၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ အတြက္ ျပင္ဆင္ေနတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးမႈေတြ၊ ဥပေဒသစ္ ျပဌာန္းမႈေတြနဲ႔ အတူ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္ၿပီး လုပ္ေနေပမဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္း တင္းမာမႈေတြ အခုထိ မေလ်ာ့ပါး ေသးတာ အတြက္ အထူး စိုးရိမ္ေၾကာင္း ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ မစၥတာ ဘန္ကီမြန္း က ေျပာၾကား လိုက္ပါတယ္။

ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ရဲ႕ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လကေန ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ အတြင္း ျမန္မာႏုိင္ငံ ဆိုင္ရာ အစီရင္ခံစာကို ဘန္ကီမြန္းရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ဗီြေဂ်း နမ္ဘီးယား က ၆၉ ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံမွာ ဗုဒၶဟူးေန႔က တင္သြင္း ေျပာဆိုခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစံုကို မအင္ၾကင္းႏိုင္က တင္ျပထားပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တိုးတက္မႈေတြရွိေပမဲ့ လူမ်ဳိးေရး၊ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ တင္းမာမႈေတြေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္မႈ၊ အသက္ဆံုး႐ံႈးမႈ၊ ဥစၥာပစၥည္းပိုင္ဆိုင္မႈေတြ ဖ်က္ဆီးခံရမႈနဲ႔ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးရတာေတြ ျပန္ၿပီး ျဖစ္ေပၚေစခဲ့တယ္လို႔ နယူးေယာက္ၿမိဳ႕ ကုလသမဂၢဌာနခ်ဳပ္မွာ က်င္းပေနတဲ့ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံရဲ႕ တတိယေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းမွာ မစၥတာ ဗီြေဂ်း နမ္ဘီးယားက ေထာက္ျပ ေျပာဆိုသြားတာပါ။

အထူးသျဖင့္ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဇြန္နဲ႔ ေအာက္တိုဘာလမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအရ ကဲြျပားမႈဟာ အေတာ္ေလး နက္႐ိႈင္းလာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာေတြနဲ႔ မူဆလင္ အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွစ္ခုၾကားမွာ စိတ္၀မ္းကဲြျပားမႈ ပိုၿပီး ႀကီးမားလာခဲ့သလို အိုးအိမ္စြန္႔ခြာ ထြက္ေျပးၾကရၿပီး ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ခိုလံႈေနသူေတြရဲ႕ အေျခအေနဟာ အေတာ္ေလးကို ျပင္းထန္ဆိုးရြားတဲ့အဆင့္ ေရာက္ေနတာမို႔ အထူးစိုးရိမ္မိေၾကာင္း ေျပာသြားပါတယ္။ အခုလို အေျခအေနေတြ တင္းမာေနတဲ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ရဲ႕ ပဋိပကၡကို ေျဖရွင္းေပးဖို႔ ျမန္မာအစိုးရက ရခိုင္ Action Plan စီမံကိန္း ေရးဆဲြခဲ့တာကို ေတြ႔ရၿပီး ဒီစီမံကိန္းဟာ ေကာင္းမြန္တယ္လို႔ မစၥတာ နမ္ဘီးယားက ေျပာပါတယ္။

ဒါေပမဲ့လို႔ တတိယေကာ္မတီ အစည္းအေ၀းမွာ ကုိယ္တိုင္ တက္ေရာက္နားေထာင္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အမ်ဳိးသမီး၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ လံုၿခံဳေရးကိစၥေတြမွာ ဦးေဆာင္လႈပ္ရွားေနသူ မေ၀ေ၀ႏု ကေတာ့ ဒီစီမံကိန္းမွာ တရားမွ်တမႈရွိတာ မေတြ႔ရဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။

“သူေျပာသြားတာ မဆိုးေတာ့ မဆိုးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့လည္း ျပန္ၾကည့္ရမွာက ေရရွည္အတြက္ တည္ၿမဲမယ့္ အေျဖမ်ိဳးျဖစ္ဖို႔လိုတယ္။ Rakhine Action Plan မွာ တကယ္ပဲ အဲ့ဒါ ရႏုိင္မလားဆိုတာကို က်မတို႔ ျပန္ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုတယ္။ ဒီ Rakhine Action Plan ဆိုၿပီး ခ်ၿပီးေတာ့ အစိုးရတင္သြင္းလာတဲ့ကိစၥဟာ တကယ္ပဲ ဒီလူေတြအတြက္ တရားမွ်တမႈ ရွိမလား။ မွ်တတဲ့အေျဖ၊ တရားတဲ့အေျဖ ျဖစ္မလားဆိုတဲ့ဟာလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီ Action Plan တခုလံုးကလည္း ႏုိင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္အေရး စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီရဲ႕လား ဆိုတဲ့ဟာကိုလည္း ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုအပ္မယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ တကယ့္ Stakeholder ေတြ သူတို႔ ထည့္သြင္းၿပီးေတာ့ လုပ္ေဆာင္တာမ်ိဳး မေတြ႔ရဘူး။ အစိုးရက သူ႔ဟာနဲ႔သူ ဒီဟာကို ေရးဆြဲၿပီးမွ ေနာက္ဆံုးမွာ တခ်ိဳ႕ NGO ေတြ၊ UN ေအဂ်င္စီေတြနဲ႔ Concern လုပ္ၿပီးေတာ့ ဒါကို သူတုိ႔ အတည္ျပဳခ်င္တဲ့ သေဘာမ်ိဳးမွာ ေတြ႔ရတယ္။ ဆုိေတာ့ အဓိက Stakeholder ျဖစ္တဲ့ ရခိုင္ Community နဲ႔ ႐ုိဟင္ဂ်ာ Community ႏွစ္ခုလံုး က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ပါသင့္တယ္လို႔ က်မအေနနဲ႔ ျမင္ပါတယ္။ အဲ့လိုမဟုတ္ဘဲနဲ႔ဆိုရင္ေတာ့ ဒါ တဘက္သတ္ တင္သြင္းတဲ့ Action Plan ျဖစ္မယ္။ ဒီ Action Plan ရဲ႕ Process တခုခ်င္းစီမွာလည္း အမ်ားႀကီး လိုအပ္ခ်က္ေတြ ရွိေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္ၿပီး တကယ္လို႔သာ အတင္းအဓမၼ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္မယ္ဆုိရင္ ပိုၿပီးေတာ့ ျပႆနာေတြ ဆိုးရြားလာႏုိင္စရာ ရွိပါတယ္။”

မစၥတာ နမ္ဘီးယားက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကို ဆက္လုပ္ေနတာ ေတြ႔ရၿပီး လႊတ္ေတာ္ကေန ဥပေဒသစ္ေတြ ျပဌာန္းေပးႏိုင္ခဲ့သလို ဒီဥပေဒေတြဟာ ျမန္မာ့အသြင္ ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေတြ၊ တာ၀န္ယူမႈေတြကို အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး တႏိုင္ငံလံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးအတြက္ အားထုတ္ႀကိဳးပမ္းမႈေတြ ရွိေနၿပီး ႏိုင္ငံေရး ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးေရးအတြက္ မူေဘာင္ေတြ ခ်မွတ္ တည္ေဆာက္ေနတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ျမန္မာအစိုးရက ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လႊတ္ေပးခဲ့တာကိုလည္း ထည့္သြင္းေျပာသြားပါတယ္။

ျမန္မာ့အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ ျမန္မာအစိုးရရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မစၥတာ ဗီြေဂ်း နမ္ဘီးယားရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ေတြဟာ အခ်ိန္ေစာေနေသးတယ္လို႔ မေ၀ေ၀ႏုက ေျပာပါတယ္။

“Special Advisor က က်မတို႔ ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘာမွ မေျပာသြားဘူး။ ဒီအမ်ိဳးသမီးေတြရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရမႈေတြ၊ ေနာက္ လိင္ပိုင္းဆုိင္ရာ ခ်ိဳးေဖာက္ခံေနရမႈေတြ၊ ဒီတုိင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ ဒါေတြကိုလည္း သူ ဘာမွ Highlight မေျပာသြားသလို၊ အမ်ိဳးသမီးေတြ ပါ၀င္မႈ အခန္းက႑ေတြကိုလည္း သူ ဘာမွ မေျပာသြားဘူး။ ေနာက္တခါ လယ္ယာေျမသိမ္းဆည္းေရး ျပႆနာေတြ အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္ေနတယ္ တတိုင္းျပည္လံုးနီးပါး။ ဒါဟာ အျမန္ဆံုး ေျဖရွင္းရမယ့္ ကိစၥတခုျဖစ္တယ္။ လယ္သမားေတြ အမ်ားႀကီး ဒုကၡေရာက္ေနပါတယ္။ ဒီကိစၥကိုလည္း သူ Highlight လုပ္သြားတာ မေတြ႔ရဘူး။ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြ လြတ္လာတယ္လို႔ ေျပာေပမဲ့လည္း ထပ္ထပ္ၿပီး ဖမ္းတဲ့ဟာေတြ၊ ျပန္ျပန္ၿပီး ဖမ္းတဲ့ဟာေတြ၊ အဲ့ဒါေတြ အမ်ားႀကီးကို က်မတို႔ ေတြ႔ရတယ္။ တကယ္တမ္း ထုတ္ေဖာ္စည္းေ၀းခြင့္ေတြ ခုန ပိတ္ပင္ျခင္း၊ ကန္႔သတ္ျခင္း ခံထားရတာေတြကိုလည္း ပိုၿပီး Highlight လုပ္ဖို႔ ေကာင္းတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒီလို Report မ်ိဳး တင္မယ္ဆုိရင္ ပိုၿပီးေတာ့ က်မတို႔ Civil Society ေအာက္ေျခမွာရွိတဲ့လူေတြ ပိုၿပီးေတာ့ Consult လုပ္သင့္တယ္။ ပိုၿပီးေတာ့ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေတြ႔ဆံုသင့္တယ္၊ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္သင့္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။”

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ လက္ရွိမွာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို တိုးတက္ လုပ္ေဆာင္လာတာကို ေတြ႔ရတယ္လို႔ မစၥတာ နမ္ဘီးယားက ေျပာသြားပါတယ္။ အာဆီယံ အလွည့္က် ဥကၠဌအျဖစ္ တာ၀န္ယူထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ အစိုးရ႐ံုးဆိုက္ရာ ေနျပည္ေတာ္မွာ ေဒသတြင္း အာဆီယံ အစည္းအေ၀းေတြအျပင္ ႏိုင္ငံတကာ အစည္းအေ၀းေတြကိုလည္း ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ဦးစီးက်င္းပေပးခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဥေရာပသမဂၢနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ေဆြးေႏြးပဲြေတြ အပါအ၀င္ အျခားဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ကိစၥရပ္ေတြမွာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကုလသမဂၢ ျပဌာန္းခ်က္ေတြ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ ကုလသမဂၢေအဂ်င္စီနဲ႔ ရန္ပံုေငြေထာက္ပံ့ေရး အစီစဥ္အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ ညိႇႏိႈင္းေဆာင္ရြက္ေနတာ ေတြ႔ရၿပီး ကုလသမဂၢဘက္ကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ အနီးကပ္လက္တဲြၿပီး ဆက္လက္ ပူးေပါင္း ညႇိႏိႈင္း ေဆာင္ရြက္သြားမွာ ျဖစ္တယ္လို႔ ကုလသမဂၢ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္းရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆိုင္ရာ အထူးကိုယ္စားလွယ္ မစၥတာ ဗီြေဂ်း နမ္ဘီးယား က ေျပာဆိုသြားပါတယ္။