14.5.2013
ဒီမိုကေရစီကို အသြင္ ကူးေျပာင္း ေနသည္ ဟု ေၾကြးေၾကာ္ ေဖၚ ေဆာင္ ေနေသာ ဦး သိန္း စိန္ အစိုးရ လက္ ထက္ တြင္ တိုင္း ရင္း သားျပည္နယ္ မ်ား၌ စစ္မွ န္သည့္ ျပည္ တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးရရန္ အလား အလာ မေတြ႔ ရေသး။ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲ မျဖစ္ ပြားသည့္ ေျမျပန္႔ ေဒသ မ်ားမွာပင္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားတိုး မ်ားလာ၊ နိုင္ငံ ျပင္ပ မွ လည္း ဟိုကသည္က ျခိမ္းေျခာက္ မႈ မ်ားေပၚလာ လွ်က္ရွိေန ေၾကာင္းေတြ႕ ရသည္။ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႕ မ်ားကို ထိတ္လန္႔ရ၊ ဘာ သာေရး အစြန္း ေရာက္မ်ားကို ေၾကာက္ရ၊ အၾကမ္းဘက္ သမား မ်ား၏ အႏၱရာယ္ကို သတိထား ေနရနွင့္ တိုင္းျပည္၏ ေဒသ အေျမာက္ အမ်ား၌ သာမန္ လူထု ေပါင္းေျမာက္ မ်ားစြာမွာ ယံုသူငယ္မ်ား ဘ၀ သို႔ က်ဆင္း ေနရသည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး သည္ ျပိဳက် ေတာ့ မည္လားဟု စိုးရိမ္ရ သည္ အထိပင္ ယိုင္လဲ ခ်ိနဲ႔ လာခဲ့သည္။ တိုင္းျပည္ ျငိမ္းခ်မ္း၊ တည္ျငိမ္ကာ အေျခခံ လူထု စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ ရနိုင္ေရး အတြက္ “စစ္မွန္ သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ကို တည္ေဆာက္ ရန္မွာ အေရး တၾကီး လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ လာသည္။
“စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ဟူေသာ စကားလံုးကို သံုးစြဲ ရျခင္းမွာ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အတု လႊမ္းမိုး ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရ အဆက္ ဆက္သည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ကို စကားလံုး အရ သံုးစြဲခဲ့ ေသာ္လည္း ယင္းမွာ မည္သို႔ အဓိပၸါယ္ရွိ ေၾကာင္းကို မည္သည့္ အခါ ကမွ် လူထုကို ရွင္းျပ ခဲ့ ျခင္းမရွိ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၏ နိုင္ငံ ေတာ္ အေျခခံ မူမ်ား ဟူေသာ က႑ တြင္မူ ဥပေဒ စိုး မိုးေရး ကို စကားလံုး အရ ပင္ ထည့္သြင္း မထားေတာ့။ အေၾကာင္း မွာ ယင္း၏ အနွစ္ သာရ မ်ားကို တိုင္းျပည္၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုး လိုျခင္း မရွိေသာ ေၾကာင့္ သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူ ရပါ ေတာ့မည္။
ခ်ဳပ္ေျပာ ရလွ်င္ ျမန္မာ နိုင္ငံ၌ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” အား လူထု တရပ္လံုး စနစ္ တက် ေလ့လာ ခြင့္ မရ ေသးပါ။ စစ္အစိုးရ အဆက္ ဆက္က ယေန႔ အခ်ိန္ အထိ က်င့္သံုး ေနေသာ ဥ ပေဒ စိုး မိုးေရး ဟူသည္မွာ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး Rule of Law မဟုတ္။ အာဏာပိုင္ မ်ားက ျပဌာန္း ထားသည့္ ျပည္တြင္း ဥပေဒ မ်ားအတိုင္း စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law အဆင့္ တြင္သာ ရွိေနေသး ေၾကာင္းေတြ႔ ရသည္။
၁၉၈၂ ခုနွစ္ တြင္ ျပဌာန္း၍ ၂၀၀၄ ခုနွစ္ တြင္ ျပင္ဆင္ကာ ယေန႔ တိုင္ အတည္ျပဳ က်င့္သံုး လွ်က္ရွိေသာ တရုတ္ ျပည္သူ ့ သမၼတ နိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၅) တြင္ေအာက္ပါ အတိုင္း ေတြ႕ရွိ ရ သည္။
“တရုတ္ ျပည္သူ႔ သမၼတ နိုင္ငံသည္ အခြင့္ အာဏာ မ်ားအား ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုးသည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ေအာက္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္ နိုင္ငံကို တည္ေဆာက္ သည္။” ယင္းျပဌာန္း ခ်က္ကို ေလ့လာ လွ်င္ တရုတ္ နိုင္ငံသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုး ေနျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းမွာ မည္ကဲ့ သို႔ေသာ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ျဖစ္ပါ သနည္း။
“တရုတ္ နိုင္ငံသည္ Rule by Law နွင့္ Rule of Law ကို ေပါင္းစပ္ က်င့္သံုး ေနျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း၊” ဆြီဒင္ နိုင္ငံ စေတာ့ ဟုမ္းျမိဳ႕၊ စေတာ့ ဟုမ္း တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ပညာ ဌာနတြင္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ေမလ (၈) ရက္ေန႕က က်င္းပ ခဲ့သည့္ နီးေႏွာ ဖလွယ္ ပြဲ၌ တရုတ္ နိုင္ငံ ပီကင္း တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ပညာ ဌာနမွ ပါေမာကၡ Dr. Gong Renren က ေျပာၾကား သြား ခဲ့ သည္။ ၄င္း၏ အဆို အရ တရုတ္ နိုင္ငံသည္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီ သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အဆင့္ကို မသြားနိုင္ ေသးေၾကာင္း သံုးသပ္ နိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဤမွ် ေပါင္းစပ္ က်င့္သံုးျခင္း သည္ပင္ တရုတ္ နိုင္ငံ အတြက္ မ်ားစြာ အက်ိဳး ရွိေၾကာင္း ထင္ရွား သည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံတြင္ ယေန႕ တရုတ္ နုိင္ငံ သည္ စည္းလံုး ညီညြတ္ မႈတည္ ေဆာက္နိုင္ ရံုသာမက နိုးေန ေသာ နဂါးၾကီး အျဖစ္ စီးပြားေရး အရ တိုးတက္ ဖြံ႕ျဖိဳး လာ လွ်က္ ရွိသည္။
Rule of Law နွင့္ Rule by Law စကားလံုး နွစ္လံုး၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ ကြာျခားမႈကို ေလ့လာ မိပါက “ဥပေဒ စိုးမိုးေရး” ဟူေသာ စကားလံုးကို လြယ္လင့္ တကူ သံုးစြဲ၍ မရ နိုင္ေၾကာင္း ထင္ရွား ပါသည္။ ျဖစ္နိုင္လွ်င္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဟူသည္ကို လူထုၾကီး တရပ္ လံုး ေလ့ လာကာ တတ္နိုင္ သမွ် လက္ေတြ႕ ေဖၚ ေဆာင္သင့္ ေသာ အခ်ိန္ ေရာက္ပါျပီ။ စစ္အာ ဏာရွင္ မ်ား တည္ေဆာက္ ထားသည့္ ဥပေဒေဘာင္ နွင့္ ၄င္းတို႕ စိတ္ ၾကိဳက္ ျပဌာန္း ထားသည့္ ဥပေဒမ်ား အတိုင္း စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law တို႔အား တိုက္ဖ်က္ သင့္ေသာ အခ်ိန္သို႔ ေရာက္ပါျပီ။
ဤစာတမ္း ငယ္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို အက်ယ္ တ၀င့္ ရွင္းလင္းျပ မည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သို႔ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ ျဖစ္ပြား ေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားအား ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ရႈေဒါင့္မွ ေထာက္ျပ သံုးသပ္ ပါမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ယင္းတို႔အား စနစ္တက် ေျဖရွင္းကာ တုိင္းရင္းသား ေပါင္းစံု လူထုၾကီး တရပ္ လံုး ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ တရား မွ်တမႈနွင့္ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈတို႔ ရနိုင္ ေရး အတြက္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ လမ္းေၾကာင္းတြင္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အေနျဖင့္ က်င့္သံုးနိုင္ ေရးအတြက္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဆိုင္ရာ အေျခခံ အက်ဆံုး အဆို ျပဳခ်က္ အခ်ိဳ႕ ကို တင္သြင္း ေဆြးေႏြး သြားပါမည္။
၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို မတည္ ေဆာက္နုိင္ျခင္း။
မည္သည့္ နိုင္ငံတြင္ မဆို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ဥပေဒ အားလံုး၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည္။ ယင္း ၏ သေဘာမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ မညီေသာ တည္ဆဲ ဥပေဒမွန္ သမွ်ကို ဖ်က္သိမ္း ပစ္ရ သည္။ ေနာင္ျပဌာန္းမည့္ ဥပေဒမ်ား သည္လည္း ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ နွင့္ ကိုက္ညီ ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို တည္ေဆာက္ လိုပါက ဥပေဒ အားလံုး၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ ယင္း၏ အုတ္ျမစ္ကို ခ်မွတ္ ရပါမည္။
ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အေျခခံ အက် ဆံုးမူမွာ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူ ကိုအျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္ျပီး လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္ တြင္ တန္းတူ ခံစားခြင့္ ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ဤမူကို အေျခခံ အားျဖင့္ ဥပေဒနွင့္ နီးစပ္ သူ တိုင္း သိၾကပါသည္။ အသစ္ အဆန္း မဟုတ္ပါ။ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ခင္ညႊန္႔ ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူ ခဲ့စဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး သူရေရႊမန္း (ယခု ဦးေရႊမန္း) ကိုယ္တိုင္ပင္ တိုင္းသိ ျပည္သိ ေၾကြးေၾကာ္ ခဲ့သည္။
သို႔ရာတြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အသစ္ အဆန္း မဟုတ္သည့္ ဤမူ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သို႔ လက္ေတြ႔ က်င့္သံုး အေကာင္ အထည္ ေဖၚသင့္သည္၊ မည္သည္ တို႕မွာ အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေနသည္၊ ဤမူ ကို ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အတြက္ မည္သည့္ ဥပေဒ မ်ားကို ဖ်က္သိမ္း၊ ျပင္ဆင္၊ အသစ္ ျပဌာန္း သင့္ သည္၊ ဟူသည္ တို႔နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အေလး ထားကာ ယခု လႊတ္ ေတာ္ ဥကၠဌ ေနရာတြင္ ယူထားေသာ ဦးေရႊမန္း သည္ လႊတ္ေတာ္ အတြင္း၌ မည္သည့္ အခါ ကမွ် ဦးေဆာင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ သည္ကို မၾကား သိရပါ။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရက ဦးေဆာင္ရန္ ဆိုသည္မွာ ေ၀လာ ေ၀းပင္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု ပုဒ္မ ၄၄၅ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္
ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကို အျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္ျပီး လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူ ခံစားခြင့္ ရွိရမည္ ဟူသည့္ မူကို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒက အာမခံ ရပါ မည္။ မဆန္႔က်င္ ေစရပါ။ သို႔ရာတြင္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ မွစ၍ အာဏာသိမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့သည့္ သက္တမ္း ကာလ အတြင္း ျဖစ္ပြား က်ဴးလြန္ ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈ မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စစ္အာဏာ ရွင္တို႔၏ တာ၀န္ရွိ မႈကို ဖံုးကြယ္ကာ “မည္သည့္ တရားရံုး တြင္မွ် တရားစြဲ ဆိုခြင့္ မရွိေစရ” ဟူသည္ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄၅ တြင္ ျပဌာန္းထား သည္။ ယင္းမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ ေပးထား ျခင္းျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျပဌာန္း ခ်က္မ်ိဳးကို ကမာၻ ေပၚတြင္ တည္ဆဲ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ မ်ား၌ မည္သည့္ နိုင္ငံ တြင္မွ် မေတြ႔ ရပါ။ ယင္း အေပၚ ဥပေဒ အေထာက္ အကူျပဳ ကြန္ယက္မွ ေဆြးေႏြး မႈအား ၂၀၁၃ ေမလ (၇) ရက္ေန႕တြင္ ဘီဘီစီမွ အသံ လႊင့္သြား သည္ကို ဤလင့္ခ္ တြင္ နားဆင္ပါ။
ပုဒ္မ ၄၄၅ ျပဌာန္း ခ်က္သည္ လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူေရး ဟူသည့္ အေျခခံ မူကို အဆင့္ နွစ္ဆင့္ အရ ဆန္႔က်င္ လွ်က္ရွိသည္။ ပထမ အဆင့္မွာ စစ္အစိုးရ အာဏာပိုင္ ေဟာင္းမ်ား သည္သာ အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ ရေန ၾကသည္။ အျခား သာမန္ ျပည္သူမ်ား မခံ စားရပါ။ ဒုတိယ အဆင့္ မွာ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူျခင္း တူပါက န၀တ၊ နအဖ စစ္အစိုးရ အဖြဲ႔၀င္ မ်ားသာ လြတ္ျငိမ္း ခြင့္ကို ခံစား ၾကရသည္။ ၄င္းတို႔၏ အမိန္႔ ေပးမႈ အရ သက္ဆိုင္ရာ မႈခင္းမ်ား ၌ ေျမျပင္တြင္ ၾကီးၾကပ္ ကြပ္ ကဲ ေဖၚ ေဆာင္ ခဲ့ ၾကသည့္ အျခားစစ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္ မ်ားမွာ အဆိုပါ အခြင့္ အေရး ကို ခံစားခြင့္ မရၾကပါ။ အခ်ိန္မေရြး တရားစြဲ ခံရ နိုင္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု သည္ ခြဲျခားမႈ ကို အေျခ ခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုးထား ျခင္းျဖစ္သည္။
ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူအား လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးျခင္းမွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု၏ အုတ္ျမစ္ တခ်ပ္ ျဖစ္ေန သည္။ သို႔ျဖစ္၍ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူ မည္သူ႔ကို မဆို တိတိ က်က် စံုစမ္း ရွာေဖြ ေဖၚထုတ္ကာ အေရးယူ အျပစ္ ေပးျခင္း ျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး တည္ ေဆာက္ ရမည္ ဟူေသာ အသံကို လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၌ က်ယ္ေလာင္ စြာ မၾကားရ ေတာ့ပါ။ အက်ိဳး ဆက္ အေနျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သည့္ အေျခ အေနကို တျပည္လံုး၌ ၾကံဳေတြ႔ ေနၾက ရသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု သည္ တိုင္းျပည္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အတြက္ ပန္းခင္းေသာ လမ္းကို မတည္ ေဆာက္နိုင္ပါ။ ေျပာင္းျပန္ပင္ ၄င္းသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဆက္ လက္ ပ်က္သုဥ္း ေစရန္ ငရဲ မီး ခင္းေသာ လမ္းကို ေဖါက္ေပး ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိ ရသည္။
ရခိုင္ ျပည္နယ္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္စီး ေစခဲ့ရာ၌ မည္သူ႔တြင္ အျမင့္ဆံုး တာ၀န္ ရွိသလဲ။
ရခုိင္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ၏ အစီရင္ ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲမႈ ေအာက္တြင္ ရွိေန ေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႔ အစည္း မ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီး ဌာန မ်ား၏ အမိန္႔ ကိုသာ နာခံရျပီး ေဒသ ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဆာင္ရြက္ သူမ်ား၏ အမိန္႔ကို နာခံ နိုင္ျခင္း မရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိ ရ ေၾကာင္း” အတိ အလင္း ေဖၚျပထား သည္။ ကက (ၾကည္း) သည္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႔ ၀င္မ်ား ျဖစ္ေသာ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ နွင့္ ဒုတိယ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ တို႔၏ တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ ေပးညႊန္ၾကား မႈေအာက္ တြင္ ရွိသည္။
ရခုိင္ ပဋိပကၡ မ်ားအတြင္း (ကာ/လံု) က ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို ရိုက္ခ်ိဳး ခဲ့သည့္ အဓိက ျဖစ္ရပ္ ၾကီးနွစ္ခု ရွိခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္သည္။ ၄င္းတို႕မွာ ၂၀၁၂ ဇြန္လ (၃) ရက္ေန႔တြင္ ေတာင္ကုတ္၌ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ ဆယ္ဦး အသတ္ခံ ရျခင္းနွင့္ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႔ တြင္ ေမာင္းေတာ၌ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ မ်ားက ရခုိင္ လူထုမ်ား အေပၚ ျပန္လည္၍ အၾကမ္း ဘက္ မႈမ်ား ျပဳၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ ဆယ္ဦး အသတ္ ခံရျခင္း နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို ယခု အခ်ိန္ အထိ ေဖၚ ထုတ္ အေရး ယူျခင္း မျပဳပါ။ ထိုနည္းတူ ေမာင္းေတာတြင္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ မ်ား ၏ ျပန္လည္ အၾကမ္း ဘက္မႈကို တားဆီး နိုင္ပါ လွ်က္ အာဏာပိုင္ မ်ားက ကာကြယ္ တားဆီးမႈ မျပဳခဲ့ပါ။ ယင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၂ တြင္ ေအာက္ပါ အတိုင္း ေဖၚျပ ထားသည္။
“ေမာင္းေတာ ျဖစ္စဥ္တြင္ ထိုစဥ္က နစက အၾကီး အကဲ လုပ္သူက ျပတ္သားစြာ ကိုင္တြယ္ အေရး ယူ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့မည္ ဆိုပါက ယခု ရခုိင္ ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့သည့္ ပဋိပကၡ မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚ လာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ရခိုင္ ရပ္မိ၊ ရပ္ဖ မ်ားမွ ေ၀ဘန္ သံုးသပ္ ခဲ့ၾက ပါသည္။”
ပထမ ျဖစ္ရပ္တြင္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူကို အေရး မယူ သျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားနွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာ ၀င္ အေျမာက္ အမ်ား ယခု အခ်ိန္ အထိ အၾကိတ္ အခဲ ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ျဖစ္ရပ္တြင္ ကာကြယ္ တားဆီး နိုင္ပါလွ်က္ မကာ ကြယ္ခဲ့ သျဖင့္ ထိခုိက္ ဆံုးရွံဳး မႈမ်ား ျဖစ္ပြား ခဲ့ရသည့္ အျပင္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အျခား ေဒသ မ်ားသို႔ ပ်ံ႕သြားခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ရခိ္ုင္ လူထု မ်ားက မေၾက မနပ္ ျဖစ္ေန ဆဲျဖစ္သည္။
၄င္းအၾကိတ္ အခဲမ်ား၊ မေၾကနပ္မႈ မ်ားသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္း ျခင္းေၾကာင့္ ေပၚေပါက္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ ၾကီးထြား သြားခဲ့ ျခင္းျဖစ္ သည္။
ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္ေသာ ျဖစ္ရပ္ နွစ္ ခုလံုး တြင္ သာမက ပထမဆံုး စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ သည့္ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္ မုဒိန္းမႈတြင္ အမွန္ တရားကို ဖံုးကြယ္ ခဲ့သည့္ အတြက္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္း ရာတြင္ အဓိက တာ၀န္ ရွိသူမွာ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္သည့္ ဗဟို အစိုးရ ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆို ေသာ္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ေပး ညႊန္ၾကားမႈ ေအာက္တြင္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ရ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရက ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို မတည္ေဆာက္ ခဲ့သျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ား သည္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အျခား ေနရာ အေတာ္ မ်ားမ်ားသို႔ ပ်ံ႕နွံ႔ သြားခဲ့ ျခင္း ျဖစ္သည္။
နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲ လာမႈကို ေကာ္မရွင္က ပယ္ခ်သည္ ဟူသည့္ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္
နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲ လာမႈကို ပယ္ခ်ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္ အဖြဲ ့၀င္ ေဒါက္ တာ ေဒၚ ရင္ရင္ႏြယ္ က ေျပာခဲ့သည္။ ပယ္ခ် ရသည့္ အဓိက အေၾကာင္းမွာ နိုင္ငံ တကာ သည္ ဘဂၤါလီ တဘက္တည္း ကိုသာ ေမးခဲ့ျပီး ရခုိင္ လူမ်ိဳးမ်ား ဘက္ကို မေမးခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ အျခား သူတခ်ိဳ႕ ကလည္း အလားတူ တုန္႔ျပန္ခဲ့ ဘူးသည္။ စင္စစ္ အားျဖင့္မူ နိုင္ငံ တကာသည္ ရခုိင္ တိုင္းရင္းသား မ်ားဘက္ ကိုလည္း ေမးသင့္ သေလာက္ ေမးျမန္း ခဲ့သည္။ အရင္းခံ အားျဖင့္မူ ဘက္နွစ္ဘက္ ရႈေဒါင့္မွ အဓိက ခ်ဥ္းကပ္ရန္ မဟုတ္ပါ။ နိုင္ငံ တနိုင္ငံ အတြင္း၌ မည္သို႔ေသာ အေျခ အေနမ်ား ျဖစ္ပြား ေသာအခါ နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မႈ ရွဳေဒါင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ ကိုင္ တြယ္ သည္ကို ေကာ္မရွင္ အေနျဖင့္ ေလ့လာ သင့္သည္။ ရိုးရိုး ျပစ္မႈ နွင့္ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မႈ တို႔၏ ဆက္စပ္မႈ နွင့္ ကြာျခားမႈ အေပၚ လည္း ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ ရန္လို ပါသည္။
သာဓက ဆိုပါမည္။ နိုင္ငံ တနိုင္ငံ အတြင္း၌ ဘာသာေရး အရ ျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးေရး အရ ျဖစ္ေစ၊ အျခား အေၾကာင္း တခုခု အရ ျဖစ္ေစ လူတဦးက အျခား တဦးကို၊ လူအုပ္စု တခုက အျခား အုပ္စု တခုကို၊ သတ္ျဖတ္ မႈ က်ဴးလြန္သည္ ဆိုၾကပါစို႕။
လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ သတ္ျဖတ္ ခံရသူ၏ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ပိုင္ ခြင့္ ရုပ္သိမ္း ခံလိုက္ ရျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သာမန္ အားျဖင့္ နိုင္ငံ တကာက ၀င္ေရာက္ စြက္ဘက္ ေျပာဆိုမည္ မဟုတ္ပါ။ သက္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာ အတြင္း က်ေရာက္ ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းနိုင္ငံ၏ အစိုးရ ကသာလွ်င္ အဆိုပါ နိုင္ငံ၏ တည္ဆဲ ဥပေဒ မ်ားနွင့္ အညီ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူ သို႔မဟုတ္ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို အေရးယူ အျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ အတြင္း အိႏၵိယ နိုင္ငံ အာသံ ျပည္နယ္ အေနာက္ ျခမ္းတြင္ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပ ကၡ ျဖစ္ပြား ခဲ့ျပီး အေတာ္ မ်ားမ်ား ေသဆံုးကာ လူဦးေရ နွစ္သိန္းခန္႕ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ကုလ သမဂၢသည္ လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံ တကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖြဲ႔ အစည္း ၾကီးမ်ားသည္ လည္းေကာင္း ၀င္ေရာက္ စြက္ဘက္ ေျပာဆို ၾကျခင္း မရွိပါ။ အိႏိၵယ နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာ အတြင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရ မ်ားက ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ၾကသည္။
သို႔ရာတြင္ အစိုးရ ကိုယ္တိုင္က လူထု အေပၚ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အင္အားစု တရပ္ရပ္က က်ဴး လြန္မႈကို အစိုးရက အားေပး ကူညီျခင္း၊ တနည္း နည္းျဖင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ လူ႔အခြင့္ အေရးခ်ိဳး ေဖါက္က်ဴး လြန္မႈ ၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြား ေနပါလွ်က္ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို အစိုးရက ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရးယူ မႈမျပဳျခင္း တို႔ျဖစ္ လွ်င္မူ ကုလ သမဂၢ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖြဲ႔ အစည္း ၾကီးမ်ား အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ ၀င္ေရာက္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ရန္ ၾကိဳးပမ္း ၾကရသည္။ ဤသည္မွာ နိုင္ငံ တကာ လူ႔အခြင့္ အေရး ဥပေဒ အေျခခံ မ်ားေပၚ၌ နိုင္ငံ တကာက က်င့္သံုးသည့္ အစဥ္ အလာလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြင္း ရခိုင္ျပည္ နယ္၌ အလားတူ အေျခ အေနမ်ား ျဖစ္ပြား ေနသည့္ အေထာက္ အထား မ်ားအား နိုင္ငံ တကာ ေတြ႔ရွိ သျဖင့္သာ ကုလ သမဂၢ နွင့္ နိုင္ငံ တကာက ၀င္ေရာက္ ေျပာဆို လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ အေရး ယူ ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ားလည္း ရွိလာ နိုင္သည္။
ေဒါက္တာ ေဒၚရင္ရင္ႏြယ္ နွင့္ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ အခ်ိဳ႕ ေျပာသလို နိုင္ငံ တကာ အေနျဖင့္ ရခိုင္ တိုင္း ရင္းသား မ်ားအား စစ္ေဆး ေမးျမန္းမႈ နည္းေကာင္း နည္းပါမည္။ ဤသည္မွာ အေၾကာင္း နွစ္ ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္နုိင္သည္။ တခ်က္မွာ ဦးသိန္း စိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ား သည္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားနွင့္ ေပါင္းကာ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသား မ်ား အေပၚ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈမ်ား က်ဴး လြန္ ေနေၾကာင္း သတင္း မရခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္သည္။ ေနာက္တခ်က္မွာ ရခိုင္ တိုင္းရင္း သားမ်ား ကိုယ္တိုင္ ကလည္း ဦးသိန္း စိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ မိမိတို႔ အေပၚ လူ႔ အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈမ်ား က်ဴးလြန္ ေနၾကသည္၊ ရြာမ်ား မီးရႈိ ့၊ လူသတ္၊ မုဒိန္း က်င့္ စသျဖင့္ က်ဴးလြန္ ေနပါသည္ ဟု တိုင္တန္းျခင္း မျပဳခဲ့ေသာ ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။
ယင္းသို႔ က်ဴးလြန္မႈ သက္ေသ အေထာက္ အထားမ်ား ရွိပါက ေကာ္မရွင္ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေ စ၊ ေဒါက္ တာ ေဒၚ ရင္ရင္ႏြယ္ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ နုိင္ငံ တကာသို႔ တိုင္တန္းမည္ ဆိုပါက ရခိုင္ တုိင္းရင္းသား မ်ား အား အဓိက ထား၍ လာေရာက္ စစ္ေဆး ေမးျမန္းရန္မွာ ရာခိုင္နုန္း ျပည့္ေသခ်ာသည္။
အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြား ရျခင္း၏ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ား ရခုိင္ ျပည္နယ္ မွ စတင္ ခဲ့ျပီး တနိုင္ငံ လံုးသို႕ တေျဖးေျဖး ပ်ံ႕နွံ႔ေနျပီ ျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီး၏ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းမွာ လူမိ်ဳးေရး ကြဲျပားမႈနွင့္ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္ ျခားနားမႈ တို႔အေပၚ အေျခခံျပီး တဘက္နွင့္ တဘက္ အျပန္ အလွန္ ပုတ္ခတ္ စြပ္စြဲ ၾကရာမွ စတင္ ေပၚေပါက္ လာခဲ့သည့္ ျပႆနာ မဟုတ္ပါ။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံ အရ ျပစ္မႈ က်ဴး လြန္ သူမွန္ သမွ်ကို ေက်ာသား ရင္သား မခြဲျခားဘဲ တန္းတူ ထား၍ ျပတ္ျပတ္ သားသား ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရး မယူခဲ့ ျခင္းမွာ ပထမ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္သည္။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္တြင္ ရပ္၍ ျပစ္မႈ ၾကီးမ်ားအား ပါ၀င္ က်ဴးလြန္ ခဲ့ၾကသည္ ဟု နိုင္ငံ တကာက ေထာက္ျပ စြပ္စြဲ လာသည္က ပို၍ အေရး ၾကီးေသာ ဒုတိယ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္း ျဖစ္သည္။
ဤလတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွစ္ရပ္ ျဖစ္တည္ လာခဲ့ ျပီးေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း တို႔ လည္း ေပၚေပါက္ လာျပန္သည္။ ယင္းတို႔မွာ ဘာသာေရး အုပ္စုၾကီး နွစ္ခုမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အစြန္း ေရာက္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဘာသာ၀င္မ်ား နွင့္ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး ၀ါဒီ မ်ားက နည္းလမ္း ေပါင္းစံု သံုး၍ လံႈ႕ေဆာ္ လာခဲ့ၾက ျခင္းျဖစ္သည္။ အကိ်ဳးဆက္ အေနျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားသည္ တိုင္းျပည္၏ ေနရာ ေဒသ အေတာ္ မ်ားမ်ားသို႔ ပ်ံ႕နွံ႔ သြားခဲ့ရ ျခင္းျဖစ္သည္။
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း တို႔ကို နိုင္းယွဥ္ ေလ့လာရန္ လိုပါမည္။ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းသည္ သာသာေရး အရ မတူ ကြဲျပားသည့္ ဘာသာမ်ား အတူ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ရပ္တည္ နိုင္ေရး၊ အျပန္ အလွန္ ေလးစားမႈ တည္ေဆာက္ ေရးတို႔နွင့္ လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံေရး အရ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး ၀ါဒကို စြန္႔လႊတ္ျပီး လူမ်ိဳး ေပါင္းစံု အတူ ယွဥ္တြဲ ေန ထိုင္ ေရး အေျခခံ တြင္ မိမိ အမ်ိဳးသား အက်ိဳး စီးပြားကို သမာ သမတ္ က်စြာ ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အေတြး အေခၚ စိုက္ထူမႈ နွင့္ လည္းေကာင္း သက္ဆိုင္သည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ားသည္ အေရး မၾကီး မဟုတ္ ၾကီးပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ယေန႔ တျပည္ လံုးသို႔ ပ်ံ႕နွံ႕ ေန ျပီ ျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တခုလံုး နီးပါးသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ား အေပၚ တြင္သာ ကုစား အေျဖရွာ ၾကရန္ ၾကိဳးပမ္း ေနၾက သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ထိေရာက္မႈ အားနည္း နိုင္သည္။
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အမွန္ တရား ေပၚေအာင္ အဓိကထား ေဖၚထုတ္ျပီး အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ နုိင္မွ သာလွ်င္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို အေျခခံ အားျဖင့္ တည္ေဆာက္ နိုင္ပါမည္။ ထို႔ေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း မ်ားကို တေျဖးေျဖး အခ်ိန္ယူ ကုစား သြားရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ရခုိင္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္သည့္ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းကို မီးေမာင္း ထိုးကာ အမွန္ တရား ေပၚေအာင္ ေဖၚထုတ္ ခဲ့ျခင္း မရွိ။ လတ္ တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွစ္ရပ္ အနက္ ပထမ တရပ္ကို ေကာ္မရွင္ ကိုယ္တိုင္၀န္ခံ ရသည္။ ထုိ႔ အျပင္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔မ်ား ကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္ နွင့္ ပူးေပါင္းကာ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားအား ပါ၀င္ က်ဴး လြန္ ခဲ့ၾကသည္ဟု နိုင္ငံတကာက ေထာက္ျပ စြပ္စြဲသည့္ ဒုတိယ အေၾကာင္း ရင္းကို လည္း ေကာ္ မရွင္က မ်က္စိမွိတ္ ပယ္ခ်ျခင္း မွလြဲ၍ အခ်က္ အလက္နွင့္ မျငင္းနိုင္။ သို႔ရာတြင္ အစီရင္ ခံစာ၌ လတ္ တေလာ အေၾကာင္း ရင္းကို ရွင္းရွင္း လင္းလင္း ျပည့္ျပည့္ စံုစံု မေဖၚ ထုတ္ဘဲ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ေနာက္ ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း မ်ားကိုသာ ဋီကာ ခ်ဲ႕ျပီး ေဖၚျပ ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရး အေျခခံကို ဖ်က္ဆီး ခဲ့သည့္ ကာလံု နွင့္ သမတ ဦးသိန္းစိန္ ၏ တာ၀န္ ရွိမႈကို ဖံုးကြယ္ သြားေစ ခဲ့ သည္။ ယင္းအတြက္ ေကာ္မရွင္ အား ဦးသိန္းစိန္က မ်ားစြာ သေဘာက် သြားပံုရ သည္။ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ (၆) ရက္ေန႔ တြင္ တိုင္းျပည္သို႔ မိန္႔ခြန္း ေျပာ၍ပင္ ခ်ီးမြမ္း ခဲ့သည္။
(ကာ/လံု) ႏွင့္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ လုပ္သလား။ ရခိုင္မွ တရုတ္ ျပည္သို႔ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ီကာ တန္ဘိုး ရွိသည့္ သဘာ၀ ဓါတ္ေငြ႔ ပိုက္လိုင္း သြယ္တန္း တည္ေဆာက္ ေနပါသည္။ ယင္းအေပၚ ရခုိင္ ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ လူထု မ်ားက အားေကာင္း ေကာင္း နွင့္ ကန္႔ကြက္ နုိင္ျခင္း မရွိေစရန္ အာရံု လႊဲလိုက္ျခင္း ျဖစ္နိုင္ သည္ဟု လူထု အေတာ္ မ်ားမ်ားက ယူဆ လာၾကသည္။ ထို႔ျပင္ တည္ေဆာက္ ျပီးသည့္ အခ်ိန္တြင္ လက္ရွိ နွင့္ ေနာင္ တက္ လာ ဦးမည့္ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္က နွစ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ဆက္လက္ အျမတ္ထုတ္ အက်ိဳး ခံစားေန ဦးမည့္အေပၚ မကန္႔ကြက္ နိုင္ေတာ့ ေစေရး အတြက္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ လူထု မ်ားနွင့္ ၄င္းတို႔ ၏ နိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား အားနည္းခ်ိနဲ႔ သြားေစရန္၊ လံုျခံဳေရး အရ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး အဖြဲ႔ မ်ားကိုသာ ထာ၀ရ အားကိုး သြားေစရန္ မဟာ ျဗဴဟာ ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ ျခင္း လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။
အထက္ပါ သံုးသပ္ခ်က္ မမွန္ဟူ၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိ္န္းစိန္ အစိုးရက သက္ေသ ျပလိုပါက ပိုက္လိုင္းနွင့္ ဆက္စပ္ ေသာ သတင္း အခ်က္ အလက္ မွန္သမွ်ကို ရွင္းလင္းစြာ တျပည္လံုး သို႔ ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာရန္ လိုသည္။ ပို၍ အေရးၾကီး သည္မွာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားေၾကာင့္ ရခုိင္ ျပည္နယ္ လူထု၏ စီးပြားေရး မွာ ခြ်တ္ျခံဳက် ပ်က္စီး သြားခဲ့ျပီ ျဖစ္သျဖင့္ ျပန္လည္ ကုစား နိုင္ရန္ ပိုက္လိုင္း မွရေသာ ၀င္ေငြ အားလံုးကို ရခိုင္ ျပည္နယ္ အက်ိဳး စီးပြား အတြက္သာ သံုးစြဲ သြားနိုင္ေစ ရန္ ဥပေဒ တရပ္ ျပဌာန္း ကာ လႊဲ အပ္ ေဖၚေဆာင္ သြားရန္ လိုအပ္သည္။
မည္သို႔ပင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကုစားမႈ မ်ားျပဳေစဦး၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္း ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္ စီး ေစ ခဲ့သည့္ အတြက္ ယင္းမွ စတင္ကာ တျပည္လံုး သို႔ပ်ံ ့နွံ႔ ေစခဲ့ ရာ၌ တာ၀န္ ရွိမႈ မွေန၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိ္န္ အစိုးရ သည္ ေရွာင္လႊဲ၍ မရနိုင္။ အဖြဲ႔ အစည္း သေဘာ အရ တာ၀န္ရွိမႈ နွင့္ အမိန္႔ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈ ၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ဂြါတီ မာလာ နိုင္ငံ၌ အာဏာ သိမ္းျပီး တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ ရိုင္ယို မြန္ ့ သည္ အစ္ဇီးလ္ မာယာ အမည္ရွိ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ၀င္ဦးေရ ၁၇၇၁ ဦးအေပၚ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ ခဲ့သည္ ဟု စြဲခ်က္ တင္ကာ တရားရံုး၌ သက္ေသ ေပါင္း တရာ ေက်ာ္ကို စစ္ေဆး ခဲ့ျပီးေနာက္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ ၁၀ ရက္ေန႔ တြင္ ၄င္း အေပၚ ေထာင္ နွစ္ ရွစ္ဆယ္ ခ်ခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ အတြက္ နွစ္ငါးဆယ္၊ လူသား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င္ သည့္ ျပစ္မႈ အတြက္ နွစ္သံုးဆယ္ နွစ္ခုေပါင္း ေထာင္နွစ္ ရွစ္ဆယ္ ျဖစ္သည္။ “သမၼတ တာ၀န္ ယူထားစဥ္ အတြင္း သတ္ ျဖတ္မႈ ၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္ ေနတာကို သိရက္နဲ႔ ရပ္ဆိုင္း သြားေအာင္ ကာကြယ္ တားဆီးျခင္း မလုပ္ခဲ့ တာေၾကာင့္ ျပစ္မႈ က်ဴး လြန္ရာ ေရာက္တယ္” ဟု တရားသူၾကီး ဂ်က္စ္မင္ ဘာရီေရာ့ က စီရင္ခ်က္ တြင္ထည့္သြင္း ဖတ္ၾကား သြားခဲ့သည္။
အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီ၊ ဂြြါတီ မာလာ အစ ရွိေသာ နိုင္ငံ မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး ဟူသည္ကို အေၾကာင္း ျပ၍ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ မႈၾကီး မ်ားအား ေမ့မထားဘဲ ျပန္လည္ ေဖၚထုတ္ျပီး အေရး ယူ ေနၾက ျခင္းမွာ စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရး အေျခခံမ်ား တည္ေဆာက္ျပီး တိုင္းျပည္ တည္ျငိမ္ ၊ ျငိမ္းခ်မ္း ကာ၊ လူထု တရား မွ်တမႈ ရေစရန္ ျဖစ္သည္။
၂၀၁၃ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ တပ္မေတာ္ ေန႔တြင္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္ က ၄င္း၏ တပ္မေတာ္သည္ မည္သည့္ အခါ ကမွ် လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ နွင့္ စစ္ရာဇ၀တ္ မႈမ်ား မက်ဴးလြန္ ခဲ့ေၾကာင္း ထည့္သြင္း ေျပာၾကား သြားခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ နွင့္ လူ သား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င္ သည့္ ျပစ္မႈ မ်ားအား ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြင္းတြင္ ဥပေဒ အျဖစ္ ျပဌာန္း ထားမႈ မရွိေသးပါ။ နိုင္ငံ တကာ ဥပေဒ၏ အစိပ္ အပိုင္းမ်ား ျဖစ္ၾက ပါသည္။ ယင္းတို႔ကို ခ်ိဳးေဖါက္ က်ဴး လြန္ ျခင္းမွာ ျပစ္မႈ ေျမာက္သည္ ဟူ၍ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ ကိုယ္တိုင္က ၀န္ခံလိုက္ သည့္ သေဘာ ျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္႔ခြန္း ကိုးကားကာ အာဏာ ပိုင္မ်ားက ျပဌာန္း ထားသည့္ ျပည္တြင္း ဥပေဒမ်ား အတိုင္း သာ စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law မွေန၍ နိုင္ငံတကာ စံထား ခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး Rule of Law သို႔ ေျပာင္းလဲ ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အတြက္ စတင္ လႈပ္ရွား လုပ္ေဆာင္ သင့္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ နိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားအား တပ္မေတာ္က မက်ဴးလြန္ ပါဟူ၍ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ ၏ ျငင္းဆို ခ်က္ကို္ မူ လက္ခံနုိင္ ဘြယ္မရွိပါ။ ၄င္းျပစ္မႈ ၾကီးမ်ားမွာ မည္သည့္ အရာမ်ား ျဖစ္သည္ကို ဥပေဒ သမား မ်ားပင္ နားလည္ေအာင္ မနည္း ၾကိဳးပမ္း ၾကရသည္။ ယင္းတို႔နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တပ္မေတာ္ အတြင္း က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ပညာေပး ေရးလုပ္ခဲ့ ေၾကာင္း လည္း တၾကိမ္ တခါမွ် မၾကား သိခဲ့ရပါ။ သို႔ျဖစ္၍ တပ္ဗိုလ္၊ တပ္သား တကယ့္ အမ်ားစု ၾကီးမွာ မည္သည္ တို႔ကို က်ဴးလြန္ လွ်င္ မည္ သည့္ ျပစ္မႈ ေျမာက္သည္ ဟူ၍ နားလည္နိုင္ ၾကျခင္း မရွိေသး သည္မွာ ရာနဳန္း ျပည့္နီးပါး ေသ ခ်ာ သည္။ လတ္တေလာ ျဖစ္ရပ္ မ်ားကို သံုးသပ္ လွ်င္ပင္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္း လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ၊ ကခ်င္ ျပည္နယ္ အတြင္း စစ္ရာဇ၀တ္မႈ နွင့္ လက္ပံေတာင္း ေတာင္ေဒသတြင္ ဆႏၵျပ သံဃာမ်ား အေပၚ လူသား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င့္ သည့္ျပစ္မႈ မ်ား က်ဴးလြန္ ခဲ့ျပီးျပီဟု နိုင္ငံ တကာ ဥပေဒ အေျခခံမွ သံုးသပ္ နိုင္သည္။ အေသး စိပ္ကို ဤစာတမ္း၏ ဒုတိယပို္င္းတြင္ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြး ပါမည္။
အထက္ပါ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တာ၀န္ ရွိမႈကို ရွာေဖြ ရာတြင္ အဖြဲ႔ အစည္း သေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈ နွင့္ အမိန္႕ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈ နွစ္ခု တို႔၏ ဆက္စပ္ မႈနွင့္ ကြာျခားမႈ တို႔ကို ေလ့လာဘို႔ လိုပါမည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ သည္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ သည္ လည္းေကာင္း တိုင္းျပည္တြင္ အျမင့္ဆံုး အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္း ျဖစ္သည့္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႔၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက သျဖင့္ ယေန႔ တိုင္းျပည္တြင္ ျဖစ္ပြား ေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားနွင့္ စပ္ လွ်ဥ္း၍ ၄င္းတို ႔တြင္ ေယဘု ယ် အားျဖင့္ တာ၀န္ ရွိၾကသည္။
ရခိုင္ ပဋိပကၡတြင္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားအား (ကက/ၾကည္း) က တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ ေပး ခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္ မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္ သျဖင့္ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္တြင္ တာ၀န္ ရွိသည္။ (ကာ/လံု) အစည္း အေ၀း ေခၚျပီး ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ကို တာ၀န္ ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါက (ကာ/လံု) အဖြဲ႔၀င္ အားလံုး တြင္ တာ၀န္ ရွိသည္။ သို႔မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ အား ရခိုင္ ပဋိပကၡမ်ား ကိစၥ ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္ ေပးခဲ့ပါက ဦးသိန္းစိန္သည္ အၾကီးအကဲ [1] အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ သည္ လက္ေအာက္ ငယ္သား [2] အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း တာ၀န္ရွိသည္။
ကခ်င္ ျပည္နယ္ အတြင္း ေကအိုင္အိုကို ထိုးစစ္ၾကီး မ်ားဆင္ႏႊဲ ခဲ့စဥ္ စစ္ေရး သေဘာအရ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လႈိႈ္င္ မွာ အဓိက တာ၀န္ ရွိသည္။ စစ္ရာဇ၀တ္ မႈမ်ား က်ဴးလြန္ ခဲ့ျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း ၍မူ အၾကီး အကဲ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ တြင္ တာ၀န္ရွိ သလား၊
စစ္ေျမျပင္ တခုလံုးကို အနီး ကပ္ကြပ္ကဲ ရသည့္ လက္ေအာက္ ငယ္သား ေျမာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမႈးတြင္ တာ၀န္ရွိသလား ဟူသည္ကို သံုးသပ္ ရပါမည္။ ဤတြင္ နိုင္ငံ တကာ ဓေလ့ ထံုးတမ္း ဥပေဒ [3] အရသာ မက (ရ၀မ္ဒါ နိုင္ငံ တကာ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာခံုရံုး [4] က ခ်မွတ္ခဲ့ျပီး ဆီအာရာ လီယြန္း အထူး တရား ရံုး [5] ကပါ လိုက္နာ က်င့္သံုး ခဲ့ သည့္ လက္ေတြ႔ အရ)
သမား ရိုးက် ႏုိင္ငံ တကာ ဥပေဒ [6] အျဖစ္ပင္ လိုက္နာက်င့္ သံုးလာ ၾကျပီ ျဖစ္ေသာ သတ္မွတ္ ျပဌာန္း ခ်က္အရ အၾကီး အကဲ နွင့္ လက္ေအာက္ ငယ္သား ဆက္ဆံေရး [7] အရ တာ၀န္ ရွိမႈ ကို ေလ့လာရန္ လိုပါသည္။ ဂြါတီ မာလာ နိုင္ငံက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ ရိုင္ယိုမြန္၏ မႈခင္းနွင့္ နိုင္းယွဥ္ ေလ့လာလွ်င္ အက်ိဳးရွိ ပါမည္။
အပိုင္း (၂) ကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈပါရန္
ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)
ဥပေဒ အေထာက္အကူျပဳ ကြန္ယက္ တည္ေထာင္သူ
စကထဲက လြဲခဲ့ေသာ ေကာ္မရွင္
ေကာ္မရွင္က ထမ္းေဆာင္ ရမည့္ အဓိက က်ေသာ သုေတသန ေမးခြန္း[1]နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စကထဲက လြဲခဲ့ သည္။၂၀၁၂ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၇) ရက္ေန႕စြဲျဖင့္ သမတ ဦးသိန္းစိန္၏ တာ၀န္ ေပးစာတြင္ “ရခိုင္ ျပည္ နယ္တြင္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ေမလနွင့္ ဇြန္လ အတြင္း၌ တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္းေရး နွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ကို ထိခိုက္ ပ်က္ျပား ေစသည့္ လူစု လူေ၀းျဖင့္ ဥပေဒမဲ့ ေဆာင္ရြက္ မႈမ်ား၊ တိုက္ခိုက္ သတ္ ့ျဖတ္မႈ မ်ား ျဖစ္ေပၚ ခဲ့သည္။ အဆိုပါ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားမႈနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ရပ္ အမွန္ ေပၚေပါက္ေရး စံုစမ္း စစ္ေဆး ရန္နွင့္ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား တိုးတက္ေရး အၾကံျပဳရန္ အတြက္ ေအာက္ေဖၚျပပါ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ပါ၀င္ေသာ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ကို ဖြဲ႕စည္း တာ၀န္ ေပးအပ္ လိုက္ပါသည္။” ဟူ၍ ေဖၚျပ ထားခဲ့သည္။
၂၀၁၃ ခုနွစ္ ဧျပီလ (၂၂) ရက္စြဲျဖင့္ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာျပီး ေနာက္ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ေဒါက္တာ မ်ိဳးျမင့္ လက္မွတ္ ေရးထိုး ထားသည့္ ဥေယ်ာဇဥ္ တြင္ ပထမဆံုး စာေၾကာင္း၌ “ရခုိင္ ျပည္ နယ္ အတြင္း ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡ မ်ား၏ ျဖစ္ပြား ရသည့္ အေၾကာင္းရင္း မ်ား နွင့္ အနာဂါတ္တြင္ ထိုပဋိပကၡမ်ိဳး ထပ္မံ မျဖစ္ပြား ေစေရး ၾကိဳတင္ ကာကြယ္ နိုင္ရန္နွင့္ လုပ္ေဆာင္ ရမည့္ အခ်က္ မ်ားကို သိရွိ နိုင္ရန္ အတြက္ စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ကိုဖြဲ႕စည္း ခဲ့ပါသည္။” ဟူ၍ ေဖၚျပ ထားခဲ့သည္။
သမတ၏ တာ၀န္ ေပးစာ ပထမပိုင္းကို ခ်ဳပ္ျပီး ၾကည့္လွ်င္ “ရခုိုင္ ျပည္နယ္တြင္ တည္ျငိမ္ ေအးခ်မ္း ေရးနွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရးကို ထိခိုက္ ပ်က္ျပား ေစသည့္ လူစု လူေ၀းျဖင့္ ဥပေဒမဲ့ ေဆာင္ရြက္ မႈမ်ား၊ တိုက္ခိုက္ သတ္ျဖတ္ မႈမ်ား၊ ပဋိပကၡ ျဖစ္ ပြား မႈမ်ား နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း ၍ ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ရပ္ အမွန္ ေပၚေပါက္ ေရး စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္” ဟူ၍ တာ၀န္ ေပးအပ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႕ရာတြင္ ေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ၏စာ ပထမပိုင္း အရမူ “ရခုိင္ ျပည္နယ္ အတြင္း လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြား ရသည့္ အေၾကာင္း ရင္းမ်ားကို စံုစမ္း စစ္ေဆးရန္” ဟူ၍ တာ၀န္ကို ခံယူ ထားေၾကာင္း နားလည္ နိုင္ပါသည္။
သို႕ျဖစ္၍ သုေတသန လုပ္ငန္း သေဘာ အရ စူးစိုက္ ေလ့လာ စံုစမ္း စစ္ေဆး ရမည့္ အေၾကာင္း ရပ္တြင္ ေကာ္မရွင္ သည္ စကထဲက လြဲေနေၾကာင္း ေတြ႕နိုင္သည္။ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပကၡ ကို မေလ့လာ ရဟု ဆိုလိုရင္း မဟုတ္ပါ။ ယင္း မွာ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းရပ္ ျဖစ္သည္။ ဆက္စပ္ ေလ့လာ ေဖၚထုတ္ဘို႔ လိုပါ မည္။ သို႔ရာတြင္ သမတ၏ တာ၀န္ ေပးစာ အရမူ စူးစိုက္ ေလ့လာ ရမည့္ သုေတသန ေမးခြန္း၏ အခ်ိန္ ကာလ အ၀န္း အ၀ိုင္း ျဖစ္သည့္ ၂၀၁၂ခုနွစ္ ေမလနွင့္ ဇြန္လ အတြင္း၌ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားသည့္ လတ္ တေလာ အေၾကာင္းရပ္ [2] ကိုအဓိက ေလ့လာ ရပါမည္။
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရပ္ မ်ားကို အဓိက ထား စံုစမ္း စစ္ေဆးျခင္း မျပဳခဲ့သည့္ ေကာ္မရွင္။
ရခိုင္ ျပည္နယ္တြင္ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ေမနွင့္ ဇြန္လ မ်ားအတြင္း ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ကို ထိခိုက္ ပ်က္ျပားကာ ပဋိ ပကၡ မ်ားၿဖစ္ေပၚ ေစခဲ့သည္႕ လတ္တေလာ အေၾကာင္းမွာနွစ္ရပ္မွာ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္မႈ နွင့္ ေတာင္ ကုတ္ လူသတ္မႈတို႕ၿဖစ္သည္။ ယင္းတို႕သည္ၿပင္းထန္ လွသည့္ အဓိကရုဏ္း ၾကီး အား ေဖါက္ ခြဲ ခဲ့သည့္ စနက္တန္မ်ား သဘြယ္ ျဖစ္ခဲ့သည္။ ဤစနက္တန္ မ်ားကို ျဖဳတ္သူမ်ား ကိုယ္တိုင္သည္သာ ၿပစ္မႈ က်ဴး လြန္ သူမ်ား ျဖစ္သလား။ သို႕မဟုတ္ စနက္တန္ ျဖဳတ္သူမ်ားအား ေနာက္ကြယ္က အင္အားစု တစံု တရာက စနစ္ တက် စီစဥ္ အမိန္႕ေပးညႊန္ ၾကားမႈ ရွိသလား။ ေကာ္မရွင္ သည္ လတ္ တေလာ အေၾကာင္း အား တိတိ က်က် ေလ့လာ စံုစမ္း စစ္ေဆးကာ အမွန္ တရားကို ေဖၚထုတ္ရန္ တာ၀န္ရွိ သည္။ ေကာ္မရွင္ သည္ ယင္း တာ၀န္ကို ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ျခင္း မရွိ သျဖင့္ အမွန္ တရားကို မေဖၚ ထုတ္ နိုင္ခဲ့ပါ။
ေကာ္မရွင္၏ အစီ ရင္ခံ စာ၌ ပဋိပကၡ မ်ားျဖစ္ပြား ရသည့္ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းကို စာမ်က္နွာ (၁၂) မ်က္နွာ တင္ျပခဲ့ သည္။ ယင္းသို႕ ျဖစ္လွ်င္ ပို၍ အေရး တၾကီး ထားကာ အဓိက ေလ့လာ ရမည့္ လတ္ တေလာ အေၾကာင္းကို အနည္းဆံုး နွစ္ဆ၊ (၂၄) မ်က္နွာခန္႕ တင္ျပ သင့္သည္။ သို႕ရာတြင္ စက ထဲက လြဲခဲ့ေသာ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ ရွည္ၾကီးတြင္ က်မ္းကိုးမ်ား၊ေနာက္ဆက္ တြဲမ်ား ပါထည့္ သြင္း တြက္ခ်က္ ပါက စုစုေပါင္း ၁၈၅ မ်က္နွာ ရွိေသာ္ လည္း လတ္တေလာ အေၾကာင္း ၏ ေၾကာ ရိုး ျပစ္ မႈၾကီး နွစ္ရပ္နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မူစာ တမ်က္နွာ ခန္႕သာ ေဖၚျပ နိုင္ခဲ့ သည္။ [3] ပထမ ျပစ္မႈၾကီး အ တြက္ မူစာေၾကာင္း တေၾကာင္း မွ်သာ ေဖၚျပ ခဲ့သည္။
ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အေျခခံ အက်ဆံုး အေနျဖင့္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူအား အျပစ္ ေပးနိုင္ ေရးကိုပင္ ထိထိ ေရာက္ေရာက္ မေဆာင္ ရြက္ခဲ့ေသာ ေကာ္မရွင္။
ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူမ်ားအား အေရး ယူရန္ အစီရင္ ခံစာတြင္ ေဖၚျပ ထားမႈ မရွိသည့္ အေပၚ ကုလ သမဂၢ လူ႕အခြင့္ အေရး အထူး ကုိယ္စား လွယ္ မစၥတာ ကင္တား နားက ေထာက္ျပ ေသာအခါ ေကာ္မရွင္ အတြင္း ေရးမႈး ေဒါက္တာ ေက်ာ္ရင္လႈိင္ က ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ (၃) ရက္ေန႕နံက္ ဘီဘီစီ နွင့္အင္တာ ဗ်ဴး တြင္ “ ကြ်န္ေတာ္ တို႕အင္တာဗ်ဴး ေတြ လုပ္ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ့္ကို သက္ေသ သကၠာယ နဲ႕ ခိုင္ ခိုင္ မာမာ ျပနိုင္ တာက အားနည္းတယ္။ သက္ေသ သကၠာယ အရ ဒီမွာ ဒါျဖစ္ ခဲ့တယ္ ဆိုတာ ရွိခဲ့ရင္ အဲဒါ ကို ကြ်န္ေတာ္တို႕ ေျပာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အၾကား ေလာက္ဘဲ အျမင္ ေလာက္ဘဲ ေျပာျပီးေတာ့ Circumstantial Evidence မရွိတာေတြ ေျပာလာရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႕ အၾကံ ျပဳနိုင္ တာက ဥပေဒနဲ႕ အညီ လုပ္ဘို႕ အေသ အခ်ာ ဂရုျပဳ ရမယ္ ဆိုတဲ့ အဆင့္ ေလာက္ ပါဘဲ။” ဟူ၍ ေျပာၾကား သြားခဲ့သည္။
ဥပေဒ နွင့္ အညီ လုပ္ဘို႕ အေသ အခ်ာ ဂရုျပဳ ရမယ္ဟု ေျပာခဲ့ေသာ ေကာ္မရွင္ အတြင္း ေရးမႈးၾကီး ကိုယ္တိုင္က ျပည္တြင္း တြင္ က်င့္သံုး လွ်က္ရွိေသာ သက္ေသခံ ဥပေဒကို မသိ ေသာအခါ ျပသနာ တက္လာသည္။ သက္ေသခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၅၉) အရ “စာတမ္း အမွတ္ အသား မ်ား၏ အနွစ္ သာရ မ်ားမွ လြဲ၍ အခ်က္ အလက္ မ်ား အားလံုးကို နုတ္ သက္ေသခံ ခ်က္ျဖင့္ သက္ေသ ျပရမည္။” ဟု လည္းေကာင္း၊ ပုဒ္မ (၆၀) အရ “နဳတ္သက္ေသ ခံခ်က္ သည္ တိုက္ရိုက္ ျဖစ္ေစ ရမည္။” ဟု လည္းေကာင္း ျပဌာန္း ထားသည္။ ျပစ္မႈ ဆိုင္ရာ မႈခင္း မ်ားတြင္ တဆင့္ၾကား [4] မဟုတ္ဘဲ ကိုယ္တိုင္ၾကား၊ ကိုယ္တိုင္ ျမင္သူ မ်ား၏ သက္ေသ ခံခ်က္ကို Circumstantial Evidence ဟုေခၚေသာ ပတ္၀န္း က်င္ သက္ေသ ခံခ်က္ ထက္ ပိုမို တန္ဘိုး ထား၍ တရားရံုး မ်ားက လက္ခံၾက ရသည္။ ေကာ္မရွင္ အတြင္း ေရးမႈးၾကီး သည္ အဘယ္ေၾကာင့္ ေျပာင္းျပန္ ေျပာေန ပါသနည္း။ ျပစ္မႈ ဆိုင္ရာ မႈခင္း မ်ားတြင္ မည္သည့္ သက္ေသ ခံခ်က္ကို မည္သို႕ မည္ပံု လက္ခံ သံုးသပ္ ရမည္ ဟုပင္ နားမလည္ ပါက ေကာ္မရွင္ သည္ အမွန္ တ ရား ေပၚေအာင္ မည္သို႕ စံုစမ္း စစ္ေဆး ပါမည္နည္း။
အစိုးရ အာဏာ ပိုင္မ်ား ပါ၀င္ ပတ္သက္ က်ဴးလြန္ မႈရွိ မရွိ၊ လူ႕အခြင့္ အေရး ေလ့ လာ ေစာင့္ ၾကည့္ ေရး အဖြဲ႕ နွင့္ မစၥတာ ကင္တားနား တို႕ ေျပာတာ မမွန္ ဘူးလား ဟူေသာ ေမးခြန္း ကို ေကာ္မရွင္ အတြင္း ေရး မႈး က “ ဒီလိုမိ်ဳး အေၾကာင္း အရာ ေတြကို စစ္ေဆး ဘို႕ဆိုရင္ အခု ရတဲ့ အခ်ိန္ ေလာက္နဲ႕ မလံု ေလာက္ ဘူး။ အၾကာၾကီး ျပန္လုပ္ ရမွာ။” ဟု ေျဖ ခဲ့သည္။
စင္စစ္ အားျဖင့္မူ အခ်ိန္သည္ လိုသည္ ထက္ပင္ ပိုပါ ေသးသည္။ ၂၀၁၂ ခုနွစ္ ၾသဂုတ္လ (၁၈) ရက္ေန႕တြင္ စတင္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ ေသာ ေကာ္မရွင္ သည္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ဧျပီလ ၂၁ ရက္ေန႕ အထိ စုစုေပါင္း အခ်ိန္ ရွစ္လ နွင့္ သံုးရက္ ရခဲ့ သည္။ အဓိက ရုဏ္း ၾကီးအား ေဖါက္ခြဲ ခဲ့သည့္ စနက္ တန္ မ်ား သဘြယ္ အေရးၾကီး လွသည့္ ျပစ္မႈၾကီး နွစ္ခုအား အဓိက ထား၍ စံုစမ္း ေဖၚထုတ္မႈ မျပဳ ခဲ့ဘဲ သ မိုင္း ေၾကာင္း မ်ားအေပၚ တြင္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မႈ ျဖစ္ပြား ၿပီးေနာက္ အက်ိဳး သက္ ေရာက္မႈမ်ား အေပၚ တြင္ လည္းေကာင္း လိုအပ္ သည္ထက္ ပိုမို အခ်ိန္ယူ ခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္သာ အခ်ိန္ ျပႆနာ ေပၚခဲ့ ရသည္။
ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ ၀င္ရိုး ျဖစ္ေသာ တရား စီရင္ေရးနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေလ့လာ စံုစမ္း ေဖၚထုတ္ျခင္း မျပဳခဲ့ သျဖင့္ အမွန္ တရားကို ေပ်ာက္ဆံုး ေစခဲ့သည့္ ေကာ္မရွင္။
ပထမ အမႈတြင္ ရခုိင္ အမ်ိဳး သမီး ကေလးအား မုဒိန္းက်င့္ သတ္ျဖတ္၍ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စြဲ ခံရသူ သံုးဦး အနက္ တဦးမွာ အခ်ဳပ္ ခန္းထဲ တြင္ ၾကိဳးဆြဲခ် ေသသြား ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ မႈခင္း တြင္ ေနာက္ကြယ္ က ၾကိဳးကိုင္ စီစဥ္သူ မ်ားအား မေဖၚ ထုတ္နိုင္ေစ ရန္ နုတ္ပိတ္ လိုက္ျခင္း မ်ားျဖစ္ သ လား။ စံုစမ္း စစ္ေဆး ေဖၚထုတ္ ခြင့္ရ ပါလွ်က္ ေကာ္မရွင္သည္ မည္သို႕ မွ် မေဆာင္ ရြက္ခဲ့။ ရခုိင္ အမ်ိဳး သမီး ကေလး အား မုဒိန္း က်င့္ သတ္ျဖတ္သူ မည္သူ႕ကို မဆို အေရးယူ အျပစ္ ေပးရ ပါမည္။ သို႕ရာတြင္ တရားခံ မ်ားဘက္ တြင္ ခုခံ ထုေျခခြင့္ အျပည္႕ အ၀ရွိ ဘို႕လိုသည္။ ဤမွ် ၾကီးမား လွေသာ လူ သတ္မႈ ၾကီးအား အလြန္ တိုေတာင္း လွသည့္ ရက္ သတၱ သံုးပတ္မွ် အတြင္း ရံုးတင္ စစ္ေဆးျပီး က်န္ တရားခံ နွစ္ဦး အေပၚ ေသဒဏ္ ခ်မွတ္ ခဲ့သည္ ဆိုသည္မွာ ျမန္မာ နုိုင္ငံ တရား စီရင္ေရး သမိုင္းတြင္ မၾကား မိဘူးခဲ့။ က်န္သူ နွစ္ဦး ကိုပါ ထပ္မံ နဳတ္ပိတ္ လို၍လား သံသယ ျဖစ္ဖြယ္ပင္။
ဒုတိယ အမႈတြင္ လူ (၁၀) ဦးအား ေပၚေပၚ ထင္ထင္ တျပိဳင္နက္ သတ္ျဖတ္ ပစ္သည္ အထိ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ ၾကသူမ်ား သည္ မည္သူ တို႕ နည္း။ ဤမွ် ၾကီးမား လွေသာ ျပစ္မႈ ၾကီးကို ေနာက္ကြယ္မွ ေန၍ ၾကိဳးကိုင္ စီစဥ္၊ သို႕မဟုတ္ ဖံုးအုပ္ကာ ကြယ္ေပး ထားေသာ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား ရွိလွ်င္ မည္သည္ တို႕နည္း။ တိတိ က်က် ေဖၚထုတ္ ရန္ ေကာ္မရွင္ တြင္ တာ၀န္ရွိ သည္။ မေဖၚ ထုတ္ခဲ့။ အျပစ္ေပး အေရးယူ ရန္ မေတာင္း ဆိုခဲ့။ တရား စီရင္ ေရးပိုင္း အရ အားနည္း ခ်က္ေတြ ရွိသည္ ဆိုလွ်င္ လည္း လြတ္လပ္၊ ဘက္မလိုက္၊ အားေကာင္း ထက္ျမက္ေသာ တရား စီရင္ေရး စနစ္ ေပၚေပါက္ လာေရး အတြက္ မည္သည့္ အဆိုၿပဳမႈမွ် မတင္သြင္းခဲ့ ။ေကာ္မရွင္ကိုယ္တိုင္က ဥပေဒစိုးမိုးေရး၏ မရွိမျဖစ္ အေရးပါလွသည့္ အေျခခံမ်ားကို ဥပကၡာ ၿပဳထားေသာအခါ ေနာက္ထပ္ အလားတူ ျပစ္မႈၾကီး မ်ား က်ဴးလြန္မႈမရွိ ေစရန္ မည္သို႕ ကာကြယ္ တားဆီး မည္နည္း။
အစိုးရ၏ တာ၀န္ရွိ မႈကို ျပတ္ျပတ္ သားသား ေဖၚထုတ္ တင္ျပမႈ မျပဳခဲ့သည့္ ေကာ္မရွင္။
မည္သည့္ နိုင္ငံ တြင္မဆို အစိုးရ တိုင္း၏ အေျခခံ အက်ဆံုး တာ၀န္သည္ ျပည္သူ လူထု၏ လံုျခံဳမႈကို ကာကြယ္ ေစာင့္ ေရွာက္ရန္ျဖစ္ သည္။ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာ အရ ေပၚလြင္ သည္မွာ ပဋိ ပကၡ ျဖစ္စဥ္မ်ား အတြင္း တုိက္ရိုက္ အမိန္႕ေပး ကိုင္တြယ္ သူမွာ အဓိက အားျဖင့္ ေဒသ ဆိုင္ရာ အာဏာ ပိုင္မ်ား မဟုတ္၊ ေနျပည္ ေတာ္မွ ဗဟို အစိုးရ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္ ၏ အစီ ရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲမႈ ေအာက္တြင္ ရွိေန ေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕ အစည္း မ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီး ဌာန မ်ား၏ အမိန္႕ ကိုသာ နာခံ ရျပီး ေဒသ ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးေဆာင္ရြက္ သူမ်ား၏ အမိန္႕ကို နာခံ နိုင္ျခင္း မရွိ သည္ကို ေတြ႕ရွိ ရေၾကာင္း” အတိ အလင္း ေဖၚျပ ထားသည္။ ဤတြင္ ေကာ္မရွင္ သည္ ေကာင္းမြန္ ေသာ လႊမ္းမိုး အုပ္ခ်ဳပ္မႈ [5] ကို က်င့္ သံုးသည့္ နိုင္ငံ တကာ အစဥ္ အလာ [6] အရ အမိန္႕ ေပး ျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈ [7] ကို ေဖၚထုတ္ ရပါမည္။
မ်က္စိ ေရွ႕ေမွာက္ တြင္ ျပစ္မႈ ၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္ ျဖစ္ပြား ေနေၾကာင္း ေတြ႕ရ ပါလွ်က္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕ အစည္း မ်ားသည္ ခ်က္ျခင္း အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ မႈမျပဳဘဲ ရပ္ ၾကည့္ေန ခဲ့ၾက သည္ကို ရခိုင္ ပဋိပကၡ မ်ား အတြင္း စတင္ ေတြ႕ျမင္ ခဲ့ရျပီး ေနာက္ပိုင္း တြင္ တျပည္ လံုးသို႔ ျပန္႕လာ ေနျပီ ျဖစ္သည္။ ယင္း အတြက္ ၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အရ ထိပ္ဆံုး တြင္ တိုင္း ျပည္ အာဏာကို ခ်ဳပ္ကိုင္ ထားေသာ အမ်ိဳး သား ကာကြယ္ ေရးနွင့္ လံုျခံဳေရး ေကာင္စီ နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ သည့္ ျပည္ေထာင္ စုအစိုးရ တြင္ အဓိက တာ၀န္ ရွိသည္။ ေကာ္မရွင္ က ရခိုင္ ပဋိပကၡ မ်ား အတြင္း အမိန္႕ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈကို စနစ္ တက် တိတိ က်က် မေဖၚ ထုတ္ခဲ့ျခင္း အားျဖင့္ ကာလံုနွင့္ ေနျပည္ေတာ္ အစိုးရကို အကာ အကြယ္ ေပး ရာ ေရာက္သည္။ တျပည္ လံုးတြင္ ျပစ္မႈ ၾကီးမ်ား ေတာက္ေလွ်ာက္ ျဖစ္ပြား က်ဴး လြန္ ေနရာ၌ ကာ လံုနွင့္ ေနျပည္ေတာ္ အစိုးရ၏ တာ၀န္ ရွိမႈကို ဆက္လက္ ဖံုးကြယ္ ထားနိုင္ သည့္ အုတ္ျမစ္ အားေကာ္မရွင္ က ခ်ေပး လိုက္ရာ ေရာက္သည္။
နိဂံုးခ်ဳပ္ သံုးသပ္ခ်က္
ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာတြင္ ေလ့လာ အသံုးခ် သင့္ေသာ အေၾကာင္း အရာ မ်ားလည္း ပါရွိ သည္။သို႕ရာတြင္ စာမ်က္နွာ ၂၂ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္း ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြား ရသည့္ အေၾကာင္း ရင္းမ်ား ဟူေသာ ေခါင္းစဥ္ ေအာက္တြင္ သံုးသပ္ခ်က္ အမ်ား စုၾကီးမွာ ထင္ျမင္ ခ်က္ မ်ားကို စုစည္း ေဖၚျပ ခ်က္ မ်ား ကဲ့ သို႕ ျဖစ္ေနသည္။ တိတိ က်က် အေျဖရွာ မႈမေတြ႕ရ။ မည္သည့္ အမွန္ တရား ကို မွ် ျပတ္ သား စြာ ေဖၚထုတ္ ့ျပမထားပါ။
ေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အေရးပါ လွသည့္ အေျခခံ မ်ားကို မေထာက္ျပ၊ အစိုးရ၏ အမိန္႔ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈကို မေဖၚထုတ္၊ လြတ္လပ္ ဘက္မလိုက္ အားေကာင္းျပီး လူ႕အခြင့္ အေရးနွင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ေလးစား လိုက္နာ သည့္ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕ အစည္း [8] မ်ား အျဖစ္ အသြင္ ေျပာင္းလဲ ဖြဲ႕စည္း ေရးကို တြန္းအား မေပး၊ ျပစ္မႈ ၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြား သည့္အခါ တိုင္း မွ်တေသာ တရား စီရင္ စစ္ေဆးမႈ [9] အေျခခံ တြင္ တရားရံုး မ်ားအား အားကိုး ေျဖရွင္း နိုင္ၾကေစ ေရး မီးေမာင္း ထိုးမျပခဲ့။ယင္းတို႕ အစား တာ၀န္ ခံမႈ မရွိေသာ ကာလံု၏ တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲမႈ ေအာက္ရွိ တလက္ကိုင္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႕ အစည္း မ်ားအား အင္အား နွစ္ဆ တိုးကာ ရခိုင္ ျပည္နယ္ တြင္ ထပ္မံ ခ်ထားရန္ ကိုသာ အဓိက အားျဖင့္ တြန္းအားေပး လွ်က္ရွိ သျဖင့္ ေရရွည္တြင္ ရခုိင္ ျပည္နယ္ တြင္ သာမက ျပည္ေထာင္စု တ၀ွမ္း လံုးမွာပင္ ေသနတ္ ကိုဒူး ေထာက္ ရွစ္ခိုး၊ ေသနတ္ ေအာက္တြင္ပင္ အသက္ရွင္ ခိုလံႈ ရမည့္ ဘ၀သို႕ လူထုၾကီး တရပ္လံုး က်ဆင္း ေစေအာင္ ျပဳ လုပ္ လိုက္ သကဲ့သို႕ ျဖစ္သည္။
ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)
ဥပေဒ အေထာက္ အကူျပဳ ကြန္ယက္ တည္ေထာင္သူ
ရက္စြဲ၊ ေမလ (၃) ရက္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္
[1] Major research question
[2] Immediate cause
[3] ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ၁၃၊ ၁၄
[4] Hearsay
[5] Good governance
[6] International practice
[7] Command responsibility
[8] State institutions for security
[9] Fair Trial
ဦးေမာင္ေဖတင္
တရားလႊတ္ေတာ္ေရွ႕ေန
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥေဒ အခန္း ( ၈ ) ႏိုင္ငံသား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ား၏ မူလအခြင့္ အေရးႏွင့္ တာ၀န္ မ်ားေခါင္း စဥ္ ေအာက္တြင္ ပုဒ္မ-၃၄၅ ႏွင့္ ပုဒ္မ-၃၄၆ တို႔ကို ေအာက္ပါ အတိုင္း ျပဌာန္း ထားပါသည္။
ပုဒ္မ- ၃၄၅ ေအာက္ ေဖာ္ျပပါ အရည္ အခ်င္း တစ္ရပ္ရပ္္ႏွင့္ၿပည့္စံု သူမ်ား သည္ၿပည္ေထာင္စု သမၼတၿမန္ မာ ႏုိင္ငံေတာ္၏ ႏိုင္ငံသား မ်ားျဖစ္ၾကသည္။
(က) “ျပည္ေထာင္စု သမၼတ ၿမန္မာႏိုင္ငံ ေတာ္၏ တိုင္းရင္းသား မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသူ”
(ခ) “ဤ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အတည္ျပဳျပဌာန္း သည့္ေန႔တြင္ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသူ” ဟူ၍ ျဖစ္ ပါသည္။
ပုဒ္မ-၃၄၆ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံသားျပဳျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံသားအျဖစ္မွ ရပ္စဲျခင္းတို႔သည္ ဥပေဒျပ ဌာန္း သည့္ အတုိင္း ျဖစ္ေစရမည္။
၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒအခန္း ( ၂ ) တြင္ ႏိုင္ငံသားျ ဖစ္ျခင္းကို ပုဒ္မ-၂ မွ ၂၂ ထိလည္းေကာင္း၊ အခန္း ( ၄ ) တြင္ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ ရသူျဖစ္ျခင္းကို ပုုဒ္မ-၄၂ မွ ပုဒ္မ-၆၄ ထိ လည္းေကာင္း ျပဌာန္း ထားျခင္းမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၃၄၆ တြင္ ရည္ညႊန္းေသာ ဥပေဒျပဌာန္း ခ်က္မ်ားဟု မွတ္ ယူႏိုင္ေသာ္လည္း အခန္း ( ၃ ) တြင္ ဧည့္ႏိုင္ငံသားျဖစ္ျခင္းကို ပုဒ္မ၂၃ မွ ပုဒ္မ-၄၁အထိ ျပဌာန္း ထားရာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ တြင္ မပါ ရွိသည့္ ဥပေဒ ျပဌာန္း ခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။
ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ပင္မ ဥပေဒျဖစ္သျဖင့္ ထုိဥပေဒတြင္ ျပဌာန္း ထားျခင္းမရွိ ေသာ ဧည့္ႏိုင္ငံ သားျဖစ္ျခင္း ဆိုင္ရာ ဥပေဒ ၿပဌာန္းခ်က္မွာ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း သမွ် အတည္ျဖစ္ရန္ အေၾကာင္း မရွိပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒပုဒ္မ-၂ ( ခ ) တြင္ ႏိုင္ငံသားဆိုသည့္စကားရပ္မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ကို ဆို လိုေၾကာင္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ဆိုထား ပါသည္။ ထုိ ဥပေဒ ပုဒ္မ-၂( စ )တြင္ ႏုိင္ငံသား လက္မွတ္ ဆိုသည္မွာ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ သားအျဖစ္( ေရြးခ်ယ္ေရး) အက္ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ၁၉၄၈ခုႏွစ္ ၊ ျပည္ေထာင္ စု ၿမန္မာႏိုင္ငံသား ျပစ္မႈ အက္ဥပေဒ အရျဖစ္ေစ၊ ဤ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ ထုတ္ေပး ထားေသာ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ကို ဆိုသည္ဟုလည္း အဓိပၸါယ္ဖြင့္ ထားပါ သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသား ဥပေဒပုဒ္မ၇၅အရ အပ္ႏွင္းထားေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကိုက်င့္သုံး၍ ၀န္ႀကီးအဖြဲ႔ သည္ ႏိုင္ငံ ေတာ္ေကာင္ စီ၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ အမိန္႔ေၾကာ္ျငာစာအမွတ္-၁၃/၈၃ ျဖင့္ ႏုိင္ငံ သားဆိုင္ရာလုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ား ကို(၂၀-၉-၁၉၈၃ ) ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ သည္။
(ေၾကညာခ်က္ အမွတ္-၁၄/၈၃ ႏွင့္ ၁၅/၈၃ တို႔ အရလည္း ဧည့္ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံသား ျပဳျခင္း ခံရသူ ဆိုင္ရာ လုပ္ ထံုး လုပ္နည္း မ်ားကို ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည္။)
၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒမွာ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္မွ ျပဌာန္းသည့္ ဥပေဒ အမွတ္၄/၁၉၈၂ ျဖစ္ေသာ္ လည္း ထုိ ဥပေဒ အာဏာ တည္သည့္ ရက္ ကို ထည့္သြင္းျပဌန္း ထား ျခင္းမရွိ သည့္ အျပင္ ေနာင္က်င္း ပခဲ့သည့္ ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ ဆံုးျဖတ္ ခ်က္မ်ား အရလည္း ထိုဥပေဒ အတည္ျပဳ သည့္ေန႔ရက္ ကို ျပဌာန္းေၾက ညာ ထုတ္ျပန္ ခဲ့ျခင္းမရွိဘဲ ႏိုင္ငံသားဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း တြင္သာ ႏိုင္ငံသား ဥပေဒအာဏာ တည္ သည့္ ရက္ကို (၁၅-၁၀၁၉၈၂) ခုႏွစ္ဟု ၀န္ႀကီး အဖြဲ႔၏ ထည့္ သြင္းေၾကၿငာ ခဲ့ရာ ထုိစဥ္က ျပည္သူ႔ လႊတ္ေတာ္ က အတည္ျပဳ ျပဌာန္း ေၾကညာေသာ ဥပေဒျဖစ္ သကဲ့သို့ အ တည္ျဖစ္၊ မျဖစ္ဆိုသည္ ကိုယခု က်င္း ပေန ေသာ ျပည္ ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ က ထည့္သြင္း စဥ္းစားသင့္ပါသည္။
ႏုိင္ငံသားဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္အျဖစ္ ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ပန္းေရာင္အဖံုးပါ စာအုပ္ကို နမူနာအျဖစ္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါသည္။
၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒ ၿပဌာန္းသည့္ေန႔ ကစ၍ ယေန႔ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္အထိ ႏွစ္ ( ၃၀ ) အတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒအရ ထုတ္ေပးသည့္ ပန္းေရာင္စာအုပ္ ( ႏိုင္-၆ ) ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ နမူနာကိုပင္ ေတြ႕ျမင္ဖူးသူ အလြန္ရွားပါး ပါသည္။
၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒသည္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္၊ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ျပဌာန္းခ်က္ႏွင့္ အညီအညြတ္မျဖစ္သျဖင့္ ဥပေဒျပဌာန္းသည့္ေန႔မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ န၀တ အစိုးရ က ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို လႊဲေျပာင္းရယူသည့္ေန႔အထိ ( ၆ ) ႏွစ္ေက်ာ္ Dead Law အျဖစ္ ရွိေနရာက ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ ေရြးေကာက္ ပြဲတြင္ ေရြးခ်ယ္ခံရမည့္သူမ်ာႏွင့္ မဲဆႏၵရွင္မ်ား၏ စာရင္းမ်ားကို ျပဳစုႏိုင္ရန္အတြက္ေသေနေသာ ဥပေဒကို ျပန္လည္အသက္သြင္းခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္ပါသည္။
ျပည္တြင္းေနသူ တစ္ဦးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဟုတ္၊မဟုတ္ ေသခ်ာစြာ စိစစ္ၿပီးမွ ပံုစံ( ႏိုင္-၆)ကို ေပးရမည္ျဖစ္ရာ၊ ယခုအဆင့္တြင္ ထို သူႏုိင္ငံသားဟုတ္၊ မဟုတ္ စိစစ္ႏိုင္ရန္ အတြက္ ပံုစံ-ႏိုင္-၆ ( က ) ႏိုင္ငံ သားစီစစ္ေရး ကတ္ျပားကိုသာ လ၀က ဦးစီးဌာနမွ ထုတ္ေပးျခင္းျဖစ္ ပါသည္။ ထုိပံုစံ ႏိုင္၆(က)ကို ကိုင္ေဆာင္ ထားသူသည္ ႏိုင္ ငံသားဥပေဒ ပုဒ္မ-၂ ( စ ) တြင္ အတိအလင္းျပဌာန္း ထားေသာ ဤဥပေဒ အရထုတ္ေပးေသာ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ကိုကိုင္ေဆာင္ ခြင့္မရ ရွိေသးမွီပုဒ္မ၂ (ခ) ပါ ျမန္မာႏိုင္ငံ သားဟု တထစ္ ခ်မွတ္ ယူႏိုင္မည္ မဟုတ္ပါ။
ႏုိင္ငံသား ဆိုင္ရာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္း အပိုဒ္-၃၆ တြင္ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ကို အတုျပဳလုပ္ လွ်င္ ေထာင္ဒါဏ္ ( ၁၅ ) ႏွစ္ က်ခံေစရမည္ဟု သတ္မွတ္ထားၿပီး၊ အပိုုဒ္-၃၇ တြင္ ႏိုင္ငံသား စိစစ္ေရး ကတ္ျပား ပံုစံ ႏိုင္-၆ ( က ) ကို အတုျပဳ လုပ္လွ်င္ ျပစ္မႈ ဆိုင္ရာ ဥပေဒအရ အေရး ယူျခင္း ခံရမည္ဟု ေဖာ္ျပ ပါရွိပါသည္။
စီရင္ထံုး မ်ားအရ ဆိုပါလွ်င္ ပံုစံ-ႏိုင္-၆ ( က ) ကို အတည္ျပဳ လုပ္လွ်င္ ျပစ္မႈ ဆိုင္ရာ ဥပေဒပုဒ္မ-၄၆၈ အရ ( ၇ ) ႏွစ္ ထက္ မပိုေသာ ျပစ္ဒဏ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ကို ခ်မွတ္ၿပီး၊ ပံုစံ ႏိုင္-၆ ကို အတုျပဳ လုပ္လွ်င္ ႏုိင္ငံသား ဥပေဒပုဒ္မ ( ၂၁ ) အရ ေထာင္ဒဏ္ ( ၁၅ ) ႏွစ္ႏွင့္ ေငြဒဏ္ကို က်ခံ ေနၾကရသျဖင့္ ပံုစံ-( ႏိုင္-၆ ) ႏွင့္ ပံုစံ-ႏိုင္-၆ ( က ) မွာ အႏွစ္ သာရ မတူပါ။
ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ )တြင္ ဥပေဒ မ်ားအရ UCC ႏွင့္ ၁၉၈၂ ခု ႏိုင္ငံသား ဥပေဒ အရ လက္မွတ္ ကိုင္ေဆာင္ ခြင့္ရွိ သူမ်ား သည္္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား မ်ားျဖစ္ၾကပါသည္ ဟု ၀င့္ႂကြား စြာေျပာ ဆိုႏိုင္ၾက မည္ျဖစ္ ေသာ္ လည္း ပံုစံ ႏိုင္-၆ ( က ) ကိုင္ေဆာင္ သူ တစ္ဦး အေနျဖင့္ ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ကိုင္ေဆာင္ ခြင့္ရရွိရန္ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ စိစစ္ ခံေနရ ဦးမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
ဤကဲ့သုိ႔ေသာ အေျခအေနတြင္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ-၃၄၅ ( ခ ) တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ဤဥပေဒအာဏာတည္သည့္ေန႔တြင္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ၿပီးသူမ်ားသည္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္ဟု ျပဌာန္းထားသည့္ အခြင့္အေရးကို ( ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဥပေဒႏွစ္ရပ္တို႔ျဖင့္ UCC ေခၚ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ထုတ္ယူရရွိထားသူမ်ားမွ အပ ) တရား၀င္ရရွိခံစားႏိုင္ၾကရမည္ မဟုတ္ပါ။
အိႏိၵယ တိုက္ငယ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ျပည္မ ႀကီးတို႔မွ ၀င္ေရာက္လာၿပီး ၁၉၄၈ ခုႏွစ္ ဥပေဒႏွစ္ ရပ္ပါ UCC ေခၚ ႏိုင္ငံသား လက္မွတ္ကို ေလွ်ာက္ထား ရယူကိုင္ေဆာင္ ထားၾကသူမ်ားသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ အတည္ျဖစ္သည့္ေန႔တြင္ ဥပေဒႏွင့္ အညီ ႏုိင္ငံသားမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း ၂၀၀၈ ခု ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ ႏိုင္ငံသား မ်ားမွ ေမြးဖြားလာသူမ်ား သည္လည္း ႏိုင္ငံသားျ ဖစ္သည္ ဟု အတိအလင္း ခြင့္ျပဳျပဌန္းခ်က္ မရွိသျဖင့္ ႏုိင္ငံသား မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားလာ သူမ်ားမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ-၃၄၅ အရ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ကို မရရွိႏုိင္ၾကဘဲ ပုဒ္မ-၃၄၆ အရ ျပဌာန္းထားေသာ ဥပေဒ အရသာ လွ်င္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ ခြင့္ရထုိက္၊ မရထိုက္ စိစစ္မႈကို ခံယူရ မည္ ျဖစ္ပါ သည္။ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ-၃၄၅ ( က)တြင္ တိုင္းရင္းသား မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြား သူမ်ား သည္ ႏိုင္ငံသားမ်ားျဖစ္ သည္ ဆိုျခင္းကို အျငင္း မပြားလိုေသာ္လည္း တိုင္းရင္းသား ဆိုသည့္ စကားရပ္ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ သား ဥပေဒႏွင့္ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ပါ ျပဌာန္းခ်က္မ်ားအရ အဂတိတရား မပါရွိဘဲႏိုင္ငံသားတစ္ဦး ဟုတ္မဟုတ္ဆိုသည္ကို တိက်စြာ ခြဲျခားဆံုးျဖတ္ သတ္မွတ္ရန္ အလြန္ခက္ခဲပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသား ဥပေဒပုဒ္မ-၅ တြင္ တိုင္းရင္းသား တိုင္းသည္လည္းေကာင္း၊ တိုင္းရင္း သားမိ ဘႏွစ္ ပါးမွ ေမြးဖြားသူတိုင္း သည္လည္းေကာင္း ေမြးရာပါ ႏိုင္ငံသားျဖစ္သည္ဟုလည္း ေကာင္း ပုဒ္မ ( ၃ ) တြင္ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ပါ၀င္ေသာ နယ္ေျမတစ္ ခုခု၌ ျမန္မာ သကၠရာဇ္ ၁၁၈၅ ခုႏွစ္၊ ခရစ္သကၠရာဇ္ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ မတိုင္မီ ကာလမွစ၍ ပင္ရင္းႏိုင္ငံအျဖစ္ အၿမဲေနထုိင္ ခဲ့ေသာ ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္းစသည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ား သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ သားျဖစ္သည္ ဟု လည္းေကာင္း ျပဌာန္းထားပါသည္။
န၀တအစိုးရအဖြဲ႔သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ေကာင္စီ၏ အာဏာကို က်င့္သံုးၿပီး ထင္ရွားေသာ တိုင္းရင္းသား ( ၈ ) မ်ဳိး အပါအ၀င္ တိုင္းရင္းသားမ်ဳိးႏြယ္စု ( ၁၃၅ ) မ်ဳိး၏ စာရင္းကိုထုတ္ျပန္ ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္းသား မ်ားျဖစ္ေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳခဲ့သည္။ သုိ႔ရာတြင္ ႏိုင္ငံသား ဆိုင္ရာလုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ား အပိုဒ္-၅ တြင္ -
“ကခ်င္၊ ကယား၊ ကရင္၊ ခ်င္း၊ ဗမာ၊ မြန္၊ ရခိုင္၊ ရွမ္းစသည့္ လူမ်ဳိးမ်ားပင္ ျဖစ္ေစကာမူ ႏုိင္ငံေတာ္တြင္ ပင္ရင္းႏိုင္ငံ အျဖစ္ အၿမဲေနထိုင္ျခင္း မရွိဘဲ အျခားႏိုင္ငံတြင္ ပင္ရင္းႏိုင္ငံအျဖစ္ အၿမဲေန ထုိင္ၾကသူမ်ား သည္ တိုင္းရင္းသား မ်ားမဟုတ္ပါ။ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္၊ ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံ အတြင္းသုိ႔ ၀င္ေရာက္ေန ထုိင္ၾကေသာ အမည္တူ မ်ဳိးႏြယ္စု မ်ားသည္လည္း တိုင္းရင္း သားမ်ား မဟုတ္သည့္အျပင္ ေမြးရာပါႏိုင္ငံသားမ်ားလည္း မဟုတ္ပါ။ အျခားႏိုင္ငံ တစ္ခု၏ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္ကို ခံယူထားေသာ တိုင္းရင္းသား သည္လည္းေကာင္း၊ ထုိသုိ႔ တိုင္းရင္း သားမိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြား သူမ်ားသည္လည္းေကာင္း ျမန္မာႏိုင္ငံသားမ်ား မဟုတ္ပါ” ဟု ခၽြင္းခ်က္ျပဳ ထားသည္ ကို ေတြ႕ရွိရသည္။
ဤသုိ႔ဆိုပါလွ်င္ ဗမာ လူမ်ဳိးျဖစ္သည္ ဆိုယံုမွ်ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား နိုင္ငံသားဟု တထစ္ခ် မေျပာႏိုင္ပါ။ ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထက္မွ စ၍ ထုိင္းႏိုင္ငံတြင္ အစဥ္တစိုက္ ေနထုိင္ေသာ ဗမာလူမ်ဳိး၊ ရွမ္းလူမ်ဳိး၊ မြန္လူမ်ိဳး စသည္တို႔သည္ ထုိႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏုိင္ငံသားမ်ား သာျဖစ္ၾကၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏုိင္ငံသား တိုင္းရင္းသား မဟုတ္ႏိုင္ပါ။
အလားတူ အိႏိၵယႏိုင္ငံ၏ မီဇိုရမ္ ၿပည္နယ္ရွိ မီဇိုလူမ်ိဳးမ်ား၊ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ငံ စစ္တေကာင္း ေဒသရွိ ရခိုင္ မ်ဳိးႏြယ္စု ေမာက္တိုင္းရင္း သားမ်ားသည္ ၄င္းတို႔ အစဥ္တစိုက္ ေနထုိင္ေသာ အိႏိၵယ၊ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ႏိုင္ ငံတို႔၏ ေက်းဇူး သစၥာကိုသာ ခံယူေနၾက သူမ်ားျဖစ္၍ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္း သား ႏိုင္ငံသား ဟု ျမန္ မာႏုိင္ငံ သားဆိုင္ရာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားအရ သတ္မွတ္၍ မရႏိုင္ပါ။
ထုိ႔အျပင္ အသက္ေဘး အႏၱရာယ္အရ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ စီးပြားေရး အရေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေရး အရေသာ္ လည္းေကာင္း အမိႏိုင္ငံကို စြန္႔လႊတ္ ထြက္ခြာသြားၿပီး သူတစ္ပါးႏိုင္ငံ၏ ႏုိင္ငံသား အျဖစ္ကို ခံယူေနၾကေသာ သူမ်ားမွာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္း သား၊ ႏိုင္ငံသား ဟူ၍ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒအရ သတ္မွတ္၍ မရႏိုင္ေတာ့ပါ။
၁၉၈၂ ခုႏွစ္၊ ႏိုင္ငံသား ဥပေဒႏွင့္ ထိ္ု ဥပေဒဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း မ်ားအရ ျပည္ေထာင္စု ၿမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ေနထုိင္ေသာ သူတစ္ဦးကို စစ္ေဆးရာတြင္ လူမ်ဳိးကို အေၾကာင္းျပဳ၍ တိုင္းရင္းသားဟု သတ္မွတ္ျခင္း မျပဳႏိုင္ဘဲ လူတစ္ဦး ခ်င္းစီ၏ ေဆြစဥ္ မ်ဳိးဆက္မ်ားမွာ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ မတိုင္မီ က ျပည္ေထာင္ စုျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း တစ္ဆက္တည္းေန ထုိင္လာျခင္း ဟုတ္၊ မဟုတ္ စစ္ေဆးၿပီးမွ ဆံုးျဖတ္ရ မည့္ ျပႆနာျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသား ဥပေဒကို ျပဌာန္းရန္ႏွင့္ မည္သည္ ဥပေဒမ်ားကို တရား၀င္ ၿပဌန္းပါဟု ညႊန္ၾကားခဲ့သည့္ လမ္းစဥ္ပါတီ ဥကၠဌ ဦးေန၀င္းႏွင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံ သားဥပေဒကို လက္မွတ္ေရးထိုး ထုတ္ျပန္ခဲ့ သည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေကာင္စီ ဥကၠဌ ဦးစန္းယုတို႔၏ ကိုယ္ေရးသမိုင္းကိုပင္ တိုင္းသူျပည္သား မ်ားမ သိရွိႏိုင္ေသာ အေျခအေနတြင္ ၄င္းတို႔၏ ဘိုးေဘး ဘီဘင္တို႔ကို သိရွိႏိုင္ေအာင္ စံုစမ္းေမးျမန္းရန္ ဆိုသည္မွာ မျဖစ္ႏိုင္သည္ကို လ၀က ၀န္ထမ္းမ်ားအား ေဆာင္ရြက္ေစရန္ ဥပေးအရ တာ၀န္ေပးထားရာ က်ေရာက္ေန ပါသည္။
ဤ ကဲ့သုိ႔ေသာ အေျခအေနတြင္ တစ္စံု တစ္ေယာက္ကို လ၀ကပံုစံ (ႏိုင္-၆ ) ႏုိင္ငံသား လက္မွတ္ ထုတ္ေပးမည္ ဆိုပါက ထုိသူ၏ မိဘႏွစ္ပါးမွာ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္ မတိုင္မီက ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း အစဥ္ တစိုက္ေန ထုိင္ခဲ့ၾကေသာ တိုင္းရင္း သားျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားေစၿပီးမွ သာ ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ကို ထုတ္ေပးႏုိင္ မည္ ျဖစ္ပါသည္။
အကယ္၍ တစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ထုတ္ေပးထားၿပီးျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါ လွ်င္ ထုိသုိ႔ ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ရရွိျခင္းသည္ အဂတိတရားတစ္ပါးပါးအရ ထုတ္ေပးျခင္းဟုသာ မွတ္ယူပါက ရာႏႈန္းျပည့္မွန္ မည္ျဖစ္ပါသည္။
န၀တအစိုးရမွ အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ၿပီးျဖစ္ေသာ တိုင္းရင္းသား ( ၁၃၅ ) မ်ဳိးမွာ လူမ်ဳိးႏြယ္စု အမည္ကိုသာ အသိ အမွတ္ျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္ၿပီး၊ မည္သူမည္၀ါသည္ ၁၈၂၃ ခုႏွစ္မွစ၍ ႏုိင္ငံေတာ္ အတြင္း အစဥ္ တစိုက္ ေန ထုိင္ခဲ့ေသာ ထုိမ်ဳိးႏြယ္စုမွ ေပါက္ဖြားလာသူျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ခဲ့ ျခင္းမဟုတ္ပါ။
သု႔ိရာတြင္ ထင္ရွားေသာ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိး ( ၈ ) မ်ဳိးတြင္ အႀကံဳး၀င္ သက္ဆိုင္ေသာ မ်ဳိးႏြယ္စု ငယ္မ်ား အနက္ အခ်ဳိ႕ မ်ဳိးႏြယ္စုမ်ားမွာ ျပည္ပတြင္ ေနထုိင္ျခင္းမရွိဘဲ ျပည္တြင္းတြင္ သာ အစဥ္တစိုက္ေန ထုိင္ျခင္း ၿဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္ပတြင္ အလားတူမ်ဳိးႏြယ္စု လံုး၀မရွိေၾကာင္း သက္ေသ ထင္ရွားပါက ထုိလူ တစ္ဦး၊ လူတစ္ စုတို႔က တိုင္းရင္းသား မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြား လာခဲ့ေသာ ႏုိင္ငံသားအျဖစ္ ပံုစံ ( ႏိုင္-၆ ) ကို ထုတ္ေပး မည္ ဆိုပါက ထိုလူနည္းစု အတြက္ပင္ တိက်ေသာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း ကိုေသးစိတ္္ ေရးဆြဲ ၿပီးမွ ေဆာင္ ရြက္ေပးႏိုင္ မည္ ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာ နိုင္ငံသား ဥပေဒ ဆိုင္ရာ လုပ္ထံုးလုပ္နည္း အပိုဒ္ (၈) အရဆိုပါ လွ်င္ ႏုိင္ငံေတာ္ အတြင္းျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ ငံေတာ္ ၿပင္ပတြင္ျဖစ္ေစ ႏုိင္ငံသား မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသူ၊ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ဧည့္ႏုိင္ငံသား မိဘႏွစ္ပါး မွ ေမြးဖြားသူ၊ ႏိုင္ငံသားႏွင့္ ႏိုင္ငံသား ၿပဳခြင့္ရသူ မိဘႏွစ္ပါးမွ ေမြးဖြားသူမ်ား သည္ လည္း ႏုိင္ငံသား မ်ား ဟုျပဌာန္းပါရွိသည့္အျပင္ ဧည့္ႏိုင္ငံသားႏွစ္ဦးမွ ေမြးဖြားသူႏွင့္ ႏိုင္ငံသား တမ်ဳိးမ်ဳိး တို႔မွ ေမြးဖြားသူ မ်ားသည္လည္းေကာင္း၊ ႏုိင္ငံသားၿပဳခြင့္ရသူႏွစ္ဦးမွ ေမြးဖြားသူႏွင့္ ႏုိင္ငံသားအမ်ဳိးမ်ဳိးတို႔မွ ေမြးဖြားသူမ်ားသည္ လည္းေကာင္း၊ ဧည့္ႏိုင္ငံ သားႏွင့္ ႏိုင္ငံသားျပဳခြင့္ ရသူတို႔မွ ေမြးဖြား သူႏွင့္ ႏုိင္ငံသား တစ္မ်ဳိးမ်ဳိး တို႔မွ ေမြးဖြားသူတို႔သည္လည္းေကာင္း ႏုိင္ငံသားျဖစ္သည္ဟု ျပ ဌာန္းထားသည့္ အျပင္ဦးေန၀င္း ကအိုင္းစတိုင္း က့ဲသုိ႔ေသာပုဂိၢဳလ္ကို ႏို္င္ငံသားေပးႏိုင္ ေၾကာင္း ျပ ဌာန္းခ်က္မ်ဳိးကို လည္းထည့္ သြင္းရန္ညႊန္ၾကား သျဖင့္ ႏုိင္ ငံေတာ္ ေကာင္စီသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ အကိ်ဳးငွာ မည္သူ႔ကို မဆို ႏုိင္ငံသား တမ်ဳိးမ်ဳိး သတ္မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ကိုပါ ပုဒ္မ-၈ (က) တြင္ ထည့္ သြင္းျပ ဌာန္းထားျခင္း တို႔သည္၂၀၀၈ခုႏွစ္၊ ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒ ပုဒ္မ၃၄၆ပါ“ႏုိင္ငံသားျဖစ္ျခင္း သည္ဥပေဒၿပ ဌာန္းသည့္အ တိုင္း ျဖစ္ေစ ရမည္”ဆိုသည့္ ျပဌာန္း ခ်က္ ေဘာင္ အတြင္း အႀကံဳး၀င္ သည္ဟု မွတ္ယူနို္င္ေသာ္လည္း ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ျမန္မာ ႏိုင္ငံ သားဥပေဒ ပါ ျပဌာန္း ခ်က္မ်ားသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ ၃၄၅(က) ႏွင့္(ခ)တြင္အတိအလင္း ျပဌာန္း ခ်က္ကို ေက်ာ္ လြန္ျပဌာန္းရာ က်ေရာက္ေနသည္။
ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပုဒ္မ-၃၄၆ ပါ ျပဌာန္းခ်က္ကုိိ က်င့္သံုးၿပီး ဥပေဒ နည္းဥပေဒမ်ား ကို လြတ္လပ္ စြာ ျပဌာန္းႏိုင္ သည္ဟု ဆိုပါလွ်င္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပုဒ္မ-၃၄၅ ( က ) ႏွင့္ ( ခ ) တို႔ကို ျပည္သူ႔ ဆႏၵခံ ယူၿပီး ျပဌာန္း ထားျခင္းမွာ အာနိသင္ ရွိေတာ့ မည္ မဟုတ္ပါ။
ျပည္တြင္း ဥပေဒမ်ားကို ျပဌာန္းရာတြင္ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္ မ်ားကို အေလး အနက္ထားရ မည္ျဖစ္ ပါသည္။ အမ်ားျပည္ သူႏွင့္ ႏုိင္ငံေရး အခြင့္ အေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ အပိုဒ္-၂၄(၃)တြင္ ေမြးဖြား လာေသာ ခေလး သူငယ္မ်ားသည္ ႏုိင္ငံသား အျဖစ္ရ ယူခြင့္ ရွိရမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျ ပ ထားၿပီး ကေလး အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ ႏုိင္ငံတကာ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္အပိုဒ္-၇ ( ၂ ) တြင္ ကေလးသူ ငယ္ မ်ား ႏုိင္ငံသားျဖစ္ ခြင့္ရရွိေစရန္ ႏုိင္ငံမ်ားက လုပ္ေဆာင္ေပး ရန္ ျပဌာန္းခ်က္ မ်ား ကို ျမန္ မာႏုိင္ငံ ကလည္း လုိက္နာေဆာင္ရြက္ ရမည္ျဖစ္ပါလ်က္ ၁၉၉၃ ခုႏွစ္၊ ကေလး သူငယ္ဥပေဒတြင္ ခေလး သူငယ္ တိုင္း သည္ ႏုိင္ငံသား ျဖစ္မႈဆိုင္ရာ အခြင့္အေရးကို တည္ဆဲဥပေဒ ပါ ၿပဌာန္း ခ်က္ႏွင့္ အညီသာ ရခြင့္ ရွိေၾကာင္း ျပ ဌာန္း ထားပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းေမြးဖြါးေသာ ကေလးသူင ယ္မ်ား ၏ ႏုိင္ငံ သားျဖစ္ ခြင့္ ကို ၂၀၀၈ ခု ဖြဲ႔စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒတို႔တြင္ သီးျခား ျပ ဌာန္း ထားျခင္းမရွိပါ။
သို႔ရာတြင္ျမန္မာႏိုင္ငံသားဥပေဒပုဒ္မ- ၂(စ) တြင္ အတိအလင္းေဖၚျပထားေသာ ႏိုင္ငံသားလက္မွတ္ကို ကိုင္ေဆာင္ခြင့္ မရရိွေစကာမူ သံုးေခါက္ခိ်ဳးအမိ်ဳးသားမွတ္ပံုတင္ ကဒ္ျပားႏွင့္ ႏိုင္ငံသားစီစစ္ေရးကဒ္ျပား ကိုင္ေဆာင္ထားသူမ်ားကို အစိုးရဌာနဆိုင္ရာမ်ားက ျမန္မာႏိုင္ငံသားအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳၾကပါသည္။
ႏုိင္ငံသား မ်ားသာ ပညာသင္ၾကားခြင့္ ရရိွသည့္ အသက္ေမြး ၀မ္းေၾကာင္းပညာမ်ား၊ ႏိုင္ငံသားမ်ားသာ ထမ္းေဆာင္ ခြင့္ရိွသည့္ စစ္ဘက္၊ နယ္ဘက္ အေရးႀကီး သည့္၀န္ထမ္းေနရာ မ်ားတြင္ႏိုင္ငံသား တစ္ဦး အၿဖစ္ တာ၀န္ထမ္း ေဆာင္ခြင့္ရရိွၾကပါသည္။
၁၉၈၇ ခုနွစ္၊ မေရႊ႕ မေျပာင္းႏုိင္ေသာ ပစၥည္းမ်ား လႊဲေျပာင္းျခင္းကို ကန္႔သတ္သည့္ ဥပေဒအရ ႏိုင္ငံျခား သား မ်ားကဲ့သို႔ ကန္႔သတ္ျခင္း မခံရပဲ မေရႊ႕မေျပာင္းႏုိင္ ေသာပစၥည္းမ်ားကို လႊဲေျပာင္း၊ ေရာင္းခ်၊ ေပါင္ႏွံ၊ လဲလွယ္၊ ေပးကမ္း၊ အေမြ ဆက္ခံပိုင္ခြင့္၊ အကိ်ဳးခံစားခြင့္မ်ားကို ရရိွခံစား လွ်က္ရိွၾက ပါသည္။ စာခ်ဳပ္ စာတမ္း မွတ္ပံု တင္ ဥပေဒ အရ လည္းမေရႊ႕မေျပာင္းႏုိင္ေသာ ပစၥည္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း ၍ တရား၀င္ မွတ္ပံု တင္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ ဆိုခြင့္ အခြင့္ အေရးကို ရရိွၾကပါသည္။
ကိုလိုနီေခတ္ (၉၁ဌာနေရြးေကာက္ပြဲ) ပါလီမန္ေခတ္၊ လမ္းစဥ္ပါတီေခတ္၊ ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီေခတ္၊ အဆင့္ဆင့္ တို႔တြင္ ႏိုင္ငံသား မ်ားသာေရြးေကာက္ခံ ရမည့္ အခြင့္အ ေရးမ်ား ကိုလည္း ရရိွခံစား လွ်က္ရိွၾက ပါသည္။
ယခုအခါ ဧည့္ႏိုင္ငံသား၊ ျပဳႏုိင္ငံသား မ်ားကို ပါတီစံု ဒီမိုကေရစီ ေရြးေကာက္ပြဲ မ်ားတြင္ မဲဆႏၵေပး ပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရး သာေပးထားျပီး ေရြးေကာက္ တင္ေျမာက္ခံပိုင္ခြင့္ အခြင့္အေရးကို ကန္႔သတ္ ထားပါသည္။
သို႔ရာတြင္ တရားရံုးခ်ဳပ္၊ မႏၱေလးရံုးထိုင္၏ တရားမအထူး အယူခံမႈအမွတ္ (၈/၂၀၀၀) ႏွင့္ ေနျပည္ေတာ္ တရား ရံုးခ်ဳပ္၏ တရားမအထူး အယူခံမႈအမွတ္ (၁၁/၂၀၀၉ ) တို႔တြင္ ဒုတိယ တရားသူႀကီးခ်ဳပ္ပါ၀င္ေသာ သံုးပါးထိုင္ တရားရံုးမ်ားက ဧည့္ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ႏိုင္ငံသား မဟုတ္ေၾကာင္း စီရင္ဆံုးျဖတ္ခဲ့ဘူး သည္ လည္းရိွေနပါသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ နိုင္ငံေရးအခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူ စာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ ေရးထိုးထားသျဖင့္ ထိုစာခ်ဳပ္ အပိုဒ္-၂၄(၃)အရ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းေမြးဖြား လာခဲ့ေသာ ကေလး သူ ငယ္မ်ားကို ႏိုင္ငံသား အခြင့္အေရးကို ထိုစာခ်ဳပ္ႏွင့္ အညီ ေပးရမည့္အျပင္ ကေလး အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ အပိုဒ္-၇ (၂) အရ လည္း ကေလး သူငယ္မ်ားကို ႏိုင္ငံ သား ျဖစ္ခြင့္ ရရိွေစရန္ ဖြဲ႕စည္းပံု အျခခံဥပေဒႏွင့္ ႏုိင္ငံသား ဥပေဒတို႔တြင္ အတိအလင္း ထည့္သြင္းျပဌာန္း ရမည္ျဖစ္ ပါသည္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒႏွင့္ ၁၉၈၂ ခုႏွစ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒတို႔မွာ ႏိုင္ငံတစ္ကာ စံခိ်န္စံ ညႊန္းႏွင့္ အညီ မလြဲမေသြျပင္ဆင္ ရမည့္ဥပေဒမ်ား ျဖစ္ေသာ္လည္း ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ လြယ္လြယ္ကူကူ ျပင္ဆင္၍ မရနိုင္ေအာင္ ၿပဌန္းထားေသာ ဥပေဒျဖစ္ရာ ထိုဥပေဒအစား ဖြဲ႔စည္းပံု အျခခံ ဥပေဒ အသစ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား ဥပေဒ အသစ္ တို႔ကိုေရး ဆြဲျပဌာန္း သင့္ပါသည္။
