ရခိုင္က မူဆလင္ေတြ ေဘးကင္းရာ ေရႊ႕ေပးဖုိ႔ HRW ေတာင္းဆုိ

ကိုသားညြန္႔ဦး 

ဗြီအုိေအ ျမန္မာပုိင္း

15.5.2013 

မဟာစင္ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းဟာ ရခိုင္ ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ေဒသကို ခ်ဥ္းကပ္ လာတာေၾကာင့္၊ အ့ဲဒီ ေဒသမွာ ရိွတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ ခ်ီတဲ့ မူဆလင္ ေတြအတြက္ အႏၱရာယ္ ရိွေန တယ္လို႔ နယူးေယာက္ အေျခ စိုက္ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ႀကီးက ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာ အာဏာပို္င္ ေတြအေနနဲ႔ မုန္တိုင္း မ၀င္ခင္ ၿပင္ဆင္ မႈေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆိုေပမဲ့၊ အဲ့ဒီ မူဆလင္ ဒုကၡ သည္ ေတြကို ေဘးကင္းတဲ့ ေနရာ ေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္း မႈေတြ မလုပ္ေသး ဘူးလို႔လည္း HRW က စြပ္ စဲြ ပါ တယ္။ အျပည့္ အစံုကို ကိုသားညြန္႔ဦး က တင္ျပ ထားပါတယ္။

ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္တုန္းက ရခိုင္ ျပည္နယ္ ပဋိပကၡ ေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပး ၾကရတဲ့ ေသာင္းနဲ႔ ခ်ီတဲ့ မူဆလင္ ဒုကၡ သည္ ေတြကို မုန္တိုင္း ေဘးလြတ္ရာ အျမင့္ပိုင္း ေဒသ ေတြကို အျမန္ဆံုး ေရႊ႕ေျပာင္း ေပးဖို႔ HRW လူ႔အ ခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ ႀကီးက ျမန္မာ အစိုးရကို တိုက္တြန္း ေတာင္းဆို တာပါ။

၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ဇြန္လက စခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ မႈေတြေၾကာင့္ ရခုိင္ ျပည္နယ္ အတြင္းက ႐ိုဟင္ဂ်ာနဲ႔ ကမန္ မူဆလင္ ခန္႔မွန္းေခ် ၁ သိန္း ၄ ေသာင္း ေလာက္ရဲ႕ တ၀က္ဟာ ေရလြႊမ္းမိုး တတ္တဲ့ လယ္ကြင္း ေတြနဲ႔ ကမ္း ႐ိုးတန္း ေဒသ ေတြမွာ ေနထိုင္ ေနၾက ရတယ္လို႔ HRW ရဲ႕ မေန႔က ထုတ္ျပန္ ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပ ပါတယ္။

မဟာစင္ ဆိုင္ကလုန္း မုန္တိုင္းဟာ အခု ေမလ ၁၅ ရက္ ေန႔က်ရင္ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ အေနာက္ ျခမ္းနဲ႔ ဘဂၤ လား ေဒ့ရ္ွ ကမ္း႐ိုးတန္း ေဒသကို ၀င္ေရာက္ ႏုိင္တယ္လို႔ ခန္႔မွန္း ထားတာေၾကာင့္၊ အဲ့ဒီ ဒုကၡ သည္ ေတြ အတြက္ အလြန္ အမင္း အသက္ အႏၱရာယ္ ရိွေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ပါတယ္။

ျမန္မာ အစိုးရ ကေတာ့ သူတုိ႔ အေနနဲ႔ မုန္တိုင္း သတိ ေပးခ်က္ ေတြနဲ႔ အတူ မုန္တိုင္း ၀င္ေရာက္ ႏုိင္ေခ် ရိွတဲ့ ေဒသ ေတြက လူေတြကို ေဘးကင္းရာ အျမင့္ပိုင္း ေတြကို ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ် ထားေပး ေနတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ ပါတယ္။

ကုလ သမဂၢရဲ႕ OCHA လူသားခ်င္း ကူညီမႈ ဆိုင္ရာ ညိႇႏိႈင္း ေရးမႉး ႐ံုးရဲ႕ ထုတ္ျပန္ ခ်က္မွာ ေတာ့ မုန္ တိုင္း ေၾကာင့္ အိႏိၵယ၊ ဘဂၤလား ေဒ့ရ္ွနဲ႔ ျမန္မာ ႏုိင္ငံ ေတြက လူဦးေရ ၈ ဒႆမ ၂ သန္း အတြက္ အ သက္ အႏၱရာယ္ ၿခိမ္းေျခာက္ မႈေတြ ရိွေန တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

ျမန္မာ အာဏာပိုင္ ေတြဘက္က ျပင္ဆင္ မႈေတြ ေနရာ ခ်ထား မႈေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆိုသလို၊ လူသားခ်င္း စာနာ ကူညီမႈ အဖဲြ႔ေတြ ကလည္း အေျခ အေန ေတြကိုေရာ ေနရာ ခ်ထား မႈေတြ လုပ္ေန တာကို ပါ ေစာင့္ ၾကည့္ အကဲခတ္ ေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ပါတယ္။

တခ်ိန္ တည္းမွာ ဒုကၡသည္ ေတြကို စစ္ကား ေတြနဲ႔ ေရႊ႕ေျပာင္း ေပးတာ၊ စစ္တပ္ ၀န္းအတြင္းမွာ ေနရာ ခ်ထား ေပးတာကို ဒုကၡသည္ အခ်ိဳ႕က လက္ခံဖို႔ တြန္႔ဆုတ္ ေနတယ္ လို႔လည္း ေဖာ္ျပ ပါတယ္။ HRW လူ႔အခြင့္ အေရး အဖဲြ႔ရဲ႕ ေျပာခြင့္ ရသူ တြန္ မလင္ေနာ့ စကီး (Tom Malinowski) ကေတာ့ မူဆလင္ ဒုကၡသည္ အမ်ား စုကို မေန႔က အထိ ေရႊ႕ေျပာင္း မႈေတြ မလုပ္ေသး ဘူးလို႔ ဗီြအိုေအကို ေျပာပါတယ္။

“ျပင္ဆင္မႈ ရိွတယ္ ဆိုတာ မဟုတ္ ပါဘူး။ မေန႔တုန္း ကအထိ IDP ဒုကၡသည္ ေတြ အမ်ား စုကို ေရႊ႕ေျပာင္း မႈေတြ မလုပ္ရ ေသးပါဘူး။ ဒီေန႔ေတာ့ ျပင္ဆင္ ေဆာင္ရြက္ မႈေတြ လုပ္လာ လိမ့္မယ္ လို႔ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္။ မေန႔က အထိေတာ့ ဒုကၡသည္ ၆ ေသာင္းခဲြဟာ ေရေဘးဒဏ္ ခံရေလ့ ရိွတဲ့ ေဒသ ေတြမွာ ရိွေန တုန္းပါပဲ။ ဒီလူေတြကို ေနရာ ေရႊ႕ေပးဖို႔ ဆိုၿပီးေတာ့ ႏိုင္ငံ တကာ အသိုင္း အ၀ိုင္း အေနနဲ႔ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အာဏာပိုင္နဲ႔ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ တို႔ကို ၿပီးခဲ့တဲ့ လေတြ ကတည္းက တိုက္တြန္း ခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ ေပးျခင္း မရိွပါဘူး။ အခု ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ် ေပးတယ္ ဆိုတာ စစ္ေတြ နားက လူအနည္း စုကိုပါ။”

OCHA ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ ရခိုင္ေၿမာက္ပိုင္း ေမာင္ေတာေဒသမွာ ေရြႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်မႈေတြ ဟာ အျခားေနရာေတြမွာထက္ ေႏွးေကြး ေနတယ္လို႔ ေဖာ္ျပ ေပမဲ့ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုတာ အေသးစိတ္ ကိုေတာ့ မေျပာ ပါဘူး။ အဲ့ဒီ မွာရိွတဲ့ စုစုေပါင္း ေက်းရြာ ၆၄ ရြာကို ေျပာင္းေရြႊ႕ ေနရာ ခ်ထား မႈေတြ လုပ္ဖို႔ ရိွ တယ္ လို႔ ေဖာ္ၿပ ပါတယ္။

ေဘးကင္းရာ ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်ထား မႈေတြကို ေမလ ၁၃ ရက္ ေန႔က စတင္ ခဲ့ၿပီး၊ အခု ေမလ ၁၅ ရက္ေန႔ မွာ အေတာ္ မ်ားမ်ား ၿပီးစီး လိမ့္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္လင့္တဲ့ အေၾကာင္း အစိုးရက ခန္႔မွန္း ထားတယ္လို႔ ဆိုုပါတယ္။ 

ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္တုန္းက ပဋိပကၡေတြ အၾကမ္းဖက္ မႈေတြ ရိွခဲ့ တာေၾကာင့္ ေဒသ တြင္းမွာ လူမႈ အသိုင္း အ ၀ိုင္း ႏွစ္ခု အၾကားမွာ စိုးရိမ္ခ်က္ေတြကလည္း ရိွေနဆဲပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း မုန္တိုင္း အႀကိဳ ျပင္ ဆင္ ေနရာခ် ထားေရး ကိစၥ ေတြမွာလည္း အဲ့ဒီ စိုးရိမ္ခ်က္ ေတြေၾကာင့္ မေျပ မလည္ ျဖစ္ မႈ ေတြလည္း ရိွတယ္လို႔ သိရ ပါ တယ္။

မူဆလင္ ေခါင္းေဆာင္ ေတြကလည္း မူဆလင္ အသိုင္းအ၀ိုင္း အေနနဲ႔ အာဏာပိုင္ ေတြနဲ႔ ပူးေပါင္း ေဆာင္ ရြက္ ၾကဖို႔ကို တိုက္တြန္း ေနတယ္လို႔ OCHA ထုတ္ျပန္ ခ်က္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ လူသားခ်င္း စာနာ ကူညီေရး အဖဲြ႔ေတြ၊ ေဆးအဖဲြ႔ ေတြကလည္း မုန္တိုင္း ၀င္ေရာက္ ခဲ့ရင္ မုန္တိုင္း အလြန္ အေျခ အေနမွာ ကယ္ဆယ္ ကူညီေရးေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ၿပင္ဆင္ေဆာင္ ရြက္ေန တာလည္းရိွပါတယ္။ တြန္(Tom) ကေတာ့ ျမန္ မာ အာ ဏာပိုင္ ေတြအေနနဲ႔ လူသားခ်င္း ကူညီေရး အဖဲြ႔ေတြကို ၀င္ေရာက္ လုပ္ကိုင္ ခြင့္ေပး သ လုိ၊ သူတို႔ အႀကံျပဳ ခ်က္ေတြကိုလည္း အာဏာပိုင္ေတြဘက္ကလည္း နားေထာင္ဖို႔ လိုမယ္ လို႔ ေျပာ ပါ တယ္။

“အဲ့ဒီ ေဒသကို လူသားခ်င္း စာနာမႈ အကူ အညီ ေပးေရး အဖဲြ႔ေတြ သြားေရာက္ခြင့္ ေပးတာ မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခက္တာကေတာ့ အခု မိုးရာသီ ေရာက္လာၿပီ ဆိုေတာ့သူတို႔ကိုေဘးကင္း လံုၿခံဳတဲ့ ေနရာ မ်ိဳးေတြ မွာ ေနရာ ေျပာင္းခ် ေပးဖို႔ တိုက္တြန္း တာကို အာဏာပိုင္ ေတြက နားမေထာင္ တာပါ။”

အခုလို ရခိုင္ ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ေဒသကို မုန္တိုင္း ၀င္မယ္ ဆိုတဲ့ စိုးရိမ္ခ်က္ ၾကားထဲ မွာပဲ၊ ျမန္မာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ဟာ ရက္ပိုင္း အတြင္းမွာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကို ႏိုင္ငံေတာ္ ခရီးစဥ္ အျဖစ္ စတင္ ဖို႔ ရိွေန ပါတယ္။

မေန႔ တုန္းက သမၼတ႐ံုးရဲ႕ ၀ပ္ဆိုဒ္ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ မွာေတာ့ မုန္တိုင္းနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ႀကိဳတင္ ညိႇႏိႈင္း အစည္း အေ၀းကို သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ကိုယ္တိုင္ ဦးေဆာင္ စည္းေ၀း ခဲ့တာကို ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ ဆိုတာကို တားဆီးလို႔ မရေပမဲ့၊ ထိခိုက္ ဆံုးရံႈးမႈ အနည္း ဆံုး ျဖစ္ေအာင္ ေဆာင္ ရြက္ သြားရမယ္ ဆိုၿပီး အဲ့ဒီ အစည္း အေ၀းမွာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ က တိုက္ တြန္း ေျပာၾကား ထားပါတယ္။