အာရ္ကာန္ေဒသရဲ့ ဌာေနတုိင္းရင္းသား ရုိဟင္ဂ်ာ

ရုိေနဆန္းလြင္

RB News

27.8.2016

(၁) ၁၈၂၃ မတုိင္မီကတည္းက ျမန္မာနယ္နိမိတ္အတြင္း ရွိေနခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာတုိင္းရင္းသား၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ႏိုင္ငံသားဥပေဒမွာ တုိင္းရင္းသားမ်ဳိးႏြယ္စု ျဖစ္ဖုိ႔အတြက္ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္မတုိင္မီ ျမန္မာႏုိင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္း ေနထုိင္တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္စုျဖစ္ရမယ္လုိ႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ဳိးႏြယ္စုက ၁၈၂၃ ခုႏွစ္မတုိင္ခင္ကတည္းက အာရ္ကာန္ေဒသ (လက္ရွိ ရခုိင္ျပည္နယ္) မွာ ရွိေနခဲ့တဲ့ မ်ဳိးႏြယ္စုတစ္စု ျဖစ္တာေၾကာင့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံသား ဥပေဒအရဆုိရင္လည္း တုိင္းရင္းသားမ်ဳိးႏြယ္စု တစ္စု ျဖစ္ပါတယ္။ 

- ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံသား ေဒါက္တာဖရန္႔စစ္ဘူခ်နန္ရဲ့ ၁၇၉၉ ခုႏွစ္ မွတ္တမ္းမွာ အာရ္ကာန္ေဒသမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အေျခခ်ေနထုိင္လာတဲ့ မြတ္စလင္ (မုိဟာမတ္ဒန္) မ်ားက သူတုိ႔ကုိယ္သူတုိ႔ ရုိအင္ဂ (ယေန႔ ရုိဟင္ဂ်ာ) လုိ႔ ေခၚတယ္လုိ႔ ေရးထားတဲ့အျပင္ ရုိဟင္ဂ်ာ ဘာသာစကား အခ်ဳိ႕ကုိပါ ေသခ်ာမွတ္တမ္းတင္ထားတယ္။ ဒါက ရုိဟင္ဂ်ာေတြက ၁၈၂၃ ခုႏွစ္မတုိင္မီ ျမန္မာႏုိင္ငံ နယ္နိမိတ္အတြင္းမွာ ရွိခဲ့ပါတယ္ဆုိတဲ့ ခုိင္မာတဲ့ အေထာက္အထားတစ္ခုပါ။

၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ႏုိင္ငံသားဥပေဒမွာ တုိင္းရင္းသား သတ္မွတ္ျခင္းကုိ ႏုိင္ငံေတာ္ေကာင္စီကသာ သတ္မွတ္ရမယ္လုိ႔ ျပဌာန္းထားတဲ့အတြက္ လူမ်ဳိး၊ ကုိးကြယ္တဲ့ဘာသာကုိ ခြဲျခားၿပီး ရုိဟင္ဂ်ာကုိ တုိင္းရင္းသားစာရင္းထဲမွာ ဆက္လက္မထားေတာ့တာ ျဖစ္တယ္။ 

ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးနဲ႔ ဘာသာစကား တူတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မ်ားျဖစ္တဲ့ မာရမာႀကီး၊ ဒုိင္းနက္တုိ႔ကေတာ့ တုိင္းရင္းသားစာရင္းထဲမွာ ရွိေနေသးတယ္။

(၂) ေခတ္အဆက္ဆက္ တုိင္းရင္းသား ႏုိင္ငံသား ျဖစ္လုိ႔ မဲေပးခြင့္၊ ေရြးေကာက္ခံပုိင္ခြင့္ ရခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္မ်ား

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ပထမဆုံး က်င္းပခဲ့တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲက ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလမွာပါ။ အဲဒီတုန္းက ၿဗိတိသွ်က ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အိႏၵိယကေန ခြဲထုတ္ၿပီး ဒုိင္အာခီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိ ဖ်က္သိမ္းခဲ့တယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အက္ဥပေဒကုိ ျပဌာန္းၿပီး ၉၁ ဌာနအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိ ထူေထာင္တယ္။ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ မင္းတုိင္ပင္အမတ္ (၁၃၂) ဦးေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္။ ရခုိင္ေဒသမွာ တုိင္းရင္းသား မဲဆႏၵနယ္ (၉) ခု၊ အိႏၵိယအမ်ဳိးသား မဲဆႏၵနယ္ (၁) ခု ရွိခဲ့တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးေတြက ျမန္မာတုိင္းရင္းသား မဲဆႏၵရွင္မ်ားအျဖစ္ မဲေပးခြင့္ရခဲ့ၿပီး ဦးဂနီမာရ္ကာန္က တုိင္းရင္းသားမဲဆႏၵနယ္ကေန မင္းတုိင္ပင္အမတ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရတယ္။

အမ်ဳိးသားေခါင္းေဆာင္ႀကီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေအာင္ဆန္း-အက္တလီ စာခ်ဳပ္အရ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္ ဧၿပီလ (၉) ရက္ေန႔မွာ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ က်င္းပခဲ့တယ္။ အဲဒီ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘူးသီးေတာင္က ဦးအဒူဂဖားရ္နဲ႔ ေမာင္ေတာက ဦးဆုလ္တာန္အာမတ္ တုိ႔ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္တဲ့ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိး အမတ္ႏွစ္ဦး ရွိခဲ့တယ္။

လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ပုိင္း ဦးေန၀င္း အာဏာမသိမ္းမီထိ ၁၉၅၁၊ ၁၉၅၆၊ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ေတြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ (၃) ႀကိမ္က်င္းပခဲ့တယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲတုိင္းမွာ ေမာင္ေတာ မဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ (၂) ဦး၊ ဘူးသီးေတာင္ မဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ တစ္ဦးနဲ႔ အထက္လႊတ္ေတာ္အတြက္ ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ တစ္ဦးစီ ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။ ပါလီမန္ ဒီမုိကေရစီ အစုိးရလက္ထက္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာ အမ်ဳိးသား ဦးဆုလ္တာန္မာမြတ္က ပညာေရး၀န္ႀကီး၊ က်န္းမာေရး၀န္ႀကီး အျဖစ္ခန္႔အပ္ခံခဲ့ရတယ္။ ဦးဆုလ္တာန္အာမတ္ကုိ လူမ်ဳိးစုေရးရာ၀န္ႀကီးဌာန ပါလီမန္အတြင္း၀န္၊ ဦးအဒူဂဖားရ္နဲ႔ ဦးအာဘူေဘာ္ေရွာ္ တုိ႔ကုိလည္း က်န္းမာေရး၀န္ႀကီးဌာန ပါလီမန္အတြင္း၀န္မ်ား အျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေခတ္က ပါလီမန္အတြင္း၀န္ ဆုိတာ အခုေခတ္ ဒု-၀န္ႀကီးနဲ႔ တူတဲ့အဆင့္ပါ။

အာဏာရွင္ ဦးေန၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီက ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ ပထမဆုံးအႀကိမ္ က်င္းပခဲ့တဲ့ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘူးသီးေတာင္ မဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ တစ္ဦး၊ ေမာင္ေတာမဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္တစ္ဦး ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။ တစ္ခါ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာလည္း ေမာင္ေတာမဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္တစ္ဦး ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။

စစ္အစုိးရလက္ထက္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္ ပါတီစုံဒီမုိကေရစီ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေမာင္ေတာမဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ ႏွစ္ဦး၊ ဘူးသီးေတာင္ မဲဆႏၵနယ္က ရုိဟင္ဂ်ာအမတ္ ႏွစ္ဦး ေရြးေကာက္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။ အဲဒီထဲက ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕နယ္ အမတ္ ဦးေက်ာ္မင္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားျပဳေကာ္မီတီ (CRPP) မွာအဖြဲ႔၀င္တစ္ဦး အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံခဲ့ရတယ္။

၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ ႏွစ္ဦး၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ တစ္ဦးနဲ႔ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္ ကုိယ္စားလွယ္ ႏွစ္ဦး ေရြးခ်ယ္တင္ေျမွာက္ခံခဲ့ရတယ္။

- ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးကုိ ဦးႏုအစုိးရလက္ထက္မွာ တုိင္းရင္းသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့တာ မဟုတ္ဘဲ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္ကတည္းက တုိင္းရင္းသား မဲဆႏၵနယ္က မဲေပးခြင့္၊ ပါ၀င္ယွဥ္ၿပဳိင္ခြင့္ ေပးခဲ့တာပါ။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ဦးေဆာင္တဲ့ တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာလည္း တုိင္းရင္းသားအျဖစ္ ပါ၀င္ခြင့္ေပးခဲ့တယ္။

(၃) ႏုိင္ငံေခါင္းေဆာင္မ်ားက ရုိဟင္ဂ်ာကုိ တုိင္းရင္းသားအျဖစ္ သတ္မွတ္ ေျပာဆုိခဲ့မႈမ်ား

- ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ပထမဆုံး သမၼတ စပ္ေရႊသုိက္က အာရ္ကာန္မွာ ရွိတဲ့ မြတ္စလင္ေတြက ျမန္မာတုိင္းရင္းသားေတြ ျဖစ္တယ္။ တကယ္လုိ႔ သူတုိ႔က တုိင္းရင္းသားေတြ မဟုတ္ဘူးဆုိရင္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔လည္း တုိင္းရင္းသားေတြ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ေျပာခဲ့တယ္။

- ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ပထမဆုံး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးႏုက ၁၉၅၄ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလ (၂၅) ရက္ေန႔ ည ၈ နာရီ အသံလႊင့္ မိန္႔ခြန္းမွာ “ေမာင္ေတာႏွင့္ ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕နယ္ မ်ားတြင္ ေနထုိင္လ်က္ ရွိေသာ ျပည္ေထာင္စုသား မ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ရုိဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္” လုိ႔ ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့တယ္။

- ႏုိင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီး ဦးဗေဆြက ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ (၃) ရက္ေန႔နဲ႔ (၄) ရက္ေန႔မ်ားမွာ ဘူးသီးေတာင္နဲ႔ ေမာင္ေတာၿမဳိ႕ေတြမွာ က်င္းပတဲ့ လူထုအစည္းအေ၀းေတြမွာ “ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ ကခ်င္၊ ကရင္၊ ကယား၊ ရွမ္း၊ မြန္၊ ရခုိင္၊ ခ်င္း တုိင္းရင္းသားမ်ားကဲ့သုိ႔ တုိင္းရင္းသား လူမ်ဳိးစုတစ္စု ျဖစ္သည္” လုိ႔ မိန္႔ခြန္းမွာ ထည့္သြင္း ေျပာၾကားခဲ့တယ္။

- ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ (၈) ရက္ေန႔မွာ ဒုတိယတပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ေအာင္ႀကီးက “ကၽြႏု္ပ္တုိ႔ ဒီခရုိင္မွာေနထုိင္တဲ့လူေတြကို ရုိဟင္ဂ်ာလုိ႔ေခၚပါတယ္။ ေမယုခရိုင္၏ အေနာက္ဘက္တြင္ ပါကစၥတန္ (ယခုဘဂၤလားေဒ့ရွ္) ရွိၿပီး မြတ္ဆလင္မ်ားေနၾကပါတယ္။ အေနာက္ဘက္မွာေနသူမ်ားကုိ ပါကစၥတန္ဟုေခၚၿပီး၊ ျမန္မာျပည္မွာရွိသူမ်ားကုိ ရုိဟင္ဂ်ာလုိ႔ေခၚတယ္။ ျမန္မာ၊ ပါကစၥတန္နယ္စပ္တခုတည္းမွာသာ လူမ်ဳိးတမ်ဳိးတုိင္းျပည္ျခား၍ ေနၾကသည္မဟုတ္၊ တရုတ္ႏွင့္ဆက္စပ္ေနေသာ နယ္စပ္တြင္လည္း ဤသုိ႔လူမ်ဳိးခ်င္းဆက္စပ္ေနၾကသည္။ ဥပမာ - ကခ်င္မွာ လီဆူး၊ အီေကာ၊ လ၀ စသည့္လူမ်ဳိးမ်ားရွိသလို တရုတ္ျပည္တြင္လည္း ၎လူမ်ဳိးမ်ားရွိသည္။ ထုိနည္းတူ ျမန္မာျပည္တြင္းရွိ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားရွိသလုိ တရုတ္ျပည္တြင္လည္း တုိင္ ဆုိေသာရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားရွိၾကပါသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ မြန္၊ ကရင္၊ မေလးရွိသလုိ ယုိးဒယားဘက္တြင္လည္း ထုိလူမ်ဳိးမ်ားရွိၾကပါသည္။ အိႏၵိယ-ျမန္မာနယ္စပ္တြင္လည္း ခ်င္း၊ လီေရွာ၊ နာဂလူမ်ဳိးမ်ား ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာရွိသကဲ့သုိ႔ အိႏၵိယႏုိင္ငံမွာလည္းရွိၾကသည္။ အဲဒီေတာ့ ဒီေန႔ဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ကၽြန္ေတာ္ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာခ်င္တယ္။ ေမယုခရိုင္ကုိ ျပည္ေထာင္စုထဲမွာရွိတဲ့ လူနည္းစုတစုလုိ႔သေဘာထားမယ္။ အဲဒီေတာ့အရင္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွားခဲ့တာေတြရွိရင္ ခင္ဗ်ားတုိ႔အားလုံးေမ့ၾက၊ ဒီအခ်ိန္ကစၿပီး ခင္ဗ်ားတုိ႔ေမယုခရုိင္က လူေတြဟာ တုိ႔ဗမာျပည္ေထာင္စုသား၊ တုိ႔ဗမာျပည္ေထာင္စုထဲက လူမ်ဳိးစုတစုလုိ႔သေဘာထားၾကပါ။” စသည္ျဖင့္ အက်ယ္တ၀န္႔ ေျပာခဲ့တယ္။

အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေန၀င္း ျဖစ္ၿပီး၊ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားေတြလည္း ရွိေနခဲ့တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးကုိ ရုိဟင္ဂ်ာလုိ႔ ေခၚျခင္းအတြက္၊ တုိင္းရင္းသား သတ္မွတ္ျခင္းအတြက္ ကန္႔ကြက္ခဲ့ျခင္း လုံး၀ (လုံး၀) မရွိခဲ့ဘူး။

(၄) ေဖ်ာက္လုိ႔ရမွာ မဟုတ္တဲ့ မွတ္တမ္းအခ်ဳိ႕

- ရန္ကုန္တကၠသုိလ္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေက်ာင္းသား/သူမ်ား အသင္းအဖြဲ႔ ထူေထာင္ခြင့္ ေလွ်ာက္ထားခဲ့ရာ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ (၃) ရက္ေန႔မွာ မွတ္ပုံတင္အမွတ္ ၁၁၂/၅၉ နဲ႔ “This is to certify that Rangoon University Rohingya Student Association is one of the Registered Associations of the University of Rangoon for the academic year 1959-1960” ဆုိၿပီး ခြင့္ျပဳခ်က္ ထုတ္ျပန္ေပးခဲ့တယ္။

- ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ေမလ (၁၅) ရက္ေန႔က စၿပီး ၁၉၆၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလ အထိ ျမန္မာ့အသံ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ဘာသာစကား အစီအစဥ္မွာ တစ္ပတ္ကုိ (၁၀) မိနစ္က်စီ (၃) ႀကိမ္ ရုိဟင္ဂ်ာဘာသာစကားနဲ႔ အသံလႊင့္ခြင့္ ေပးခဲ့တယ္။

- ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လ (၁၈) ရက္ေန႔မွာ ကာကြယ္ေရး၀န္ႀကီးဌာနက ထုတ္ေ၀တဲ့ တပ္မေတာ္ေခတ္ေရးစာေစာင္ အတြဲ (၁၂) အမွတ္ (၆) မွာ “ေမယုနယ္မွေလ ဘယ္လုိအေျခရွိပါလိမ့္” ေဆာင္းပါးနဲ႔ ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၈) ရက္ေန႔ထုတ္ အတြဲ (၁၂) အမွတ္ (၉) က “ေပ်ာက္ဆုံးေနေသာ ညီအစ္ကုိတစ္ဦးကုိ ရွာေတြ႕သည့္ပမာႏွယ္” ေဆာင္းပါးေတြမွာ “ေမယုခရုိင္၊ ေမာင္ေတာ၊ ဘူးသီးေတာင္၊ ရေသ့ေတာင္ အေနာက္ေျမာက္ ၿမဳိ႕နယ္မ်ားတြင္ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ား ေနထုိင္ၾကၿပီး၊ လူနည္းစုမွာ ရခုိင္၊ ဒုိင္းနက္၊ ၿမဳိ၊ ခမီး စေသာ လူနည္းစုမ်ားစြာ ပါ၀င္ေနထုိင္သည့္ ခရုိင္ေဒသ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္” လုိ႔ ေဖာ္ျပထားတယ္။

- ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ (၂၀) ရက္ေန႔မွာ ႏုိင္ငံေတာ္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ရုံး လက္ေအာက္ခံ နယ္ျခားေဒသ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရုံးရဲ့ ေၾကျငာခ်က္မွာ ေမယုေဒသအတြင္း ေနထုိင္ၾကသူမ်ားသည္ တုိင္းရင္းသား ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေရးသားခဲ့တယ္။

- ၁၉၆၁ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ (၂၀) ရက္ေန႔ထုတ္ ျမန္မာ့အလင္း သတင္းစာမွာ နယ္ျခားေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရးရုံးမွ နယ္ျခားေဒသအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရာရွိ၊ ရခုိင္တုိင္းမင္းႀကီးႏွင့္ အဖြဲ႔၀င္မ်ား ေမယုနယ္ျခားခရုိင္သုိ႔ ေရာက္ရွိခဲ့ၾကရာ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားမွ လႈိက္လွဲစြာ ႀကဳိဆုိၾကေၾကာင္း၊ သူရသတၱိရွိသူမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကုိ ျမတ္ႏုိးလုိလားၿပီး၊ သစၥာရွိေသာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ျပည္ေထာင္စု၏ လူမ်ဳိးတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့အျပင္ ျမန္မာ့အသံ ေရဒီယုိအစီအစဥ္ ကေနလည္း အဲဒီအေၾကာင္းကုိ လႊင့္ထုတ္ခဲ့တယ္။ 

- စာေပဗိမာန္က ၁၉၆၄ ခုႏွစ္ထုတ္ ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၉) စာမ်က္ႏွာ ၈၉ - ၉၀ မွာ ရခုိင္တုိင္း ေျမာက္ပုိင္း ေမယုခရုိင္တြင္ လူဦးေရး ငါးသိန္းခန္႔ရွိၿပီး ၇၅% သည္ ရုိဟင္ဂ်ာလူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္သည္လုိ႔ အက်ယ္တ၀န္႔ ေရးထားတယ္။

- ျမန္မာအသံ (၂၅) ႏွစ္ေျမာက္ ေငြရတုသဘင္အျဖစ္ ၁၉၇၁ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ေသာတရွင္မဂၢဇင္းကုိ ထုတ္ေ၀ခဲ့ရာ စာမ်က္ႏွာ ၅၅ မွာ ၁၉၄၇ ခုႏွစ္မွစ၍ တုိင္းရင္းသား ဘာသာစကားအျဖစ္ စတင္အသံလႊင့္ ခြင့္ျပဳသည့္ရက္စြဲမ်ားကုိ ေဖာ္ျပရာတြင္ ၁၉၄၇ တြင္ ရွမ္းႏွင့္ကခ်င္ဘာသာ၊ ၁၉၄၉ တြင္စေကာကရင္ႏွင့္ ပုိးကရင္ဘာသာ၊ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္တြင္ ခ်င္းဘာသာ၊ ၁၉၆၁ တြင္ မြန္၊ ပအုိ႔၊ လားဟူ၊ ရုိဟင္ဂ်ာႏွင့္ကယား ဘာသာတ ုိ႔အသံလႊင့္ခဲ့ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတယ္။ မြန္၊ ပအုိ႔၊ လားဟူ၊ ရုိဟင္ဂ်ာ ဘာသာတုိ႔ျဖင့္အသံလႊင့္ခြင့္ကုိ ၁၅.၅.၆၁ ေန႔မွစ၍ခြင့္ျပဳခဲ့ၿပီး ၁.၁၀.၆၅ ေန႔တြင္ရပ္ဆုိင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ေရးသားထားတယ္။

- ျပည္ေထာင္စု ဆုိရွယ္လစ္ သမၼတ ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္၊ ပညာေရး၀န္ႀကီးဌာနက ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ထုတ္ အထက္တန္း ပထ၀ီ၀င္ ဖတ္စာအုပ္၊ စာမ်က္ႏွာ ၈၆ မွာ တုိင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ား ျပန္႔ႏွံ႔ ေနထုိင္ၾကပုံျပရာမွာ ရခုိင္ေျမာက္ပုိင္းေဒသကုိ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ား ေနထုိင္ရာ ေဒသအျဖစ္ ျပသထားတယ္။

- ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ထုတ္ ပထမႏွစ္ အေ၀းသင္တကၠသုိလ္ ပထ၀ီ၀င္ ဖတ္စာအုပ္မွာလည္း ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းမွာ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ေနထုိင္တဲ့အေၾကာင္း ထည့္သြင္းထားတယ္။

ဒါေတြအျပင္ The Guardian, ျမန္မာ့အလင္း၊ ေၾကးမုံ စတဲ့သတင္းစာေတြမွာ ရုိဟင္ဂ်ာကုိ တုိင္းရင္းသားအျဖစ္ သုံးႏႈန္းေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အေထာက္အထားေတြ အမ်ားႀကီးရွိပါေသးတယ္။

(၅) ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားရဲ့ တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံေရးအခြင့္အေရးမ်ား

- ၁၉၄၈ ခုႏွစ္မွာ ျမန္မာႏုိင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ေနာက္ပုိင္း ျမန္မာတုိင္းရင္းသားေတြက ႏုိင္ငံသားေလွ်ာက္ထားဖုိ႔ မလုိခဲ့ဘူး။ သံသယျဖစ္ခံရသူမ်ားသာ ႏုိင္ငံသားေလွ်ာက္ထားဖုိ႔ လုိခဲ့တယ္။ ၁၉၄၉ ခုႏွစ္မွာ ကၽြန္ေတာ့္ မိခင္ ေဒၚခင္လွရဲ့ အဖုိးျဖစ္သူ ဦးအဒူေဇာ္လိလ္ က တရားေရး၀န္ႀကီးဌာနကုိ စာေရးသားၿပီး ႏုိင္ငံသားေလွ်ာက္ဖုိ႔ လုိ/မလုိ ေမးခဲ့တယ္။ တရားေရး၀န္ႀကီးဌာနက အေၾကာင္းျပန္စာမွာ “you need not apply for the Citizenship Certificate as you belong to one of the indigenous races of the Union of Burma” လုိ႔ ေရးၿပီး အေၾကာင္းျပန္ခဲ့တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာအမ်ဳိးသား ဦးအဒူေဇာ္လိလ္က တုိင္းရင္းသားျဖစ္လုိ႔ ႏုိင္ငံသားေလွ်ာက္ဖုိ႔ မလုိခဲ့ဘူး။

- ၁၉၅၂ ခုႏွစ္မွာ ႏုိင္ငံသားဟုတ္/မဟုတ္ ဒိြဟျဖစ္ေနတဲ့ ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕နယ္က ဦးအီမာန္ရွရိဖ္ ကုိ စစ္ေဆးၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံသားျဖစ္ေၾကာင္း အေထာက္အထား ခုိင္ခုိင္မာမာရွိလုိ႔ ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္ ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ (ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ ဗဟုသုတအရ အဲလုိ ႏုိင္ငံသားလက္မွတ္ စာအုပ္ကုိင္ေဆာင္သူ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ ၃၀၀၀ ေလာက္သာ ရွိတယ္)

- ၁၉၅၀ ခုႏွစ္မ်ားမွာ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလုံးမွာ တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံသားေတြကုိ အမ်ဳိသားမွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားေတြ ထုတ္ေပးဖုိ႔ ရခုိင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပုိင္းနဲ႔ ရန္ကုန္တုိင္း သန္လ်င္ၿမဳိ႕ေတြမွာ စမ္းသပ္ကာလ အျဖစ္ ပထမဆုံး စတင္ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီတုန္းက တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံသားေတြကုိ ဂဏန္း ၆ လုံးနဲ႔ အမ်ဳိးသားမွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားေတြ ထုတ္ေပးခဲ့ၿပီး၊ ဧည့္ႏုိင္ငံသားေတြကုိ ဂဏန္း ၅ လုံးနဲ႔ ဧည့္ႏုိင္ငံသားကဒ္ျပားေတြ ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားက အမ်ဳိးသားမွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပားသာ ရရွိခဲ့ၿပီး၊ ဧည့္ႏုိင္ငံသားကဒ္ျပား ရရွိခဲ့သူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္မွမရွိခဲ့ဘူး။ 

- ၁၉၆၃ ခုႏွစ္မွာ ေမယု နယ္ျခား ခရုိင္က အမ်ဳိးသား မွတ္ပုံတင္ ကုိင္ေဆာင္သူ ရုိဟင္ဂ်ာ (၇) ဦးကုိ တုိင္းရင္းသား ဟုတ္/မဟုတ္ စစ္ေဆး ခဲ့ရာမွာ စစ္ေဆးခံ ရသူမ်ားက ႏုိင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ၾကတဲ့ အျပင္ တုိင္းရင္းသားမ်ားပါ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဘူးသီးေတာင္ၿမဳိ႕က နယ္ျခား ခရုိင္ တရားသူႀကီးက ဆုံးျဖတ္ခ်က္ ခ်ခဲ့တယ္။

- သန္းေခါင္စာရင္းလုိ႔ လူသိမ်ားၾကတဲ့ အိမ္ေထာင္စုစာရင္းေတြမွာလည္း လူမ်ဳိးေနရာမွာ “ရုိဟင္ဂ်ာ” လုိ႔ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ထိ ေရးသြင္းခဲ့ၿပီး အဲဒီေနာက္ပုိင္းမွာ အတင္းအဓမၼ ဘဂၤါလီ ဇတ္သြင္းတာေတြ ျဖစ္လာခဲ့တယ္။

- ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီ အစုိးရလက္ထက္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေတြက ၀န္ႀကီးအဆင့္ထိ ႏုိင္ငံ့တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ့သလုိ၊ ျမန္မာ့ဆုိရွယ္လစ္လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္၊ စစ္အစုိးရေခတ္ေတြမွာလည္း ညြန္ၾကားေရးမွဴး အဆင့္ထိ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့တယ္။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္၊ ျမန္မာႏုိင္ငံ ရဲတပ္ဖြဲ႔၊ အထူးသတင္းတပ္ဖြဲ႔ စတာေတြအပါအ၀င္ ဌာနေပါင္းစုံမွာ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ ရခဲ့တယ္။ စစ္အစုိးရ လက္ထက္မွာ ႏုိင္ငံ့တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္ကုိ ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္ခဲ့တာပါ။ အဲဒါအျပင္ ၁၉၉၅ ခုႏွစ္ကစၿပီး ေဆးတကၠသုိလ္နဲ႔ စက္မႈတကၠသုိလ္ ေတြမွာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ပါ ပိတ္ပင္ခဲ့တယ္။

- ေခတ္အဆက္ဆက္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေတြက တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံသားမ်ား အားလုံးနဲ႔ တန္းတူ လြတ္လပ္စြာ ခရီးသြားလာခြင့္၊ ပညာသင္ၾကားခြင့္၊ ႏုိင္ငံ့တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ေဆးကုသခြင့္၊ ေရာင္း၀ယ္ ေဖာက္ကားခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ လက္ထပ္ခြင့္၊ ေမြးဖြားခြင့္ စတာေတြအားလုံး ရခဲ့တယ္။ စစ္အစုိးရလက္ထက္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ န.စ.က တည္ေထာင္ၿပီးမွ အခြင့္အေရးအားလုံးကုိ ပိတ္ပင္ကန္႔သတ္ခဲ့တယ္။

(၆) တုိင္းရင္းသား၊ ႏုိင္ငံေရး အခြင့္အေရးရုပ္သိမ္းမႈနဲ႔ ဘဂၤါလီ ဇတ္သြင္း၊ ဒုကၡသည္ ျပႆနာ

ဦးေန၀င္း ဦးေဆာင္တဲ့ မ.ဆ.လ ပါတီေခတ္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ တုိင္းရင္းသား စာရင္းက ပယ္ထုတ္ဖုိ႔၊ ႏုိင္ငံသား အခြင့္အေရးအားလုံး ရုပ္သိမ္းဖုိ႔ ႏွစ္ရွည္စီမံကိန္း လုပ္ခဲ့တယ္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္မွာ စံပယ္စီမံကိန္း ခ်မွတ္ၿပီး ျပည္နယ္တြင္း ခရီးသြားလာတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြဆီက အမ်ဳိးသားမွတ္ပုံတင္ကဒ္ျပား ေတြကုိ စစ္ေဆးေရးဂိတ္ေတြမွာ စစ္ေဆးသေယာင္နဲ႔ သိမ္းဆည္းခဲ့တယ္။

အဲဒီလုိ သိမ္းဆည္းၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ နဂါးမင္းစီမံခ်က္ ခ်မွတ္၊ ဘဂၤါလီဇတ္သြင္းၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံကုိ ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ ႏွစ္သိန္းနီးပါး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံကုိ ထြက္ေျပးခဲ့ရၿပီး ဒုကၡသည္စခန္းေတြမွာ ခုိလႈံခဲ့ရတယ္။ အစာေရစာ ငတ္ျပတ္မႈေၾကာင့္ တစ္ေသာင္းေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ရတယ္။ ဦးေန၀င္းရဲ့ လုပ္ရပ္က မွန္ကန္မႈ မရွိတဲ့အတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ဒုကၡသည္ ျဖစ္သြားရတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွာ ဟသၤာစီမံခ်က္ လုပ္ၿပီး ျပန္ေခၚခဲ့ရတယ္။

ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ဒုကၡသည္ျဖစ္ေနခဲ့တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ျပန္လည္လက္ခံေရးစခန္းေတြက တဆင့္ ျပန္ေခၚလာၿပီး ျပန္လည္လက္ခံေရးပုံစံေတြ ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီပုံစံေတြမွာ လူမ်ဳိးေနရာမွာ “ရုိဟင္ဂ်ာ” လုိ႔သာေရးၿပီး ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။

၁၉၈၉ ခုႏွစ္မွာ တစ္ႏုိင္ငံလုံး အတုိင္းအတာနဲ႔ ႏုိင္ငံသားစီစစ္ေရးကဒ္ျပားေတြ ထုတ္ေပးေတာ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိလည္း ႏုိင္ငံသားစီစစ္ေရးကဒ္ျပား (ပန္းေရာင္) ေတြထုတ္ေပးမယ္ ဆုိၿပီး ပုံစံေတြ ထုတ္ေပးၿပီး ေလွ်ာက္ခုိင္းခဲ့တယ္။ တကယ္တမ္းမွာ ပန္းေရာင္ကဒ္ေတြ မထုတ္ေပးခဲ့ဘဲ အျဖဴေရာင္ ၀ႈိက္ကဒ္ေတြကုိ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေပးခဲ့တယ္။ အဲဒီ ၀ႈိက္ကဒ္ေတြကုိ ၂၁ ႏွစ္ၾကာၿပီးမွ ဦးသိန္းစိန္ အစုိးရက ဖ်က္သိမ္းခဲ့တာပါ။ ရုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ ႏုိင္ငံသား အခြင့္အေရး အားလုံး တကယ္တမ္း ဆုံးရႈံးသြားတာ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမွာ တစ္ခုသိေစခ်င္တာက ၀ႈိက္ကဒ္ေတြကုိ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ မဲထည့္ဖုိ႔ ထုတ္ေပးခဲ့တာ မဟုတ္ပါဘူး။

တစ္ခါ ၁၉၉၁ - ၉၂ ခုႏွစ္မွာ ျပည္သာယာ စီမံခ်က္ လုပ္ၿပီး ေမာင္းထုတ္ခဲ့တယ္။ အဲဒါေတြကုိလည္း ၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ ျပန္ေခၚခဲ့ရတယ္။

နဂါးမင္းစီမံခ်က္ ေနာက္ပုိင္းကစၿပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြ စလုပ္လာတာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံျခားမွာ သြားေနမွ ေအးခ်မ္းတဲ့ဘ၀ရမယ္ဆုိၿပီး ႏုိင္ငံထဲကေန ထြက္သြားတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ အမ်ားအျပားရွိလာတယ္။ စစ္အစုိးရလက္ထက္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္မွာ န.စ.က ဖြဲ႔စည္းၿပီး စနစ္တက် ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္မႈေတြ ပုိလုပ္လာတာရယ္၊ ကန္႔သတ္ပိတ္ပင္တာေတြ မ်ားျပားလာတာေၾကာင့္ ႏုိင္ငံတကာမွာ သြားေရာက္ ခုိလႈံတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ပုိမ်ားလာခဲ့တယ္။

တစ္ခါ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္ လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္မႈ ဆန္ဆန္ အေရးအခင္းေနာက္ပုိင္းမွာ စက္ေလွေတြနဲ႔ ထြက္သြားတာ အနည္းဆုံး တစ္သိန္းခြဲ မက ရွိေနၿပီ။

အခုဆုိရင္ ႏုိင္ငံတကာမွာ ရုိဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ၁.၂ သန္းေလာက္ရွိမယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၵိယ၊ ပါကစၥတန္၊ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်ာ၊ ယူေအအီး၊ ထုိင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒုိနီးရွား၊ ၾသစေၾတးလ်၊ ဥေရာပ၊ အေမရိကား စတဲ့ႏုိင္ငံေပါင္းစုံမွာ ရွိေနပါတယ္။

(၇) ႏုိင္ငံတြင္းက ထြက္သြားတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ ၁.၂ သန္း

အဂၤလိပ္က ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ သိမ္းပုိက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၿဗိတိန္ေကာ္မရွင္နာ ခ်ာလ္စ္ပတြန္က ၁၈၂၆ ခုႏွစ္မွာ အာရ္ကာန္ေဒသရဲ့ လူဦးေရ စာရင္းထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။ အဲဒီစာရင္းမွာ ရခုိင္ ၆ ေသာင္း၊ မြတ္စလင္ ၃ ေသာင္းနဲ႔ အျခား ၁ ေသာင္း - စုစုေပါင္း တစ္သိန္း ရွိတယ္လုိ႔ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ခဲ့တယ္။

အဲဒီမွာ ေဖာ္ျပထားတဲ့ မြတ္စလင္ ၃ ေသာင္းဆုိတာ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ရည္ညြန္းတာပါ။ အဲဒီ ၃ ေသာင္း ႏုိင္ငံတကာ ေမြးဖြားမႈ စံႏႈန္း၊ ေသဆုံးမႈ စံႏႈန္းေတြနဲ႔ တြက္ခ်က္မယ္ဆုိရင္ ယေန႔ ရုိဟင္ဂ်ာ လူဦးေရက ၂.၅ သန္း ရွိေနရမယ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုအခ်ိန္မွာ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ ၁.၃ သန္းခန္႔သာ ရွိၿပီး၊ က်န္တဲ့ ၁.၂ သန္းက ျပည္ပကုိ ေရာက္ေနတာပါ။

အဲဒီေတာ့ ရခုိင္ျပည္နယ္တြင္းကုိ ဘဂၤါလီေတြ ခုိး၀င္ေနတယ္ဆုိတာ လုံး၀ မွန္ကန္မႈမရွိသလုိ၊ စစ္အစုိးရ လက္ထက္မွာ ရခုိင္ျပည္နယ္ကုိ တုိက္ရုိက္ကုိင္တြယ္ခဲ့တဲ့ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးခင္ညြန္႔ ကုိယ္တုိင္လည္း ရခုိင္ျပည္နယ္က မြတ္စလင္ေတြ ႏုိင္ငံျခားကုိ ခုိးထြက္တယ္ဆုိတာကုိ ၀န္ခံထားတာ ရွိပါတယ္။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ကစၿပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ တဖက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက ခုိး၀င္လာသူေတြလုိ႔ သမုတ္ၿပီး လူမ်ဳိးတုန္းသတ္ျဖတ္သလုိ အေရးအခင္းႀကီး တစ္ခုဖန္တီးခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာင္ ရုိဟင္ဂ်ာေတြက ခုိး၀င္ဘဂၤါလီေတြပါဆုိၿပီး သက္ေသမျပႏုိင္လုိ႔ သမၼတဦးသိန္းစိန္နဲ႔ လ.၀.က ၀န္ႀကီး ဦးခင္ရီတုိ႔က ခုိး၀င္သူ မရွိသေလာက္ပါပဲ ဆုိၿပီး ၀န္ခံခဲ့ရတယ္။

(၈) ရုိဟင္ဂ်ာ ဂ်ီႏုိဆုိက္

ကုလသမဂၢလုိ အဖြဲ႔အစည္းႀကီးေတြ ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရေတြက တာ၀န္ယူရမႈ အရမ္းႀကီးလုိ႔ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ဂ်ီႏုိဆုိက္လုပ္ေနတယ္လုိ႔ ၀န္မခံေသးေပမယ့္ ႏုိင္ငံတကာ ပညာရွင္ေတြ၊ ႏုိဗယ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုရွင္ေတြကေတာ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ဂ်ီႏုိဆုိက္ လူမ်ဳိးတုန္း သတ္ျဖတ္ေနတယ္လုိ႔ ေျပာေနၾကပါၿပီ။

ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ညွဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ သတ္ျဖတ္ခံေနရေတြကုိ term အရ genocide သုံးသည္ျဖစ္ေစ၊ ethnic cleansing သုံးသည္ျဖစ္ေစ၊ crimes against humanity သုံးသည္ျဖစ္ေစ၊ term ထက္ ျပႆနာကုိ ဦးစားေပး ေျဖရွင္းဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ေနပါၿပီ။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လကတည္းက concentration camp လုိ႔ ႏုိင္ငံတကာက ေျပာေနတဲ့ ဒုကၡသည္စခန္းေတြထဲမွာ ပိတ္ေလွာင္ခံေနရတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ သူတုိ႔ရဲ့ မူလေနရာေတြမွာ ျပန္လည္ ေနရာခ်ထားေပးဖို႔၊ ႏုိင္ငံသား အခြင့္အေရး ရုပ္သိမ္းခံထားရတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ႏုိင္ငံသား အခြင့္အေရး အျပည့္အ၀ ျပန္ေပးဖုိ႔ အခ်ိန္တန္ေနပါၿပီ။

ရုိဟင္ဂ်ာေတြက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံက ခုိး၀င္ဘဂၤါလီေတြ မဟုတ္ဘူး၊ အာရ္ကာန္ေဒသရဲ့ မူလဘူတ တုိင္းရင္းသားဆုိတာ ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရေတြနဲ႔ ကုလသမဂၢ က ေသခ်ာနားလည္ေနပါၿပီ။ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ကမာၻမွာ အဖိႏွိပ္ခံရဆုံး လူနည္းစုတစ္စု အျဖစ္ ကုလသမဂၢ က ေၾကညာခဲ့တာ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ကတည္းကပါ။

အဲဒီေတာ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ့ ရပုိင္ခြင့္ အားလုံးကုိ အခ်ိန္မွီ ျပန္မေပးဘူးဆုိရင္ ဂ်ီႏုိဆုိက္ဆုိတဲ့ အသုံးအႏႈန္းက ကုလသမဂၢနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ အစုိးရေတြဆီကေန တရား၀င္ ထြက္လာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီအခါက်ရင္ တုိးတက္ဖုိ႔ အရွိန္စေနတဲ့ ႏုိင္ငံရဲ့ ဖြံ႔ၿဖဳိးတုိးတက္မႈကုိပါ ထိခုိက္လာမယ့္ အျပင္ ဂ်ီႏုိဆုိက္ က်ဴးလြန္တဲ့ အစုိးရအဆက္ဆက္ တာ၀န္ရွိသူမ်ား အားလုံး ႏုိင္ငံတကာခုံရုံးမွာ တရားရင္ဆုိင္ရပါလိမ့္မယ္။ အခုအခ်ိန္မွာေတာင္ ဦးသိန္းစိန္ အပါအ၀င္ အစုိးရ တာ၀န္ရွိ ပုဂၢဳိလ္ေတြကုိ ႏုိင္ငံတကာ ခုံရုံးေပၚကုိ ျဖတ္လမ္းနဲ႔တင္ႏုိင္ဖုိ႔ လုိက္လုပ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ အမ်ားႀကီး ရွိေနပါတယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ရက္ပုိင္းကပဲ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌက ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ ေဆြးေႏြးဖုိ႔ ကုလဆုိင္ရာ အေမရိကန္သံအမတ္ႀကီးကုိ စာေရးၿပီး ဖိအားေပးခဲ့တယ္။ ကုလ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ တကယ္ကုိ နက္နက္နဲနဲ ေဆြးေႏြးမယ္ဆုိရင္ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ့ ကံၾကမၼာက စုိးရိမ္စရာ အေျခအေနကုိ ေရာက္ရွိသြားပါလိမ့္မယ္။

လူနည္းစုတစ္စုကုိ အႏုိင္က်င့္လုိ႔ ရတယ္ဆုိၿပီး ဆက္ၿပီး အႏုိင္က်င့္ေနမယ္ ဆုိရင္ ေဘးထြက္ ဆုိးက်ဳိး အလြန္မ်ားလိမ့္မယ္ဆုိတာ သတိျပဳဖုိ႔ လုိပါမယ္။

(၉) ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားရဲ့ ေတာင္းဆုိမႈ

ရုိဟင္ဂ်ာေတြက အစုိးရအဆက္ဆက္ ၀ါဒျဖန္႔ထားတာသလုိ ျပည္နယ္လုိခ်င္တာ မဟုတ္ဘူး။ ရုိဟင္ဂ်ာေတြက ျပည္နယ္ လုိခ်င္စိတ္ရွိသလား မရွိသလား ဆုိတာ ေမယုနယ္ျခားခရုိင္ကုိ ဘာေၾကာင့္ သတ္မွတ္ခဲ့ရသလဲဆုိတဲ့ အေၾကာင္း ေသခ်ာေလ့လာၾကည့္ရင္ သိရပါလိမ့္မယ္။

ရုိဟင္ဂ်ာေတြ လုိခ်င္တာက ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီအစုိးရ လက္ထက္မွာ ရခဲ့တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ အားလုံးပါ။

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိတဲ့ လူမ်ဳိးစု အားလုံးနဲ႔ တန္းတူ အခြင့္အေရးလုိခ်င္တယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ေရးမွာ ရတဲ့ အခန္းက႑ကေန ပါ၀င္ၿပီး ကမာၻမွာ ငါတုိ႔လည္း ျမန္မာေဟ့ ဆုိၿပီး ဂုဏ္ယူ၀င့္ၾကြားခ်င္သူေတြပါ။

ပထမဆုံးအေနနဲ႔ ဒုကၡသည္ စခန္းေတြကို အတင္းအက်ပ္ ပုိ႔ခံေနရသူေတြ အားလုံး မိမိတုိ႔ရဲ့ မူရင္း ေနရာမွာ ျပန္လည္ ေနထုိင္ၿပီး ယခင္လုိ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာနဲ႔ လုပ္ကုိင္ စားေသာက္လုိၾကတယ္။ အနာဂတ္ေပ်ာက္ေနတဲ့ လူငယ္မ်ား အဆင့္ျမင့္ပညာ သင္ၾကားခ်င္ေနၾကတယ္။

အမုိးပြင့္အက်ဥ္းေထာင္သား ဘ၀ကေန လြတ္ေျမာက္ၿပီး လူ႔ဂုဏ္သိကၡာရွိတဲ့ လူသားမ်ားအျဖစ္နဲ႔သာ ရပ္တည္ခ်င္တဲ့ အေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ပါတယ္။

(ဒီေဆာင္းပါးကုိ အဓိက ေရးရျခင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ Eleven Media က ေဆာင္းပါးရွင္ ေနထြန္းႏုိင္ က မၾကာခဏဆုိသလုိ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ၁၉၅၅ ခုႏွစ္မတုိင္ခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရွိခဲ့သူေတြ မဟုတ္ဘူးလုိ႔ ဗဟုသုတ ေခါင္ပါးစြာနဲ႔ စြပ္စြဲေနတဲ့ အတြက္ တစ္ႀကိမ္တစ္ခါ အျဖစ္ တုန္႔ျပန္ေရးသားျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဗဟုသုတ မရွိတဲ့ racist ေနထြန္းႏုိင္ အတြက္ အခ်ိန္ျဖဳန္းရတာ တန္ဖုိးမရွိေပမယ့္ အခုေဆာင္းပါးကုိ ဖတ္ၿပီး ဗဟုသုတရမယ့္ သူမ်ားအတြက္ ေက်နပ္မိပါတယ္)

ရုိေနဆန္းလြင္