ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ဆင္ေရးအတြင္း လူ႔အခြင္႔အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈ စုံစမ္းဖို႔ ကုလတုိက္တြန္း
ခင္ျဖဴေထြး
26.10.2016
ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာေဒသမွာ လံုၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ စစ္ဆင္ေရး အတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆိုေပမဲ့ ခုိင္မာတဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထား ရဖို႔အတြက္ အခက္အခဲေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ မခင္ျဖဴေထြးက ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ မစၥ ယန္ဟီးလီကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေမး။ လက္ရွိ ရခိုင္ျပည္နယ္က အေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ မစၥ ယန္ဟီးလီ ရဲ႕ အဓိက စိုးရိမ္ခ်က္က ဘာေတြ ရွိေနတာပါလဲ။ အရင္ဆံုး ေျပာျပေပးပါရွင့္။
“ကမၻာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္ေနတာဆိုေတာ့ အခင္းျဖစ္ပြားခ်ိန္စကတည္းက အဲဒီမွာဘာေတြ ျဖစ္ပြားေနသလဲ ဆိုတာကို အျပည့္အဝ မသိရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ က်မတို႔ အေျခအေနကိုသိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ျပင္ပနဲ႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ ဒီေခတ္နည္းပညာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ စစ္ဆင္ေရး ဇံုနယ္ေျမအျဖစ္ ေၾကညာႏိုင္ပါတယ္။ ေဒသခံေတြအတြက္ေတာ့ ပိုၿပီးကန္႔သတ္တာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကုလဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြက အဖြဲ႔ေတြေတာင္မွ အဲဒီမွာ ဘယ္လိုအေျခအေနရွိသလဲ ဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ သြားလို႔မရပါဘူး။”
ေမး။ မစၥယန္ဟီးလီတို႔ သိထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြထဲက အေၾကာင္းအရာ တခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပပါဦးရွင့္။
“က်မတို႔ၾကားသေလာက္က လူေတြကို ဖမ္းတာဆီးတာ၊ အိမ္ေတြ မီး႐ိႈ႕ခံရတာရွိတယ္။ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးမႈေတြ ရွိေနတယ္။ အသတ္ခံရတာေတြ ရွိတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ေပးၿပီး သတ္ပစ္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြက တရားလက္လြတ္ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ဖမ္းဆီးမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မတရားျပဳက်င့္မႈေတြ၊ လူေရွ႕သူေရွ႕မွာတင္ အဓမၼျပဳက်င့္မႈေတြ ရွိတယ္လို႔လည္း က်မတို႔ၾကားရပါတယ္။ ”
ေမး။ ဘာ သက္ေသေတြ ရွိပါလဲရွင့္။
“ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို မွန္မမွန္ သိဖို႔က သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆး မႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ က်မတို႔ သြားလာလို႔ မရပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြေတာင္ အဲဒီေနရာေတြကို သြားလာဖို႔ကန္႔သတ္ခံထားရပါတယ္။”
ေမး။ အခ်က္အလက္ေတြကို မစၥ ယန္ဟီးလီတို႔ ဘယ္လို ရရွိပါသလဲ။ မွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလို႔ ဘယ္လုိ ယူဆႏုိင္ပါသလဲ။
“ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ က်မတို႔ရဲ႕လူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတို႔က ဓာတ္ပံု အေထာက္အထားေတြနဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ ပို႔ေပးပါတယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔ အခု ေျပာဆိုခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မမွားေအာင္ အမ်ားႀကီး ဂ႐ုစိုက္ရပါတယ္။ မွားယြင္းၿပီး စြပ္စြဲတာမ်ိဳးလည္း က်မတို႔ မလုပ္ခ်င္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုၾကားသိရတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေပးဖို႔ က်မတို႔ ေတာင္းဆိုေနတာပါ။ ဒီလိုလုပ္ဖို႔ ဘာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိရဖို႔ ေလ့လာစမ္းစစ္မႈေတြ အျပည့္အ၀ လုပ္ဖို႔ပါတယ္။ အေျခအေနက ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ ဆုိးရြားေနသလဲ ဆုိတာကို ေသခ်ာသိဖို႔လိုပါတယ္။”
ေမး။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ မစၥ ယန္ဟီးလီတို႔ ေျပာသလို လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ စစ္ဆင္ေရး အေျခအေနေအာက္မွာ ေနအိမ္ေတြမီး႐ႈိ႕တာ၊ တရားလက္လြတ္ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္တာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ျငင္းထားပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ တည္ဆဲဥပေဒေတြနဲ႔ အညီအေရးယူ aဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္ရွင့္။
“ဘယ္လိုဥပေဒမ်ိဳးကို ေျပာတာလဲ။ အဲဒါပဲ က်မ သိခ်င္တာပါ။ ဘယ္လို ဥပေဒမ်ိဳးကို သူတို႔ေျပာေနတာပါလဲ။ လူသားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားတဲ့ ဥပေဒလား။ ဘယ္လိုဥပေဒမ်ိဳးလဲ။”
မူစလင္လူဦးေရ အမ်ားစုရိွတဲ့ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္းက စစ္ဆင္ေရးေတြအတြင္းမွာ လက္နက္မဲ့ အရပ္သားေတြအေပၚ မတရားျပဳက်င့္တာ၊ ရပ္ရြာေတြကို မီးရိႈ႕တာ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးမႈေတြရိွေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ဖို႔ မစၥယန္ဟီးလီ အပါအ၀င္ ကုလသမဂၢရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအထူးကိုယ္စားလွယ္ေတြက ျမန္မာအစိုးရကို မေန႔က ေၾကညာခ်က္ထုတ္ ေတာင္းဆိုခဲ့တာပါ။ ေမာင္ေတာမွာရိွတဲ့ လံုၿခံဳေရးတပ္စခန္းေတြကို ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔က တိုက္ခိုက္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြက ေဒသတြင္းမွာ စစ္ဆင္ေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ စစ္ဆင္ေရးေတြကို ဥပေဒနဲ႔အညီ ေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာေဒသမွာ လံုၿခဳံေရး တပ္ဖြဲ႔ေတြရဲ႕ စစ္ဆင္ေရး အတြင္း လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆိုေပမဲ့ ခုိင္မာတဲ့ သက္ေသ အေထာက္အထား ရဖို႔အတြက္ အခက္အခဲေတြ ရွိတယ္လုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ မခင္ျဖဴေထြးက ျမန္မာႏိုင္ငံဆုိင္ရာ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး အထူး ကိုယ္စားလွယ္ မစၥ ယန္ဟီးလီကို ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။
ေမး။ လက္ရွိ ရခိုင္ျပည္နယ္က အေျခအေနနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ မစၥ ယန္ဟီးလီ ရဲ႕ အဓိက စိုးရိမ္ခ်က္က ဘာေတြ ရွိေနတာပါလဲ။ အရင္ဆံုး ေျပာျပေပးပါရွင့္။
“ကမၻာနဲ႔ အဆက္အသြယ္ ျပတ္ေနတာဆိုေတာ့ အခင္းျဖစ္ပြားခ်ိန္စကတည္းက အဲဒီမွာဘာေတြ ျဖစ္ပြားေနသလဲ ဆိုတာကို အျပည့္အဝ မသိရပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ က်မတို႔ အေျခအေနကိုသိႏိုင္ဖို႔အတြက္ ျပင္ပနဲ႔ ဆက္သြယ္ႏိုင္တဲ့ ဒီေခတ္နည္းပညာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ စစ္ဆင္ေရး ဇံုနယ္ေျမအျဖစ္ ေၾကညာႏိုင္ပါတယ္။ ေဒသခံေတြအတြက္ေတာ့ ပိုၿပီးကန္႔သတ္တာ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ကုလဝန္ထမ္းေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြက အဖြဲ႔ေတြေတာင္မွ အဲဒီမွာ ဘယ္လိုအေျခအေနရွိသလဲ ဆိုတာကို သိႏိုင္ဖို႔အတြက္ သြားလို႔မရပါဘူး။”
ေမး။ မစၥယန္ဟီးလီတို႔ သိထားတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြထဲက အေၾကာင္းအရာ တခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပပါဦးရွင့္။
“က်မတို႔ၾကားသေလာက္က လူေတြကို ဖမ္းတာဆီးတာ၊ အိမ္ေတြ မီး႐ိႈ႕ခံရတာရွိတယ္။ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးမႈေတြ ရွိေနတယ္။ အသတ္ခံရတာေတြ ရွိတယ္။ အေၾကာင္းျပခ်က္ေပးၿပီး သတ္ပစ္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေတြက တရားလက္လြတ္ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ဖမ္းဆီးမႈေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မတရားျပဳက်င့္မႈေတြ၊ လူေရွ႕သူေရွ႕မွာတင္ အဓမၼျပဳက်င့္မႈေတြ ရွိတယ္လို႔လည္း က်မတို႔ၾကားရပါတယ္။ ”
ေမး။ ဘာ သက္ေသေတြ ရွိပါလဲရွင့္။
“ဒီအခ်က္အလက္ေတြကို မွန္မမွန္ သိဖို႔က သီးျခားလြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆး မႈေတြ လုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ က်မတို႔ သြားလာလို႔ မရပါဘူး။ ျမန္မာႏုိင္ငံသားေတြေတာင္ အဲဒီေနရာေတြကို သြားလာဖို႔ကန္႔သတ္ခံထားရပါတယ္။”
ေမး။ အခ်က္အလက္ေတြကို မစၥ ယန္ဟီးလီတို႔ ဘယ္လို ရရွိပါသလဲ။ မွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလို႔ ဘယ္လုိ ယူဆႏုိင္ပါသလဲ။
“ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ က်မတို႔ရဲ႕လူေတြ ရွိပါတယ္။ သူတို႔က ဓာတ္ပံု အေထာက္အထားေတြနဲ႔ အခ်က္အလက္ေတြ ပို႔ေပးပါတယ္။ က်မတို႔အေနနဲ႔ အခု ေျပာဆိုခဲ့တဲ့အခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မမွားေအာင္ အမ်ားႀကီး ဂ႐ုစိုက္ရပါတယ္။ မွားယြင္းၿပီး စြပ္စြဲတာမ်ိဳးလည္း က်မတို႔ မလုပ္ခ်င္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း အခုၾကားသိရတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး လြတ္လပ္တဲ့ စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြ လုပ္ေပးဖို႔ က်မတို႔ ေတာင္းဆိုေနတာပါ။ ဒီလိုလုပ္ဖို႔ ဘာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိရဖို႔ ေလ့လာစမ္းစစ္မႈေတြ အျပည့္အ၀ လုပ္ဖို႔ပါတယ္။ အေျခအေနက ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ ဆုိးရြားေနသလဲ ဆုိတာကို ေသခ်ာသိဖို႔လိုပါတယ္။”
ေမး။ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ မစၥ ယန္ဟီးလီတို႔ ေျပာသလို လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ စစ္ဆင္ေရး အေျခအေနေအာက္မွာ ေနအိမ္ေတြမီး႐ႈိ႕တာ၊ တရားလက္လြတ္ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္တာေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စြဲခ်က္ေတြကို ျငင္းထားပါတယ္။ အစိုးရအေနနဲ႔ တည္ဆဲဥပေဒေတြနဲ႔ အညီအေရးယူ aဆာင္ရြက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္ရွင့္။
“ဘယ္လိုဥပေဒမ်ိဳးကို ေျပာတာလဲ။ အဲဒါပဲ က်မ သိခ်င္တာပါ။ ဘယ္လို ဥပေဒမ်ိဳးကို သူတို႔ေျပာေနတာပါလဲ။ လူသားခ်င္းစာနာ ေထာက္ထားတဲ့ ဥပေဒလား။ ဘယ္လိုဥပေဒမ်ိဳးလဲ။”
မူစလင္လူဦးေရ အမ်ားစုရိွတဲ့ ေမာင္ေတာၿမိဳ႕နယ္တြင္းက စစ္ဆင္ေရးေတြအတြင္းမွာ လက္နက္မဲ့ အရပ္သားေတြအေပၚ မတရားျပဳက်င့္တာ၊ ရပ္ရြာေတြကို မီးရိႈ႕တာ ဥပေဒမဲ့ ဖမ္းဆီးမႈေတြရိွေနတယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး စံုစမ္းစစ္ေဆးမႈေတြလုပ္ဖို႔ မစၥယန္ဟီးလီ အပါအ၀င္ ကုလသမဂၢရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးအထူးကိုယ္စားလွယ္ေတြက ျမန္မာအစိုးရကို မေန႔က ေၾကညာခ်က္ထုတ္ ေတာင္းဆိုခဲ့တာပါ။ ေမာင္ေတာမွာရိွတဲ့ လံုၿခံဳေရးတပ္စခန္းေတြကို ေအာက္တိုဘာ ၉ ရက္ေန႔က တိုက္ခိုက္ခံရၿပီးတဲ့ေနာက္ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြက ေဒသတြင္းမွာ စစ္ဆင္ေရးေတြ လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ စစ္ဆင္ေရးေတြကို ဥပေဒနဲ႔အညီ ေဆာင္ရြက္ေနတာျဖစ္တယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။
