အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားအား ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမွ သံုးသပ္ျခင္း အပိုင္း (၁)
14.5.2013
ဒီမိုကေရစီကို အသြင္ ကူးေျပာင္း ေနသည္ ဟု ေၾကြးေၾကာ္ ေဖၚ ေဆာင္ ေနေသာ ဦး သိန္း စိန္ အစိုးရ လက္ ထက္ တြင္ တိုင္း ရင္း သားျပည္နယ္ မ်ား၌ စစ္မွ န္သည့္ ျပည္ တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္း ေရးရရန္ အလား အလာ မေတြ႔ ရေသး။ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲ မျဖစ္ ပြားသည့္ ေျမျပန္႔ ေဒသ မ်ားမွာပင္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားတိုး မ်ားလာ၊ နိုင္ငံ ျပင္ပ မွ လည္း ဟိုကသည္က ျခိမ္းေျခာက္ မႈ မ်ားေပၚလာ လွ်က္ရွိေန ေၾကာင္းေတြ႕ ရသည္။ တိုင္းျပည္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႕ မ်ားကို ထိတ္လန္႔ရ၊ ဘာ သာေရး အစြန္း ေရာက္မ်ားကို ေၾကာက္ရ၊ အၾကမ္းဘက္ သမား မ်ား၏ အႏၱရာယ္ကို သတိထား ေနရနွင့္ တိုင္းျပည္၏ ေဒသ အေျမာက္ အမ်ား၌ သာမန္ လူထု ေပါင္းေျမာက္ မ်ားစြာမွာ ယံုသူငယ္မ်ား ဘ၀ သို႔ က်ဆင္း ေနရသည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး သည္ ျပိဳက် ေတာ့ မည္လားဟု စိုးရိမ္ရ သည္ အထိပင္ ယိုင္လဲ ခ်ိနဲ႔ လာခဲ့သည္။ တိုင္းျပည္ ျငိမ္းခ်မ္း၊ တည္ျငိမ္ကာ အေျခခံ လူထု စီးပြားေရး တိုးတက္မႈ ရနိုင္ေရး အတြက္ “စစ္မွန္ သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ကို တည္ေဆာက္ ရန္မွာ အေရး တၾကီး လိုအပ္ခ်က္ ျဖစ္ လာသည္။
“စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” ဟူေသာ စကားလံုးကို သံုးစြဲ ရျခင္းမွာ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အတု လႊမ္းမိုး ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စစ္အစိုးရ အဆက္ ဆက္သည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ကို စကားလံုး အရ သံုးစြဲခဲ့ ေသာ္လည္း ယင္းမွာ မည္သို႔ အဓိပၸါယ္ရွိ ေၾကာင္းကို မည္သည့္ အခါ ကမွ် လူထုကို ရွင္းျပ ခဲ့ ျခင္းမရွိ။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ၏ နိုင္ငံ ေတာ္ အေျခခံ မူမ်ား ဟူေသာ က႑ တြင္မူ ဥပေဒ စိုး မိုးေရး ကို စကားလံုး အရ ပင္ ထည့္သြင္း မထားေတာ့။ အေၾကာင္း မွာ ယင္း၏ အနွစ္ သာရ မ်ားကို တိုင္းျပည္၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည့္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုး လိုျခင္း မရွိေသာ ေၾကာင့္ သာ ျဖစ္ေၾကာင္း မွတ္ယူ ရပါ ေတာ့မည္။
ခ်ဳပ္ေျပာ ရလွ်င္ ျမန္မာ နိုင္ငံ၌ “စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံမ်ား” အား လူထု တရပ္လံုး စနစ္ တက် ေလ့လာ ခြင့္ မရ ေသးပါ။ စစ္အစိုးရ အဆက္ ဆက္က ယေန႔ အခ်ိန္ အထိ က်င့္သံုး ေနေသာ ဥ ပေဒ စိုး မိုးေရး ဟူသည္မွာ နိုင္ငံတကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး Rule of Law မဟုတ္။ အာဏာပိုင္ မ်ားက ျပဌာန္း ထားသည့္ ျပည္တြင္း ဥပေဒ မ်ားအတိုင္း စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law အဆင့္ တြင္သာ ရွိေနေသး ေၾကာင္းေတြ႔ ရသည္။
၁၉၈၂ ခုနွစ္ တြင္ ျပဌာန္း၍ ၂၀၀၄ ခုနွစ္ တြင္ ျပင္ဆင္ကာ ယေန႔ တိုင္ အတည္ျပဳ က်င့္သံုး လွ်က္ရွိေသာ တရုတ္ ျပည္သူ ့ သမၼတ နိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ (၅) တြင္ေအာက္ပါ အတိုင္း ေတြ႕ရွိ ရ သည္။
“တရုတ္ ျပည္သူ႔ သမၼတ နိုင္ငံသည္ အခြင့္ အာဏာ မ်ားအား ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုးသည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ေအာက္တြင္ ဆိုရွယ္လစ္ နိုင္ငံကို တည္ေဆာက္ သည္။” ယင္းျပဌာန္း ခ်က္ကို ေလ့လာ လွ်င္ တရုတ္ နိုင္ငံသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုး ေနျပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ထင္ရွားသည္။ သို႔ရာတြင္ ယင္းမွာ မည္ကဲ့ သို႔ေသာ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ျဖစ္ပါ သနည္း။
“တရုတ္ နိုင္ငံသည္ Rule by Law နွင့္ Rule of Law ကို ေပါင္းစပ္ က်င့္သံုး ေနျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း၊” ဆြီဒင္ နိုင္ငံ စေတာ့ ဟုမ္းျမိဳ႕၊ စေတာ့ ဟုမ္း တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ပညာ ဌာနတြင္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ေမလ (၈) ရက္ေန႕က က်င္းပ ခဲ့သည့္ နီးေႏွာ ဖလွယ္ ပြဲ၌ တရုတ္ နိုင္ငံ ပီကင္း တကၠသိုလ္ ဥပေဒ ပညာ ဌာနမွ ပါေမာကၡ Dr. Gong Renren က ေျပာၾကား သြား ခဲ့ သည္။ ၄င္း၏ အဆို အရ တရုတ္ နိုင္ငံသည္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီ သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အဆင့္ကို မသြားနိုင္ ေသးေၾကာင္း သံုးသပ္ နိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ ဤမွ် ေပါင္းစပ္ က်င့္သံုးျခင္း သည္ပင္ တရုတ္ နိုင္ငံ အတြက္ မ်ားစြာ အက်ိဳး ရွိေၾကာင္း ထင္ရွား သည္။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံတြင္ ယေန႕ တရုတ္ နုိင္ငံ သည္ စည္းလံုး ညီညြတ္ မႈတည္ ေဆာက္နိုင္ ရံုသာမက နိုးေန ေသာ နဂါးၾကီး အျဖစ္ စီးပြားေရး အရ တိုးတက္ ဖြံ႕ျဖိဳး လာ လွ်က္ ရွိသည္။
Rule of Law နွင့္ Rule by Law စကားလံုး နွစ္လံုး၏ ဆက္စပ္မႈနွင့္ ကြာျခားမႈကို ေလ့လာ မိပါက “ဥပေဒ စိုးမိုးေရး” ဟူေသာ စကားလံုးကို လြယ္လင့္ တကူ သံုးစြဲ၍ မရ နိုင္ေၾကာင္း ထင္ရွား ပါသည္။ ျဖစ္နိုင္လွ်င္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဟူသည္ကို လူထုၾကီး တရပ္ လံုး ေလ့ လာကာ တတ္နိုင္ သမွ် လက္ေတြ႕ ေဖၚ ေဆာင္သင့္ ေသာ အခ်ိန္ ေရာက္ပါျပီ။ စစ္အာ ဏာရွင္ မ်ား တည္ေဆာက္ ထားသည့္ ဥပေဒေဘာင္ နွင့္ ၄င္းတို႕ စိတ္ ၾကိဳက္ ျပဌာန္း ထားသည့္ ဥပေဒမ်ား အတိုင္း စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law တို႔အား တိုက္ဖ်က္ သင့္ေသာ အခ်ိန္သို႔ ေရာက္ပါျပီ။
ဤစာတမ္း ငယ္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို အက်ယ္ တ၀င့္ ရွင္းလင္းျပ မည္ေတာ့ မဟုတ္ပါ။ သို႔ရာတြင္ မ်က္ေမွာက္ ျဖစ္ပြား ေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားအား ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ရႈေဒါင့္မွ ေထာက္ျပ သံုးသပ္ ပါမည္။ ထုိ႔ေနာက္ ယင္းတို႔အား စနစ္တက် ေျဖရွင္းကာ တုိင္းရင္းသား ေပါင္းစံု လူထုၾကီး တရပ္ လံုး ျငိမ္းခ်မ္းမႈ၊ တရား မွ်တမႈနွင့္ တိုးတက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈတို႔ ရနိုင္ ေရး အတြက္ နိုင္ငံ တကာ စံထားခ်က္ လမ္းေၾကာင္းတြင္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အေနျဖင့္ က်င့္သံုးနိုင္ ေရးအတြက္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဆိုင္ရာ အေျခခံ အက်ဆံုး အဆို ျပဳခ်က္ အခ်ိဳ႕ ကို တင္သြင္း ေဆြးေႏြး သြားပါမည္။
၂၀၀၈ ခုနွစ္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို မတည္ ေဆာက္နုိင္ျခင္း။
မည္သည့္ နိုင္ငံတြင္ မဆို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒသည္ ဥပေဒ အားလံုး၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည္။ ယင္း ၏ သေဘာမွာ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒနွင့္ မညီေသာ တည္ဆဲ ဥပေဒမွန္ သမွ်ကို ဖ်က္သိမ္း ပစ္ရ သည္။ ေနာင္ျပဌာန္းမည့္ ဥပေဒမ်ား သည္လည္း ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ နွင့္ ကိုက္ညီ ရသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို တည္ေဆာက္ လိုပါက ဥပေဒ အားလံုး၏ အခ်ဳပ္ အျခာ ျဖစ္သည့္ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒတြင္ ယင္း၏ အုတ္ျမစ္ကို ခ်မွတ္ ရပါမည္။
ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အေျခခံ အက် ဆံုးမူမွာ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူ ကိုအျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္ျပီး လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္ တြင္ တန္းတူ ခံစားခြင့္ ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ ဤမူကို အေျခခံ အားျဖင့္ ဥပေဒနွင့္ နီးစပ္ သူ တိုင္း သိၾကပါသည္။ အသစ္ အဆန္း မဟုတ္ပါ။ ၂၀၀၄ ခုနွစ္တြင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး ခင္ညႊန္႔ ကို ဖမ္းဆီး အေရးယူ ခဲ့စဥ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး သူရေရႊမန္း (ယခု ဦးေရႊမန္း) ကိုယ္တိုင္ပင္ တိုင္းသိ ျပည္သိ ေၾကြးေၾကာ္ ခဲ့သည္။
သို႔ရာတြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး၏ အသစ္ အဆန္း မဟုတ္သည့္ ဤမူ နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ မည္သို႔ လက္ေတြ႔ က်င့္သံုး အေကာင္ အထည္ ေဖၚသင့္သည္၊ မည္သည္ တို႕မွာ အဟန္႔ အတား ျဖစ္ေနသည္၊ ဤမူ ကို ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အတြက္ မည္သည့္ ဥပေဒ မ်ားကို ဖ်က္သိမ္း၊ ျပင္ဆင္၊ အသစ္ ျပဌာန္း သင့္ သည္၊ ဟူသည္ တို႔နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အေလး ထားကာ ယခု လႊတ္ ေတာ္ ဥကၠဌ ေနရာတြင္ ယူထားေသာ ဦးေရႊမန္း သည္ လႊတ္ေတာ္ အတြင္း၌ မည္သည့္ အခါ ကမွ် ဦးေဆာင္ ေဆြးေႏြးခဲ့ သည္ကို မၾကား သိရပါ။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရက ဦးေဆာင္ရန္ ဆိုသည္မွာ ေ၀လာ ေ၀းပင္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု ပုဒ္မ ၄၄၅ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္
ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူကို အျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္ျပီး လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူ ခံစားခြင့္ ရွိရမည္ ဟူသည့္ မူကို ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒက အာမခံ ရပါ မည္။ မဆန္႔က်င္ ေစရပါ။ သို႔ရာတြင္ ၁၉၈၈ ခုနွစ္ မွစ၍ အာဏာသိမ္း အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့သည့္ သက္တမ္း ကာလ အတြင္း ျဖစ္ပြား က်ဴးလြန္ ခဲ့သည့္ ျပစ္မႈ မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ စစ္အာဏာ ရွင္တို႔၏ တာ၀န္ရွိ မႈကို ဖံုးကြယ္ကာ “မည္သည့္ တရားရံုး တြင္မွ် တရားစြဲ ဆိုခြင့္ မရွိေစရ” ဟူသည္ကို ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ပုဒ္မ ၄၄၅ တြင္ ျပဌာန္းထား သည္။ ယင္းမွာ ကိုယ့္ကိုယ္ကို အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ ေပးထား ျခင္းျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ျပဌာန္း ခ်က္မ်ိဳးကို ကမာၻ ေပၚတြင္ တည္ဆဲ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ မ်ား၌ မည္သည့္ နိုင္ငံ တြင္မွ် မေတြ႔ ရပါ။ ယင္း အေပၚ ဥပေဒ အေထာက္ အကူျပဳ ကြန္ယက္မွ ေဆြးေႏြး မႈအား ၂၀၁၃ ေမလ (၇) ရက္ေန႕တြင္ ဘီဘီစီမွ အသံ လႊင့္သြား သည္ကို ဤလင့္ခ္ တြင္ နားဆင္ပါ။
ပုဒ္မ ၄၄၅ ျပဌာန္း ခ်က္သည္ လူတိုင္း ဥပေဒ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ တန္းတူေရး ဟူသည့္ အေျခခံ မူကို အဆင့္ နွစ္ဆင့္ အရ ဆန္႔က်င္ လွ်က္ရွိသည္။ ပထမ အဆင့္မွာ စစ္အစိုးရ အာဏာပိုင္ ေဟာင္းမ်ား သည္သာ အၾကြင္းမဲ့ လြတ္ျငိမ္း ခ်မ္းသာခြင့္ ရေန ၾကသည္။ အျခား သာမန္ ျပည္သူမ်ား မခံ စားရပါ။ ဒုတိယ အဆင့္ မွာ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူျခင္း တူပါက န၀တ၊ နအဖ စစ္အစိုးရ အဖြဲ႔၀င္ မ်ားသာ လြတ္ျငိမ္း ခြင့္ကို ခံစား ၾကရသည္။ ၄င္းတို႔၏ အမိန္႔ ေပးမႈ အရ သက္ဆိုင္ရာ မႈခင္းမ်ား ၌ ေျမျပင္တြင္ ၾကီးၾကပ္ ကြပ္ ကဲ ေဖၚ ေဆာင္ ခဲ့ ၾကသည့္ အျခားစစ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္ မ်ားမွာ အဆိုပါ အခြင့္ အေရး ကို ခံစားခြင့္ မရၾကပါ။ အခ်ိန္မေရြး တရားစြဲ ခံရ နိုင္သည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု သည္ ခြဲျခားမႈ ကို အေျခ ခံ ဥပေဒနွင့္ အညီ က်င့္သံုးထား ျခင္းျဖစ္သည္။
ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူအား လြတ္ျငိမ္းခြင့္ ေပးျခင္းမွာ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံု၏ အုတ္ျမစ္ တခ်ပ္ ျဖစ္ေန သည္။ သို႔ျဖစ္၍ ျပစ္မႈက်ဴး လြန္သူ မည္သူ႔ကို မဆို တိတိ က်က် စံုစမ္း ရွာေဖြ ေဖၚထုတ္ကာ အေရးယူ အျပစ္ ေပးျခင္း ျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး တည္ ေဆာက္ ရမည္ ဟူေသာ အသံကို လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း၌ က်ယ္ေလာင္ စြာ မၾကားရ ေတာ့ပါ။ အက်ိဳး ဆက္ အေနျဖင့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သည့္ အေျခ အေနကို တျပည္လံုး၌ ၾကံဳေတြ႔ ေနၾက ရသည္။ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု သည္ တိုင္းျပည္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အတြက္ ပန္းခင္းေသာ လမ္းကို မတည္ ေဆာက္နိုင္ပါ။ ေျပာင္းျပန္ပင္ ၄င္းသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ဆက္ လက္ ပ်က္သုဥ္း ေစရန္ ငရဲ မီး ခင္းေသာ လမ္းကို ေဖါက္ေပး ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိ ရသည္။
ရခိုင္ ျပည္နယ္တြင္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္စီး ေစခဲ့ရာ၌ မည္သူ႔တြင္ အျမင့္ဆံုး တာ၀န္ ရွိသလဲ။
ရခုိင္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ၏ အစီရင္ ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၇ တြင္ “နစက သည္ ကက (ၾကည္း) ၏ တိုက္ရိုက္ ကြပ္ကဲမႈ ေအာက္တြင္ ရွိေန ေၾကာင္းနွင့္ လံုျခံဳေရး အဖြဲ႔ အစည္း မ်ားသည္ သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ၾကီး ဌာန မ်ား၏ အမိန္႔ ကိုသာ နာခံရျပီး ေဒသ ဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေဆာင္ရြက္ သူမ်ား၏ အမိန္႔ကို နာခံ နိုင္ျခင္း မရွိသည္ကို ေတြ႔ရွိ ရ ေၾကာင္း” အတိ အလင္း ေဖၚျပထား သည္။ ကက (ၾကည္း) သည္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႔ ၀င္မ်ား ျဖစ္ေသာ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ နွင့္ ဒုတိယ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ တို႔၏ တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ ေပးညႊန္ၾကား မႈေအာက္ တြင္ ရွိသည္။
ရခုိင္ ပဋိပကၡ မ်ားအတြင္း (ကာ/လံု) က ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံကို ရိုက္ခ်ိဳး ခဲ့သည့္ အဓိက ျဖစ္ရပ္ ၾကီးနွစ္ခု ရွိခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္သည္။ ၄င္းတို႕မွာ ၂၀၁၂ ဇြန္လ (၃) ရက္ေန႔တြင္ ေတာင္ကုတ္၌ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ ဆယ္ဦး အသတ္ခံ ရျခင္းနွင့္ ဇြန္လ (၈) ရက္ေန႔ တြင္ ေမာင္းေတာ၌ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ မ်ားက ရခုိင္ လူထုမ်ား အေပၚ ျပန္လည္၍ အၾကမ္း ဘက္ မႈမ်ား ျပဳၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ ဆယ္ဦး အသတ္ ခံရျခင္း နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို ယခု အခ်ိန္ အထိ ေဖၚ ထုတ္ အေရး ယူျခင္း မျပဳပါ။ ထိုနည္းတူ ေမာင္းေတာတြင္ အစၥလာမ္ ဘာသာ၀င္ မ်ား ၏ ျပန္လည္ အၾကမ္း ဘက္မႈကို တားဆီး နိုင္ပါ လွ်က္ အာဏာပိုင္ မ်ားက ကာကြယ္ တားဆီးမႈ မျပဳခဲ့ပါ။ ယင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ခံစာ စာမ်က္နွာ ၈၂ တြင္ ေအာက္ပါ အတိုင္း ေဖၚျပ ထားသည္။
“ေမာင္းေတာ ျဖစ္စဥ္တြင္ ထိုစဥ္က နစက အၾကီး အကဲ လုပ္သူက ျပတ္သားစြာ ကိုင္တြယ္ အေရး ယူ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့မည္ ဆိုပါက ယခု ရခုိင္ ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြား ခဲ့သည့္ ပဋိပကၡ မ်ားစြာ ျဖစ္ေပၚ လာမည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ရခိုင္ ရပ္မိ၊ ရပ္ဖ မ်ားမွ ေ၀ဘန္ သံုးသပ္ ခဲ့ၾက ပါသည္။”
ပထမ ျဖစ္ရပ္တြင္ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ သူကို အေရး မယူ သျဖင့္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားနွင့္ အစၥလာမ္ ဘာသာ ၀င္ အေျမာက္ အမ်ား ယခု အခ်ိန္ အထိ အၾကိတ္ အခဲ ျဖစ္ေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယ ျဖစ္ရပ္တြင္ ကာကြယ္ တားဆီး နိုင္ပါလွ်က္ မကာ ကြယ္ခဲ့ သျဖင့္ ထိခုိက္ ဆံုးရွံဳး မႈမ်ား ျဖစ္ပြား ခဲ့ရသည့္ အျပင္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အျခား ေဒသ မ်ားသို႔ ပ်ံ႕သြားခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ရခိ္ုင္ လူထု မ်ားက မေၾက မနပ္ ျဖစ္ေန ဆဲျဖစ္သည္။
၄င္းအၾကိတ္ အခဲမ်ား၊ မေၾကနပ္မႈ မ်ားသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္း ျခင္းေၾကာင့္ ေပၚေပါက္ လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ယင္း၏ အက်ိဳးဆက္ အေနျဖင့္ ပဋိပကၡမ်ား ဆက္လက္ ၾကီးထြား သြားခဲ့ ျခင္းျဖစ္ သည္။
ေကာ္မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္ေသာ ျဖစ္ရပ္ နွစ္ ခုလံုး တြင္ သာမက ပထမဆံုး စတင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ သည့္ ေက်ာက္နီေမာ္ လူသတ္ မုဒိန္းမႈတြင္ အမွန္ တရားကို ဖံုးကြယ္ ခဲ့သည့္ အတြက္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္သုဥ္း ရာတြင္ အဓိက တာ၀န္ ရွိသူမွာ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္သည့္ ဗဟို အစိုးရ ျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ ဆို ေသာ္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ ၄င္းတို႔၏ တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ေပး ညႊန္ၾကားမႈ ေအာက္တြင္ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ရ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရက ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို မတည္ေဆာက္ ခဲ့သျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ား သည္ ျမန္မာ နိုင္ငံ အျခား ေနရာ အေတာ္ မ်ားမ်ားသို႔ ပ်ံ႕နွံ႔ သြားခဲ့ ျခင္း ျဖစ္သည္။
နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲ လာမႈကို ေကာ္မရွင္က ပယ္ခ်သည္ ဟူသည့္ အေပၚ သံုးသပ္ခ်က္
နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ စြပ္စြဲ လာမႈကို ပယ္ခ်ေၾကာင္း ေကာ္မရွင္ အဖြဲ ့၀င္ ေဒါက္ တာ ေဒၚ ရင္ရင္ႏြယ္ က ေျပာခဲ့သည္။ ပယ္ခ် ရသည့္ အဓိက အေၾကာင္းမွာ နိုင္ငံ တကာ သည္ ဘဂၤါလီ တဘက္တည္း ကိုသာ ေမးခဲ့ျပီး ရခုိင္ လူမ်ိဳးမ်ား ဘက္ကို မေမးခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ အျခား သူတခ်ိဳ႕ ကလည္း အလားတူ တုန္႔ျပန္ခဲ့ ဘူးသည္။ စင္စစ္ အားျဖင့္မူ နိုင္ငံ တကာသည္ ရခုိင္ တိုင္းရင္းသား မ်ားဘက္ ကိုလည္း ေမးသင့္ သေလာက္ ေမးျမန္း ခဲ့သည္။ အရင္းခံ အားျဖင့္မူ ဘက္နွစ္ဘက္ ရႈေဒါင့္မွ အဓိက ခ်ဥ္းကပ္ရန္ မဟုတ္ပါ။ နိုင္ငံ တနိုင္ငံ အတြင္း၌ မည္သို႔ေသာ အေျခ အေနမ်ား ျဖစ္ပြား ေသာအခါ နိုင္ငံ တကာက လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မႈ ရွဳေဒါင့္မွ ခ်ဥ္းကပ္ ကိုင္ တြယ္ သည္ကို ေကာ္မရွင္ အေနျဖင့္ ေလ့လာ သင့္သည္။ ရိုးရိုး ျပစ္မႈ နွင့္ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္မႈ တို႔၏ ဆက္စပ္မႈ နွင့္ ကြာျခားမႈ အေပၚ လည္း ရွင္းလင္းစြာ နားလည္ ရန္လို ပါသည္။
သာဓက ဆိုပါမည္။ နိုင္ငံ တနိုင္ငံ အတြင္း၌ ဘာသာေရး အရ ျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးေရး အရ ျဖစ္ေစ၊ အျခား အေၾကာင္း တခုခု အရ ျဖစ္ေစ လူတဦးက အျခား တဦးကို၊ လူအုပ္စု တခုက အျခား အုပ္စု တခုကို၊ သတ္ျဖတ္ မႈ က်ဴးလြန္သည္ ဆိုၾကပါစို႕။
လူ႔အခြင့္ အေရး ရႈေဒါင့္မွ ၾကည့္လွ်င္ သတ္ျဖတ္ ခံရသူ၏ အသက္ရွင္ ရပ္တည္ပိုင္ ခြင့္ ရုပ္သိမ္း ခံလိုက္ ရျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔ရာတြင္ သာမန္ အားျဖင့္ နိုင္ငံ တကာက ၀င္ေရာက္ စြက္ဘက္ ေျပာဆိုမည္ မဟုတ္ပါ။ သက္ဆိုင္ရာ နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာ အတြင္း က်ေရာက္ ေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းနိုင္ငံ၏ အစိုးရ ကသာလွ်င္ အဆိုပါ နိုင္ငံ၏ တည္ဆဲ ဥပေဒ မ်ားနွင့္ အညီ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္သူ သို႔မဟုတ္ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို အေရးယူ အျပစ္ ေပးရမည္ ျဖစ္သည္။
၂၀၁၂ ခုနွစ္ ဇူလိုင္လ အတြင္း အိႏၵိယ နိုင္ငံ အာသံ ျပည္နယ္ အေနာက္ ျခမ္းတြင္ လူမ်ိဳးေရး ပဋိပ ကၡ ျဖစ္ပြား ခဲ့ျပီး အေတာ္ မ်ားမ်ား ေသဆံုးကာ လူဦးေရ နွစ္သိန္းခန္႕ အိုးမဲ့ အိမ္မဲ့ ျဖစ္ခဲ့သည္။ သို႔ရာတြင္ ကုလ သမဂၢသည္ လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံ တကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖြဲ႔ အစည္း ၾကီးမ်ားသည္ လည္းေကာင္း ၀င္ေရာက္ စြက္ဘက္ ေျပာဆို ၾကျခင္း မရွိပါ။ အိႏိၵယ နိုင္ငံ၏ အခ်ဳပ္ အျခာ အာဏာ အတြင္းတြင္ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရ မ်ားက ေျဖရွင္း ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ၾကသည္။
သို႔ရာတြင္ အစိုးရ ကိုယ္တိုင္က လူထု အေပၚ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈကို က်ဴးလြန္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ အင္အားစု တရပ္ရပ္က က်ဴး လြန္မႈကို အစိုးရက အားေပး ကူညီျခင္း၊ တနည္း နည္းျဖင့္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ သို႔မဟုတ္ လူ႔အခြင့္ အေရးခ်ိဳး ေဖါက္က်ဴး လြန္မႈ ၾကီးမ်ား ျဖစ္ပြား ေနပါလွ်က္ က်ဴးလြန္ သူမ်ားကို အစိုးရက ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရးယူ မႈမျပဳျခင္း တို႔ျဖစ္ လွ်င္မူ ကုလ သမဂၢ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင့္ အေရး အဖြဲ႔ အစည္း ၾကီးမ်ား အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ ၀င္ေရာက္ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ရန္ ၾကိဳးပမ္း ၾကရသည္။ ဤသည္မွာ နိုင္ငံ တကာ လူ႔အခြင့္ အေရး ဥပေဒ အေျခခံ မ်ားေပၚ၌ နိုင္ငံ တကာက က်င့္သံုးသည့္ အစဥ္ အလာလည္း ျဖစ္သည္။ ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြင္း ရခိုင္ျပည္ နယ္၌ အလားတူ အေျခ အေနမ်ား ျဖစ္ပြား ေနသည့္ အေထာက္ အထား မ်ားအား နိုင္ငံ တကာ ေတြ႔ရွိ သျဖင့္သာ ကုလ သမဂၢ နွင့္ နိုင္ငံ တကာက ၀င္ေရာက္ ေျပာဆို လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ အေရး ယူ ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ားလည္း ရွိလာ နိုင္သည္။
ေဒါက္တာ ေဒၚရင္ရင္ႏြယ္ နွင့္ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္ အခ်ိဳ႕ ေျပာသလို နိုင္ငံ တကာ အေနျဖင့္ ရခိုင္ တိုင္း ရင္းသား မ်ားအား စစ္ေဆး ေမးျမန္းမႈ နည္းေကာင္း နည္းပါမည္။ ဤသည္မွာ အေၾကာင္း နွစ္ ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္နုိင္သည္။ တခ်က္မွာ ဦးသိန္း စိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ား သည္ ရိုဟင္ဂ်ာ မ်ားနွင့္ ေပါင္းကာ ရခိုင္ တိုင္းရင္းသား မ်ား အေပၚ လူ႔အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈမ်ား က်ဴး လြန္ ေနေၾကာင္း သတင္း မရခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္နိုင္သည္။ ေနာက္တခ်က္မွာ ရခိုင္ တိုင္းရင္း သားမ်ား ကိုယ္တိုင္ ကလည္း ဦးသိန္း စိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားသည္ မိမိတို႔ အေပၚ လူ႔ အခြင့္ အေရး ခ်ိဳးေဖါက္ မႈမ်ား က်ဴးလြန္ ေနၾကသည္၊ ရြာမ်ား မီးရႈိ ့၊ လူသတ္၊ မုဒိန္း က်င့္ စသျဖင့္ က်ဴးလြန္ ေနပါသည္ ဟု တိုင္တန္းျခင္း မျပဳခဲ့ေသာ ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။
ယင္းသို႔ က်ဴးလြန္မႈ သက္ေသ အေထာက္ အထားမ်ား ရွိပါက ေကာ္မရွင္ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေ စ၊ ေဒါက္ တာ ေဒၚ ရင္ရင္ႏြယ္ အေနျဖင့္ ျဖစ္ေစ နုိင္ငံ တကာသို႔ တိုင္တန္းမည္ ဆိုပါက ရခိုင္ တုိင္းရင္းသား မ်ား အား အဓိက ထား၍ လာေရာက္ စစ္ေဆး ေမးျမန္းရန္မွာ ရာခိုင္နုန္း ျပည့္ေသခ်ာသည္။
အၾကမ္းဖက္ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြား ရျခင္း၏ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ား ရခုိင္ ျပည္နယ္ မွ စတင္ ခဲ့ျပီး တနိုင္ငံ လံုးသို႕ တေျဖးေျဖး ပ်ံ႕နွံ႔ေနျပီ ျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီး၏ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းမွာ လူမိ်ဳးေရး ကြဲျပားမႈနွင့္ ဘာသာေရး ယံုၾကည္ခ်က္ ျခားနားမႈ တို႔အေပၚ အေျခခံျပီး တဘက္နွင့္ တဘက္ အျပန္ အလွန္ ပုတ္ခတ္ စြပ္စြဲ ၾကရာမွ စတင္ ေပၚေပါက္ လာခဲ့သည့္ ျပႆနာ မဟုတ္ပါ။ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး အေျခခံ အရ ျပစ္မႈ က်ဴး လြန္ သူမွန္ သမွ်ကို ေက်ာသား ရင္သား မခြဲျခားဘဲ တန္းတူ ထား၍ ျပတ္ျပတ္ သားသား ထိထိ ေရာက္ေရာက္ အေရး မယူခဲ့ ျခင္းမွာ ပထမ လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း ျဖစ္သည္။ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္တြင္ ရပ္၍ ျပစ္မႈ ၾကီးမ်ားအား ပါ၀င္ က်ဴးလြန္ ခဲ့ၾကသည္ ဟု နိုင္ငံ တကာက ေထာက္ျပ စြပ္စြဲ လာသည္က ပို၍ အေရး ၾကီးေသာ ဒုတိယ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္း ျဖစ္သည္။
ဤလတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွစ္ရပ္ ျဖစ္တည္ လာခဲ့ ျပီးေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း တို႔ လည္း ေပၚေပါက္ လာျပန္သည္။ ယင္းတို႔မွာ ဘာသာေရး အုပ္စုၾကီး နွစ္ခုမွ အခ်ိဳ႕ေသာ အစြန္း ေရာက္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ဘာသာ၀င္မ်ား နွင့္ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး ၀ါဒီ မ်ားက နည္းလမ္း ေပါင္းစံု သံုး၍ လံႈ႕ေဆာ္ လာခဲ့ၾက ျခင္းျဖစ္သည္။ အကိ်ဳးဆက္ အေနျဖင့္ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားသည္ တိုင္းျပည္၏ ေနရာ ေဒသ အေတာ္ မ်ားမ်ားသို႔ ပ်ံ႕နွံ႔ သြားခဲ့ရ ျခင္းျဖစ္သည္။
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း တို႔ကို နိုင္းယွဥ္ ေလ့လာရန္ လိုပါမည္။ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္သည္။ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းသည္ သာသာေရး အရ မတူ ကြဲျပားသည့္ ဘာသာမ်ား အတူ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ရပ္တည္ နိုင္ေရး၊ အျပန္ အလွန္ ေလးစားမႈ တည္ေဆာက္ ေရးတို႔နွင့္ လည္းေကာင္း၊ နိုင္ငံေရး အရ အစြန္းေရာက္ အမ်ိဳးသားေရး ၀ါဒကို စြန္႔လႊတ္ျပီး လူမ်ိဳး ေပါင္းစံု အတူ ယွဥ္တြဲ ေန ထိုင္ ေရး အေျခခံ တြင္ မိမိ အမ်ိဳးသား အက်ိဳး စီးပြားကို သမာ သမတ္ က်စြာ ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အေတြး အေခၚ စိုက္ထူမႈ နွင့္ လည္းေကာင္း သက္ဆိုင္သည္။
ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ားသည္ အေရး မၾကီး မဟုတ္ ၾကီးပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ယေန႔ တျပည္ လံုးသို႔ ပ်ံ႕နွံ႕ ေန ျပီ ျဖစ္ေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားနွင့္စပ္လွ်ဥ္း၍ လူ႔အဖြဲ႔ အစည္း တခုလံုး နီးပါးသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္း ရင္းမ်ား အေပၚ တြင္သာ ကုစား အေျဖရွာ ၾကရန္ ၾကိဳးပမ္း ေနၾက သည္ကို ေတြ႔ရသည္။ ထိေရာက္မႈ အားနည္း နိုင္သည္။
လတ္တေလာ အေၾကာင္းရင္း မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ အမွန္ တရား ေပၚေအာင္ အဓိကထား ေဖၚထုတ္ျပီး အေရးယူ ေဆာင္ရြက္ နုိင္မွ သာလွ်င္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို အေျခခံ အားျဖင့္ တည္ေဆာက္ နိုင္ပါမည္။ ထို႔ေနာက္ ေနာက္ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း မ်ားကို တေျဖးေျဖး အခ်ိန္ယူ ကုစား သြားရန္ ျဖစ္ပါသည္။
ရခုိင္ ပဋိပကၡမ်ား စံုစမ္း စစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္သည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရးနွင့္ တိုက္ရိုက္ သက္ဆိုင္သည့္ လတ္တေလာ အေၾကာင္း ရင္းကို မီးေမာင္း ထိုးကာ အမွန္ တရား ေပၚေအာင္ ေဖၚထုတ္ ခဲ့ျခင္း မရွိ။ လတ္ တေလာ အေၾကာင္းရင္း နွစ္ရပ္ အနက္ ပထမ တရပ္ကို ေကာ္မရွင္ ကိုယ္တိုင္၀န္ခံ ရသည္။ ထုိ႔ အျပင္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔မ်ား ကိုယ္တိုင္က ဘက္တဘက္ နွင့္ ပူးေပါင္းကာ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားအား ပါ၀င္ က်ဴး လြန္ ခဲ့ၾကသည္ဟု နိုင္ငံတကာက ေထာက္ျပ စြပ္စြဲသည့္ ဒုတိယ အေၾကာင္း ရင္းကို လည္း ေကာ္ မရွင္က မ်က္စိမွိတ္ ပယ္ခ်ျခင္း မွလြဲ၍ အခ်က္ အလက္နွင့္ မျငင္းနိုင္။ သို႔ရာတြင္ အစီရင္ ခံစာ၌ လတ္ တေလာ အေၾကာင္း ရင္းကို ရွင္းရွင္း လင္းလင္း ျပည့္ျပည့္ စံုစံု မေဖၚ ထုတ္ဘဲ ေနာက္ခံ အေၾကာင္းရင္း နွင့္ေနာက္ ဆက္တြဲ အေၾကာင္းရင္း မ်ားကိုသာ ဋီကာ ခ်ဲ႕ျပီး ေဖၚျပ ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရး အေျခခံကို ဖ်က္ဆီး ခဲ့သည့္ ကာလံု နွင့္ သမတ ဦးသိန္းစိန္ ၏ တာ၀န္ ရွိမႈကို ဖံုးကြယ္ သြားေစ ခဲ့ သည္။ ယင္းအတြက္ ေကာ္မရွင္ အား ဦးသိန္းစိန္က မ်ားစြာ သေဘာက် သြားပံုရ သည္။ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ (၆) ရက္ေန႔ တြင္ တိုင္းျပည္သို႔ မိန္႔ခြန္း ေျပာ၍ပင္ ခ်ီးမြမ္း ခဲ့သည္။
(ကာ/လံု) ႏွင့္ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရသည္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္ေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိရွိ လုပ္သလား။ ရခိုင္မွ တရုတ္ ျပည္သို႔ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ဘီလ်ံ ေပါင္းမ်ားစြာ ခ်ီကာ တန္ဘိုး ရွိသည့္ သဘာ၀ ဓါတ္ေငြ႔ ပိုက္လိုင္း သြယ္တန္း တည္ေဆာက္ ေနပါသည္။ ယင္းအေပၚ ရခုိင္ ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ လူထု မ်ားက အားေကာင္း ေကာင္း နွင့္ ကန္႔ကြက္ နုိင္ျခင္း မရွိေစရန္ အာရံု လႊဲလိုက္ျခင္း ျဖစ္နိုင္ သည္ဟု လူထု အေတာ္ မ်ားမ်ားက ယူဆ လာၾကသည္။ ထို႔ျပင္ တည္ေဆာက္ ျပီးသည့္ အခ်ိန္တြင္ လက္ရွိ နွင့္ ေနာင္ တက္ လာ ဦးမည့္ စစ္အစိုးရ အဆက္ဆက္က နွစ္ေပါင္း ေျမာက္မ်ားစြာ ဆက္လက္ အျမတ္ထုတ္ အက်ိဳး ခံစားေန ဦးမည့္အေပၚ မကန္႔ကြက္ နိုင္ေတာ့ ေစေရး အတြက္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္းရွိ လူထု မ်ားနွင့္ ၄င္းတို႔ ၏ နိုင္ငံေရး ပါတီမ်ား အားနည္းခ်ိနဲ႔ သြားေစရန္၊ လံုျခံဳေရး အရ ဦးသိန္းစိန္ အစိုးရ၏ စစ္တပ္နွင့္ အျခား လံုျခံဳေရး အဖြဲ႔ မ်ားကိုသာ ထာ၀ရ အားကိုး သြားေစရန္ မဟာ ျဗဴဟာ ခ်မွတ္ လုပ္ေဆာင္ ျခင္း လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။
အထက္ပါ သံုးသပ္ခ်က္ မမွန္ဟူ၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိ္န္းစိန္ အစိုးရက သက္ေသ ျပလိုပါက ပိုက္လိုင္းနွင့္ ဆက္စပ္ ေသာ သတင္း အခ်က္ အလက္ မွန္သမွ်ကို ရွင္းလင္းစြာ တျပည္လံုး သို႔ ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာရန္ လိုသည္။ ပို၍ အေရးၾကီး သည္မွာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ မ်ားေၾကာင့္ ရခုိင္ ျပည္နယ္ လူထု၏ စီးပြားေရး မွာ ခြ်တ္ျခံဳက် ပ်က္စီး သြားခဲ့ျပီ ျဖစ္သျဖင့္ ျပန္လည္ ကုစား နိုင္ရန္ ပိုက္လိုင္း မွရေသာ ၀င္ေငြ အားလံုးကို ရခိုင္ ျပည္နယ္ အက်ိဳး စီးပြား အတြက္သာ သံုးစြဲ သြားနိုင္ေစ ရန္ ဥပေဒ တရပ္ ျပဌာန္း ကာ လႊဲ အပ္ ေဖၚေဆာင္ သြားရန္ လိုအပ္သည္။
မည္သို႔ပင္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကုစားမႈ မ်ားျပဳေစဦး၊ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္း ဥပေဒ စိုးမိုးေရး ပ်က္ စီး ေစ ခဲ့သည့္ အတြက္ ယင္းမွ စတင္ကာ တျပည္လံုး သို႔ပ်ံ ့နွံ႔ ေစခဲ့ ရာ၌ တာ၀န္ ရွိမႈ မွေန၍ (ကာ/လံု) နွင့္ ဦးသိန္းစိ္န္ အစိုးရ သည္ ေရွာင္လႊဲ၍ မရနိုင္။ အဖြဲ႔ အစည္း သေဘာ အရ တာ၀န္ရွိမႈ နွင့္ အမိန္႔ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈ ၁၉၈၂ ခုနွစ္တြင္ ဂြါတီ မာလာ နိုင္ငံ၌ အာဏာ သိမ္းျပီး တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ ခဲ့ေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ ရိုင္ယို မြန္ ့ သည္ အစ္ဇီးလ္ မာယာ အမည္ရွိ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစု ၀င္ဦးေရ ၁၇၇၁ ဦးအေပၚ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ က်ဴးလြန္ ခဲ့သည္ ဟု စြဲခ်က္ တင္ကာ တရားရံုး၌ သက္ေသ ေပါင္း တရာ ေက်ာ္ကို စစ္ေဆး ခဲ့ျပီးေနာက္ ၂၀၁၃ ခုနွစ္ ေမလ ၁၀ ရက္ေန႔ တြင္ ၄င္း အေပၚ ေထာင္ နွစ္ ရွစ္ဆယ္ ခ်ခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ အတြက္ နွစ္ငါးဆယ္၊ လူသား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င္ သည့္ ျပစ္မႈ အတြက္ နွစ္သံုးဆယ္ နွစ္ခုေပါင္း ေထာင္နွစ္ ရွစ္ဆယ္ ျဖစ္သည္။ “သမၼတ တာ၀န္ ယူထားစဥ္ အတြင္း သတ္ ျဖတ္မႈ ၾကီးမ်ား က်ဴးလြန္ ေနတာကို သိရက္နဲ႔ ရပ္ဆိုင္း သြားေအာင္ ကာကြယ္ တားဆီးျခင္း မလုပ္ခဲ့ တာေၾကာင့္ ျပစ္မႈ က်ဴး လြန္ရာ ေရာက္တယ္” ဟု တရားသူၾကီး ဂ်က္စ္မင္ ဘာရီေရာ့ က စီရင္ခ်က္ တြင္ထည့္သြင္း ဖတ္ၾကား သြားခဲ့သည္။
အာဂ်င္တီးနား၊ ခ်ီလီ၊ ဂြြါတီ မာလာ အစ ရွိေသာ နိုင္ငံ မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရး ဟူသည္ကို အေၾကာင္း ျပ၍ ျပစ္မႈ က်ဴးလြန္ မႈၾကီး မ်ားအား ေမ့မထားဘဲ ျပန္လည္ ေဖၚထုတ္ျပီး အေရး ယူ ေနၾက ျခင္းမွာ စစ္မွန္သည့္ ဥပေဒ စိုးမိုး ေရး အေျခခံမ်ား တည္ေဆာက္ျပီး တိုင္းျပည္ တည္ျငိမ္ ၊ ျငိမ္းခ်မ္း ကာ၊ လူထု တရား မွ်တမႈ ရေစရန္ ျဖစ္သည္။
၂၀၁၃ ခုနွစ္ မတ္လ ၂၇ ရက္ တပ္မေတာ္ ေန႔တြင္ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႈးၾကီး မင္းေအာင္လိႈင္ က ၄င္း၏ တပ္မေတာ္သည္ မည္သည့္ အခါ ကမွ် လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ နွင့္ စစ္ရာဇ၀တ္ မႈမ်ား မက်ဴးလြန္ ခဲ့ေၾကာင္း ထည့္သြင္း ေျပာၾကား သြားခဲ့သည္။ လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ၊ စစ္ရာဇ၀တ္မႈ နွင့္ လူ သား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င္ သည့္ ျပစ္မႈ မ်ားအား ျမန္မာ နိုင္ငံ အတြင္းတြင္ ဥပေဒ အျဖစ္ ျပဌာန္း ထားမႈ မရွိေသးပါ။ နိုင္ငံ တကာ ဥပေဒ၏ အစိပ္ အပိုင္းမ်ား ျဖစ္ၾက ပါသည္။ ယင္းတို႔ကို ခ်ိဳးေဖါက္ က်ဴး လြန္ ျခင္းမွာ ျပစ္မႈ ေျမာက္သည္ ဟူ၍ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ ကိုယ္တိုင္က ၀န္ခံလိုက္ သည့္ သေဘာ ျဖစ္သည္။ ယင္းမိန္႔ခြန္း ကိုးကားကာ အာဏာ ပိုင္မ်ားက ျပဌာန္း ထားသည့္ ျပည္တြင္း ဥပေဒမ်ား အတိုင္း သာ စိုးမိုး အုပ္ခ်ဳပ္ျခင္း Rule by Law မွေန၍ နိုင္ငံတကာ စံထား ခ်က္မ်ားနွင့္ ကိုက္ညီသည့္ ဥပေဒ စိုးမိုးေရး Rule of Law သို႔ ေျပာင္းလဲ ေဖၚေဆာင္ နိုင္ေရး အတြက္ စတင္ လႈပ္ရွား လုပ္ေဆာင္ သင့္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။
အထက္ပါ နိုင္ငံတကာ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားအား တပ္မေတာ္က မက်ဴးလြန္ ပါဟူ၍ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ ၏ ျငင္းဆို ခ်က္ကို္ မူ လက္ခံနုိင္ ဘြယ္မရွိပါ။ ၄င္းျပစ္မႈ ၾကီးမ်ားမွာ မည္သည့္ အရာမ်ား ျဖစ္သည္ကို ဥပေဒ သမား မ်ားပင္ နားလည္ေအာင္ မနည္း ၾကိဳးပမ္း ၾကရသည္။ ယင္းတို႔နွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တပ္မေတာ္ အတြင္း က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ပညာေပး ေရးလုပ္ခဲ့ ေၾကာင္း လည္း တၾကိမ္ တခါမွ် မၾကား သိခဲ့ရပါ။ သို႔ျဖစ္၍ တပ္ဗိုလ္၊ တပ္သား တကယ့္ အမ်ားစု ၾကီးမွာ မည္သည္ တို႔ကို က်ဴးလြန္ လွ်င္ မည္ သည့္ ျပစ္မႈ ေျမာက္သည္ ဟူ၍ နားလည္နိုင္ ၾကျခင္း မရွိေသး သည္မွာ ရာနဳန္း ျပည့္နီးပါး ေသ ခ်ာ သည္။ လတ္တေလာ ျဖစ္ရပ္ မ်ားကို သံုးသပ္ လွ်င္ပင္ ရခိုင္ ျပည္နယ္ အတြင္း လူမ်ိဳးတံုး သတ္ျဖတ္မႈ၊ ကခ်င္ ျပည္နယ္ အတြင္း စစ္ရာဇ၀တ္မႈ နွင့္ လက္ပံေတာင္း ေတာင္ေဒသတြင္ ဆႏၵျပ သံဃာမ်ား အေပၚ လူသား ျဖစ္မႈကို ဆန္႔က်င့္ သည့္ျပစ္မႈ မ်ား က်ဴးလြန္ ခဲ့ျပီးျပီဟု နိုင္ငံ တကာ ဥပေဒ အေျခခံမွ သံုးသပ္ နိုင္သည္။ အေသး စိပ္ကို ဤစာတမ္း၏ ဒုတိယပို္င္းတြင္ ဆက္လက္ ေဆြးေႏြး ပါမည္။
အထက္ပါ ျပစ္မႈၾကီး မ်ားနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း၍ တာ၀န္ ရွိမႈကို ရွာေဖြ ရာတြင္ အဖြဲ႔ အစည္း သေဘာအရ တာ၀န္ရွိမႈ နွင့္ အမိန္႕ ေပးျခင္း အရ တာ၀န္ ရွိမႈ နွစ္ခု တို႔၏ ဆက္စပ္ မႈနွင့္ ကြာျခားမႈ တို႔ကို ေလ့လာဘို႔ လိုပါမည္။ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ သည္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ သည္ လည္းေကာင္း တိုင္းျပည္တြင္ အျမင့္ဆံုး အာဏာပိုင္ အဖြဲ႔ အစည္း ျဖစ္သည့္ (ကာ/လံု) ၏ အဖြဲ႔၀င္မ်ား ျဖစ္ၾက သျဖင့္ ယေန႔ တိုင္းျပည္တြင္ ျဖစ္ပြား ေနေသာ အၾကမ္းဘက္ ပဋိပကၡ ၾကီးမ်ားနွင့္ စပ္ လွ်ဥ္း၍ ၄င္းတို ႔တြင္ ေယဘု ယ် အားျဖင့္ တာ၀န္ ရွိၾကသည္။
ရခိုင္ ပဋိပကၡတြင္ လံုျခံဳေရး တပ္ဖြဲ႔ မ်ားအား (ကက/ၾကည္း) က တိုက္ရိုက္ အမိန္႔ ေပး ခဲ့ေၾကာင္း ေကာ္ မရွင္၏ အစီရင္ ခံစာအရ ေပၚလြင္ သျဖင့္ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္တြင္ တာ၀န္ ရွိသည္။ (ကာ/လံု) အစည္း အေ၀း ေခၚျပီး ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ကို တာ၀န္ ေပးခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါက (ကာ/လံု) အဖြဲ႔၀င္ အားလံုး တြင္ တာ၀န္ ရွိသည္။ သို႔မဟုတ္ဘဲ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ အား ရခိုင္ ပဋိပကၡမ်ား ကိစၥ ေဆာင္ရြက္ရန္ တာ၀န္ ေပးခဲ့ပါက ဦးသိန္းစိန္သည္ အၾကီးအကဲ [1] အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ သည္ လက္ေအာက္ ငယ္သား [2] အေနျဖင့္ လည္းေကာင္း တာ၀န္ရွိသည္။
ကခ်င္ ျပည္နယ္ အတြင္း ေကအိုင္အိုကို ထိုးစစ္ၾကီး မ်ားဆင္ႏႊဲ ခဲ့စဥ္ စစ္ေရး သေဘာအရ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လႈိႈ္င္ မွာ အဓိက တာ၀န္ ရွိသည္။ စစ္ရာဇ၀တ္ မႈမ်ား က်ဴးလြန္ ခဲ့ျခင္းနွင့္ စပ္လွ်ဥ္း ၍မူ အၾကီး အကဲ ကာခ်ဳပ္ မင္းေအာင္လိႈင္ တြင္ တာ၀န္ရွိ သလား၊
စစ္ေျမျပင္ တခုလံုးကို အနီး ကပ္ကြပ္ကဲ ရသည့္ လက္ေအာက္ ငယ္သား ေျမာက္ပိုင္းတိုင္း စစ္ဌာနခ်ဳပ္ တိုင္းမႈးတြင္ တာ၀န္ရွိသလား ဟူသည္ကို သံုးသပ္ ရပါမည္။ ဤတြင္ နိုင္ငံ တကာ ဓေလ့ ထံုးတမ္း ဥပေဒ [3] အရသာ မက (ရ၀မ္ဒါ နိုင္ငံ တကာ ျပစ္မႈဆိုင္ ရာခံုရံုး [4] က ခ်မွတ္ခဲ့ျပီး ဆီအာရာ လီယြန္း အထူး တရား ရံုး [5] ကပါ လိုက္နာ က်င့္သံုး ခဲ့ သည့္ လက္ေတြ႔ အရ)
သမား ရိုးက် ႏုိင္ငံ တကာ ဥပေဒ [6] အျဖစ္ပင္ လိုက္နာက်င့္ သံုးလာ ၾကျပီ ျဖစ္ေသာ သတ္မွတ္ ျပဌာန္း ခ်က္အရ အၾကီး အကဲ နွင့္ လက္ေအာက္ ငယ္သား ဆက္ဆံေရး [7] အရ တာ၀န္ ရွိမႈ ကို ေလ့လာရန္ လိုပါသည္။ ဂြါတီ မာလာ နိုင္ငံက ဗိုလ္ခ်ဳပ္ၾကီး အက္ဖရိန္ ရိုင္ယိုမြန္၏ မႈခင္းနွင့္ နိုင္းယွဥ္ ေလ့လာလွ်င္ အက်ိဳးရွိ ပါမည္။
အပိုင္း (၂) ကို ဆက္လက္ဖတ္ရႈပါရန္
ဦးေအာင္ထူး (ေရွ႕ေန)
ဥပေဒ အေထာက္အကူျပဳ ကြန္ယက္ တည္ေထာင္သူ
