ရခိုင္ စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ အႀကံျပဳခ်က္ ကင္တားနားနဲ႔ အေမရိကန္ ေလ့လာ သံုးသပ္မည္
ကိုသားညြန္႔ဦး
ဗြီအုိေအ ျမန္မာပုိင္း
29.4.2013
၂၀၁၂ ခုႏွစ္တုန္းကလူ၂၀၀၀န္းက်င္ ေသဆံုးခဲ့ၿပီးလူေပါင္း ေသာင္း နဲ႔ခ်ီ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ျဖစ္ ခဲ့ ရတဲ့ ရ ခိုင္ ျပည္ နယ္ အတြင္းက အၾကမ္းဖက္ မႈေတြနဲ႔ပတ္သက္လို႔အစိုးရရဲ႕စံုစမ္းေရးအစီရင္ခံစာဟာ ေဒါင့္ေပါင္း စံုကို ေလ့ လာ သံုးသပ္ ထားတဲ့ အစီရင္ ခံစာၿဖစ္တယ္ လို႔ ျမန္ မာ ႏုိင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလ သမ ဂၢ လူ႔အခြင့္ အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တား နား (Tomás Ojea Quintana) က ေျပာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ လည္း အစီရင္ ခံစာ အပါ အ၀င္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အႀကံ ၿပဳခ်က္ေတြ အေပၚမွာ ေလ့လာ သံုးသပ္ၿပီး၊ မၾကာခင္ ရက္ပိုင္း အတြင္း သူ႔ရဲ႕ သံုးသပ္ ခ်က္ေတြကို ၿပန္လည္ ထုတ္ျပန္မွာ ၿဖစ္တယ္လို႔ ဗီြအိုေအ ကို ေၿပာပါတယ္။ တခ်ိန္ တည္းမွာပဲ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဌာနကလည္း ေကာ္မရွင္ရဲ႕ အ ႀကံ ျပဳ ခ်က္ ေတြကို ေလ့လာ သံုးသပ္ ေနတယ္လို႔ ေျပာဆို လိုက္ပါတယ္။ အေသးစိတ္ကို ကိုသား ညြန္႔ ဦး က တင္ျပထား ပါတယ္။
ရခုိင္ ျပည္နယ္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ရဲ႕ ဒီအစီရင္ ခံစာဟာ နဂို သတ္မွတ္ ခ်ိန္ ထက္ ေနာက္က်ၿပီး ထြက္လာ တာပါ။ အျဖစ္အပ်က္္ ျဖစ္စဥ္ေတြ အပါ အ၀င္ ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္း ကို ပါ သံုးသပ္ တင္ျပထား သလို၊ ျပႆနာ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းေရး အတြက္ အႀကံျပဳခ်က္ ေတြကိုပါ ထည့္ သြင္း ထားပါတယ္။
အေတာ္ မ်ားမ်ား ေမွ်ာ္လင့္ ထားတဲ့ ေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာတဲ့ အေပၚမွာ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္ အေရး ကိုယ္စားလွယ္ ေသာမတ္စ္ အိုေဟး ကင္တားနား (Tomás Ojea Quintana) ကေတာ့ ႀကိဳဆို လိုက္ၿပီး၊ ဒီအေပၚမွာ သူ႔အျမင္ သံုးသပ္ခ်က္ ေတြကိုေတာ့ မၾကာခင္ ရက္ပိုင္း အတြင္း ထုတ္ျပန္ဖို႔ ရိွတယ္လို႔ ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။
“ရခိုင္ ျပည္နယ္ အေျခ အေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ အစီရင္ ခံစာ အခု ေနာက္ဆံုး ထြက္ လာ ၿပီဆိုတာ ေက်နပ္ စရာပါ။ ဒီအစီရင္ ခံစာထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ အႀကံ ျပဳခ်က္ တခုခ်င္းကို က်ေနာ္ အ ခု ေလ့ လာ သံုးသပ္ ေနပါတယ္။”
အစီရင္ ခံစာနဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ေတာ့ မေန႔က ရန္ကုန္မွာပဲ ေကာ္မရွင္ လူႀကီးေတြ သတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြ လုပ္ခဲ့ ပါတယ္။ အႀကံျပဳခ်က္ ေတြထဲ မွာေတာ့ ရခိုု္င္ ျပည္နယ္ အတြင္း ပဋိပကၡ ေတြကို ထိန္းႏိုင္ဖို႔ အ တြက္ လံုၿခံဳေရး အင္အား ေတြကို တိုးျမႇင့္ ခ်ထားဖို႔ ဆိုတာ ပါ၀င္ သလိုပဲ၊ အၾကမ္းဖက္ ခံရတဲ့ ဒုက ၡသည္ ေတြအတြက္ လူသားခ်င္း စာနာမႈ အကူ အညီေတြ ေပးႏိုင္ေရး ကိုလည္း အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။
ျပႆနာ ေတြက ေဒသတြင္း ထဲမွာ ရိွေန ဆဲမို႔လို႔၊ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္း ရာမွာ အခ်ိန္ယူ ရလိမ့္ မယ္ လို႔ ေကာ္ မရွင္ အဖဲြ႔၀င္ ေတြက ယူဆ ၾကပါတယ္။ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္က ႏိုင္ငံသား ဥပေဒ ေတြကို အေသ အခ်ာ လိုက္နာမယ္ ဆိုရင္ ျပႆနာ ႀကီးထြား လာစရာ မရိွသလို၊ အဲ့ဒီ ေဒသမွာ ရိွတဲ့ မူဆလင္ အသိုင္း အ၀ိုင္းမွာ လူဦးေရ အလ်င္ အျမန္ မ်ားျပား လာတာေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မရွင္က သံုးသပ္ ခဲ့ပါတယ္။
လက္ရိွ ဒုကၡသည္ စခန္းတြင္းက က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး၊ လူသား ရပ္တည္မႈ အၾကပ္ အတည္း ဆိုင္ရာ အေျခ အေန ေတြကို စိုးရိမ္ဖြယ္ ရိွတယ္လို႔ တင္ျပ ထားပါတယ္။ အစီရင္ ခံစာ တခုလံုး မွာေတာ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုတဲ့ အသံုး အႏႈန္းကို ေရွာင္ထားၿပီး၊ ဘဂၤါလီ ဆိုၿပီး သံုးႏႈန္း ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာ အေခၚ အေ၀ၚ ျပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္ လို႔ေတာ့ အခန္း တခု အေနနဲ႔ ရွင္းလင္း ထားပါတယ္။ မစၥတာ ကင္တားနား ကေတာ့ ဒီ အစီရင္ ခံစာဟာ အေျခ အေန အေတာ္ မ်ားမ်ားကို ျပည့္ျပည့္ စံုစံု ထည့္သြင္း ထားတယ္ လို႔ ေျပာပါတယ္။
“ဒီအစီရင္ ခံစာကို ၾကည့္ရတာ ေဒါင့္အစံု အလင္ တင္ျပ ထားပံုပါပဲ။ ဒါ အေတာ္ေလး အေရးႀကီး ပါတယ္။ ဒီလို အစီရင္ ခံစာမ်ိဳး ထြက္လာ ေစဖို႔ က်ေနာ္တို႔ အားလံုး ေမွ်ာ္လင့္္ ထားတာပါ။ ကိစၥရပ္ တိုင္းကို ေကာ္မ ရွင္က ေလ့လာ တင္ျပထား ပါတယ္။ တင္ျပ ထားတဲ့ ဒီကိစၥရပ္ တိုင္းကို အေသ အခ်ာ ေလ့လာၿပီး က်ေနာ္ ထုတ္ျပန္ခ်က္ ထုတ္ဖို႔ ရိွပါတယ္။ ဒီမူဆလင္ အသိုင္း အ၀ိုင္းကို ဘာေၾကာင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာလို႔ မသံုးတာလဲ ဆိုတဲ့ ရွင္းလင္း ထားခ်က္ေတြ၊ နယ္စပ္ မွာရိွတဲ့ နစက အဖဲြ႔ေတြ အေၾကာင္း၊ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖာက္ မႈ ေတြရိွတဲ့ အာဏာပိုင္ေတြ ဥပေဒ ကင္းလြတ္ခြင့္ ရေနတဲ့ကိစၥ၊ ၁၉၈၂ ႏိုင္ငံသားၿဖစ္မႈဥပေဒ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရးကိစၥ၊ ေနာက္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္းက ဒုကၡသည္ ေတြရဲ႕ လူသားခ်င္း စာနာ မႈ အကူ အညီ လိုအပ္မႈေတြ ပါ၀င္ ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းဖို႔ လိုအပ္တဲ့ အေၾကာင္းရပ္ အေတာ္ မ်ားမ်ားကို ဒီအစီရင္ ခံစာထဲမွာ ျပည့္ျပည့္ စံုစံု ထည့္သြင္း ထားပါတယ္။”
၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လနဲ႔ ေအာက္တိုဘာလေတြ အတြင္းၿဖစ္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးေရး ဆန္တဲ့ အဓိက ႐ုဏ္း ေတြေၾကာင့္ လူေပါင္း ၁၉၂ ဦး ေသဆံုးၿပီး၊ ၂၆၅ ဦး ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရခဲ့ တယ္လို႔ အစီရင္ ခံစာ မွာ ေဖာ္ျပ ပါတယ္။ ဒီ ျဖစ္ရပ္ကို စံုစမ္း စစ္ေဆးဖို႔ အတြက္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကေန ၂၇ ဦးပါ၀င္တဲ့ စံုစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ကို ဖဲြ႔ေပး ခဲ့တာပါ။
ေကာ္မရွင္ ကေန အစီရင္ ခံစာ ထြက္မလာ ႏုိင္ခင္၊ အခု ႏွစ္ဆန္း ပိုင္းမွာပဲ မိတၳီလာမွာ ဘာသာေရး အ ဓိက ႐ုဏ္းေတြ ျဖစ္ခဲ့တ ေၾကာင့္ ေကာ္မရွင္ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ေမးခြန္း ထုတ္မႈေတြ အစီ ရင္ ခံစာ မထြက္ ႏုိင္တဲ့ အေပၚ ေ၀ဖန္ ျပစ္ တင္မႈေတြ ရိွခဲ့ ပါတယ္။
ဒီေကာ္မရွင္ ထဲမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ေတြေရာ၊ ဟိႏၵဴ၊ မူဆလင္၊ ခရစ္ယာန္ ဗုဒၶဘာသာ ဘာသာ စံု ကလူေတြေရာ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသား ေတြကိုပါ ထည့္သြင္း ထားပါတယ္။
HRW လူ႔အခြင့္ အေရး ေစာင့္ၾကည့္မႈ အဖဲြ႔ ကေတာ့ အခု အစီရင္ ခံစာပါ ဒုကၡသည္ ေတြကို အကူ အ ညီ ေပးႏိုင္ေရး ထည့္သြင္း အႀကံျပဳ ထားတဲ့ အေပၚ ႀကိဳဆို ပါတယ္။ HRW အေနနဲ႔ ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္း အတြင္း ကပဲ ရခိုင္ ပဋိပကၡနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သူတို႔ သံုးသပ္ခ်က္ အစီရင္ ခံစာ တေစာင္ ထုတ္ခဲ့ ပါတယ္။ အဲ့ဒီ မွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္ မႈေတြမွာ ပတ္သက္ မႈရိွတယ္။ တာ၀န္ ရိွတယ္ ဆိုၿပီး လံုၿခံဳေရး အာဏာ ပိုင္ ေတြကို အျပစ္တင္ ထားပါတယ္။
ဒီ လူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဖက္ မႈေတြနဲ႔ ပဋိပကၡ ေတြကို ကိုင္တြယ္ ရာမွာ ႏိုင္ငံ တကာ စံႏႈန္း စံထား ေတြနဲ႔ အညီ ပြင့္လင္း ျမင္သာ မႈရိွဖို႔၊ ေရရွည္ အစီ အစဥ္နဲ႔ ကိုင္တြယ္ သြားဖို႔ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာန ကေတာ့ ျမန္မာ အစိုးရကို တိုက္တြန္း ခဲ့ပါတယ္။
အျခား ႏိုင္ငံ တကာ အသိုင္း အ၀ိုင္း နည္းတူပဲ၊ ဒီေကာ္္မရွင္ အစီရင္ ခံစာပါ အႀကံျပဳခ်က္ ေတြကို အေမ ရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႔ ျပန္လည္ သံုးသပ္ ေနတယ္ လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ဧၿပီလ ၃၀ ရက္ေန႔ မွာေတာ့ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနရဲ႕ ဒုကၡသည္ မ်ားနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ေနထိုင္သူ မ်ားဆိုင္ရာ ဒုတိယ လက္ေထာက္ အတြင္းေရးမႉး ကယ္လီ တဲလ္မန္း (Kelly Tallman) ဟာ ျမန္မာ ႏုိင္ငံကို ေရာက္ရိွ မွာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။
သူ႔ခရီးစဥ္ အတြင္း မွာေတာ့ ရခိုင္ ျပည္နယ္ ကိုသြားၿပီး အ့ဲဒီက လူသားခ်င္း စာနာ ကူညီမႈ အေရးေပၚ လို အပ္ ခ်က္ ေတြကို ေဆာင္ရြက္ သြားဖို႔ ရိွတယ္္လို႔ ႏိုင္ငံျခားေရး ဌာနက ေျပာပါတယ္။
