူေဆာင္းကုိ သစ္မ်ား ခုိးယူသည္ဟု မဟုတ္မမွန္ စြပ္စြဲ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး ဦးကံဖူးက ေငြက်ပ္ ၂၀၀၀၀/- ညွစ္ယူခဲ့ေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။

RFA ျမန္မာပုိင္း

9.7.2014

8.7.2014

အပတ္စဥ္ထုတ္ "Bi မြန္းတည့္ေန" ဂ်ာနယ္က အယ္ဒီတာ ၃ ဦးကို ရဲသတင္း အထူး တပ္ဖြဲ႔က ဒီေန႔ မနက္ အေစာပိုင္းက သူတုိ႔ရဲ႕ေနအိမ္ေတြ ကေန ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္ သြားတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

တာ၀န္ခံ အယ္ဒီတာနဲ႔ အယ္ဒီတာ ၂ ဦးကို ပန္းဆိုးတန္း ရဲသတင္း အထူးတပ္ဖဲြ႔က ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္ သြားတာ ျဖစ္ေၾကာင္း မြန္းတည့္ေန ဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ခ်ဳပ္ ကိုသိန္းမင္းေအာင္က ေျပာပါတယ္။

"ဒီေန႔ မနက္ ၁၂ နာရီ ၁၅ ကေန စၿပီးေတာ့ အယ္ဒီတာ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ ကိုရဲမင္းေအာင္ ဆိုတဲ့ တစ္ေယာက္ကို ၁၂ နာရီ ၁၅ မွာ စၿပီးေတာ့ ဖမ္းသြားတယ္၊ ပန္းဆိုးတန္း ရဲသတင္း အထူး တပ္ဖဲြ႔ရံုးကို ေခၚသြားတယ္၊ ၂ နာရီေက်ာ္မွာ ေနာက္ထပ္ တစ္ေယာက္ ကိုဝင္းတင္ ဆိုတဲ့ တစ္ေယာက္ကို ေခၚသြားတယ္၊ ၄ နာရီ ထိုးခါနီးမွာ တာဝန္ခံ အယ္ဒီတာ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္ ကိုေအာင္သန္႔ ကိုေခၚသြားတယ္၊ ၿပီးခဲ့တဲ့ တနလၤာေန႔ထုတ္ Bi မြန္းတည့္ေနမွာ ပါတဲ့ သတင္းနဲ႔ ပတ္သက္ ၿပီးေတာ့ ေမးခ်င္တယ္ ဆိုၿပီး ေခၚသြားတာ"

ဒီကေန႔ ေန႔လည္ပိုင္းက ပန္းဘဲတန္းၿမိဳ႕နယ္ ဗိုလ္ဆြမ္ပတ္လမ္းမွာ ရွိတဲ့ မြန္းတည့္ေန ဂ်ာနယ္တုိက္က ကြန္ပ်ဴတာ သုံးလုံးနဲ႔ အင္တာနက္ခ်ိတ္တဲ့ စက္ေတြကိုပါ လာေရာက္ သိမ္းဆည္း သြားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

မေန႔က ထုတ္တဲ့ မြန္းတည့္ေန ဂ်ာနယ္မွာ “ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္နဲ႔ တိုင္းရင္းသား ဒီမိုကေရစီ အင္အားစု ေတြကို ၾကားျဖတ္ အစိုးရ အျဖစ္ ျပည္သူေတြက တင္ေျမွာက္ေၾကာင္း M.D.C.F ထုတ္ျပန္” ဆိုၿပီး သတင္း ေရးသား ေဖာ္ျပခဲ့ ပါတယ္။

မေန႔က ထုတ္ေ၀တဲ့ ဂ်ာနယ္ဟာ ဇူလိုင္လ ၁၁ ရက္ေန႔မွာ ထုတ္ေ၀ရမွာ ျဖစ္ၿပီး အဲဒီ သတင္းဟာ ဖတ္ရွဳသူ ေတြကို ထင္ေယာင္ ထင္မွား ျဖစ္ေစၿပီး နုိင္ငံေတာ္ အစိုးရကို အၾကည္ညို ပ်က္ေစျခင္း၊ နိုင္ငံေတာ္ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းေရးကို ထိခုိက္ေစျခင္းနဲ႔ အမ်ား ျပည္သူ အက်ိဳး ပ်က္စီးမႈကို ျဖစ္ေပၚ ေစနုိင္တယ္လို႔ ျမန္မာ့ အလင္း သတင္းစာမွာ ေရးသားထား ပါတယ္။

ဒီမုိကေရစီ အေရး စဥ္ဆက္ မျပတ္ လႈပ္ရွားမႈ အဖဲြ႔ MDCF က အဖဲြ႔၀င္ တခ်ိဳ႕ဟာ မေန႔က ၿမိဳ႕ေတာ္ ခန္းမ ေရွ႕မွာ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရကို အယံုအၾကည္ မရိွေၾကာင္း ဆႏၵျပခဲ့ ၾကသလို ေၾကညာခ်က္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

မြန္းတည့္ေန ဂ်ာနယ္ ထုတ္ေ၀ခ်ိန္မွာ အဲဒီ ဆႏၵျပပဲြ မျဖစ္ေသးဘူး လို႔လည္း သိရပါတယ္။

မြန္းတည့္ေန ဂ်ာနယ္ သတင္းေထာက္ခ်ဳပ္ ကိုသိန္းမင္းေအာင္ကို RFA သတင္းေထာက္ မစန္းေမာ္ေအာင္က ေတြ႔ဆုံ ေမးျမန္း ထားတာ နားဆင္ႏုိင္ ပါတယ္။

ဗြီအုိေအျမန္မာပုိင္း

8.7.2014

ဇူလိုင္လ (၇) ရက္ေန႔က သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ေျပာသြားတဲ့ အေရးေပၚ မိန္႔ခြန္း ထဲမွာ လက္ရွိ မႏၱေလးၿမိဳ႕ရဲ႕အေျခအေန ေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေနေၾကာင္းနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြထဲမွာ ပါ၀င္သူ ေတြကို စံုစမ္း ေဖၚထုတ္ၿပီး ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ အေရးယူ သြားမယ္လို႔ ေျပာသြား ပါတယ္။ ဒီေျပာဆိုခ်က္ အေပၚ ႀကိဳဆို ၾကေပမယ့္ တကယ္ပဲ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရးယူ ႏုိင္ပါ့မလား ဆိုတာကို ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ ျမန္မာ့ အေရး ေစာင့္ၾကည့္ေနသူ ေတြက သံသယ ရွိေနၾက ပါတယ္။ အေၾကာင္းစံုကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပ ေပးထား ပါတယ္။

သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ႕မိန္႔ခြန္းမွာ မႏၱေလးၿမိဳ႕မွာ အၾကမ္းဖက္ က်ဴးလြန္သူ ေတြကို တည္ဆဲ ဥပေဒနဲ႔ အေရးယူ သြားမယ္လို႔ ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ သတိေပး ေျပာသြား ပါတယ္။

“လက္ရွိမွာ မႏၱေလးၿမိဳ႕ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္းေရး အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အဖဲြ႔ အစည္းမ်ား ျဖည့္ဆီး ထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရး အဖဲြ႔အစည္း မ်ားရဲ႕ အကူအညီကို ရယူၿပီး လိုအပ္တဲ့ စီမံခန္႔ခဲြမႈ မ်ားကို စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္လွ်က္ ရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ အတြင္းမွာ ပါဝင္ ခဲ့ၾကသူမ်ားနဲ႔ ပဋိပကၡ ျဖစ္ေပၚေစဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ ဖန္တီး ခဲ့သူမ်ားကိုလည္း စံုစမ္းေဖာ္ထုတ္ၿပီး ျပတ္ျပတ္ သားသားနဲ႔ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေသြးထုိး လႈံ႔ေဆာ္မႈ မ်ားနဲ႔ အၾကမ္းဖက္ ဖ်က္ဆီးမႈ မ်ားကိုလည္း ႏိုင္ငံေတာ္ အေနနဲ႔ လံုးဝ သည္းခံမွာ မဟုတ္ဘဲ ခ်က္ျခင္း ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မွာ ျဖစ္တဲ့ အေၾကာင္း ထပ္ေလာင္း ေျပာၾကား အပ္ပါတယ္။”

ဒါ့အျပင္ ဒီလို အၾကမ္းဖက္ လုပ္ရပ္ေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ အလယ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာ က်ဆင္းခဲ့ရၿပီး အမုန္းတရား ျဖန္႔ျဖဴးမွဳေတြကို ရပ္တန္႔ေအာင္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ သြားလို႔လည္း သမၼတက ေျပာပါတယ္။

“မိမိတို႔ရဲ႕ ကုိယ္က်ဳိး စီးပြားကို ေရွ႕႐ႈၿပီး အတၱကို ေရွ႕တန္းတင္ လုပ္ေဆာင္ ၾကသူမ်ားရဲ႕ ေသြးထုိး လႈံ႔ေဆာ္မႈ မ်ားေၾကာင့္ အျပစ္မဲ့ ျပည္သူမ်ား နာက်င္ ခံစားေစရၿပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ တုိင္းျပည္ရဲ႕ပံုရိပ္နဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာကို ညႇိဳးႏြမ္းေစ ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိနဲ႔ လူ႔အသိုက္အဝိုင္းမ်ား အၾကားမွာ အမုန္း တရားမ်ား ျပန္႔ပြားၿပီး ပဋိပကၡ ျဖစ္ေအာင္ ေသြးထိုး လႈံ႔ေဆာ္ ဖန္တီးမႈမ်ားဟာ တုိင္းျပည္ကို ဖ်က္လို ဖ်က္ဆီး ျပဳလုပ္တာပဲ ျဖစ္ၿပီး လူမ်ဳိး၊ ဘာသာမေရြး မိမိိတို႔ လူ႔အဖဲြ႔ အစည္း တခုလံုးကို အႏၱရာယ္က် ေရာက္ေစမယ့္ လုပ္ရပ္မ်ား ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ျပတ္ျပတ္ သားသား ကိုင္တြယ္ၿပီး ျပင္းထန္စြာ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။”

မၾကာခဏ ျဖစ္ေနတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြကို ျမန္မာ အစိုးရက ႏိုင္ႏိုင္နင္းနင္း မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဘူး ဆိုရင္ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ ေတြဟာ ေရွ႕ဆက္ တိုးႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူးလို႔ မႏၱေလးၿမိဳ႕က အဓိက႐ုဏ္း အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြကို အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ HRW ႏိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရးအဖဲြ႔ အာရွေရးရာ ညြန္ၾကားေရးမႉး Brad Adams ကေျပာပါတယ္။

“ဒီလို အၾကမ္းဖက္မႈ ေတြဟာ မေကာင္းဘူးလို႔ ျမင္ေနၾကတဲ့သူ ေတြေတာင္ ဒီလိုက်ဴးလြန္မႈ ေတြကို ရပ္သြားေအာင္ မလုပ္ႏိုင္ပါဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္ အပါအ၀င္ အျခားနယ္ ေတြမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ လုပ္ရပ္ေတြ မွာလည္း လံုၿခံဳေရးရဲ အင္အားေတြကို လမ္းေပၚေတြမွာ ခ်ထားတယ္ ဆိုေပမယ့္ လူအုပ္နဲ႔ မီး႐ိႈ႕ ဖ်က္ဆီး တာေတြကို တားဆီးတာ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ မလုပ္ ခဲ့ပါဘူး။ ေနာက္ၿပီး ေသဆံုးခဲ့ ရတဲ့သူေတြ အတြက္လည္း ဘယ္သူေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့သလဲ ဆိုတာ ေဖၚထုတ္ အေရးယူတာ မ်ဳိးလည္း မေတြ႔ရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ အစိုးရဟာ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈ ေတြကို တကယ္ပဲ ရပ္တန္႔ ေစခ်င္ သလားဆိုတာ ေမးခြန္း ထုတ္စရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။"

အခုလို ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္း အ၀ိုင္းက ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေန ေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ ေနခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံ အႏွံ႔ အမုန္း တရား ျပန္႔ပြားေရးကို ေျပာင္ေျပာင္ တင္းတင္း က်ဴးလြန္ ေနသူ ေတြကို ထိထိ ေရာက္ေရာက္နဲ႔ ထင္သာ ျမင္သာ ျဖစ္ေအာင္ အေရးယူ ဖမ္းဆီးတာမ်ဳိး အခုခ်ိန္ထိ မရွိေသးဘူးလို႔ သတင္းစာ ဆရာ ဦးစည္သူ ေအာင္ျမင့္က ေထာက္ျပ ပါတယ္။

“က်ေနာ္တို႔ ေသခ်ာေပါက္ ေျပာႏိုင္တာ တခုက ရခုိင္ျပည္နယ္မွာ စၿပီး ျဖစ္ခဲ့စဥ္ ကတည္းက ဒီေန႔ အခ်ိန္ အထိ အခ်ိန္ကာလ ေတာ္ေတာ့္ကို ၾကာသြားၿပီ။ ေနာက္ ရခုိင္ကေန တဆင့္ တဆင့္ ကူးစက္ လာလုိက္တာ ရွမ္းျပည္တို႔၊ ရန္ကုန္တုိင္းတို႔ ၊ ပဲခူးတုိင္းတို႔၊ မႏၱေလးတုိင္းတို႔ အကုန္လံုး အခု မႏၱေလးၿမိဳ႕တို႔မွာေတာင္ ျဖစ္တာ ေပါ့ေနာ္။ ဆိုေတာ့... ဒီဟာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ ေသခ်ာေပါက္ ေျပာႏုိင္တာ တခုက အစိုးရက ေကာင္းေကာင္း မကိုင္တြယ္ဘူး ဆိုတာေတာ့ အရမ္း ရွင္းလင္းတယ္။ ဥပမာ အမုန္းတရားနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဟာဆိုရင္ ဘာမွ သြားေတာင္မွ တို႔တာ ထိတာ မလုပ္ေတာ့ ပိုၿပီးေတာ့ ဆိုးလာတယ္။ ပိုၿပီးေတာ့မွ ၾကမ္းတမ္း လာတာေပါ့။ ေျပာတာ ဆိုတာ လႈံ႔ေဆာ္ တာေတြက ပိုၿပီးေတာ့ ေျဗာင္က် လာတယ္။”

တဆက္တည္းပဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ေျပာဆို ခဲ့တဲ့ မိန္႔ခြန္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔လည္း သူ႔ရဲ႕အျမင္ကို အခုလို ေျပာပါတယ္။

“သမၼတက သူေျပာတာ အႀကိမ္ေရက မ်ားေနၿပီေလ၊ မ်ားေနေတာ့ သာမန္ ျပည္သူေတြ ကေတာ့ ဘယ္သူမွ ယံုတယ္ ဆိုတာ သိပ္ၿပီးေတာ့ မေတြ႔ရဘူး၊ ဒါ တႀကိမ္၊ ႏွစ္ႀကိမ္၊ သံုးႀကိမ္၊ ေလးႀကိမ္ ရွိသြားၿပီေပါ့။ ဒီတႀကိမ္မွာ တကယ္ မလုပ္ဘူး ဆိုရင္ေတာ့ သူ႔အတြက္လည္း နာမည္ပ်က္ စရာ ျဖစ္မယ္၊ ဒုတိယ တခုကေတာ့ အမုန္းတရား လႈံ႔ေဆာ္ ေနတယ္ ဆိုတာက facebook တခုတည္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး၊ တကယ့္ တကယ္ က်ေတာ့ စာရြက္ေတြနဲ႔လည္း ကမ္းတာရွိတယ္။ ၿပီးေတာ့မွ ဘီႏိုင္းႀကီးေတြ ေထာင္ၿပီးေတာ့မွ လုပ္တာေတြ ရွိတယ္။ လူထုၾကား ထဲမွာ ေျပာင္ေျပာင္ တင္းတင္း ေဟာတာေတြ ရွိတယ္။ ေနာက္ အဲဒီ ေဟာေျပာခ်က္ ေတြကို အသံဖုိင္ေတြ၊ ဗီြဒီယို ဖုိင္ေတြနဲ႔ ၊ ဓာတ္ျပားေတြနဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ျဖန္႔ျဖဴးတာေတြ ရွိေနတယ္။ အဲဒါေတြ အကုန္လံုးကို အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈ မလုပ္ဘဲနဲ႔ေတာ့ ဒီမီးပြားႀကီးဟာ ေပ်ာက္မသြားဘူး။”

ဇူလိုင္လ (၁) ရက္ေန႔က စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ မႏၱေလးၿမိဳ႕က အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡေတြမွာ သံသယရွိသူ ၁၆ ဦး အပါအ၀င္ ပုဒ္မ ၁၄၄ ညမထြက္ရ အမိန္႔ကုိ ေဖာက္ဖ်က္သူ စုစုေပါင္း ၃၆၂ ဦးကုိ ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့ အေၾကာင္း မႏၱေလးတုိင္း ရဲတပ္ဖဲ႔ြက ေျပာပါတယ္။ လူသတ္မႈ (၂) မႈ၊ နာက်င္ေစမႈ (၃) မႈ၊ မီး႐ိႈ႔မႈ (၁) မႈေတြအတြက္ သံသယရွိသူ ေတြကုိေတာ့ အာဏာပုိင္ေတြက စုံစမ္းေနဆဲ ျဖစ္တယ္ လုိ႔လည္း သတင္းထုတ္ျပန္ ထားတာပါ။ ဒီအၾကမ္းဖက္မႈမွာ လူႏွစ္ဦး ေသဆံုးၿပီး လူ ၁ ဒါဇင္ေက်ာ္ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရခဲ့ပါတယ္။

RFA ျမန္မာပုိင္း

8.7.2014